The Future of Early Cancer Detection? | Jorge Soto | TED Talks

Jorge Soto: Tương lai của phát hiện sớm bệnh ung thư?

Translator: Tung Vi Nguyen Reviewer: Nhu PHAM

Almost a year ago,

Gần một năm trước,

my aunt started suffering back pains.

cô tôi bắt đầu có dấu hiệu đau lưng.

She went to see the doctor

Cô đã đến gặp bác sĩ

họ bảo cô đó là triệu chứng thông thường của những ai chơi quần vợt

and they told her it was a normal injury

for someone who had been playing tennis

for almost 30 years.

suốt gần 30 năm.

They recommended that she do some therapy,

Họ đề nghị cô làm liệu pháp nhưng cũng không thấy đỡ hơn,

but after a while she wasn't feeling better,

so the doctors decided to do further tests.

nên các bác sĩ quyết định kiểm tra kĩ hơn.

They did an x-ray

Họ chụp X-quang

and discovered an injury in her lungs,

và phát hiện một vết thương ở phổi,

and at the time they thought that the injury

và họ nghĩ vết thương

was a strain in the muscles and tendons

là do căng cơ và dây chằng giữa xương sườn,

between her ribs,

but after a few weeks of treatment,

nhưng sau vài tuần điều trị,

again her health wasn't getting any better.

sức khỏe của cô vẫn không tốt lên.

So finally, they decided to do a biopsy,

Cuối cùng, họ quyết định lấy sinh thiết

and two weeks later,

hai tuần sau đó,

the results of the biopsy came back.

lấy sinh thiết có kết quả:

It was stage 3 lung cancer.

Ung thư phổi giai đoạn 3.

Her lifestyle was almost free of risk.

Đời sống của cô gần như rất lành mạnh.

She never smoked a cigarette,

Cô chưa bao giờ hút thuốc,

she never drank alcohol,

chưa bao giờ uống rượu,

and she had been playing sports

và chơi thể thao suốt nửa đời người.

for almost half her life.

Perhaps, that is why it took them almost six months

Chắc đó là lý do họ mất sáu tháng

to get her properly diagnosed.

để phát hiện đúng bệnh của cô.

My story might be, unfortunately,

Câu chuyện của tôi, thật không may,

familiar to most of you.

giống với hầu hết các bạn.

One out of three people sitting in this audience

Một trong ba người ngồi ở đây

will be diagnosed with some type of cancer,

sẽ được chẩn đoán mắc ung thư,

and one out of four

và một trong bốn người

will die because of it.

sẽ chết vì nó.

Not only did that cancer diagnosis

Chẩn đoán ung thư không chỉ

change the life of our family,

thay đổi cuộc sống của gia đình bạn

but that process of going

và quá trình kiểm tra lặp đi lặp lại, các bác sĩ miêu tả triệu chứng khác nhau,

back and forth with new tests,

different doctors describing symptoms,

discarding diseases over and over,

loại trừ bệnh hết lần này đến lần khác,

was stressful and frustrating,

thật sự rất áp lực và mệt mỏi,

especially for my aunt.

đặc biệt là với cô tôi.

And that is the way cancer diagnosis has been done

Và đó là cách chẩn đoán ung thư

since the beginning of history.

từ ngày đầu căn bệnh này xuất hiện.

We have 21st-century medical treatments and drugs

Chúng ta có phương pháp điều trị và thuốc của thế kỷ 21

to treat cancer,

để điều trị ung thư,

but we still have 20th-century procedures

nhưng vẫn giữ phương thức và quá trình chẩn đoán của thế kỉ 20.

and processes for diagnosis, if any.

Today, most of us have to wait for symptoms

Ngày nay, phần lớn ta phải chờ triệu chứng

to indicate that something is wrong.

mới chẩn đoán được bệnh.

Today, the majority of people still don't have access

Phần lớn mọi người không tiếp cận được

to early cancer detection methods,

phương pháp phát hiện ung thư sớm,

even though we know

dù biết rằng điều đó là yếu tố quan trọng nhất

that catching cancer early

is basically the closest thing we have

to a silver bullet cure against it.

