How does the stock market work? - Oliver Elfenbaum

Translator: Valeria Varkulevich Reviewer: Hanna Baradzina

In the 1600s

У пачатку 17-га стагоддзя

the Dutch East India Company employed hundreds of ships

Галандская Ост-Індская кампанія наняла сотні караблёў,

to trade gold, porcelain, spices, and silks around the globe.

каб гандляваць золатам, парцэлянай, спецыямі і шоўкам па ўсім свеце.

Але функцыянаванне гэтай шырокамаштабнай дзейнасці каштавала нятанна.

But running this massive operation wasn’t cheap.

In order to fund their expensive voyages,

Для таго каб прафінансаваць свае затратныя падарожжы,

the company turned to private citizens–

кампанія звярнулася да прыватных асоб ‒

людзей, якія маглі б укласці грошы ў падтрымку вандроўкі

individuals who could invest money to support the trip

in exchange for a share of the ship’s profits.

ў абмен на частку прыбытку судна.

This practice allowed the company to afford even grander voyages,

Такая практыка дазволіла кампаніі здзяйсняць яшчэ

больш грандыёзныя падарожжы,

increasing profits for both themselves and their savvy investors.

павялічваючы прыбытак як для сябе, так і для сваіх мудрых інвестараў.

Selling these shares in coffee houses and shipping ports across the continent,

Прадаючы гэтыя акцыі ў кавярнях і суднаходных гаванях па ўсім кантыненце,

the Dutch East India Company unknowingly invented the world’s first stock market.

Галандская Ост-Індская кампанія неўсвядомлена вынайшла

першы ў свеце фондавы рынак.

Since then, companies have been collecting funds from willing investors

З тых часоў кампаніі збіраюць сродкі з інвестараў, якія жадаюць

to support all kinds of businesses.

падтрымліваць розныя віды бізнэсу.

And today,

І на сённяшні дзень,

the stock market has schools, careers, and even whole television channels

школы, спецыяльнасці, і нават цэлыя тэлевізійныя каналы

dedicated to understanding it.

прысвечаны разуменню працы фондавага рынку.

But the modern stock market is significantly more complicated

Але сучасны фондавы рынак значна складанейшы,

than its original incarnation.

чым яго першапачатковае ўвасабленне.

So how do companies and investors use the market today?

Дык як жа кампаніі ды інвестары выкарыстоўваюць рынак сёння?

Let’s imagine a new coffee company that decides to launch on the market.

Давайце ўявім сабе новую кававую кампанію, якая вырашае выйсці на рынак.

First, the company will advertise itself to big investors.

Перш за ўсё, кампанія будзе рэкламаваць сябе буйным інвестарам.

If they think the company is a good idea,

Калі тыя палічаць, што кампанія перспектыўная,

they get the first crack at investing,

яна атрымае пачатковае фінансаванне,

and then sponsor the company’s initial public offering, or IPO.

і інвестары праспансуюць першасную публічную прапанову акцый кампаніі ці IPO.

This launches the company onto the official public market,

Гэта забяспечыць запуск кампаніі на афіцыйным адкрытым рынку,

where any company or individual who believes the business could be profitable

дзе любая кампанія ці прыватная асоба, якія лічаць,

што бізнэс можа быць прыбытковым, могуць купіць яе акцыі.

might buy a stock.

Buying stocks makes those investors partial owners in the business.

Купля акцый робіць гэтых інвестараў частковымі ўладальнікамі бізнэсу.

Their investment helps the company to grow,

Іх інвестыцыі дапамагаюць кампаніі расці,

and as it becomes more successful,

і, як толькі яна становіцца больш паспяховай,

more buyers may see potential and start buying stocks.

больш пакупнікоў могуць убачыць патэнцыял і пачаць купляць акцыі.

As demand for those stocks increases,

Па меры росту попыту на акцыі,

so does their price, increasing the cost for prospective buyers,

расце і іх кошт, павялічваючы вартасць для патэнцыйных пакупнікоў,

and raising the value of the company's stocks people already own.

і падвышаючы коштоўнасць акцый, якімі людзі ўжо валодаюць.

For the company,

Для кампаніі

this increased interest helps fund new initiatives,

павышаная цікавасць садзейнічае фінансаванню новых ініцыятыў,

and also boosts its overall market value

і таксама спрыяе росту яе агульнай рынкавай вартасці,

by showing how many people are willing to invest in their idea.

