Amanda Burden: How public spaces make cities work

534,321 views ・ 2014-04-07

TED


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Barbara Lawniczek Korekta: Rysia Wand
00:13
When people think about cities,
0
13008
1690
Kiedy ludzie myślą o miastach,
00:14
they tend to think of certain things.
1
14698
2302
myślą o konkretnych rzeczach.
00:17
They think of buildings and streets
2
17000
2060
Myślą o budynkach, ulicach,
00:19
and skyscrapers, noisy cabs.
3
19060
2896
drapaczach chmur, hałaśliwych taksówkach.
00:21
But when I think about cities,
4
21956
1934
Ale kiedy ja myślę o miastach,
00:23
I think about people.
5
23890
1801
myślę o ludziach.
00:25
Cities are fundamentally about people,
6
25691
3470
Miasta to przede wszystkim ludzie,
00:29
and where people go
7
29161
1844
a to, dokąd ludzie się udają,
00:31
and where people meet
8
31005
1515
to, gdzie się spotykają,
00:32
are at the core of what makes a city work.
9
32520
3330
stanowi podstawę funkcjonowania miasta.
00:35
So even more important than buildings in a city
10
35850
3180
W miastach większe znaczenie od budynków
00:39
are the public spaces in between them.
11
39030
3008
mają przestrzenie publiczne między nimi.
00:42
And today, some of the most transformative
12
42038
2658
Dziś to, co najbardziej odmienia miasta,
00:44
changes in cities
13
44696
1677
00:46
are happening in these public spaces.
14
46373
3186
ma miejsce w przestrzeniach publicznych.
00:49
So I believe that lively, enjoyable public spaces
15
49559
4193
Wierzę, że żywe i przyjemne przestrzenie publiczne
00:53
are the key to planning a great city.
16
53752
3120
są kluczem do zaplanowania znakomitego miasta.
00:56
They are what makes it come alive.
17
56872
3420
To one sprawiają, że miasto żyje.
01:00
But what makes a public space work?
18
60292
3680
Ale co zapewnia funkcjonalność przestrzeni publicznej?
01:03
What attracts people to successful public spaces,
19
63972
3551
Co przyciąga ludzi do udanych przestrzeni publicznych,
01:07
and what is it about unsuccessful places
20
67523
2422
a w miejscach nieudanych
01:09
that keeps people away?
21
69945
2680
jakie elementy odpychają?
01:12
I thought, if I could answer those questions,
22
72625
3359
Gdyby udało mi się odpowiedzieć na te pytania,
01:15
I could make a huge contribution to my city.
23
75984
3780
mogłabym oddać dużą przysługę swojemu miastu.
01:19
But one of the more wonky things about me
24
79764
2154
Jedną z moich nietypowych cech jest to,
01:21
is that I am an animal behaviorist,
25
81918
3551
że jestem behawiorystką zwierząt.
01:25
and I use those skills not to study animal behavior
26
85469
3577
Używam swoich umiejętności nie do badania zachowań zwierząt,
01:29
but to study how people in cities
27
89046
2934
ale po to, by badać, jak ludzie w miastach
01:31
use city public spaces.
28
91980
2248
korzystają z przestrzeni publicznych.
01:34
One of the first spaces that I studied
29
94228
3321
Jako jeden z pierwszych
przestudiowałam mały skwerek, Paley Park,
01:37
was this little vest pocket park called Paley Park
30
97549
3405
01:40
in midtown Manhattan.
31
100954
2308
na Środkowym Manhattanie.
01:43
This little space became a small phenomenon,
32
103262
4125
Ta niewielka przestrzeń stała się małym fenomenem,
01:47
and because it had such a profound impact
33
107387
2868
a ponieważ tak bardzo wpłynęła
01:50
on New Yorkers,
34
110255
1216
na nowojorczyków,
01:51
it made an enormous impression on me.
35
111471
4084
wywarła na mnie ogromne wrażenie.
01:55
I studied this park very early on in my career
36
115555
2497
Studiowałam ten skwer we wczesnej fazie kariery,
01:58
because it happened to have been built
37
118052
1586
bo tak się składa,
01:59
by my stepfather,
38
119638
1778
że wybudował go mój ojczym.
02:01
so I knew that places like Paley Park
39
121416
2632
Dzięki temu wiedziałam, że takie miejsca
02:04
didn't happen by accident.
40
124048
2400
nie powstają przez przypadek.
02:06
I saw firsthand that they required
41
126448
2552
Widziałam na własne oczy,
że wymagają niewiarygodnego oddania
02:09
incredible dedication
42
129000
1456
02:10
and enormous attention to detail.
43
130456
3058
i olbrzymiej dbałości o szczegóły.
02:13
But what was it about this space
44
133514
1734
Ale co takiego w tym miejscu
02:15
that made it special and drew people to it?
45
135248
3802
nadawało uroku i przyciągało ludzi?
02:19
Well, I would sit in the park and watch very carefully,
46
139050
2901
Siedząc w parku, bacznie obserwowałam.
02:21
and first among other things
47
141951
1892
Po pierwsze zauważyłam
02:23
were the comfortable, movable chairs.
48
143843
3063
wygodne przenośne krzesła.
