Gavin Pretor-Pinney: Cloudy with a chance of joy

Gavin Pretor-Pinney: Trời nhiều mây, khả năng sẽ vui

Translator: Ann Jing Reviewer: Ha Linh Nguyen

Clouds.

Những đám mây.

Have you ever noticed how much people moan about them?

Bạn có nhận thấy rằng có rất nhiều người than vãn về chúng không?

They get a bad rap.

Luôn miệng rên rỉ.

If you think about it, the English language

Nếu bạn để ý, trong tiếng Anh

has written into it negative associations towards the clouds.

có rất nhiều những tổ hợp từ tiêu cực về những đám mây.

Someone who's down or depressed,

Để nói về một người buồn bã hay chán nản,

they're under a cloud.

có cụm "be under a cloud".

And when there's bad news in store,

Và khi nhắc đến tin xấu,

there's a cloud on the horizon.

lại dùng "a cloud on the horizon".

I saw an article the other day.

Hôm trước, có một bài báo

It was about problems with computer processing

Nói về một vấn đề trong xử lý máy tính

over the Internet.

trên mạng.

"A cloud over the cloud," was the headline.

Tiêu đề của nó là "A cloud over the cloud".

It seems like they're everyone's default

Cứ như thể mọi người đều mặc định những đám mây là

doom-and-gloom metaphor.

ẩn dụ về bất hạnh và u ám vậy.

But I think they're beautiful, don't you?

Nhưng chúng rất đẹp mà, bạn không thấy sao?

It's just that their beauty is missed

Chỉ là người ta thường quên mất vẻ đẹp của mây

because they're so omnipresent,

vì chúng nhan nhản quá,

so, I don't know, commonplace,

xem nào, tầm thường quá,

that people don't notice them.

nên người ta không thèm để ý.

They don't notice the beauty, but they don't even notice the clouds

Không nhận ra vẻ đẹp đã đành, và thậm chí cũng không nhận ra bản thân những đám mây nữa

unless they get in the way of the sun.

chỉ trừ lúc mây che lấp mặt trời.

And so people think of clouds as

Và vì thế người ta nghĩ về chúng như là

things that get in the way.

những vật thể ngáng đường vậy.

They think of them as the annoying, frustrating obstructions,

Họ nghĩ rằng mây là những vật cản phiền phức, khó chịu,

and then they rush off and do some blue-sky thinking.

nên họ bỏ qua và cho rằng bầu trời xanh trong mới là đẹp.

(Laughter)

(Cười)

But most people, when you stop to ask them,

Nhưng phần lớn mọi người, nếu bạn dừng lại hỏi họ,

will admit to harboring a strange sort of fondness for clouds.

sẽ thú nhận rằng họ có một niềm yêu thích kỳ lạ đối với những đám mây.

It's like a nostalgic fondness,

Một sự yêu mến đầy hoài niệm,

and they make them think of their youth.

vì chúng khiến họ nghĩ về tuổi trẻ.

Who here can't remember thinking, well,

Có ai ở đây chưa từng

looking and finding shapes in the clouds

ngước nhìn và tưởng tượng hình dạng của những đám mây

when they were kids?

khi còn nhỏ?

You know, when you were masters of daydreaming?

Bạn biết đấy, khi bạn là bậc thầy mơ mộng?

Aristophanes, the ancient Greek playwright,

Aristophanes, nhà soạn kịch Hy Lạp cổ đại,

he described the clouds as the patron godesses

đã miêu tả mây là những nữ thần bảo trợ

of idle fellows

của người nhàn hạ

two and a half thousand years ago,

hai ngàn rưỡi năm về trước,

và hẳn các bạn đều hiểu ý ông ấy.

and you can see what he means.

Chỉ là bây giờ, người lớn chúng ta thường miễn cưỡng

It's just that these days, us adults seem reluctant

to allow ourselves the indulgence

khi nuông chiều cho bản thân

of just allowing our imaginations

được có những tưởng tượng

to drift along in the breeze, and I think that's a pity.

được bay theo làn gió, và tôi nghĩ như thế thật đáng tiếc.

I think we should perhaps do a bit more of it.

Có lẽ chúng ta nên tưởng tượng nhiều hơn một chút.

