Gavin Pretor-Pinney: Cloudy with a chance of joy

Tłumaczenie: Ewa Pocierznicka Korekta: Rysia Wand

Clouds.

Chmury.

Have you ever noticed how much people moan about them?

Zauważyliście, jak często na nie narzekamy?

They get a bad rap.

Mają fatalną reputację.

If you think about it, the English language

W naszym języku

has written into it negative associations towards the clouds.

istnieje sporo negatywnych skojarzeń z chmurami.

Someone who's down or depressed,

Ktoś, kto ma dołek lub depresję,

they're under a cloud.

jest pochmurny.

And when there's bad news in store,

Kiedy spodziewamy się złych wieści,

there's a cloud on the horizon.

zbierają się nad nami ciemne chmury.

I saw an article the other day.

Czytałem niedawno artykuł

It was about problems with computer processing

dotyczący problemów z przetwarzaniem danych

over the Internet.

przez komputery w Internecie.

"A cloud over the cloud," was the headline.

Nagłówek głosił "Chmury nad chmurą".

It seems like they're everyone's default

Wydaje się, że chmury

doom-and-gloom metaphor.

to oczywista metafora problemów.

But I think they're beautiful, don't you?

Ja myślę, że chmury są piękne.

It's just that their beauty is missed

Tylko że ich piękno nam umyka,

because they're so omnipresent,

bo są tak wszechobecne,

so, I don't know, commonplace,

tak pospolite,

that people don't notice them.

że ludzie ich nie dostrzegają.

They don't notice the beauty, but they don't even notice the clouds

Nie widzą ani piękna, ani nawet samych chmur,

unless they get in the way of the sun.

chyba, że akurat zasłaniają słońce.

And so people think of clouds as

Dlatego ludzie uważają chmury za coś,

things that get in the way.

co wchodzi w drogę,

They think of them as the annoying, frustrating obstructions,

za denerwującą, irytującą przeszkodę,

and then they rush off and do some blue-sky thinking.

a potem pędzą gdzieś i bujają w obłokach.

(Laughter)

(Śmiech)

But most people, when you stop to ask them,

Ale gdy ich zapytać, większość przyzna,

will admit to harboring a strange sort of fondness for clouds.

że żywi do chmur pewną sympatię.

It's like a nostalgic fondness,

To nostalgiczna sympatia,

and they make them think of their youth.

bo chmury przypominają o młodości.

Who here can't remember thinking, well,

Wszyscy pamiętamy,

looking and finding shapes in the clouds

jak odnajdowaliśmy w chmurach kształty

when they were kids?

w dzieciństwie.

You know, when you were masters of daydreaming?

Wtedy byliśmy mistrzami w marzeniu.

Aristophanes, the ancient Greek playwright,

Arystofanes, starożytny dramatopisarz grecki,

he described the clouds as the patron godesses

opisywał chmury jako boginie,

of idle fellows

patronujące ludziom leniwym

two and a half thousand years ago,

2,5 tysiąca lat temu,

i widzicie, co miał na myśli.

and you can see what he means.

Dzisiaj dorośli niechętnie

It's just that these days, us adults seem reluctant

to allow ourselves the indulgence

pozwalają sobie puścić wodze wyobraźni,

of just allowing our imaginations

to drift along in the breeze, and I think that's a pity.

a szkoda.

I think we should perhaps do a bit more of it.

Może trzeba robić to częściej.

I think we should be a bit more willing, perhaps,

Trzeba pozwolić sobie na oglądanie

to look at the beautiful sight of the sunlight bursting out

pięknego widoku, kiedy światło słoneczne

from behind the clouds and go, "Wait a minute,

strzela zza chmur i powiedzieć:

that's two cats dancing the salsa!"

"To przecież dwa koty tańczące salsę!"

(Laughter) (Applause)

(Śmiech) (Brawa)

Or seeing the big, white, puffy one up there

Albo spojrzeć na tę dużą, białą, puchatą

over the shopping center looks like

nad centrum handlowym,

the Abominable Snowman going to rob a bank.

która wygląda jak Yeti, który idzie napaść na bank.

(Laughter)

(Śmiech)

They're like nature's version of those inkblot images,

To przyrodnicza wersja testu plam atramentowych,

you know, that shrinks used to show their patients

które psychiatrzy pokazywali pacjentom

w latach 60.

in the '60s,

and I think if you consider the shapes you see in the clouds,

Zastanawiając się, jakie kształty widzicie w chmurach,

you'll save money on psychoanalysis bills.

zaoszczędzicie na psychoanalizie.