02:26
People would come in, find their own seat,
49
146906
2510
Ktoś przychodził, szukał sobie krzesła,
02:29
move it a bit, actually, and then stay a while,
50
149416
3394
ustawiał dowolnie i siedział chwilę.
02:32
and then interestingly,
51
152810
1848
Co ciekawe, sama obecność jednych
02:34
people themselves attracted other people,
52
154658
2975
przyciągała kolejnych ludzi.
02:37
and ironically, I felt more peaceful
53
157633
2777
Ja też czułam się bezpieczniej,
02:40
if there were other people around.
54
160410
1981
kiedy dookoła mnie byli ludzie.
02:42
And it was green.
55
162391
1890
I było zielono.
02:44
This little park provided what New Yorkers crave:
56
164281
3761
Ten skwer odpowiadał na potrzebę
02:48
comfort and greenery.
57
168042
2538
komfortu i zieleni.
02:50
But my question was,
58
170580
1688
Ale wtedy zadałam sobie pytanie.
02:52
why weren't there more places with greenery
59
172268
3062
Czemu nie ma więcej zielonych miejsc,
02:55
and places to sit in the middle of the city
60
175330
2509
gdzie można usiąść w samym środku miasta,
02:57
where you didn't feel alone,
61
177839
2480
gdzie człowiek nie czułby się samotny
03:00
or like a trespasser?
62
180319
2457
albo jak intruz.
03:02
Unfortunately, that's not how cities
63
182776
2232
Niestety, nasze miasta nie są tak projektowane.
03:05
were being designed.
64
185008
2018
03:07
So here you see a familiar sight.
65
187026
3694
A tutaj znajomy widok.
03:10
This is how plazas have been designed for generations.
66
190720
4281
Tak przez pokolenia projektowano place.
03:15
They have that stylish, Spartan look
67
195001
3130
Mają ten stylowy, spartański wygląd,
03:18
that we often associate with modern architecture,
68
198131
3820
często utożsamiany z nowoczesną architekturą,
03:21
but it's not surprising that people
69
201951
2311
ale nic dziwnego,
03:24
avoid spaces like this.
70
204262
1862
że ludzie unikają takich miejsc.
03:26
They not only look desolate,
71
206124
2110
One nie tylko wyglądają ponuro.
03:28
they feel downright dangerous.
72
208234
2712
Wydają się wręcz niebezpieczne.
03:30
I mean, where would you sit here?
73
210946
3277
Gdzie tu można usiąść?
03:34
What would you do here?
74
214223
2546
Co tu można robić?
03:36
But architects love them.
75
216769
3476
Ale architekci je kochają.
03:40
They are plinths for their creations.
76
220245
3273
One są cokołami ich kreacji.
03:43
They might tolerate a sculpture or two,
77
223518
1933
Można ustawić rzeźbę lub dwie,
03:45
but that's about it.
78
225451
1753
ale na tym koniec.
03:47
And for developers, they are ideal.
79
227204
3204
A dla deweloperów takie place są idealne.
03:50
There's nothing to water, nothing to maintain,
80
230408
2587
Nic nie trzeba podlewać, niczego doglądać.
03:52
and no undesirable people to worry about.
81
232995
3960
Nie trzeba się martwić o niepożądanych ludzi.
03:56
But don't you think this is a waste?
82
236955
3244
Ale czy nie myślicie, że to marnotrawstwo?
04:00
For me, becoming a city planner
83
240199
2321
Praca planistki miejskiej znaczyła dla mnie,
04:02
meant being able to truly change the city
84
242520
2672
że będę mogła naprawdę zmienić miasto,
04:05
that I lived in and loved.
85
245192
2490
w którym mieszkam i które kocham.
04:07
I wanted to be able to create places
86
247682
2488
Chciałam móc stworzyć miejsca,
04:10
that would give you the feeling that you got
87
250170
1965
które dałyby ludziom poczucie,
04:12
in Paley Park,
88
252135
1538
jakie dawał Paley Park,
04:13
and not allow developers to build bleak plazas like this.
89
253673
4788
i nie pozwalać na budowanie ponurych placów, jak ten.
04:18
But over the many years,
90
258461
1415
Ale przez lata
04:19
I have learned how hard it is
91
259876
2596
przekonałam się, jak ciężko jest
04:22
to create successful, meaningful,
92
262472
2588
stworzyć udane, znaczące
04:25
enjoyable public spaces.
93
265060
2028
przyjemne przestrzenie publiczne.
04:27
As I learned from my stepfather,
94
267088
1577
Przykład ojczyma nauczył mnie,
04:28
they certainly do not happen by accident,
95
268665
2288
że to z pewnością nie przypadek,
04:30
especially in a city like New York,
96
270953
2828
a już na pewno nie w Nowym Jorku,
04:33
where public space has to be fought for to begin with,
97
273781
3279
gdzie przestrzeń publiczną trzeba najpierw wywalczyć,
04:37
and then for them to be successful,
98
277060
2108
a potem jeszcze sprawić, żeby się podobała.
04:39
somebody has to think very hard
99
279168
2022
Trzeba naprawdę mocno przemyśleć
04:41
about every detail.
100
281190
2024
każdy szczegół.
04:43
Now, open spaces in cities are opportunities.
101
283214
3946
Otwarte przestrzenie w miastach to okazja.
