Amanda Burden: How public spaces make cities work

Amanda Burden: Các không gian công cộng thổi hồn vào đô thị như thế nào?

Translator: Lien Bui Reviewer: Nguyen Theanh

When people think about cities,

Khi con người nghĩ về đô thị,

they tend to think of certain things.

họ có xu hướng nghĩ về những điều nhất định.

They think of buildings and streets

Họ nghĩ về cao ốc và phố phường,

and skyscrapers, noisy cabs.

các toà nhà chọc trời, và những chiếc taxi ồn ào.

But when I think about cities,

Nhưng khi tôi nghĩ về đô thị,

I think about people.

tôi nghĩ đến con người.

Cities are fundamentally about people,

Nền tảng của đô thị là con người.

and where people go

Những nơi con người đi đến

and where people meet

và những nơi con người gặp gỡ

are at the core of what makes a city work.

là cốt lõi cho sự vận hành của một đô thị.

So even more important than buildings in a city

Vậy quan trọng hơn cả các toà nhà trong đô thị

are the public spaces in between them.

chính là những không gian công cộng xen kẽ chúng.

And today, some of the most transformative

Và hiện nay, nhiều trong những thay đổi

changes in cities

rõ rệt nhất của các đô thị

are happening in these public spaces.

lại diễn ra tại các không gian công cộng này.

So I believe that lively, enjoyable public spaces

Nên tôi tin là các không gian công cộng tươi vui, đầy sức sống

are the key to planning a great city.

là mấu chốt để quy hoạch nên một đô thị tuyệt vời.

They are what makes it come alive.

Những không gian này thổi hồn vào một đô thị.

But what makes a public space work?

Nhưng điều gì làm nên cái hồn của một không gian công cộng?

What attracts people to successful public spaces,

Điều gì thu hút con người đến các không gian công cộng thành công,

and what is it about unsuccessful places

và điều gì ở các nơi thất bại

that keeps people away?

khiến con người tránh xa?

I thought, if I could answer those questions,

Tôi nghĩ, nếu trả lời được những câu hỏi này,

I could make a huge contribution to my city.

tôi có thể đóng góp một phần không nhỏ cho thành phố của mình.

But one of the more wonky things about me

Nhưng một trong những điều hơi lạ ở tôi

is that I am an animal behaviorist,

là tôi chuyên nghiên cứu hành vi động vật,

and I use those skills not to study animal behavior

và tôi dùng kĩ năng này không phải để nghiên cứu hành vi của động vật

but to study how people in cities

mà để nghiên cứu cách người dân thành thị

use city public spaces.

sử dụng các không gian chung trong thành phố.

One of the first spaces that I studied

Một trong những không gian đầu tiên mà tôi nghiên cứu

was this little vest pocket park called Paley Park

là một công viên nhỏ xíu tên Paley Park

in midtown Manhattan.

ở trung tâm Manhattan.

This little space became a small phenomenon,

Không gian nhỏ này đã trở thành một hiện tượng nhỏ,

and because it had such a profound impact

và vì nó ảnh hưởng sâu sắc

on New Yorkers,

đến người dân New York,

it made an enormous impression on me.

nó đã để lại trong tôi một ấn tượng rất mạnh.

I studied this park very early on in my career

Tôi đã nghiên cứu công viên này từ lúc khởi nghiệp

because it happened to have been built

vì nó được xây

by my stepfather,

bởi cha dượng của tôi,

so I knew that places like Paley Park

vì thế tôi biết những nơi như Paley Park

didn't happen by accident.

không tự nhiên mà được yêu mến.

I saw firsthand that they required

Tôi nhận thấy rằng những nơi như thế đòi hỏi

incredible dedication

một sự cống hiến hết mình

and enormous attention to detail.

và sự chú ý đến từng chi tiết.

But what was it about this space

Nhưng điều gì lại khiến nơi này

that made it special and drew people to it?

đặc biệt và thu hút con người đến thế?

Well, I would sit in the park and watch very carefully,

Khi ngồi tại đây và quan sát cẩn thận,

and first among other things

điều đầu tiên tôi để ý đến là

were the comfortable, movable chairs.

những chiếc ghế thoải mái, có thể di chuyển.