để điều trị căn bệnh này.

We know that we can change this in our lifetime,

Tình trạng này có thể được thay đổi

and that is why my team and I

và đó là lí do nhóm tôi và tôi quyết định bắt đầu hành trình này,

have decided to begin this journey,

this journey to try to make cancer detection

hành trình cố gắng phát hiện ung thư từ những giai đoạn đầu

at the early stages

and monitoring the appropriate response at the molecular level

và giám sát các phản ứng ở cấp độ phân tử

easier, cheaper, smarter

sớm hơn, rẻ hơn, thông minh hơn

and more accessible than ever before.

và dễ tiếp cận hơn bao giờ hết.

The context, of course,

Phạm vi vấn đề, tất nhiên, là chúng ta đang sống trong thời

is that we're living at a time

where technology is disrupting our present

mà công nghệ phát triển với tốc độ chóng mặt,

at exponential rates,

and the biological realm is no exception.

và lĩnh vực sinh học cũng không ngoại lệ.

It is said today that biotech is advancing

Người ta nói rằng công nghệ sinh học đang phát triển

at least six times faster than the growth rate

nhanh hơn ít nhất sáu lần tốc độ phát triển

of the processing power of computers.

của khả năng điều hành của máy tính.

But progress in biotech

Nhưng tiến trình công nghệ sinh học không chỉ đang tăng tốc

is not only being accelerated,

it is also being democratized.

mà còn ngày càng phổ biến.

Just as personal computers or the Internet

Cũng như máy tính cá nhân hay Internet hay điện thoại thông minh

or smartphones leveled the playing field

for entrepreneurship, politics or education,

thúc đẩy hoạt động kinh doanh, chính trị hay giáo dục,

recent advances have leveled it up for biotech progress as well,

các tiến bộ gần đây cũng thúc đẩy tiến trình công nghệ sinh học,

and that is allowing

và cho phép nhóm đa ngành như chúng tôi

multidisciplinary teams like ours

to try to tackle and look at these problems

giải quyết và tiếp cận vấn đề theo những cách mới.

with new approaches.

We are a team of scientists and technologists

Chúng tôi là nhóm các nhà khoa học và công nghệ

from Chile, Panama,

từ Chile, Panama,

Mexico, Israel and Greece,

Mexico, Israel và Hi Lạp,

and based on recent scientific discoveries,

và dựa trên các khám phá khoa học gần đây,

we believe that we have found

chúng tôi tin đã tìm thấy phương pháp chẩn đoán sớm nhiều loại ung thư

a reliable and accurate way

of detecting several types of cancer

chính xác và hiệu quả thông qua mẫu máu.

at the very early stages through a blood sample.

Chúng tôi làm điều đó bằng cách phát hiện một nhóm phân tử rất nhỏ

We do it by detecting a set of very small molecules

that circulate freely in our blood

lưu thông tự do trong máu được gọi là microRNA.

called microRNAs.

To explain what microRNAs are

Để giải thích microRNA là gì và tầm quan trọng của nó với ung thư,

and their important role in cancer,

I need to start with proteins,

cần bắt đầu với các protein,

because when cancer is present in our body,

vì khi ung thư tồn tại trong cơ thể,

protein modification is observed

biến thể protein được tìm thấy trong tất cả các tế bào ung thư.

in all cancerous cells.

As you might know,

Bạn biết đấy,

proteins are large biological molecules

protein là các phân tử sinh học lớn

that perform different functions within our body,

thực hiện các nhiệm vụ khác nhau

like catalyzing metabolic reactions

như xúc tác cho phản ứng trao đổi chất, đáp ứng các kích thích hay sao chép DNA,

or responding to stimuli

or replicating DNA,

but before a protein is expressed or produced,

nhưng trước khi một protein phản ứng hay sản xuất,

relevant parts of its genetic code

các phần liên quan tới mã di truyện có trong DNA

present in the DNA

are copied into the messenger RNA,

được sao chép từ RNA thông tin,

so this messenger RNA

vì thế, các RNA thông tin này

has instructions on how to build a specific protein,

nhận được chỉ dẫn để tạo nên một protein cụ thể,

and potentially it can build hundreds of proteins,

và có khả năng tạo nên hàng trăm protein,

but the one that tells them when to build them

nhưng bộ phận chi phối việc tạo khi nào

and how many to build

hay cần tạo bao nhiêu

are microRNAs.

là microRNA.