04:47
Yes, they are opportunities for commercial investment,
102
287160
3804
Nie tylko okazja do inwestycji biznesowych,
04:50
but they are also opportunities for the common good
103
290964
3569
ale też do budowania wspólnego dobra miasta.
04:54
of the city,
104
294533
1766
04:56
and those two goals are often not aligned with one another,
105
296299
3515
I te dwa cele nie zawsze idą w parze
04:59
and therein lies the conflict.
106
299814
2609
i stają się podłożem konfliktu.
05:02
The first opportunity I had to fight
107
302423
2652
Po raz pierwszy musiałam walczyć
05:05
for a great public open space was in the early 1980s,
108
305075
3162
o dobrą przestrzeń publiczną we wczesnych latach 80.,
05:08
when I was leading a team of planners
109
308237
2338
kiedy zarządzałam grupą planistów
05:10
at a gigantic landfill called Battery Park City
110
310575
3312
pracujących nad gigantycznym składowiskiem odpadów,
Battery Park City w Dolnym Manhattanie,
05:13
in lower Manhattan on the Hudson River.
111
313887
2613
nad rzeką Hudson.
05:16
And this sandy wasteland had lain barren
112
316500
2814
To piaszczyste wysypisko było niezagospodarowane
05:19
for 10 years,
113
319314
1450
przez dziesięć lat
05:20
and we were told, unless we found a developer
114
320764
2644
i powiedziano nam,
że jeśli nie znajdziemy dewelopera w 6 miesięcy,
05:23
in six months, it would go bankrupt.
115
323408
2128
to zbankrutują.
05:25
So we came up with a radical,
116
325536
2001
Wpadliśmy na radykalny,
05:27
almost insane idea.
117
327537
2390
prawie szalony pomysł.
05:29
Instead of building a park
118
329927
1848
Zamiast budować tam park,
05:31
as a complement to future development,
119
331775
2508
jako podbudowę przyszłego rozwoju,
05:34
why don't we reverse that equation
120
334283
2085
może odwrócić bieg wydarzeń,
05:36
and build a small but very high-quality
121
336368
3053
budując tam małą, ale bardzo wysokiej klasy
05:39
public open space first,
122
339421
1985
przestrzeń publiczną,
05:41
and see if that made a difference.
123
341406
3006
żeby zobaczyć, czy to coś zmieni?
05:44
So we only could afford to build a two-block section
124
344412
3698
Stać nas było tylko na kilka obiektów
05:48
of what would become a mile-long esplanade,
125
348110
3460
na terenie, który pomieściłby promenadę na półtora kilometra,
05:51
so whatever we built had to be perfect.
126
351570
2967
więc wszystko musiało być idealne.
05:54
So just to make sure, I insisted
127
354537
2996
By mieć pewność, uparłam się
05:57
that we build a mock-up
128
357533
2217
na zbudowanie makiety z drewna
05:59
in wood, at scale, of the railing and the sea wall.
129
359750
3934
wałów rzecznych i poręczy w skali jeden do jednego.
06:03
And when I sat down on that test bench
130
363684
3024
I kiedy usiadłam na próbnej drewnianej ławce,
06:06
with sand still swirling all around me,
131
366708
3198
zasypywana piaskiem,
06:09
the railing hit exactly at eye level,
132
369906
3093
poręcze znalazły się dokładnie na poziomie wzroku,
06:12
blocking my view and ruining my experience
133
372999
2991
zasłaniając mi widok i psując obserwację wody.
06:15
at the water's edge.
134
375990
2130
06:18
So you see, details really do make a difference.
135
378120
3307
Detale naprawdę mają znaczenie.
06:21
But design is not just how something looks,
136
381427
3931
W projektowaniu nie chodzi o sam wygląd,
06:25
it's how your body feels on that seat in that space,
137
385358
5892
ale o to, jak czujemy się w danej przestrzeni.
06:31
and I believe that successful design always depends
138
391250
3140
Wierzę, że udany projekt zawsze zależy
06:34
on that very individual experience.
139
394390
3425
od tego bardzo indywidualnego wrażenia.
06:37
In this photo, everything looks very finished,
140
397815
4371
Na tym zdjęciu wszystko wygląda na ukończone
06:42
but that granite edge, those lights,
141
402186
2718
ale o tę granitową krawędź, latarnie,
06:44
the back on that bench,
142
404904
1888
wykończenie ławek,
06:46
the trees in planting,
143
406792
1694
drzewa i pozostałą roślinność,
06:48
and the many different kinds of places to sit
144
408486
2603
i wiele różnorodnych miejsc do siedzenia
06:51
were all little battles that turned this project
145
411089
3182
trzeba było stoczyć wiele bitew, które zmieniły ten projekt
06:54
into a place that people wanted to be.
146
414271
4044
w miejsce przyjazne ludziom.
06:58
Now, this proved very valuable 20 years later
147
418315
3835
Po dwudziestu latach to zaowocowało,
07:02
when Michael Bloomberg asked me to be
148
422150
2008
kiedy Michael Bloomberg zaproponował mi
07:04
his planning commissioner
149
424158
1582
posadę planistki miejskiej
07:05
and put me in charge of shaping
150
425740
1847
i zlecił mi zadanie
07:07
the entire city of New York.