People would come in, find their own seat,

Mọi người có thể đến đây, tìm một chiếc ghế,

move it a bit, actually, and then stay a while,

di chuyển nó một chút, và ngồi một lát,

and then interestingly,

và rồi thật thú vị,

people themselves attracted other people,

chính con người thu hút thêm con người,

and ironically, I felt more peaceful

và một điều trái khoáy là tôi cảm thấy bình yên hơn

if there were other people around.

khi có con người xung quanh.

And it was green.

Và nơi này xanh tươi.

This little park provided what New Yorkers crave:

Công viên nhỏ này đem đến những điều mà người New York ao ước:

comfort and greenery.

sự thoải mái và sự xanh tươi.

But my question was,

Nhưng tôi tự hỏi

why weren't there more places with greenery

vì sao không có nhiều hơn các không gian có cây xanh

and places to sit in the middle of the city

và chỗ ngồi giống thế trong lòng thành phố,

where you didn't feel alone,

nơi bạn không cảm thấy cô đơn,

or like a trespasser?

hoặc như một kẻ xâm nhập?

Unfortunately, that's not how cities

Đáng buồn là các đô thị

were being designed.

thường không được thiết kế như thế.

So here you see a familiar sight.

Giờ bạn thấy một cảnh tượng quen thuộc.

This is how plazas have been designed for generations.

Đây là cách mà trước giờ các trung tâm thương mại đã được thiết kế.

They have that stylish, Spartan look

Chúng mang một vẻ thời thượng lạnh lùng

that we often associate with modern architecture,

mà ta hay gắn kết với các kiểu kiến trúc hiện đại,

but it's not surprising that people

nhưng không có gì ngạc nhiên khi con người

avoid spaces like this.

tránh những nơi như thế.

They not only look desolate,

Chúng không chỉ có vẻ xa cách,

they feel downright dangerous.

chúng còn trông đầy nguy hiểm.

I mean, where would you sit here?

Ý tôi là, bạn sẽ ngồi ở đâu?

What would you do here?

Bạn sẽ làm gì ở đây?

But architects love them.

Nhưng các kiến trúc sư yêu chúng.

They are plinths for their creations.

Chúng là nền tảng cho các tác phẩm của họ.

They might tolerate a sculpture or two,

Chúng có thể hào phóng cho một vài bức tượng,

but that's about it.

nhưng chỉ nhiêu đó thôi.

And for developers, they are ideal.

Và với các nhà phát triển, chúng thật lí tưởng.

There's nothing to water, nothing to maintain,

Không cần tưới tắm, không cần bảo quản,

and no undesirable people to worry about.

và không có những vị khách không mời để lo lắng.

But don't you think this is a waste?

Nhưng bạn không nghĩ đây là một điều phí phạm sao?

For me, becoming a city planner

Với tôi, trở thành nhà quy hoạch đô thị

meant being able to truly change the city

đồng nghĩa với khả năng thay đổi thành phố

that I lived in and loved.

nơi tôi sinh sống và yêu mến.

I wanted to be able to create places

Tôi ước muốn tạo ra những nơi

that would give you the feeling that you got

có thể khiến bạn có được thứ cảm giác

in Paley Park,

như ở Paley Park,

and not allow developers to build bleak plazas like this.

và không để các nhà phát triển xây các trung tâm ảm đạm như vậy nữa.

But over the many years,

Nhưng sau nhiều năm,

I have learned how hard it is

tôi học được rằng thật khó

to create successful, meaningful,

để tạo ra các không gian công cộng

thành công, ý nghĩa, và tươi vui.

enjoyable public spaces.

As I learned from my stepfather,

Tôi học được từ cha dượng rằng

they certainly do not happen by accident,

những nơi như thế không tự nhiên mà có,

especially in a city like New York,

nhất là ở một thành phố như New York,

where public space has to be fought for to begin with,

nơi mà từ đầu đã phải đấu tranh để có không gian công cộng,

and then for them to be successful,

và để nó trở nên thành công,

somebody has to think very hard

ai đó phải suy nghĩ rất kĩ

about every detail.

về tất cả mọi chi tiết.

Now, open spaces in cities are opportunities.