So microRNAs are small molecules

MicroRNA là các phân tử nhỏ

that regulate gene expression.

thể hiện cấu trúc gen.

Unlike DNA, which is mainly fixed,

Không giống như DNA cố định,

microRNAs can vary depending on internal

microRNA có thể thay đổi tuỳ thuộc vào

and environmental conditions at any given time,

điều kiện bên trong và bên ngoài tại các thời điểm,

telling us which genes are actively expressed at that particular moment.

cho ta thấy gen nào chủ động thể hiện vào các thời điểm đó.

And that is what makes microRNAs

Đó là lý do để microRNA trở thành một dấu hiệu sinh học hứa hẹn cho ung thư,

such a promising biomarker for cancer,

because as you know,

vì như bạn biết đấy,

cancer is a disease of altered gene expression.

ung thư là căn bệnh mà biểu hiện gen bị thay đổi.

It is the uncontrolled regulation of genes.

Nó là một qui luật không thể kiểm soát của gen.

Another important thing to consider

Một điều nữa cần lưu ý

is that no two cancers are the same,

là không có hai loại ung thư giống nhau,

but at the microRNA level, there are patterns.

nhưng ở mức độ microRNA, chúng vẫn có các kiểu mẫu.

Several scientific studies have shown

Nhiều nghiên cứu khoa học cho thấy

that abnormal microRNA expression levels

mức độ biểu hiện của microRNA dưới mức bình thường

varies and creates a unique, specific pattern

đa dạng và tạo ra một mô hình cụ thể duy nhất

for each type of cancer,

cho mỗi loại ung thư,

even at the early stages,

thậm chí phản ánh tiến độ của bệnh, ở những giai đoạn đầu,

reflecting the progression of the disease,

and whether it's responding to medication

liệu nó phản ứng với thuốc hay thuyên giảm,

or in remission,

making microRNAs a perfect,

khiến microRNA trở thành

highly sensitive biomarker.

một dấu hiệu sinh học hoàn hảo và có tính nhạy cảm cao.

However, the problem with microRNAs

Tuy nhiên, vấn đề nảy sinh với microRNA

is that we cannot use existing DNA-based technology

là không thể dùng công nghệ dựa trên DNA có sẵn

to detect them in a reliable way,

để phát hiện ung thư một cách hiệu quả,

because they are very short sequences of nucleotides,

vì chúng là những đoạn nucleotide rất ngắn,

much smaller than DNA.

nhỏ hơn nhiều so với DNA.

And also, all microRNAs are very similar to each other,

Và tất cả microRNA đều giống nhau,

with just tiny differences.

khác biệt ở đây là rất nhỏ.

So imagine trying to differentiate two molecules,

Thử tưởng tượng, phân biệt hai mẫu phân tử

extremely similar, extremely small.

cực kì giống nhau, cực kì nhỏ.

We believe that we have found a way to do so,

Chúng tôi tin mình đã tìm ra cách

và đây là lần đầu tiên chúng tôi công bố trước công chúng.

and this is the first time that we've shown it in public.

Let me do a demonstration.

Để tôi giải thích rõ hơn.

Imagine that next time you go to your doctor

Hình dung lần gặp bác sĩ tới

and do your next standard blood test,

và làm xét nghiệm máu thông thường,

a lab technician extracts a total RNA,

nhân viên phòng thí nghiệm tách RNA,

which is quite simple today,

điều khá đơn giản ngày nay,

đặt lên bảng khuôn có 96 lỗ tiêu chuẩn như cái này.

and puts it in a standard 96-well plate like this one.