151
427587
2071
ukształtowania miasta Nowy York.
07:09
And he said to me on that very day,
152
429658
2099
Tego dnia powiedział mi,
07:11
he said that New York was projected
153
431757
2096
że populacja miasta ma wzrosnąć
07:13
to grow from eight to nine million people.
154
433853
3057
z 8 do 9 milionów.
07:16
And he asked me,
155
436910
1530
Zapytał mnie:
07:18
"So where are you going to put
156
438440
1843
"To gdzie zamierzasz ulokować
07:20
one million additional New Yorkers?"
157
440283
2716
ten dodatkowy milion nowojorczyków?".
07:22
Well, I didn't have any idea.
158
442999
2645
Nie miałam pojęcia.
07:25
Now, you know that New York does
159
445644
3039
Nowy Jork chce przyciągać imigrantów.
07:28
place a high value on attracting immigrants,
160
448683
2698
07:31
so we were excited about the prospect of growth,
161
451381
2920
Byliśmy podekscytowani myślą o rozwoju,
07:34
but honestly, where were we going to grow
162
454301
2879
ale w którym kierunku mieliśmy się rozrastać
07:37
in a city that was already built out to its edges
163
457180
3394
w mieście już rozbudowanym do granic
07:40
and surrounded by water?
164
460574
2800
i otoczonym wodą?
07:43
How were we going to find housing
165
463374
1602
Jak znaleźć miejsce na domy
07:44
for that many new New Yorkers?
166
464976
2298
dla tak wielu nowych nowojorczyków?
07:47
And if we couldn't spread out,
167
467274
1813
Skoro nie da się już rozrastać wszerz,
07:49
which was probably a good thing,
168
469087
1814
w czym pewnie nie ma nic złego,
07:50
where could new housing go?
169
470901
2819
to gdzie umieścić nowe domy?
07:53
And what about cars?
170
473720
1633
A co z samochodami?
07:55
Our city couldn't possibly handle any more cars.
171
475353
4112
Miasto nie miało już miejsca na kolejne samochody.
07:59
So what were we going to do?
172
479465
2834
Co robić?
08:02
If we couldn't spread out, we had to go up.
173
482299
3977
Nie mogliśmy rozwijać się wszerz, musieliśmy pójść w górę.
A skoro mieliśmy iść w górę,
08:06
And if we had to go up,
174
486276
1034
08:07
we had to go up in places
175
487310
1782
musieliśmy to robić w miejscach,
08:09
where you wouldn't need to own a car.
176
489092
2009
gdzie nie potrzeba aut.
08:11
So that meant using one of our greatest assets:
177
491101
2863
Musieliśmy użyć jednego z naszych największych atutów.
08:13
our transit system.
178
493964
2452
Naszego systemu komunikacji.
08:16
But we had never before thought
179
496416
1573
Lecz nigdy wcześniej nie myśleliśmy,
08:17
of how we could make the most of it.
180
497989
2236
jak go maksymalnie wykorzystać.
08:20
So here was the answer to our puzzle.
181
500225
3213
A to jest odpowiedź na to pytanie.
08:23
If we were to channel and redirect
182
503438
3631
Jeśli uda się przekierować i skupić
08:27
all new development around transit,
183
507069
2294
wszystkie nowe przebudowy wokół transportu,
08:29
we could actually handle that population increase,
184
509363
3627
to poradzimy sobie ze wzrostem populacji.
08:32
we thought.
185
512990
1274
Tak myśleliśmy.
08:34
And so here was the plan,
186
514264
2558
Taki był plan,
08:36
what we really needed to do:
187
516822
1648
prawdziwa potrzeba.
08:38
We needed to redo our zoning --
188
518470
2848
Musieliśmy zmienić plan zagospodarowania przestrzennego.
08:41
and zoning is the city planner's regulatory tool --
189
521318
3351
to takie narzędzie planistyczne,
08:44
and basically reshape the entire city,
190
524669
3311
żeby przekształcić całe miasto.
08:47
targeting where new development could go
191
527980
2145
Wyznaczaliśmy miejsca dla nowych inwestycji
08:50
and prohibiting any development at all
192
530125
2191
i zabranialiśmy budowy na przedmieściach,
08:52
in our car-oriented,
193
532316
1714
które za bardzo potrzebowały samochodów.
08:54
suburban-style neighborhoods.
194
534030
2162
08:56
Well, this was an unbelievably ambitious idea,
195
536192
3732
To był niewiarygodnie ambitny pomysł,
08:59
ambitious because communities
196
539924
2576
bo mieszkańcy musieli go poprzeć.
09:02
had to approve those plans.
197
542500
3615
09:06
So how was I going to get this done?
198
546115
3019
Jak uzyskać ich poparcie?
09:09
By listening. So I began listening,
199
549134
2908
Słuchając. Więc zaczęłam słuchać.
09:12
in fact, thousands of hours of listening
200
552042
3354
Spędziłam tysiące godzin na słuchaniu
09:15
just to establish trust.
201
555396
1818
tylko po to, by zbudować zaufanie.
09:17
You know, communities can tell
202
557214
2089
Mieszkańcy widzą,
09:19
whether or not you understand their neighborhoods.
203
559303
2152
czy ktoś rozumie ich okolicę.
09:21
It's not something you can just fake.