Let's say you're in love. All right?

Powiedzmy, że jesteście zakochani.

And you look up and what do you see?

Patrzycie w górę i co widzicie?

Right? Or maybe the opposite.

A może wręcz przeciwnie.

You've just been dumped by your partner,

Właśnie rzucił was partner,

and everywhere you look, it's kissing couples.

i wszędzie widzicie całujące się pary.

(Laughter)

(Śmiech)

Perhaps you're having a moment of existential angst.

Może macie moment egzystencjalnej obawy.

You know, you're thinking about your own mortality.

Myślicie o własnej śmiertelności.

And there, on the horizon, it's the Grim Reaper.

I tam, na horyzoncie, jest Kostucha.

(Laughter)

(Śmiech)

Or maybe you see a topless sunbather.

A może kobieta opalająca się topless?

(Laughter)

(Śmiech)

What would that mean?

Co by to znaczyło?

What would that mean? I have no idea.

Nie mam pojęcia.

But one thing I do know is this:

Ale jedno wiem na pewno:

The bad press that clouds get is totally unfair.

zła opinia chmur jest zupełnie niezasłużona.

I think we should stand up for them,

Powinniśmy się za nimi wstawić

which is why, a few years ago,

i dlatego kilka lat temu

założyłem Towarzystwo Doceniania Chmur.

I started the Cloud Appreciation Society.

Tens of thousands of members now

Ma teraz dziesiątki tysięcy członków

in almost 100 countries around the world.

w ponad stu krajach na całym świecie.

And all these photographs that I'm showing,

Wszystkie zdjęcia, które tu pokazuję,

they were sent in by members.

zostały nadesłane przez członków.

And the society exists to remind people of this:

Towarzystwo istnieje, by przypomnieć ludziom,

Clouds are not something to moan about.

że nie ma co jęczeć nad chmurami.

Far from it. They are, in fact,

Przeciwnie. Chmury to najbardziej zróżnicowany,

the most diverse, evocative, poetic aspect of nature.

sugestywny, poetycki aspekt przyrody.

I think, if you live with your head in the clouds

Żyjąc czasem z głową w chmurach,

every now and then, it helps you keep your feet on the ground.

łatwiej twardo stąpać po ziemi.

And I want to show you why, with the help of

Chcę wam pokazać dlaczego,

some of my favorite types of clouds.

z pomocą kilku ulubionych rodzajów chmur.

Let's start with this one. It's the cirrus cloud,

Na początek chmura pierzasta - cirrus,

named after the Latin for a lock of hair.

co po łacinie znaczy "pasmo włosów".

It's composed entirely of ice crystals

Składa się z kryształków lodu,

cascading from the upper reaches of the troposphere,

spadających kaskadą z górnych obszarów troposfery,

and as these ice crystals fall,

które spadając,

they pass through different layers with different winds

przenikają przez różne warstwy z różnymi wiatrami,

co je przyspiesza lub spowalnia,

and they speed up and slow down,

giving the cloud these brush-stroked appearances,

przez co chmura wygląda jak pociągnięcie pędzlem,

these brush-stroke forms known as fall streaks.

znane pod nazwą virga.

And these winds up there can be very, very fierce.

Wiatry tam w górze mogą być naprawdę ostre.

They can be 200 miles an hour, 300 miles an hour.

Mogą wiać 300 - 500 kilometrów na godzinę.

These clouds are bombing along,

Te chmury pędzą,

but from all the way down here,

ale stąd, z samego dołu,

they appear to be moving gracefully, slowly,

wyglądają jakby poruszały się powoli i wdzięcznie,

like most clouds.

jak większość chmur.

And so to tune into the clouds is to slow down,

Żeby dostosować się do chmur, trzeba zwolnić,

to calm down.

uspokoić się.

It's like a bit of everyday meditation.

To odrobina medytacji na co dzień.

Those are common clouds.

To zwykłe chmury.

What about rarer ones, like the lenticularis,

A co z rzadszymi, jak ta chmura soczewkowata,

the UFO-shaped lenticularis cloud?

o kształcie latającego spodka?

These clouds form in the region of mountains.

Te chmury formują się w obszarach górskich.