I think we should be a bit more willing, perhaps,

Có lẽ, chúng ta nên sẵn lòng hơn một chút,

to look at the beautiful sight of the sunlight bursting out

ngắm nhìn khung cảnh tuyệt đẹp của ánh nắng tỏa ra

from behind the clouds and go, "Wait a minute,

từ phía sau những đám mây, và nói, "Nhìn kìa,

that's two cats dancing the salsa!"

hai chú mèo đang nhảy điệu salsa!"

(Laughter) (Applause)

(Cười) (Vỗ tay)

Or seeing the big, white, puffy one up there

Hoặc là nhìn vật thể to, trắng, xốp mềm bên kia

over the shopping center looks like

phía trên trung tâm mua sắm nhìn như

the Abominable Snowman going to rob a bank.

người tuyết sắp cướp ngân hàng vậy.

(Laughter)

(Cười lớn)

They're like nature's version of those inkblot images,

Mây giống như phiên bản tự nhiên của những hình ảnh làm bằng mực,

you know, that shrinks used to show their patients

mà bác sĩ tâm thần thường cho bệnh nhân xem

vào những năm 60,

in the '60s,

and I think if you consider the shapes you see in the clouds,

và tôi nghĩ nếu thường nghĩ về những hình ảnh mình thấy trong mây,

you'll save money on psychoanalysis bills.

bạn sẽ tiết kiệm được kha khá tiền đi điều trị tâm lý đấy.

Let's say you're in love. All right?

Xem nào, nếu như đang yêu

And you look up and what do you see?

thì khi nhìn lên đó bạn sẽ thấy gì?

Right? Or maybe the opposite.

Đúng không nào? Nhưng có thể là ngược lại

You've just been dumped by your partner,

Nếu bạn vừa bị người yêu đá,

and everywhere you look, it's kissing couples.

mà nhìn đi đâu cũng thấy người ta hôn nhau thì...

(Laughter)

(Cười lớn)

Perhaps you're having a moment of existential angst.

Nếu bạn đang hối tiếc về sự tồn tại của mình.

You know, you're thinking about your own mortality.

Tức là, đang nghĩ về cái chết.

And there, on the horizon, it's the Grim Reaper.

Và kìa, ở phía chân trời, là Thần Chết.

(Laughter)

(Cười lớn)

Or maybe you see a topless sunbather.

Hoặc giả bạn nhìn thấy một cô nàng tắm nắng với bộ ngực trần.

(Laughter)

(Cười lớn)

What would that mean?

Thế có nghĩa là gì?

What would that mean? I have no idea.

Là thế nào ý nhỉ? Tôi không biết nữa.

But one thing I do know is this:

Nhưng tôi biết chắc rằng:

The bad press that clouds get is totally unfair.

Tai tiếng mà mây có thật không công bằng chút nào.

I think we should stand up for them,

Tôi nghĩ ta nên đấu tranh vì chúng.

which is why, a few years ago,

Chính vì vậy, một vài năm trước,

tôi bắt đầu "Hiệp Hội Trân Trọng Mây".

I started the Cloud Appreciation Society.

Tens of thousands of members now

Giờ đã có 10000 thành viên

in almost 100 countries around the world.

ở xấp xỉ 100 quốc gia trên thế giới.

And all these photographs that I'm showing,

Và tất cả những tấm hình tôi đang cho các bạn xem

they were sent in by members.

đều là do các thành viên gửi tới.

And the society exists to remind people of this:

Và hiệp hội tồn tại để nhắc nhở người ta rằng:

Clouds are not something to moan about.

Đừng có than vãn về những đám mây.

Far from it. They are, in fact,

Bởi vì chúng, thực chất,

the most diverse, evocative, poetic aspect of nature.

là khía cạnh đa dạng, gợi hình và nên thơ nhất của thiên nhiên.

I think, if you live with your head in the clouds

Tôi nghĩ, thỉnh thoảng mơ màng một chút

every now and then, it helps you keep your feet on the ground.

lại giúp bạn luôn tỉnh táo và thực tế.

And I want to show you why, with the help of

Và tôi sẽ cho các bạn biết lý do, với sự giúp đỡ của

some of my favorite types of clouds.

một vài loại mây mà tôi ưa thích.