204
561455
3096
Tego nie da się sfałszować.
09:24
And so I began walking.
205
564551
2706
Zaczęłam chodzić.
09:27
I can't tell you how many blocks I walked,
206
567257
2320
Sama nie wiem, ile przecznic przeszłam.
09:29
in sweltering summers, in freezing winters,
207
569577
3409
Szłam w upalne lata i mroźne zimy,
09:32
year after year,
208
572986
1830
rok za rokiem,
09:34
just so I could get to understand
209
574816
2088
tylko po to, żeby zrozumieć
09:36
the DNA of each neighborhood
210
576904
2027
DNA każdej dzielnicy
09:38
and know what each street felt like.
211
578931
2575
i poznać charakter każdej ulicy.
09:41
I became an incredibly geeky zoning expert,
212
581506
3495
Stałam się maniakiem podziału na strefy,
szukałam takiego podziału na strefy,
09:45
finding ways that zoning could address
213
585001
2069
09:47
communities' concerns.
214
587070
2062
który mogłby rozwiązać lokalne problemy.
09:49
So little by little, neighborhood by neighborhood,
215
589132
2572
Krok po kroku, dzielnica po dzielnicy,
09:51
block by block,
216
591704
1435
budynek za budynkiem,
09:53
we began to set height limits
217
593139
1873
zaczęliśmy wprowadzać limity wysokości,
09:55
so that all new development
218
595012
1732
żeby zabudowa powstawała
09:56
would be predictable and near transit.
219
596744
3617
w sposób przewidywalny i blisko komunikacji miejskiej.
10:00
Over the course of 12 years,
220
600361
1781
Przez 12 lat
10:02
we were able to rezone
221
602142
2469
zdołaliśmy przearanżować strefy
10:04
124 neighborhoods,
222
604611
2569
124 dzielnic,
10:07
40 percent of the city,
223
607180
2779
40% miasta,
10:09
12,500 blocks, so that now,
224
609959
4539
12 500 przecznic.
10:14
90 percent of all new development of New York
225
614498
3237
Teraz 90% nowego budownictwa w Nowym Jorku
10:17
is within a 10-minute walk of a subway.
226
617735
2648
jest w zasięgu 10 minut pieszo od metra.
10:20
In other words, nobody in those new buildings
227
620383
2650
Innymi słowy, nikt w tych budynkach
10:23
needs to own a car.
228
623033
1876
nie potrzebuje samochodu.
10:24
Well, those rezonings were exhausting
229
624909
4093
Ta praca była wyczerpująca,
10:29
and enervating and important,
230
629002
3038
ale także ważna,
jednak przekształcanie stref nigdy nie było moją misją.
10:32
but rezoning was never my mission.
231
632040
2550
10:34
You can't see zoning and you can't feel zoning.
232
634590
3491
Stref nie można zobaczyć, ani ich poczuć.
10:38
My mission was always to create
233
638081
2088
Moją misją od zawsze było tworzenie
10:40
great public spaces.
234
640169
1924
świetnych przestrzeni publicznych,
10:42
So in the areas where we zoned for significant development,
235
642093
3892
więc w strefach, w których planowaliśmy znaczny rozwój,
10:45
I was determined to create places
236
645985
2191
chciałam stworzyć miejsca,
10:48
that would make a difference in people's lives.
237
648176
2694
które wpływałyby na życie ludzi.
10:50
Here you see what was
238
650870
2086
Tutaj widzicie
10:52
two miles of abandoned, degraded waterfront
239
652956
2424
3-kilometrowe zrujnowane nadbrzeże
10:55
in the neighborhoods of Greenpoint
240
655380
1767
w okolicy Greenpointu,
10:57
and Williamsburg in Brooklyn,
241
657147
1782
Williamsburga na Brooklinie.
10:58
impossible to get to and impossible to use.
242
658929
3560
trudno osiągalne i bezużyteczne.
11:02
Now the zoning here was massive,
243
662489
2494
To była olbrzymia przestrzeń
11:04
so I felt an obligation to create
244
664983
3022
czułam się w obowiązku stworzyć
11:08
magnificent parks on these waterfronts,
245
668005
3025
na tym nadbrzeżu wspaniałe parki.
11:11
and I spent an incredible amount of time
246
671030
2740
Spędziłam niewiarygodną ilość czasu
11:13
on every square inch of these plans.
247
673770
3105
nad każdym metrem kwadratowym roślinności.
11:16
I wanted to make sure that there were
248
676875
2065
Chciałam się upewnić, że znajdą się tu
11:18
tree-lined paths from the upland to the water,
249
678940
2539
zadrzewione ścieżki, prowadzące do wody,
11:21
that there were trees and plantings everywhere,
250
681479
2411
że wszędzie będą drzewa i roślinność
11:23
and, of course, lots and lots of places to sit.
251
683890
4188
i oczywiście mnóstwo miejsc do siedzenia.
11:28
Honestly, I had no idea how it would turn out.
252
688078
3370
Na prawdę nie miałam pojęcia, co z tego wyjdzie,
11:31
I had to have faith.
253
691448
1625
ale miałam wiarę.
11:33
But I put everything that I had studied and learned
254
693073
2963
Włożyłam wszystko, czego się nauczyłam
11:36
into those plans.
