Chimamanda Ngozi Adichie: We should all be feminists | TED

Translator: Le To Reviewer: KY NGUYEN

So I would like to start by telling you about one of my greatest friends,

Tôi muốn bắt đầu bằng câu chuyện về một trong những người bạn tốt nhất của tôi

Okoloma Maduewesi.

Okoloma Maduewesi.

Okoloma lived on my street

Nhà Okoloma gần nhà tôi,

and looked after me like a big brother.

với tôi anh như một người anh trai vậy.

If I liked a boy, I would ask Okoloma's opinion.

Nếu tôi thích một bạn trai, tôi sẽ hỏi ý kiến Okoloma.

Okoloma died in the notorious Sosoliso plane crash

Okoloma mất trong vụ rơi máy bay Sosoliso

in Nigeria in December of 2005.

ở Nigeria hồi tháng 12 năm 2005.

Almost exactly seven years ago.

Gần như thời gian này 7 năm trước.

Okoloma was a person I could argue with, laugh with and truly talk to.

Tôi có thể tranh cãi, cười đùa và chia sẻ với Okoloma một cách thật lòng.

He was also the first person to call me a feminist.

Anh là người đầu tiên gọi tôi là feminist.

I was about fourteen, we were at his house, arguing.

Hồi đó tôi khoảng 14 tuổi, chúng tôi tranh luận.

Both of us bristling with half bit knowledge

Cả hai đều ngựa non háu đá với lý thuyết suông

from books that we had read.

từ trong sách vở chúng tôi đã đọc

Tôi cũng không nhớ chúng tôi tranh luận về điều gì,

I don't remember what this particular argument was about,

but I remember that as I argued and argued,

chỉ nhớ mình cứ tranh luận mãi,

Okoloma looked at me and said, "You know, you're a feminist."

Lúc đó Okoloma bảo tôi, "Em là một feminist, em có biết không?"

It was not a compliment.

Không hề là một lời khen.

(Laughter)

(Cười)

I could tell from his tone,

Có thể đoán bằng giọng ấy,

the same tone that you would use to say something like,

cùng giọng điệu với câu,

"You're a supporter of terrorism."

"Em đang ủng hộ chủ nghĩa khủng bố."

(Laughter)

(Cười)

I did not know exactly what this word "feminist" meant,

Hồi đó tôi không hiểu chính xác nghĩa của từ feminist,

and I did not want Okoloma to know that I did not know.

tôi cũng không muốn Okoloma biết là tôi không biết.

So I brushed it aside, and I continued to argue.

Vậy nên tôi bỏ qua, và chúng tôi cãi nhau tiếp.

And the first thing I planned to do when I got home

Và điều đầu tiên tôi làm khi về đến nhà

was to look up the word "feminist" in the dictionary.

là tra "feminist" trong từ điển

Now fast forward to some years later,

Vài năm sau đó,

I wrote a novel about a man who among other things beats his wife

tôi viết về một người đàn ông bạo hành vợ mình

and whose story doesn't end very well.

và có kết cục không tốt đẹp gì.

While I was promoting the novel in Nigeria,

Khi đang quảng bá cho quyển sách ở Nigeria,

a journalist, a nice, well-meaning man,

một anh nhà báo, rất tốt bụng và đầy thiện chí,

told me he wanted to advise me.

ngỏ ý muốn cho tôi một lời khuyên.

And for the Nigerians here,

Bạn nào đến từ Nigeria,

I'm sure we're all familiar

thì sẽ hiểu ngay

with how quick our people are to give unsolicited advice.

chúng ta thích khuyên nhủ người khác dù không được hỏi.

He told me that people were saying that my novel was feminist

Cậu ấy nói quyển sách của tôi đậm chất feminist.

and his advice to me --

Cậu vừa lắc đầu

and he was shaking his head sadly as he spoke --

vừa khuyên tôi rằng,

was that I should never call myself a feminist

đừng bao giờ tự xưng mình là một feminist,

because feminists are women who are unhappy

vì feminist là những phụ nữ bất hạnh

because they cannot find husbands.

vì ế chồng.

(Laughter)

(Cười)

So I decided to call myself "a happy feminist."

Nên tôi quyết định tự xưng là một feminist hạnh phúc.

Then an academic, a Nigerian woman told me

Rồi một nhà khoa học nữ người Nigeria bảo với tôi rằng,

that feminism was not our culture

"feminism" không phải văn hóa ta

and that feminism wasn't African,

khái niệm này không có ở Châu Phi,

and that I was calling myself a feminist

và tôi tự xưng là feminist

because I had been corrupted by "Western books."

do bị lú lẫn vì sách vở phương Tây.