When the wind passes, rises to pass over the mountain,

Wiatr, który wznosi się, żeby przelecieć nad górą,

it can take on a wave-like path in the lee of the peak,

może spłynąć jak fala na zawietrznej szczytu,

with these clouds hovering at the crest

z chmurami na grzbietach niewidocznych, stojących fal powietrza.

of these invisible standing waves of air,

these flying saucer-like forms,

Kształtem przypominają latające spodki

and some of the early black-and-white UFO photos

i część wczesnych, czarno-białych zdjęć UFO

are in fact lenticularis clouds. It's true.

to tak naprawdę chmury soczewkowate.

A little rarer are the fallstreak holes. All right?

Trochę rzadsze są prześwity poopadowe.

This is when a layer is made up of very, very cold

Zdarzają się, gdy warstwa zimnych kropel

water droplets, and in one region they start to freeze,

zaczyna w jednym miejscu zamarzać,

and this freezing sets off a chain reaction which spreads outwards

co rozpoczyna idącą od środka reakcję łańcuchową,

with the ice crystals cascading and falling down below,

a kryształki lodu opadają kaskadami w dół,

giving the appearance of jellyfish tendrils down below.

co z ziemi przypomina parzydełka meduzy.

Rarer still, the Kelvin–Helmholtz cloud.

Jeszcze rzadsza jest chmura Kelvina-Helmholtza.

Not a very snappy name. Needs a rebrand.

Niezbyt chwytliwa nazwa. Przydałaby się inna.

This looks like a series of breaking waves,

Wygląda ona jak ciąg łamiących się fal.

and it's caused by shearing winds -- the wind

Powodem są uskoki wiatru

above the cloud layer and below the cloud layer

i różnice wiatru nad i pod warstwą chmur.

W środku, między wiatrami,

differ significantly, and in the middle, in between,

you get this undulating of the air,

powietrze faluje

and if the difference in those speeds is just right,

i przy odpowiedniej różnicy prędkości

wierzchołki skrętów zawijają się

the tops of the undulations curl over

w te piękne, faliste formacje.

in these beautiful breaking wave-like vortices.

All right. Those are rarer clouds than the cirrus,

Te chmury są rzadsze od cirrusów,

ale nie aż tak znowu rzadkie.

but they're not that rare.

If you look up, and you pay attention to the sky,

Przyglądając się niebu,

you'll see them sooner or later,

prędzej czy później je zobaczycie,

maybe not quite as dramatic as these, but you'll see them.

choć może nie tak dramatyczne, jak te.

And you'll see them around where you live.

Zobaczycie je koło domu.

Clouds are the most egalitarian

Chmury to najbardziej egalitarny dziw natury,

of nature's displays, because we all have a good,

bo wszyscy mamy dobry,

fantastic view of the sky.

fantastyczny widok na niebo.

And these clouds, these rarer clouds,

Te rzadsze chmury przypominają,

remind us that the exotic can be found in the everyday.

że można znaleźć egzotykę w powszedniości.

Nothing is more nourishing, more stimulating

Nic bardziej nie karmi ani stymuluje żywego, dociekliwego umysłu niż zaskoczenie,

to an active, inquiring mind than being surprised,

being amazed. It's why we're all here at TED, right?

zadziwienie. Dlatego jesteśmy tu, na TED.

But you don't need to rush off

Ale nie trzeba uciekać od swojskości

away from the familiar, across the world

na drugi koniec świata,

to be surprised.

żeby doświadczyć zaskoczenia.

You just need to step outside,

Wystarczy po prostu wyjść na dwór,

pay attention to what's so commonplace, so everyday,

zwrócić uwagę na coś tak powszechnego, codziennego,

so mundane that everybody else misses it.

przyziemnego, że wszystkim umyka.

One cloud that people rarely miss is this one:

Chmura, za którą rzadko się tęskni, to ta:

the cumulonimbus storm cloud.

cumulonimbus, chmura kłębiasta deszczowa.

It's what's produces thunder and lightning and hail.

To ona produkuje grzmoty, błyskawice i grad.

These clouds spread out at the top in this enormous

Te chmury rozpościerają się niczym gigantyczne kowadło

anvil fashion stretching 10 miles up into the atmosphere.

na 15 kilometrów w górę atmosfery.

They are an expression of the majestic architecture

Są wyrazem majestatycznej architektury

of our atmosphere.

naszej atmosfery.

But from down below, they are the embodiment

Ale z dołu są ucieleśnieniem

of the powerful, elemental force and power

potężnej, żywiołowej siły i mocy,

that drives our atmosphere.

która napędza naszą atmosferę.