255
696036
1734
w te plany.
11:37
And then it opened,
256
697770
1660
I wtedy nastąpiło otwarcie
11:39
and I have to tell you, it was incredible.
257
699430
3287
i muszę wam powiedzieć, to było niesamowite.
11:42
People came from all over the city
258
702717
2085
Ludzie przyszli z całego miasta,
11:44
to be in these parks.
259
704802
1657
żeby pobyć w tych parkach.
11:46
I know they changed the lives of the people who live there,
260
706459
3420
Zmieniły one życie mieszkańców.
11:49
but they also changed New Yorkers' whole image
261
709879
2495
Zmieniły także całe wyobrażenie nowojorczyków
11:52
of their city.
262
712374
1776
na temat swojego miasta.
11:54
I often come down and watch people
263
714150
1579
Często przychodzę i oglądam ludzi
11:55
get on this little ferry
264
715729
1516
wsiadających na ten mały prom,
11:57
that now runs between the boroughs,
265
717245
1978
który dziś kursuje pomiędzy dzielnicami
11:59
and I can't tell you why,
266
719223
1487
i nie mogę powiedzieć czemu,
12:00
but I'm completely moved
267
720710
1572
ale jestem wzruszona
12:02
by the fact that people are using it
268
722282
2147
faktem, że ludzie używają go tak,
12:04
as if it had always been there.
269
724429
2182
jak gdyby był tam od zawsze.
12:06
And here is a new park in lower Manhattan.
270
726611
3273
A to nowy park na Dolnym Manhattanie.
12:09
Now, the water's edge in lower Manhattan
271
729884
2757
Linia brzegowa Dolnego Manhattanu
12:12
was a complete mess before 9/11.
272
732641
2933
była w nieładzie przed zamachem z 11 września.
12:15
Wall Street was essentially landlocked
273
735574
1915
Wall Street było odcięte od wody,
12:17
because you couldn't get anywhere near this edge.
274
737489
2586
bo nie sposób było się dostać do brzegu.
12:20
And after 9/11, the city had very little control.
275
740075
3834
Po 11 września miasto miało małe możliwości,
12:23
But I thought if we went
276
743909
1545
ale pomyślałam sobie że gdybyśmy poszli
12:25
to the Lower Manhattan Development Corporation
277
745454
2145
do Korporacji Rozwoju Dolnego Manhattanu
12:27
and got money to reclaim this two miles
278
747599
2961
i gdybyśmy dostali pieniądze na odzyskanie
12:30
of degraded waterfront
279
750560
1796
tych 3 km zrujnowanego nadbrzeża,
12:32
that it would have an enormous effect
280
752356
1851
miałoby to olbrzymi wpływ
12:34
on the rebuilding of lower Manhattan.
281
754207
2461
na przebudowę Dolnego Manhattanu.
12:36
And it did.
282
756668
1180
I miało.
12:37
Lower Manhattan finally has a public waterfront
283
757848
3391
Dolny Manhattan nareszcie miał publiczne nadbrzeże
12:41
on all three sides.
284
761239
2114
ze wszystkich trzech stron.
12:43
I really love this park.
285
763353
2384
Naprawdę kocham ten park.
12:45
You know, railings have to be higher now,
286
765737
2225
Dziś barierki muszą być wyższe,
12:47
so we put bar seating at the edge,
287
767962
2544
więc umieściliśmy stołki barowe tuż nad brzegiem.
12:50
and you can get so close to the water
288
770506
2112
Można podejść tak blisko wody,
12:52
you're practically on it.
289
772618
1728
że prawie się na niej stoi.
12:54
And see how the railing widens
290
774346
1869
Zobaczcie, jak barierka się rozszerza
12:56
and flattens out so you can lay down
291
776215
1416
i spłaszcza, tworząc miejsce
12:57
your lunch or your laptop.
292
777631
1882
na lunch czy laptopa.
12:59
And I love when people come there
293
779513
1980
Uwielbiam, kiedy ludzie przychodzą tam,
13:01
and look up and they say,
294
781493
1860
patrzą w górę i mówią:
13:03
"Wow, there's Brooklyn, and it's so close."
295
783353
4027
"Widać stąd Brooklyn, jest tak blisko!".
13:07
So what's the trick?
296
787380
2352
Więc w czym tkwi sekret?
13:09
How do you turn a park
297
789732
1809
Jak zamienić park w miejsce,
13:11
into a place that people want to be?
298
791541
3166
w którym chcą przebywać ludzie?
13:14
Well, it's up to you,
299
794707
2843
To zależy od ciebie.
13:17
not as a city planner but as a human being.
300
797550
3365
Nie jako planisty, ale jako człowieka.
13:20
You don't tap into your design expertise.
301
800915
3400
Nie chodzi o ekspertyzę projektową,
13:24
You tap into your humanity.
302
804315
3515
tylko o człowieczeństwo.
13:27
I mean, would you want to go there?
303
807830
3326
Chodzi po prostu o to, czy zechcemy tam pójść.
13:31
Would you want to stay there?
304
811156
1983
Czy chcielibyśmy tam pobyć?
13:33
Can you see into it and out of it?
305
813139
2138
Czy macie wizję takiego miejsca?
13:35
Are there other people there?
306
815277
2252
Czy są tam inni ludzie?