паказваючы, колькі людзей гатовыя інвеставаць у ідэю.

However, if for some reason a company starts to seem less profitable

Аднак, калі па нейкай прычыне кампанія пачынае здавацца менш прыбытковай,

the reverse can also happen.

можа адбыцца і адваротнае.

If investors think their stock value is going to decline,

Калі інвестары думаюць, што вартасць іх акцый будзе зніжацца,

they’ll sell their stocks with the hopes of making a profit

яны пачнуць прадаваць свае акцыі ў надзеі атрымаць прыбытак,

before the company loses more value.

перш чым кампанія страціць яшчэ больш у кошце.

As stocks are sold and demand for the stock goes down,

У той час, калі акцыі прадаюцца і попыт на акцыі ідзе ўніз,

the stock price falls,

кошт акцый падае,

and with it, the company’s market value.

а разам з гэтым і рынкавы кошт кампаніі.

This can leave investors with big losses–

Гэта можа пакінуць інвестараў з вялікімі стратамі ‒

unless the company starts to look profitable again.

калі толькі кампанія не пачне зноў выглядаць прыбытковай.

This see-saw of supply and demand is influenced by many factors.

Такія "арэлі" попыту і прапановы залежаць ад многіх фактараў.

Companies are under the unavoidable influence of market forces–

Кампаніі знаходзяцца пад непазбежным уплывам рынкавых сілаў,

such as the fluctuating price of materials,

такіх як змены ў коштах матэрыялаў,

changes in production technology,

перамены ў тэхналогіі вытворчасці

and the shifting costs of labor.

і зменлівыя выдаткі на аплату працы.

Investors may be worried about changes in leadership,

Інвестары могуць быць занепакоеныя пераменамі ў кіраўніцтве,

bad publicity, or larger factors like new laws and trade policies.

дрэннай рэкламай або больш буйнымі фактарамі, такімі як новыя законы

і гандлёвая палітыка.

And of course,

І вядома ж,

plenty of investors are simply ready to sell valuable stocks

мноства інвестараў папросту гатовыя прадаваць каштоўныя акцыі

and pursue personal interests.

і пераследваць асабістыя інтарэсы.

All these variables cause day-to-day noise in the market,

Усе гэтыя фактары выклікаюць штодзённы шум на рынку,

which can make companies appear more or less successful.

які можа стварыць уражанне большага ці меншага поспеху кампаніі.

And in the stock market,

І на фондавым рынку,

appearing to lose value often leads to losing investors,

уяўная страта каштоўнасці часта вядзе да страты інвестараў,

and in turn, losing actual value.

што, у сваю чаргу, прыводзіць да падзення рэальнага кошту кампаніі.

Human confidence in the market has the power to trigger

Чалавечая саманадзейнасць на рынку мае такую сілу, каб справакаваць

everything from economic booms to financial crises.

усё ‒  ад эканамічных бумаў да фінансавых крызісаў.

And this difficult-to-track variable

З-за гэтай цяжка прагназуемай зменнай

is why most professionals promote reliable long term investing

большасць спецыялістаў заахвочваюць надзейныя доўгатэрміновыя інвестыцыі,

over trying to make quick cash.

а не спробу хутка зарабіць грошы.

However, experts are constantly building tools

Тым не менш, спецыялісты пастаянна ствараюць інструменты

in efforts to increase their chances of success

ў спробах павялічыць свае шанцы на поспех

in this highly unpredictable system.

у гэтай вельмі непрадказальнай сістэме.

But the stock market is not just for the rich and powerful.

Але фондавы рынак існуе не толькі для багатых і ўплывовых.

With the dawn of the Internet,

Па меры развіцця інтэрнэту,

everyday investors can buy stocks

звычайныя інвестары могуць купляць акцыі

in many of the exact same ways a large investor would.

шмат у чым дакладна гэтак жа, як і буйны інвестар.

And as more people educate themselves about this complex system

І чым больш людзей даведваецца аб гэтай складанай сістэме,

they too can trade stocks,

тым больш яны могуць гандляваць акцыямі,

support the businesses they believe in,

падтрымліваць бізнэсы, у якія яны вераць,

and pursue their financial goals.

і пераследваць свае фінансавыя мэты.

The first step is getting invested.

Першы крок ‒  гэта пачаць інвеставаць.