Each well of these plates

Mỗi lỗ của bảng khuôn

has specific biochemistry that we assign,

có hóa sinh cụ thể,

that is looking for a specific microRNA,

để tìm một microRNA cụ thể,

acting like a trap that closes

nó hoạt động như một cái bẫy chỉ đóng khi microRNA xuất hiện trong mẫu,

only when the microRNA is present in the sample,

and when it does, it will shine with green color.

và khi đó, nó sẽ có màu xanh.

To run the reaction,

Để phản ứng xảy ra,

you put the plate inside a device like this one,

bạn đặt bảng khuôn trong thiết bị như thế này

and then you can put your smartphone on top of it.

và để điện thoại thông minh lên trên nó.

If we can have a camera here

Nếu có máy ảnh ở đây,

so you can see my screen.

các bạn sẽ thấy được màn hình điện thoại.

A smartphone is a connected computer

Một điện thoại thông minh kết nối với máy tính và máy ảnh,

and it's also a camera,

good enough for our purpose.

đủ tốt để phục vụ cho mục đích của chúng ta.

The smartphone is taking pictures,

Điện thoại đang chụp ảnh,

and when the reaction is over,

khi phản ứng kết thúc, nó sẽ gửi hình ảnh

it will send the pictures

to our online database for processing

tới nguồn dữ liệu trên mạng để xử lý và phiên dịch.

and interpretation.

This entire process lasts around 60 minutes,

Cả quá trình này kéo dài tầm 60 phút,

but when the process is over,

nhưng khi kết thúc,

wells that shine are matched with the specific microRNAs

những lỗ sáng lên phù hợp với microRNA cụ thể

and analyzed in terms of how much and how fast

sẽ được phân tích độ sáng và tốc độ sáng.

they shine.

And then, when this entire process is over,

Sau đó, khi toàn bộ quá trình kết thúc, ta có thứ này đây.

this is what happens.

This chart is showing the specific microRNAs

Biểu đồ này hiển thị các microRNA cụ thể

present in this sample

xuất hiện trên mẫu này

and how they reacted over time.

và cách mà chúng phản ứng.

Then, if we take this specific pattern of microRNA

Nếu lấy một mô hình cụ thể của microRNA

of this person's samples

từ mẫu người này

and compare it with existing scientific documentation

và so sánh với các tài liệu khoa học

that correlates microRNA patterns

tương quan với mô hình microRNA

with a specific presence of a disease,

với sự hiện diện cụ thể của bệnh,

this is how pancreatic cancer looks like.

ung thư tụy trông như thế này đây.

This inside is a real sample

Phần bên trong này là một mẫu thực

where we just detected pancreatic cancer.

mà người ta mới vừa phát hiện ung thư tụy.

(Applause)

(Vỗ tay)

Một khía cạnh quan trọng của cách tiếp cận này

Another important aspect of this approach

is the gathering and mining of data in the cloud,

là tập trung và khai phá dữ liệu đám mây,

so we can get results in real time

thế nên cần lấy kết quả đúng lúc và phân tích thông tin đầy đủ.

and analyze them with our contextual information.

If we want to better understand

Nếu muốn hiểu rõ hơn

and decode diseases like cancer,

và giải mã các căn bệnh như ung thư,

we need to stop treating them

cần phải ngừng coi chúng là những bệnh cấp và cách ly,

as acute, isolated episodes,

and consider and measure everything

và xem xét, tính toán mọi thứ có ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe.

that affects our health on a permanent basis.

This entire platform is a working prototype.

Toàn bộ nền tảng này là một nguyên mẫu đang được thử nghiệm.

It uses state-of-the-art molecular biology,

Nó sử dụng sinh học phân tử mới nhất,

a low-cost, 3D-printed device,

một thiết bị 3D giá rẻ,

and data science

và khoa học dữ liệu

to try to tackle one of humanity's toughest challenges.

cố gắng giải quyết một trong những thách thức lớn nhất của loài người.