13:37
Does it seem green and friendly?
307
817529
2647
Czy jest zielono i przyjaźnie?
13:40
Can you find your very own seat?
308
820176
3238
Czy jest miejsce do siedzenia?
13:43
Well now, all over New York City,
309
823414
3029
Dziś w całym Nowym Jorku
13:46
there are places where you can
310
826443
1504
są miejsca, w których można
13:47
find your very own seat.
311
827947
1854
znaleźć własne miejsce do siedzenia.
13:49
Where there used to be parking spaces,
312
829801
2522
Tam, gdzie były parkingi,
13:52
there are now pop-up cafes.
313
832323
2293
dziś są kafejki.
13:54
Where Broadway traffic used to run,
314
834616
1978
Gdzie dawniej był ruch uliczny,
13:56
there are now tables and chairs.
315
836594
1964
teraz są stoły i krzesła.
13:58
Where 12 years ago, sidewalk cafes were not allowed,
316
838558
3554
Gdzie kiedyś zakazano ogródków kawiarnianych,
14:02
they are now everywhere.
317
842112
1973
dziś można je znaleźć wszędzie.
14:04
But claiming these spaces for public use
318
844085
2995
Ale odzyskanie tych przestrzeni
14:07
was not simple,
319
847080
1139
nie było proste,
14:08
and it's even harder to keep them that way.
320
848219
2662
a jeszcze trudniej jest je utrzymać.
14:10
So now I'm going to tell you a story
321
850881
1689
Teraz opowiem wam historię
14:12
about a very unusual park called the High Line.
322
852570
4280
o bardzo nietypowym parku High Line.
14:16
The High Line was an elevated railway.
323
856850
2054
High Line było wzniesionym torowiskiem.
14:18
(Applause)
324
858904
6631
(Brawa)
14:25
The High Line was an elevated railway
325
865535
2276
High Line było wzniesionym torowiskiem,
14:27
that ran through three neighborhoods
326
867811
1812
które przebiegało przez trzy dzielnice
14:29
on Manhattan's West Side,
327
869623
1870
w West Side na Manhattanie.
14:31
and when the train stopped running,
328
871493
1745
Kiedy pociągi przestały kursować,
14:33
it became a self-seeded landscape,
329
873238
2156
stało się ciekawym elementem krajobrazu,
14:35
a kind of a garden in the sky.
330
875394
2607
takim podniebnym ogrodem.
14:38
And when I saw it the first time,
331
878001
2149
Kiedy zobaczyłam to po raz pierwszy,
14:40
honestly, when I went up on that old viaduct,
332
880150
2646
kiedy weszłam na ten stary wiadukt,
14:42
I fell in love the way you fall in love with a person,
333
882796
2816
zakochałam się w nim, niczym w człowieku.
14:45
honestly.
334
885612
1227
Szczerze.
14:46
And when I was appointed,
335
886839
2121
Kiedy dostałam to zlecenie,
14:48
saving the first two sections of the High Line
336
888960
2076
uratowanie pierwszych dwóch sekcji High Line przed rozbiórką
14:51
from demolition became my first priority
337
891036
3372
stało się moim priorytetem
14:54
and my most important project.
338
894408
2672
i najważniejszym projektem.
14:57
I knew if there was a day that I didn't
339
897080
3268
Wiedziałam, że gdy przestanę zabiegać
15:00
worry about the High Line, it would come down.
340
900348
3603
o High Line, to pójdzie do rozbiórki.
15:03
And the High Line,
341
903951
1989
High Line,
15:05
even though it is widely known now
342
905940
2460
choć bardzo znane
15:08
and phenomenally popular,
343
908400
1819
i fenomenalnie popularne,
15:10
it is the most contested public space in the city.
344
910219
3904
jest obiektem sporów.
15:14
You might see a beautiful park,
345
914123
2875
Możecie zobaczyć w nim piękny park,
15:16
but not everyone does.
346
916998
2447
ale nie każdy to widzi.
15:19
You know, it's true, commercial interests
347
919445
2637
To prawda, że handel zawsze będzie walczył
15:22
will always battle against public space.
348
922082
3217
z przestrzenią publiczną.
15:25
You might say,
349
925299
1824
Możecie powiedzieć:
15:27
"How wonderful it is that more than
350
927123
1570
"To cudowanie, że ponad 4 miliony ludzi
15:28
four million people come from all over the world
351
928693
2431
przyjeżdża z całego świata,
15:31
to visit the High Line."
352
931124
1647
żeby zobaczyć High Line".
15:32
Well, a developer sees just one thing: customers.
353
932771
4616
Ale deweloper widzi tylko jedno: klientów.
15:37
Hey, why not take out those plantings
354
937387
2725
Hej, a może wyrzucić rośliny
15:40
and have shops all along the High Line?
355
940112
2008
i postawić sklepy wzdłuż całego High Line?
15:42
Wouldn't that be terrific
356
942120
1497
Czyż to nie byłoby wspaniałe
15:43
and won't it mean a lot more money for the city?
357
943617
2535
i nie przyniosło miastu dużo więcej pieniędzy?
15:46
Well no, it would not be terrific.
358
946152
2492
Otóż nie. Nie byłoby świetne.
15:48
It would be a mall, and not a park.