Các không gian mở ở đô thị là cơ hội.

Yes, they are opportunities for commercial investment,

Đúng, chúng là cơ hội cho đầu tư thương mại,

but they are also opportunities for the common good

nhưng chúng cũng là cơ hội cho những điều tốt đẹp chung

of the city,

cho thành phố,

and those two goals are often not aligned with one another,

và hai mục tiêu đó thường trái ngược nhau,

and therein lies the conflict.

và do đó gây ra mâu thuẫn.

The first opportunity I had to fight

Lần đầu tiên tôi phải đấu tranh

for a great public open space was in the early 1980s,

cho một không gian công cộng là ở đầu thập kỉ 80,

when I was leading a team of planners

khi tôi đang là trưởng nhóm các nhà quy hoạch

at a gigantic landfill called Battery Park City

tại một bãi rác khổng lồ tên Battery Park City

in lower Manhattan on the Hudson River.

ở Hạ Manhattan, cạnh dòng sông Hudson.

And this sandy wasteland had lain barren

Bãi cát cằn cỗi này đã bị bỏ hoang

for 10 years,

trong 10 năm,

and we were told, unless we found a developer

và chúng tôi biết nếu không tìm được một nhà phát triển

in six months, it would go bankrupt.

trong vòng 6 tháng, nó sẽ phá sản.

So we came up with a radical,

Thế là chúng tôi nảy ra một ý tưởng đột phá,

almost insane idea.

gần như điên rồ.

Instead of building a park

Thay vì xây một công viên

as a complement to future development,

để bù hao cho các sự phát triển sau này,

why don't we reverse that equation

sao không đảo ngược cách thức

and build a small but very high-quality

và xây trước một không gian công cộng

public open space first,

nhỏ nhưng cao cấp,

and see if that made a difference.

và xem liệu nó có thay đổi được gì không.

So we only could afford to build a two-block section

Chúng tôi chỉ đủ ngân sách để làm một phần nhỏ

of what would become a mile-long esplanade,

của con đường ven sông tương lai,

so whatever we built had to be perfect.

nên bất cứ thứ gì chúng tôi xây đều phải hoàn hảo.

So just to make sure, I insisted

Để chắc chắn, tôi đề nghị

that we build a mock-up

xây một mô hình

in wood, at scale, of the railing and the sea wall.

bằng gỗ, với tỉ lệ thật, của ban công và bờ kè.

And when I sat down on that test bench

Và khi tôi ngồi xuống chiếc ghế mô hình đó

with sand still swirling all around me,

với các đám cát còn xoáy quanh,

the railing hit exactly at eye level,

ban công đã đập ngay vào tầm mắt,

blocking my view and ruining my experience

che hết tầm nhìn và huỷ hoại trải nghiệm

at the water's edge.

tại bờ sông của tôi.

So you see, details really do make a difference.

Nên bạn thấy đó, các chi tiết thật sự có thể tạo ra sự khác biệt.

But design is not just how something looks,

Nhưng thiết kế không chỉ liên quan đến vẻ ngoài,

it's how your body feels on that seat in that space,

nó còn là cảm giác của cơ thể khi bạn ngồi tại đó, trong không gian đó,

and I believe that successful design always depends

và tôi tin rằng một thiết kế thành công luôn dựa trên

on that very individual experience.

những trải nghiệm cá nhân ấy.

In this photo, everything looks very finished,

Trong tấm ảnh này, mọi thứ đều trông tươm tất,

but that granite edge, those lights,

nhưng bờ đá granit đấy, các ngọn đèn này,

the back on that bench,

lưng tựa của băng ghế kia,

the trees in planting,

những hàng cây con,

and the many different kinds of places to sit

và rất nhiều nơi khác nhau để ngồi

were all little battles that turned this project

đều là những cuộc đấu tranh nhỏ để biến dự án này

into a place that people wanted to be.

thành một nơi mọi người muốn đến.

Now, this proved very valuable 20 years later

Kết quả đáng giá của việc này là 20 năm sau

when Michael Bloomberg asked me to be

khi Michael Bloomberg đề cử tôi

his planning commissioner

làm uỷ viên ban quy hoạch

and put me in charge of shaping

và cho tôi đảm nhiệm việc tạo diện mạo

the entire city of New York.

cho cả thành phố New York.