Let's start with this one. It's the cirrus cloud,

Đầu tiên là, mây ti - cirrus,

named after the Latin for a lock of hair.

tiếng Latin nghĩa là mớ tóc.

It's composed entirely of ice crystals

Nó hoàn toàn được tạo từ các tinh thể băng

cascading from the upper reaches of the troposphere,

đổ xuống từ các phần phía trên của tầng đối lưu,

and as these ice crystals fall,

và khi các tinh thể băng này rơi xuống,

they pass through different layers with different winds

chúng xuyên qua những lớp khác nhau với mức gió khác nhau.

Chúng tăng tốc, giảm tốc,

and they speed up and slow down,

giving the cloud these brush-stroked appearances,

khiến mây có dạng như được vẽ bằng cọ vậy,

these brush-stroke forms known as fall streaks.

hình dáng này được gọi là vệt rơi.

And these winds up there can be very, very fierce.

Và những cơn gió trên kia có thể rất, rất dữ tợn.

They can be 200 miles an hour, 300 miles an hour.

Với tốc độ khoảng 320, 480 km/h.

These clouds are bombing along,

Những đám mây lúc nào cũng bị cuốn theo thật mạnh,

but from all the way down here,

nhưng khi xuống đến dưới này,

they appear to be moving gracefully, slowly,

chúng có vẻ trôi nhẹ nhàng, chậm chạp,

like most clouds.

như phần lớn những đám mây khác.

And so to tune into the clouds is to slow down,

Và vì vậy hòa vào mây có nghĩa là chậm lại,

to calm down.

bình tâm lại.

It's like a bit of everyday meditation.

Giống như ngồi thiền một chút mỗi ngày .

Those are common clouds.

Đó là mây thường.

What about rarer ones, like the lenticularis,

Thế còn loại hiếm hơn thì sao, mây thấu kính chẳng hạn,

the UFO-shaped lenticularis cloud?

mây thấu kính có dạng UFO?

These clouds form in the region of mountains.

Loại mây này hình thành ở những vùng núi.

When the wind passes, rises to pass over the mountain,

Khi gió thổi qua, dâng lên để vượt qua núi,

it can take on a wave-like path in the lee of the peak,

nó có thể đi theo một đường dạng sóng ở chỗ khuất của đỉnh núi,

with these clouds hovering at the crest

với những đám mây này lởn vởn trên nóc

of these invisible standing waves of air,

của những luồng khí thẳng đứng vô hình.

these flying saucer-like forms,

Loại có dạng giống như đĩa bay này,

and some of the early black-and-white UFO photos

và một vài tấm ảnh UFO đen trắng thời đầu

are in fact lenticularis clouds. It's true.

thực chất là mây thấu kính. Thế đấy.

A little rarer are the fallstreak holes. All right?

Hiếm hơn một chút là mây vệt rơi dạng lỗ.

This is when a layer is made up of very, very cold

Là khi một lớp được tạo thành bởi những giọt nước nhỏ

water droplets, and in one region they start to freeze,

rất rất lạnh, và có chỗ sẽ bắt đầu đông cứng lại.

and this freezing sets off a chain reaction which spreads outwards

Việc đóng băng này tạo nên một phản ứng dây chuyền lan ra bên ngoài

with the ice crystals cascading and falling down below,

với các tinh thể băng rơi xuống như thác đổ,

giving the appearance of jellyfish tendrils down below.

tạo nên hình dạng những cái tua sứa rủ xuống.

Rarer still, the Kelvin–Helmholtz cloud.

Hiếm hơn nữa là mây Kelvin–Helmholtz.

Not a very snappy name. Needs a rebrand.

Tên không được hay cho lắm. Cần đặt lại.

This looks like a series of breaking waves,

Nhìn giống như một loạt các cơn sóng bị vỡ,

and it's caused by shearing winds -- the wind

tạo nên bởi những cơn gió cắt. Gió

above the cloud layer and below the cloud layer

nằm phía trên và dưới tầng mây

có sự khác biệt lớn, và ở giữa,

differ significantly, and in the middle, in between,

you get this undulating of the air,

là luồng khí nhấp nhô này.

and if the difference in those speeds is just right,

Và nếu sự khác biệt giữa tốc độ đó là vừa đủ,

đỉnh của luồng khí cuộn tròn

the tops of the undulations curl over

trong những đợt sóng vỡ rất đẹp này - giống như lốc xoáy.

in these beautiful breaking wave-like vortices.