359
948644
3299
Byłoby to centrum handlowe, a nie park.
15:51
(Applause)
360
951943
7379
(Brawa)
15:59
And you know what, it might mean
361
959322
1508
Przyniosłoby to miastu
16:00
more money for the city,
362
960830
2210
większe dochody.
16:03
but a city has to take the long view,
363
963040
4049
Ale miasto musi myśleć w długiej perspektywie.
16:07
the view for the common good.
364
967089
2936
Dla wspólnego dobra.
16:10
Most recently, the last section of the High Line,
365
970025
3715
Niedawno ostatnia sekcja High Line,
16:13
the third section of the High Line,
366
973740
1616
trzecia sekcja
16:15
the final section of the High Line,
367
975356
1570
wieńcząca park,
16:16
has been pitted against development interests,
368
976926
2802
stanęła na drodze interesów deweloperów.
16:19
where some of the city's leading developers
369
979728
2300
Najwięksi z nich budują
16:22
are building more than 17 million square feet
370
982028
2682
ponad 1,5 miliona metrów kwadratowych
16:24
at the Hudson Yards.
371
984710
2300
na Hudson Yards.
16:27
And they came to me and proposed
372
987010
1961
Zaproponowali mi,
16:28
that they "temporarily disassemble"
373
988971
2559
żeby "tymczasowo wyłączyć"
16:31
that third and final section.
374
991530
2730
tę trzecią, ostatnią sekcję.
16:34
Perhaps the High Line didn't fit in
375
994260
2463
Może High Line nie pasowało
16:36
with their image of a gleaming city of skyscrapers
376
996723
2887
do ich wyobrażenia lśniących wieżowców na wzgórzu.
16:39
on a hill.
377
999610
1463
16:41
Perhaps it was just in their way.
378
1001073
2724
Może po prostu stało im na drodze.
16:43
But in any case, it took nine months
379
1003797
2488
Tak czy owak, trzeba było 9 miesięcy
16:46
of nonstop daily negotiation
380
1006285
2474
nieustających, codziennych negocjacji,
16:48
to finally get the signed agreement
381
1008759
2013
żeby dojść do porozumienia
16:50
to prohibit its demolition,
382
1010772
2024
i zakazać jego wyburzenia.
16:52
and that was only two years ago.
383
1012796
3809
A było to zaledwie dwa lata temu.
16:56
So you see, no matter how popular
384
1016605
2458
Czyli nieważne, jak popularne
16:59
and successful a public space may be,
385
1019063
2836
i udane są przestrzenie publiczne,
17:01
it can never be taken for granted.
386
1021899
2416
nigdy nie należy sądzić, że są na zawsze.
17:04
Public spaces always -- this is it saved --
387
1024315
2581
Przestrzenie publiczne
17:06
public spaces always need vigilant champions,
388
1026896
3712
zawsze potrzebują czujnych strażników,
17:10
not only to claim them at the outset for public use,
389
1030608
3700
nie tylko, by zdobyć je dla użytku publicznego,
17:14
but to design them for the people that use them,
390
1034308
3531
ale żeby zaprojektować je na potrzeby użytkowników,
17:17
then to maintain them to ensure
391
1037839
2031
a potem dbać o to,
17:19
that they are for everyone,
392
1039870
1970
żeby były powszechnie dostępne,
17:21
that they are not violated, invaded,
393
1041840
2413
a nie niszczone, zawłaszczane,
17:24
abandoned or ignored.
394
1044253
2637
opuszczone czy ignorowane.
17:26
If there is any one lesson
395
1046890
1644
Życie planistki miejskiej nauczyło mnie,
17:28
that I have learned in my life as a city planner,
396
1048534
3152
17:31
it is that public spaces have power.
397
1051686
3760
że przestrzenie publiczne mają moc.
17:35
It's not just the number of people using them,
398
1055446
3069
Nie chodzi tu tylko o ilość użytkowników,
17:38
it's the even greater number of people
399
1058515
1954
ale o wszystkich,
17:40
who feel better about their city
400
1060469
2119
którzy czują, że ich miasto jest lepsze
17:42
just knowing that they are there.
401
1062588
3232
dzięki przestrzeniom publicznym.
17:45
Public space can change how you live in a city,
402
1065820
3472
Przestrzenie publiczne mogą zmienić życie w mieście
17:49
how you feel about a city,
403
1069292
2170
i samopoczucie mieszkańców,
17:51
whether you choose one city over another,
404
1071462
3288
niezależnie od wyboru tego czy innego miasta.
17:54
and public space is one of the most important reasons
405
1074750
2771
Przestrzenie publiczne to jeden z istotniejszych powodów,
17:57
why you stay in a city.
406
1077521
3121
dla których zostaje się w mieście.
18:00
I believe that a successful city
407
1080642
2465
Wierzę, że udane miasto
18:03
is like a fabulous party.
408
1083107
2621
jest jak cudowne przyjęcie.
18:05
People stay because they are having a great time.
409
1085728
3905
Ludzie zostają, bo świetnie się bawią.
18:09
Thank you.
410
1089633
1943
Dziękuję
18:11
(Applause)
411
1091576
5953
(Brawa)
18:17
Thank you. (Applause)
412
1097529
4630
Dziękuję. (Brawa)
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7