And he said to me on that very day,

Chính ngày hôm đó, ông ấy bảo tôi rằng

he said that New York was projected

dân số thành phố New York dự kiến

to grow from eight to nine million people.

sẽ tăng từ 8 lên 9 triệu người.

And he asked me,

Và ông ấy hỏi,

"So where are you going to put

“Vậy bà sẽ để

one million additional New Yorkers?"

một triệu dân New York mới vào đâu?”

Well, I didn't have any idea.

Thiệt tình là, tôi cũng không biết.

Now, you know that New York does

Các bạn biết đấy,

New York đề cao việc thu hút dân nhập cư,

place a high value on attracting immigrants,

so we were excited about the prospect of growth,

nên chúng tôi hào hứng về khả năng tăng trưởng này,

but honestly, where were we going to grow

nhưng thật tình, chúng tôi sẽ phát triển ra đâu đây

in a city that was already built out to its edges

trong một thành phố đã được xây đến tận các ngóc ngách

and surrounded by water?

và được bao bọc bởi sông?

How were we going to find housing

Làm cách nào để tìm chỗ ở

for that many new New Yorkers?

cho quá nhiều dân New York mới như thế?

And if we couldn't spread out,

Và nếu không thể mở rộng diện tích,

which was probably a good thing,

có thể đó là điều tốt,

where could new housing go?

thì các nơi ở mới sẽ được xây ở đâu?

And what about cars?

Còn ô tô thì sao?

Our city couldn't possibly handle any more cars.

Thành phố không thể chứa thêm bất kì chiếc ô tô nào nữa.

So what were we going to do?

Vậy chúng tôi phải làm gì đây?

If we couldn't spread out, we had to go up.

Nếu không thể trải rộng thêm, chúng tôi buộc phải lên cao.

And if we had to go up,

Và nếu phải lên cao,

we had to go up in places

chúng tôi cần lên cao tại những nơi

where you wouldn't need to own a car.

mà con người sẽ không cần ô tô.

So that meant using one of our greatest assets:

Chúng tôi sẽ dùng một trong những cơ sở tốt nhất thành phố:

our transit system.

hệ thống trung chuyển.

But we had never before thought

Nhưng chúng tôi chưa bao giờ

of how we could make the most of it.

nghĩ đến cách để tận dụng triệt để nó.

So here was the answer to our puzzle.

Và đây là đáp án cho vấn đề của chúng tôi.

If we were to channel and redirect

Nếu có thể quy hoạch các công trình mới

all new development around transit,

xung quanh hệ thống trung chuyển,

we could actually handle that population increase,

chúng tôi thật sự có thể chịu được số dân mới,

we thought.

chúng tôi nghĩ.

And so here was the plan,

Đây là kế hoạch

what we really needed to do:

cho những gì chúng tôi cần làm:

We needed to redo our zoning --

Chúng tôi cần phân vùng lại —

and zoning is the city planner's regulatory tool --

và phân vùng là công cụ thường ngày của các nhà quy hoạch —

and basically reshape the entire city,

và cơ bản là quy hoạch lại toàn thành phố,

targeting where new development could go

nhắm vào các nơi được phép xây công trình mới

and prohibiting any development at all

và cấm mọi sự khai triển

in our car-oriented,

tại các khu phố nhiều ô tô,

suburban-style neighborhoods.

mang phong cách ngoại thành.

Well, this was an unbelievably ambitious idea,

Đây là một ý tưởng quá đỗi tham vọng,

ambitious because communities

tham vọng vì kế hoạch này

had to approve those plans.

cần được duyệt bởi các cộng đồng dân cư.

So how was I going to get this done?

Vậy làm sao để giải quyết việc này?

By listening. So I began listening,

Lắng nghe. Thế là tôi bắt đầu lắng nghe,

in fact, thousands of hours of listening

thật sự, tôi đã phải lắng nghe hàng nghìn giờ

just to establish trust.

chỉ để gây dựng lòng tin.

You know, communities can tell

Bạn biết đó, các cộng đồng dân cư biết rõ

whether or not you understand their neighborhoods.

bạn hiểu khu phố của họ hay không.