To be there is to be connected in the driving rain

Tam, w górze, otaczałyby nas niesiony wiatrem deszcz i grad,

and the hail, to feel connected to our atmosphere.

bylibyśmy w bezpośrednim kontakcie z naszą atmosferą.

It's to be reminded that we are creatures

Przypomnielibyśmy sobie, że jesteśmy stworzeniami

that inhabit this ocean of air.

zamieszkującymi ten ocean powietrza.

We don't live beneath the sky. We live within it.

Nie mieszkamy pod niebem. Mieszkamy w nim.

And that connection, that visceral connection to our atmosphere

To pierwotne połączenie z atmosferą

feels to me like an antidote.

jest dla mnie jak lekarstwo

It's an antidote to the growing tendency we have

na powszechne przeświadczenie,

to feel that we can really ever experience life

że da się doświadczać życia,

by watching it on a computer screen, you know,

obserwując je na ekranie komputera,

when we're in a wi-fi zone.

kiedy jesteśmy w zasięgu wi-fi.

But the one cloud that best expresses

Chmura, która najlepiej ukazuje,

why cloudspotting is more valuable today than ever

czemu gapienie się w chmury jest dziś tak cenne,

is this one, the cumulus cloud.

to chmura kłębiasta.

Right? It forms on a sunny day.

Tworzy się w słoneczny dzień.

If you close your eyes and think of a cloud,

Zamykając oczy i myśląc o chmurze,

it's probably one of these that comes to mind.

wyobrazicie sobie pewnie jedną z nich.

All those cloud shapes at the beginning,

Wszystkie te kształty w chmurach na początku,

those were cumulus clouds.

to były chmury kłębiaste.

The sharp, crisp outlines of this formation

Wyraźne, ostre sylwetki tego typu chmur

make it the best one for finding shapes in.

najlepiej pozwalają doszukiwać się kształtów.

And it reminds us

A to nam przypomina

of the aimless nature of cloudspotting,

o bezcelowej naturze gapienia się w chmury,

what an aimless activity it is.

o tym, jakie to bezcelowe zajęcie.

You're not going to change the world

Nie zmienicie świata

by lying on your back and gazing up at the sky, are you?

gapiąc się w niebo, prawda?

It's pointless. It's a pointless activity,

To bezsensowne zajęcie.

which is precisely why it's so important.

I właśnie dlatego jest takie ważne.

The digital world conspires to make us feel

Przez świat cyfrowy czujemy się wiecznie zajęci.

eternally busy, perpetually busy.

You know, when you're not dealing with

Kiedy nie zajmujecie się

the traditional pressures of earning a living

stresującym wiązaniem końca z końcem,

and putting food on the table, raising a family,

zarabianiem na chleb, utrzymaniem rodziny,

writing thank you letters,

pisaniem listów dziękczynnych,

you have to now contend with

musicie się zmagać

answering a mountain of unanswered emails,

z odpisywaniem na tonę zaległych maili,

updating a Facebook page,

aktualizacją strony na Facebooku,

feeding your Twitter feed.

ćwierkaniem na Twitterze.

And cloudspotting legitimizes doing nothing.

Obserwacja chmur usprawiedliwia nicnierobienie.

(Laughter)

(Śmiech)

And sometimes we need —

A czasem tego potrzeba.

(Applause)

(Brawa)

Sometimes we need excuses to do nothing.

Czasem potrzebujemy wymówki, żeby nic nie robić.

We need to be reminded by these

Musimy być napominani

patron goddesses of idle fellows

przez boginie patronujące leniwym,

that slowing down

żeby zwolnić

and being in the present, not thinking about

i żyć teraźniejszością,

what you've got to do and what you should have done,

nie myśleć o przyszłej i przeszłej pracy,

but just being here, letting your imagination

ale po prostu być, pozwolić wyobraźni

lift from the everyday concerns down here

oderwać się od problemów codzienności

and just being in the present, it's good for you,

i żyć chwilą, bo to dla nas dobre

and it's good for the way you feel.

i dobrze wpływa na samopoczucie.

It's good for your ideas. It's good for your creativity.

To wspomaga kreatywność, poddaje pomysły.

It's good for your soul.

Jest dobre dla duszy.

So keep looking up,

Więc spoglądajcie w górę,

marvel at the ephemeral beauty,

dziwujcie się ulotnym pięknem

and always remember to live life with your head in the clouds.

i zawsze pamiętajcie, żeby żyć z głową w chmurach.

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.

(Applause)

(Brawa)