How does the stock market work? - Oliver Elfenbaum

Tłumaczenie: Magdalena Bojarczuk Korekta: Marta Konieczna

In the 1600s

Na początku XVII wieku

the Dutch East India Company employed hundreds of ships

Holenderska Kompania Wschodnioindyjska najęła setki statków,

to trade gold, porcelain, spices, and silks around the globe.

żeby handlować złotem, porcelaną, przyprawami i jedwabiem na całym świecie.

But running this massive operation wasn’t cheap.

Tak wielkie przedsięwzięcie nie było jednak tanie.

In order to fund their expensive voyages,

Żeby sfinansować kosztowne wyprawy,

the company turned to private citizens–

kompania zwróciła się do osób prywatnych,

individuals who could invest money to support the trip

którzy mogli w nie inwestować

in exchange for a share of the ship’s profits.

w zamian za udział w zysku statku.

This practice allowed the company to afford even grander voyages,

Praktyka ta umożliwiła kompanii sfinansowanie jeszcze większych wypraw,

increasing profits for both themselves and their savvy investors.

zwiększając zyski zarówno dla siebie, jak i dla obrotnych inwestorów.

Selling these shares in coffee houses and shipping ports across the continent,

Sprzedając udziały w kawiarniach i portach całego kontynentu,

the Dutch East India Company unknowingly invented the world’s first stock market.

Holenderska Kompania Wschodnioindyjska wynalazła pierwszą na świecie giełdę.

Since then, companies have been collecting funds from willing investors

Odtąd firmy czerpały fundusze od chętnych inwestorów

to support all kinds of businesses.

na wsparcie różnych przedsięwzięć.

And today,

the stock market has schools, careers, and even whole television channels

Dziś giełdzie poświęcone są szkoły, zawody, a nawet kanały telewizyjne

dedicated to understanding it.

pozwalające ją zrozumieć.

But the modern stock market is significantly more complicated

Ale nowoczesna giełda jest zdecydowanie bardziej skomplikowana

than its original incarnation.

niż jej pierwotna wersja.

So how do companies and investors use the market today?

Jak więc firmy i inwestorzy korzystają dziś z giełdy?

Let’s imagine a new coffee company that decides to launch on the market.

Wyobraźmy sobie nowego producenta kawy, który wchodzi na giełdę.

First, the company will advertise itself to big investors.

Najpierw firma wychodzi z reklamą skierowaną do dużych inwestorów.

If they think the company is a good idea,

Jeśli uznają ją za dobry pomysł,

they get the first crack at investing,

wyłożą pierwsze fundusze,

and then sponsor the company’s initial public offering, or IPO.

a potem sfinansują IPO firmy, czyli jej pierwszą ofertę publiczną.

This launches the company onto the official public market,

To wprowadza firmę na oficjalny rynek giełdowy,

where any company or individual who believes the business could be profitable

gdzie każda osoba fizyczna lub prawna sądząca, że firma może przynieść zysk,

might buy a stock.

będzie mogła kupić akcje.

Buying stocks makes those investors partial owners in the business.

Zakup akcji czyni inwestorów częściowymi właścicielami biznesu.

Their investment helps the company to grow,

Ich inwestycje pomagają firmie w rozwoju,

and as it becomes more successful,

a kiedy osiągnie sukces,

more buyers may see potential and start buying stocks.

więcej kupców może dostrzec jej potencjał i zacząć wykupywać akcje.

As demand for those stocks increases,

Skoro popyt na akcje wzrasta,

so does their price, increasing the cost for prospective buyers,

wzrasta również ich cena, zwiększając koszta dla przyszłych kupców

and raising the value of the company's stocks people already own.

i tym samym wartość akcji, które są już czyjąś własnością.

For the company,

Zwiększone zainteresowanie pomaga firmie znaleźć nowych inwestorów,

this increased interest helps fund new initiatives,

and also boosts its overall market value

podnosząc jej całkowitą wartość rynkową przez pokazanie,

by showing how many people are willing to invest in their idea.

jak wielu jest ludzi gotowych zainwestować w ich plan.