All right. Those are rarer clouds than the cirrus,

Được rồi. Đó là loại mây hiếm hơn mây ti,

nhưng chúng không quá hiếm.

but they're not that rare.

If you look up, and you pay attention to the sky,

Nếu bạn ngước nhìn lên và chú ý vào bầu trời,

you'll see them sooner or later,

sớm muộn gì cũng thấy chúng thôi,

maybe not quite as dramatic as these, but you'll see them.

có thể không ấn tượng như trong hình, nhưng bạn sẽ thấy.

And you'll see them around where you live.

Bạn sẽ thấy chúng xung quanh nơi bạn sống.

Clouds are the most egalitarian

Mây là loại hình trưng bày thiên nhiên

of nature's displays, because we all have a good,

bình đẳng nhất, bởi vì tất cả chúng ta đều có thể nhìn thấy

fantastic view of the sky.

quang cảnh bầu trời tuyệt đẹp.

And these clouds, these rarer clouds,

Và những đám mây này, loại mây hiếm,

remind us that the exotic can be found in the everyday.

nhắc nhở ta rằng có thể tìm thấy điều kỳ diệu mỗi ngày.

Nothing is more nourishing, more stimulating

Còn gì bổ dưỡng và thú vị

to an active, inquiring mind than being surprised,

với bộ óc chủ động và ham học hỏi bằng sự ngạc nhiên

being amazed. It's why we're all here at TED, right?

và sự choáng ngợp? Đó là lý do chúng ta đều ở đây, tại TED, phải không?

But you don't need to rush off

Nhưng bạn không phải vội vàng tránh xa

away from the familiar, across the world

khỏi những điều quen thuộc, trên khắp thế giới

to be surprised.

để được ngạc nhiên.

You just need to step outside,

Chỉ cần bước ra ngoài,

pay attention to what's so commonplace, so everyday,

chú ý đến những thật giản đơn, thường nhật,

so mundane that everybody else misses it.

thật nhỏ nhặt đến nỗi mọi người khác đều bỏ qua.

One cloud that people rarely miss is this one:

Một đám mây mà người ta hiếm khi bỏ lỡ là đây:

the cumulonimbus storm cloud.

mây bão vũ tích.

It's what's produces thunder and lightning and hail.

Là loại mây tạo ra sấm, sét và mưa đá.

These clouds spread out at the top in this enormous

Mây này lan ra từ đỉnh của

anvil fashion stretching 10 miles up into the atmosphere.

cái đe khổng lồ trải dài 16km trong khí quyển này.

They are an expression of the majestic architecture

Nó biểu hiện kiến trúc tráng lệ

of our atmosphere.

của bầu khí quyển của chúng ta.

But from down below, they are the embodiment

Nhưng ở bên dưới, nó là hiện thân

of the powerful, elemental force and power

của lực đẩy mạnh mẽ, mãnh liệt

that drives our atmosphere.

làm phát động bầu khí quyển.

To be there is to be connected in the driving rain

Ở đó là được kết nối với mưa rào

and the hail, to feel connected to our atmosphere.

và mưa đá, được kết nối với bầu khí quyển của chúng ta.

It's to be reminded that we are creatures

Đó, là để nhắc nhở chúng ta là những sinh thể

that inhabit this ocean of air.

sống trong đại dương không khí này.

We don't live beneath the sky. We live within it.

Ta không sống dưới bầu trời. Ta ở trong nó.

And that connection, that visceral connection to our atmosphere

Và sự kết nối đó, sự kết nối về cảm giác với bầu trời

feels to me like an antidote.

với tôi đó là phương thuốc chữa lành.

It's an antidote to the growing tendency we have

Cứu ta khỏi khuynh hướng ngày càng rõ mà chúng ta đang có,

to feel that we can really ever experience life

cảm thấy rằng chúng ta có thể thực sự cảm nhận cuộc sống

by watching it on a computer screen, you know,

bằng việc ngắm nó quan màn hình máy tính, xem nào,

when we're in a wi-fi zone.

khi ta ở trong vùng có wi-fi miễn phí.