It's not something you can just fake.

Đây không phải điều có thể giả vờ.

And so I began walking.

Và tôi bắt đầu đi bộ.

I can't tell you how many blocks I walked,

Tôi không nhớ mình đã đi qua bao nhiêu khu nhà,

in sweltering summers, in freezing winters,

trong các tháng hè oi bức, trong những trời đông giá lạnh,

year after year,

năm này qua năm khác,

just so I could get to understand

chỉ để hiểu được

the DNA of each neighborhood

ADN của mỗi khu phố

and know what each street felt like.

và cảm giác của mỗi con đường.

I became an incredibly geeky zoning expert,

Tôi trở thành một chuyên gia phân vùng siêu đẳng,

finding ways that zoning could address

Tôi tìm cách giải quyết

các lo ngại của người dân

communities' concerns.

qua việc phân vùng này.

So little by little, neighborhood by neighborhood,

Từng chút một, từng con phố một,

block by block,

từng khu nhà một,

we began to set height limits

chúng tôi bắt đầu đặt giới hạn độ cao

so that all new development

cho các công trình mới

would be predictable and near transit.

có thể dễ dàng hình dung và gần hệ thống trung chuyển.

Over the course of 12 years,

Sau 12 năm ròng rã,

we were able to rezone

chúng tôi đã phân vùng lại

124 neighborhoods,

124 khu phố,

40 percent of the city,

40 phần trăm của thành phố,

12,500 blocks, so that now,

12,500 khu nhà, để bây giờ,

90 percent of all new development of New York

90 phần trăm các công trình mới tại New York

is within a 10-minute walk of a subway.

đều cách một trạm trung chuyển 10 phút đi bộ.

In other words, nobody in those new buildings

Nói theo cách khác, dân cư ở đây

needs to own a car.

không cần sở hữu ô tô.

Well, those rezonings were exhausting

Phân vùng là công việc mệt mỏi

and enervating and important,

và hao tốn năng lượng và quan trọng,

but rezoning was never my mission.

nhưng nó chưa bao giờ là nhiệm vụ của tôi.

You can't see zoning and you can't feel zoning.

Bạn không thấy được và không cảm nhận được sự phân vùng.

My mission was always to create

Nhiệm vụ của tôi luôn là tạo ra

great public spaces.

các không gian công cộng tuyệt vời.

So in the areas where we zoned for significant development,

Ở các khu vực được quy hoạch cho sự phát triển mạnh,

I was determined to create places

tôi đã quyết tâm tạo ra những không gian

that would make a difference in people's lives.

có khả năng thay đổi đời sống của dân cư nơi đó.

Here you see what was

Những gì các bạn đang thấy từng là

two miles of abandoned, degraded waterfront

2 dặm của một bờ sông xuống cấp, bỏ hoang

in the neighborhoods of Greenpoint

tại khu Greenpoint

and Williamsburg in Brooklyn,

và Williamsburg ở Brooklyn,

impossible to get to and impossible to use.

không có đường để đến và hoàn toàn vô dụng.

Now the zoning here was massive,

Việc quy hoạch ở đây cực kì lớn,

so I felt an obligation to create

nên tôi cảm thấy mình có nghĩa vụ tạo ra

magnificent parks on these waterfronts,

những công viên thật đẹp ở ven sông,

and I spent an incredible amount of time

và tôi giành rất nhiều thời gian

on every square inch of these plans.

trên từng mét vuông của bản vẽ.

I wanted to make sure that there were

Tôi muốn đảm bảo rằng

tree-lined paths from the upland to the water,

các lối từ công viên ra bờ sông sẽ phủ rợp bóng cây,

that there were trees and plantings everywhere,

rằng sẽ có cây cỏ và hoa lá ở mọi nơi,

and, of course, lots and lots of places to sit.

và, dĩ nhiên, rất rất nhiều chỗ để ngồi.

Honestly, I had no idea how it would turn out.

Thật tình thì, tôi cũng không hình dung được nó sẽ như thế nào

I had to have faith.

Tôi phải có niềm tin.