Since we believe early cancer detection

Với niềm tin rằng phát hiện ung thư sớm nên được phổ biến rộng rãi,

should really be democratized,

this entire solution costs at least 50 times less

toàn bộ chi phí cho giải pháp này thấp hơn phương pháp hiện tại 50 lần

than current available methods,

and we know that the community can help us

và biết rằng cộng đồng có thể giúp đẩy nhanh tiến độ,

accelerate this even more,

so we're making the design of the device

thế nên, chúng tôi để thiết bị có mã nguồn mở.

open-source.

(Applause)

(Vỗ tay)

Let me say very clearly

Để tôi nói rõ hơn

that we are at the very early stages,

rằng dù đang ở giai đoạn đầu, chúng ta vẫn có thể

but so far, we have been able

to successfully identify the microRNA pattern

xác định thành công mô hình microRNA

of pancreatic cancer, lung cancer,

của ung thư tụy, ung thư phổi,

breast cancer and hepatic cancer.

ung thư vú và ung thư gan.

And currently, we're doing a clinical trial

Hiện tại, chúng tôi đang thực hiện một thí nghiệm lâm sàng

in collaboration with the German Cancer Research Center

phối hợp với Trung tâm nghiên cứu Ung thư Đức

with 200 women for breast cancer.

cho 200 phụ nữ bị ung thư vú.

(Applause)

(Vỗ tay)

This is the single non-invasive,

Đây là bài kiểm tra duy nhất,

accurate and affordable test

chính xác với chi phí phải chăng,

that has the potential to dramatically change

có khả năng thay đổi đáng kể

how cancer procedures and diagnostics

cách chẩn đoán và xử lý ung thư.

have been done.

Since we're looking for the microRNA patterns

Vì chúng tôi lúc nào cũng tìm kiểm mô hình microRNA trong máu,

in your blood at any given time,

you don't need to know which cancer you're looking for.

bạn không cần xác định loại ung thư,

You don't need to have any symptoms.

không cần bất kì triệu chứng nào.

You only need one milliliter of blood

Bạn chỉ cần 1ml máu

and a relatively simple array of tools.

và một chuỗi dụng cụ đơn giản.

Today, cancer detection happens mainly

Ngày nay, phát hiện ung thư xảy ra chủ yếu

when symptoms appear.

khi triệu chứng xuất hiện.

That is, at stage 3 or 4,

Lúc đấy là giai đoạn 3 hoặc 4,

and I believe that is too late.

và tôi cho rằng đã là quá muộn.

It is too expensive for our families.

Quá đắt giá với các gia đình,

It is too expensive for humanity.

với loài người.

We cannot lose the war against cancer.

Ta không thể để thua trong cuộc chiến chống ung thư.

It not only costs us billions of dollars,

Nó không chỉ tiêu tốn hàng tỷ đô la,

but it also costs us the people we love.

mà còn lấy đi của ta những người thân yêu nhất.

Today, my aunt, she's fighting bravely

Cô tôi đang chiến đấu dũng cảm, cố vượt qua nó bằng suy nghĩ tích cực.

and going through this process with a very positive attitude.

However, I want fights like this

Tuy nhiên, tôi mong các cuộc chiến như thế này sẽ hiếm khi xảy ra.

to become very rare.

I want to see the day

Tôi mong đến ngày

when cancer is treated easily

mà ung thư được chữa trị dễ dàng

because it can be routinely diagnosed

bởi vì nó có thể được chẩn đoán

at the very early stages,

ngay từ giai đoạn đầu,

and I'm certain

và tôi chắc chắn

that in the very near future,

trong tương lai gần,

because of this

nhờ cái này và nhiều đột phá khác

and other breakthroughs that we are seeing

every day in the life sciences,

trong khoa học đời sống,

the way we see cancer

cách chúng ta nhìn nhận ung thư sẽ thay đổi về mặt cơ bản.

will radically change.

It will give us the chance of detecting it early,

Cho chúng ta cơ hội phát hiện sớm,

understanding it better,

hiểu rõ hơn,

and finding a cure.

và tìm ra cách chữa trị.

Thank you very much.

Xin cảm ơn rất nhiều.

(Applause)