But the one cloud that best expresses

Nhưng loại mây chứng tỏ rõ ràng nhất

why cloudspotting is more valuable today than ever

rằng việc ngắm mây đáng giá hơn bao giờ hết

is this one, the cumulus cloud.

là loại này, mây tích.

Right? It forms on a sunny day.

Thấy không? Nó tạo nên một ngày đầy nắng.

If you close your eyes and think of a cloud,

Nếu bạn nhắm mắt lại và nghĩ về mây,

it's probably one of these that comes to mind.

có thể loại này sẽ xuất hiện trong tâm trí bạn.

All those cloud shapes at the beginning,

Tất cả những hình mây được trình chiếu lúc đầu

those were cumulus clouds.

đều là mây tích.

The sharp, crisp outlines of this formation

Đường nét sắc sảo, sinh động của hình dáng này

make it the best one for finding shapes in.

khiến nó là loại tốt nhất để tưởng tượng hình thù.

And it reminds us

Và nó nhắc nhở chúng ta

of the aimless nature of cloudspotting,

về bản chất không mục đích của việc ngắm mây,

what an aimless activity it is.

một hành động mới vu vơ làm sao.

You're not going to change the world

Bạn sẽ không thay đổi thế giới

by lying on your back and gazing up at the sky, are you?

bằng việc nằm xuống và ngước nhìn bầu trời, đúng không?

It's pointless. It's a pointless activity,

Hành động đó vô nghĩa,

which is precisely why it's so important.

cũng chính xác là lý do khiến nó quan trọng.

The digital world conspires to make us feel

Thế giới số âm mưu khiến chúng ta cảm thấy

eternally busy, perpetually busy.

thường xuyên bận rộn, không ngừng bận rộn.

You know, when you're not dealing with

Bạn biết đấy, khi bạn không phải đương đầu với

the traditional pressures of earning a living

áp lực truyền thống của việc kiếm sống

and putting food on the table, raising a family,

đặt thức ăn lên bàn, nuôi gia đình,

writing thank you letters,

viết thư cảm ơn,

you have to now contend with

thì giờ đây bạn phải đấu tranh với

answering a mountain of unanswered emails,

trả lời một núi email,

updating a Facebook page,

cập nhật Facebook,

feeding your Twitter feed.

theo dõi Twitter.

And cloudspotting legitimizes doing nothing.

Và ngắm mây hợp pháp hóa việc chẳng làm gì.

(Laughter)

(Cười lớn)

And sometimes we need —

Và đôi khi chúng ta cần —

(Applause)

(Vỗ tay)

Sometimes we need excuses to do nothing.

Đôi khi chúng ta cần viện cớ để không làm gì cả.

We need to be reminded by these

Chúng ta cần được nhắc nhở bởi

patron goddesses of idle fellows

những nữ thần bảo hộ của người nhàn hạ

that slowing down

là cần chậm lại

and being in the present, not thinking about

sống trong hiện tại, không cần nghĩ đến

what you've got to do and what you should have done,

những việc bạn sẽ phải làm hay đáng lẽ đã nên làm.

but just being here, letting your imagination

Chỉ cần ở đây, mặc cho trí tưởng tượng

lift from the everyday concerns down here

vút bay từ những mối bận tâm thường ngày.

and just being in the present, it's good for you,

Chỉ cần sống trong hiện tại, việc đó tốt cho bạn,

and it's good for the way you feel.

tốt cho cảm xúc của bạn.

It's good for your ideas. It's good for your creativity.

Tốt cho những ý tưởng. Tốt cho khả năng sáng tạo.

It's good for your soul.

Tốt cho tâm hồn bạn.

So keep looking up,

Thế nên hãy cứ ngước lên,

marvel at the ephemeral beauty,

ngạc nhiên trước vẻ đẹp phù du kia,

and always remember to live life with your head in the clouds.

và luôn nhớ phải sống mơ mộng trên mây một chút.

Thank you very much.

Cám ơn rất nhiều.

(Applause)

(Vỗ tay)