But I put everything that I had studied and learned

Nhưng tôi đã đặt mọi thứ mình đã học và nghiên cứu

into those plans.

vào các bản vẽ này.

And then it opened,

Và rồi nó được khánh thành,

and I have to tell you, it was incredible.

và tôi phải nói với bạn rằng, nó ngoài sức tưởng tượng.

People came from all over the city

Mọi người từ khắp nơi trên thành phố

to be in these parks.

đổ về những công viên này.

I know they changed the lives of the people who live there,

Tôi biết chúng đã thay đổi đời sống của dân cư nơi đây,

but they also changed New Yorkers' whole image

nhưng nó cũng thay đổi cách người New York

of their city.

nghĩ về thành phố của họ.

I often come down and watch people

Tôi hay đến đây và quan sát mọi người

get on this little ferry

leo lên chiếc phà nhỏ

that now runs between the boroughs,

nối giữa các khu vực của thành phố,

and I can't tell you why,

và tôi không biết vì sao,

but I'm completely moved

nhưng tôi hoàn toàn xúc động

by the fact that people are using it

trước việc mọi người dùng chiếc phà này

as if it had always been there.

như thể nó đã ở đây từ trước đến giờ.

And here is a new park in lower Manhattan.

Còn đây là một công viên mới ở Hạ Manhattan.

Now, the water's edge in lower Manhattan

Bạn biết đấy, bờ sông của Hạ Manhattan

was a complete mess before 9/11.

từng là một đống bừa bộn trước ngày 11 tháng 9.

Wall Street was essentially landlocked

Wall Street thực chất không giáp sông

because you couldn't get anywhere near this edge.

vì không có cách nào để đến bờ sông này.

And after 9/11, the city had very little control.

Và sau sự kiện 11 tháng 9, thành phố có rất ít kiểm soát.

But I thought if we went

Nhưng tôi nghĩ nếu chúng tôi đến

to the Lower Manhattan Development Corporation

Tập Đoàn Phát Triển Hạ Manhattan

and got money to reclaim this two miles

để mua lại 2 dặm

of degraded waterfront

của bờ sông xuống cấp này,

that it would have an enormous effect

nó sẽ có ảnh hưởng rất lớn

on the rebuilding of lower Manhattan.

đến việc xây dựng lại Hạ Manhattan.

And it did.

Và y như rằng.

Lower Manhattan finally has a public waterfront

Hạ Manhattan cuối cùng đã có bờ sông công cộng

on all three sides.

ở cả ba hướng.

I really love this park.

Tôi thật sự yêu công viên này.

You know, railings have to be higher now,

Bạn biết không, ban công giờ buộc phải cao hơn,

so we put bar seating at the edge,

nên chúng tôi đặt các ghế cao ở rìa,

and you can get so close to the water

bạn có thể đến gần mặt nước đến mức

you're practically on it.

bạn thật sự ở trên nó.

And see how the railing widens

Và hãy để ý đến thiết kế rộng và phẳng

and flattens out so you can lay down

của tay vịn ban công để bạn có thể

your lunch or your laptop.

đặt bữa trưa hoặc máy tính lên.

And I love when people come there

Và tôi yêu lúc con người đến đây

and look up and they say,

và nhìn lên và nói,

"Wow, there's Brooklyn, and it's so close."

“Wow, Brooklyn kìa, nó gần thật”.

So what's the trick?

Vậy đâu là bí quyết?

How do you turn a park

Làm cách nào để biến một công viên

into a place that people want to be?

thành một nơi mà con người muốn đến?

Well, it's up to you,

Thật ra, nó tuỳ thuộc vào bạn,

not as a city planner but as a human being.

không phải với tư cách một nhà quy hoạch, mà với tư cách một con người.

You don't tap into your design expertise.

Bạn đừng tập trung vào chuyên môn thiết kế của mình.

You tap into your humanity.

Mà hãy tập trung vào trái tim của mình.

I mean, would you want to go there?

Ý tôi là, bạn có muốn đến đó không?

Would you want to stay there?

Bạn có muốn nán lại không?

Can you see into it and out of it?

Bạn có thể thấy nó từ trong ra ngoài không?

Are there other people there?

Có người khác ở đó không?

Does it seem green and friendly?