However, if for some reason a company starts to seem less profitable

Jednak jeśli firma z jakiegoś powodu zacznie wydawać się mniej dochodowa,

the reverse can also happen.

może mieć miejsce odwrotna sytuacja.

If investors think their stock value is going to decline,

Gdy inwestorzy pomyślą, że jej wartość rynkowa będzie spadać,

they’ll sell their stocks with the hopes of making a profit

wyprzedadzą akcje z nadzieją na jakikolwiek zarobek,

before the company loses more value.

zanim firma straci bardziej na wartości.

As stocks are sold and demand for the stock goes down,

W miarę sprzedaży akcji popyt na nie zmniejsza się,

the stock price falls,

ich cena spada,

and with it, the company’s market value.

a wraz z nią wartość rynkowa firmy.

This can leave investors with big losses–

Inwestorzy mogą dużo stracić,

unless the company starts to look profitable again.

jeśli firma nie zacznie znów wyglądać na dochodową.

This see-saw of supply and demand is influenced by many factors.

Na wahania podaży i popytu wpływa wiele czynników.

Companies are under the unavoidable influence of market forces–

Firmy pozostają pod wpływem nieuniknionych sił rynkowych,

such as the fluctuating price of materials,

takich jak zmienne ceny materiałów,

changes in production technology,

zmiany w sposobie produkcji

and the shifting costs of labor.

i kosztach siły roboczej.

Investors may be worried about changes in leadership,

Inwestorzy mogą martwić się rotacjami w zarządach,

bad publicity, or larger factors like new laws and trade policies.

antyreklamą czy makroczynnikami jak prawo i polityka handlu.

And of course,

Wielu inwestorów gotowych jest po prostu sprzedać wartościowe akcje

plenty of investors are simply ready to sell valuable stocks

and pursue personal interests.

dla osobistych korzyści.

All these variables cause day-to-day noise in the market,

Wszystkie te zmienne codziennie mają swoje odbicie na giełdzie,

which can make companies appear more or less successful.

która sprawia, że firmy wyglądają na mniej lub bardziej rokujące.

And in the stock market,

Na giełdzie pozory tracenia na wartości

appearing to lose value often leads to losing investors,

często prowadzą do utraty inwestorów, i w efekcie,

and in turn, losing actual value.

do faktycznego spadku wartości.

Human confidence in the market has the power to trigger

Ludzkie przekonania na giełdzie mogą powodować wszystko,

everything from economic booms to financial crises.

od boomów ekonomicznych po kryzysy finansowe.

And this difficult-to-track variable

Ten trudny do uchwycenia czynnik sprawia,

is why most professionals promote reliable long term investing

że większość ekspertów przedkłada wiarygodne inwestycje długoterminowe

over trying to make quick cash.

nad próby szybkiego wzbogacenia się.

However, experts are constantly building tools

Nie ustają oni jednak w tworzeniu narzędzi,

in efforts to increase their chances of success

które mogłyby podwyższyć ich szanse na sukces

in this highly unpredictable system.

w tym nieprzewidywalnym systemie.

But the stock market is not just for the rich and powerful.

Ale giełda jest nie tylko dla bogatych i wpływowych.

With the dawn of the Internet,

Dzięki powstaniu Internetu

everyday investors can buy stocks

zwykli inwestorzy mogą kupować akcje

in many of the exact same ways a large investor would.

prawie tak samo, jak zrobiłby to duży inwestor.

And as more people educate themselves about this complex system

A skoro więcej ludzi uczy się tego skomplikowanego systemu,

they too can trade stocks,

też mogą kupować akcje,

support the businesses they believe in,

wspierać przedsięwzięcia, w które wierzą,

and pursue their financial goals.

i osiągać własne cele finansowe.

The first step is getting invested.

Wystarczy tylko się zaangażować.