Nó có xanh và thân thiện không?

Can you find your very own seat?

Bạn có tìm thấy chỗ ngồi riêng cho mình không?

Well now, all over New York City,

Bây giờ, khắp thành phố New York,

there are places where you can

có những nơi mà bạn có thể

find your very own seat.

tìm thấy chỗ ngồi riêng cho mình.

Where there used to be parking spaces,

Những nơi từng là bãi đỗ xe

there are now pop-up cafes.

đã trở thành các quán cà phê vỉa hè.

Where Broadway traffic used to run,

Nơi từng là đường xe chạy của Broadway

there are now tables and chairs.

hiện nay đã có bàn và ghế.

Where 12 years ago, sidewalk cafes were not allowed,

Nơi mà 12 năm trước các quán cà phê vỉa hè bị cấm,

they are now everywhere.

thì nay chúng ở khắp nơi.

But claiming these spaces for public use

Nhưng để những nơi này được sử dụng cho nhu cầu công cộng

was not simple,

không hề dễ,

and it's even harder to keep them that way.

và còn khó hơn để giữ chúng như thế.

So now I'm going to tell you a story

Vậy bây giờ tôi sẽ kể cho bạn nghe

about a very unusual park called the High Line.

câu chuyện về một công viên rất lạ tên là High Line.

The High Line was an elevated railway.

High Line từng là một đường ray xe lủa trên cao.

(Applause)

(Vỗ tay)

The High Line was an elevated railway

High Line từng là một đường ray xe lửa trên cao

that ran through three neighborhoods

nối thông ba khu phố

on Manhattan's West Side,

ở Bờ Tây Manhattan,

and when the train stopped running,

và khi tàu hoả ngừng chạy,

it became a self-seeded landscape,

đường ray trở thành một cảnh quan tự nhiên,

a kind of a garden in the sky.

như kiểu một khu vườn trên trời.

And when I saw it the first time,

Và lần đầu tiên nhìn thấy nó

honestly, when I went up on that old viaduct,

khi tôi leo lên đường ray cũ kĩ đó,

I fell in love the way you fall in love with a person,

tôi đã say nắng y như cách bạn say nắng một con người,

honestly.

đúng như vậy.

And when I was appointed,

Và khi được bổ nhiệm,

saving the first two sections of the High Line

việc cứu hai phân khúc của đường ray High Line khỏi sự phá dỡ

from demolition became my first priority

trở thành ưu tiên hàng đầu

and my most important project.

và cũng là dự án quan trọng nhất của tôi.

I knew if there was a day that I didn't

Tôi biết rằng nếu tôi không dành đủ sự quan tâm cho High Line,

worry about the High Line, it would come down.

thì một ngày nào đó, nó sẽ bị phá bỏ.

And the High Line,

Và công viên High Line,

even though it is widely known now

dù được biết đến rộng rãi

and phenomenally popular,

và hết sức nổi tiếng,

it is the most contested public space in the city.

lại là không gian công cộng gây nhiều tranh cãi nhất trong thành phố.

You might see a beautiful park,

Bạn có thể nhìn thấy một công viên đẹp,

but not everyone does.

nhưng không phải ai cũng thấy điều đó.

You know, it's true, commercial interests

Bạn biết đó, các lợi ích thương mại

will always battle against public space.

sẽ luôn chống lại những không gian công cộng.

You might say,

Bạn có thể nói,

"How wonderful it is that more than

“Thật tuyệt vời

four million people come from all over the world

khi có hơn bốn triệu người trên khắp thế giới

to visit the High Line."

đến thăm công viên High Line”.

Well, a developer sees just one thing: customers.

Vậy mà, một nhà phát triển chỉ thấy một điều duy nhất: khách hàng.

Hey, why not take out those plantings

"Này, sao không dẹp các bụi cây đó đi

and have shops all along the High Line?

và thay bằng các cửa hàng dọc High Line?

Wouldn't that be terrific

Điều này không tuyệt sao?

and won't it mean a lot more money for the city?

Không phải nó sẽ mang lại nhiều tiền hơn cho thành phố sao?"

Well no, it would not be terrific.

Nhưng không, điều đó chẳng tuyệt vời chút nào.

It would be a mall, and not a park.

High Line sẽ trở thành trung tâm mua sắm, không phải công viên.

(Applause)

(Vỗ tay)

And you know what, it might mean

Và bạn biết không, nó có thể

more money for the city,

đem đến nhiều tiền hơn cho thành phố,

but a city has to take the long view,

nhưng một đô thị cần có tầm nhìn xa

the view for the common good.

về những điều tốt đẹp cho cả một cộng đồng.

Most recently, the last section of the High Line,

Rất gần đây, phân khúc cùng của High Line,

the third section of the High Line,

nhịp thứ ba của High Line,

nhịp chót của High Line,

the final section of the High Line,

has been pitted against development interests,

đã phải chống lại sự tranh giành của các nhà phát triển,

where some of the city's leading developers

khi mà một số những người này

are building more than 17 million square feet

đang thi công trên 1 triệu rưỡi mét vuông

at the Hudson Yards.

tại Hudson Yards, gần ngay phân khúc này.

And they came to me and proposed

Họ đến gặp tôi và bảo rằng

that they "temporarily disassemble"

họ “tạm thời tháo rời”

that third and final section.

phân đoạn thứ ba, phân đoạn cuối cùng đó.

Perhaps the High Line didn't fit in

Có lẽ với họ, High Line không phù hợp

with their image of a gleaming city of skyscrapers

với hình ảnh một đô thị của các toà nhà chọc trời lấp lánh

on a hill.

trên đồi.

Perhaps it was just in their way.

Có lẽ nó chỉ cản đường họ.

But in any case, it took nine months

Nhưng dù gì đi nữa, phải mất chín tháng

of nonstop daily negotiation

đàm phán liên tục mỗi ngày

to finally get the signed agreement

để kí được thoả thuận

to prohibit its demolition,

cấm việc đập bỏ phân đoạn này,

and that was only two years ago.

và điều này xảy ra chỉ hai năm trước thôi.

So you see, no matter how popular

Bạn thấy đó, dù một không gian công cộng

and successful a public space may be,

có nổi tiếng và thành công đến mấy,

it can never be taken for granted.

đừng bao giờ cho rằng đó là điều hiển nhiên.

Public spaces always -- this is it saved --

Các không gian công cộng luôn — hãy nhớ rằng —

public spaces always need vigilant champions,

chúng luôn cần những những con người có tầm nhìn

not only to claim them at the outset for public use,

trước hết là giành chúng cho nhu cầu công cộng,

but to design them for the people that use them,

sau đó là thiết kế chúng theo nhu cầu của cộng đồng,

then to maintain them to ensure

bảo trì chúng để đảm bảo rằng

that they are for everyone,

chúng giành cho mọi người,

that they are not violated, invaded,

và rằng chúng không bị vi phạm, xâm chiếm,

abandoned or ignored.

bỏ hoang, hoặc phớt lờ.

If there is any one lesson

Nếu có một điều

that I have learned in my life as a city planner,

mà tôi đã học được với tư cách một nhà quy hoạch đô thị,

it is that public spaces have power.

thì đó là không gian công cộng có sức mạnh.

It's not just the number of people using them,

Sức mạnh này không chỉ được đo bằng số người sử dụng chúng,

it's the even greater number of people

mà còn là con số lớn những người

who feel better about their city

yêu quý thành phố của họ hơn

just knowing that they are there.

khi biết rằng chúng có ở đó.

Public space can change how you live in a city,

Không gian công cộng có thể thay đổi cách bạn sống tại một đô thị,

how you feel about a city,

cách bạn cảm nhận về một đô thị,

whether you choose one city over another,

việc bạn chọn đô thị này hay đô thị khác,

and public space is one of the most important reasons

và nó cũng là một trong những lí do quan trọng nhất

why you stay in a city.

khiến bạn sống trong một đô thị.

I believe that a successful city

Tôi tin một đô thị thành công

is like a fabulous party.

cũng như một buổi tiệc vui nhộn.

People stay because they are having a great time.

Con người ở lại vì họ có một thời gian tuyệt vời.

Thank you.

Xin cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)

Thank you. (Applause)

Xin cảm ơn. (Vỗ tay)