Which amused me,

Tôi thấy thích thú,

because a lot of my early readings were decidedly unfeminist.

vì những sách tôi đọc hồi mới sáng tác đều không theo chủ đề này.

I think I must have read every single Mills & Boon romance published

Tôi đọc hết các truyện trữ tình của nhà xuất bản Mills & Boon

before I was sixteen.

trước khi tôi 16 tuổi.

And each time I tried to read those books

Còn mỗi lần tôi cố đọc mấy quyển

called "the feminist classics,"

kinh điển về nữ quyền,

I'd get bored, and I really struggled to finish them.

tôi đều không đọc hết, vì tôi thấy tẻ nhạt.

But anyway, since feminism was un-African,

Nhưng tóm lại, vì chủ nghĩa nữ quyền là phi Châu Phi,

I decided that I would now call myself "a happy African feminist."

tôi quyết định tự xưng là một feminist hạnh phúc người châu Phi.

At some point I was a happy African feminist who does not hate men

Có lúc tôi lại là một feminist hạnh phúc người châu Phi và không ghét đàn ông

and who likes lip gloss

thích dùng son bóng

and who wears high heels for herself but not for men.

và đi cao gót vì thích chứ không phải vì đàn ông.

(Laughter)

(Cười)

Of course a lot of this was tongue-in-cheek,

Tất nhiên là tôi đùa,

but that word feminist is so heavy with baggage, negative baggage.

nhưng từ feminist bị định kiến nặng nề.

You hate men, you hate bras,

Feminist ghét đàn ông, ghét áo ngực,

you hate African culture, that sort of thing.

ghét văn hoá châu Phi, v.v...

Now here's a story from my childhood.

Có một chuyện hồi tôi còn bé.

When I was in primary school,

Khi còn học cấp I,

my teacher said at the beginning of term that she would give the class a test

đầu học kỳ cô giáo thông báo sẽ có một bài kiểm tra,

and whoever got the highest score would be the class monitor.

ai điểm cao nhất sẽ được làm lớp trưởng.

Now, class monitor was a big deal.

Lớp trưởng là người rất quan trọng

If you were a class monitor,

Nếu là lớp trưởng,

you got to write down the names of noisemakers --

bạn sẽ ghi tên các bạn làm ồn trong giờ học,

(Laughter)

(Cười)

which was having enough power of its own.

Chỉ thế đã đủ quyền lực rồi.

But my teacher would also give you a cane to hold in your hand

Hơn nữa lớp trưởng còn được phát một cây gậy

while you walk around and patrol the class for noisemakers.

để đi quanh lớp kiểm tra bọn làm ồn trong giờ học.

Now, of course you were not actually allowed to use the cane.

Tất nhiên, bạn không được dùng gậy đánh các bạn khác.

But it was an exciting prospect for the nine-year-old me.

Nhưng mà chỉ thế thôi đã đủ làm tôi thấy oai lắm rồi.

I very much wanted to be the class monitor.

Tôi chỉ mong được làm lớp trưởng.

And I got the highest score on the test.

Rồi tôi được điểm cao nhất thật.

Then, to my surprise, my teacher said that the monitor had to be a boy.

Nhưng lạ thay giáo viên lại bảo, lớp trưởng phải là con trai.

She had forgotten to make that clear earlier

Cô giáo quên không nói rõ từ đầu

because she assumed it was ... obvious.

vì cô tưởng đó là điều... hiển nhiên.

(Laughter)

(Cười)

A boy had the second highest score on the test,

Một bạn trai có bài kiểm tra được điểm cao thứ nhì lớp,

and he would be monitor.

và bạn ấy sẽ được làm lớp trưởng.

Now, what was even more interesting about this

Tuy nhiên, câu chuyện lại hay ở chỗ,

is that the boy was a sweet, gentle soul

đây là một bạn trai rất hiền lành,

who had no interest in patrolling the class with the cane,

và không hề thích cầm gậy đi tuần tra quanh lớp,

while I was full of ambition to do so.

trong khi tôi thì khát khao được làm vậy.

But I was female and he was male,

Mà tôi là con gái, còn bạn ấy là con trai.

and so he became the class monitor.

Và bạn ấy được làm lớp trưởng.

And I've never forgotten that incident.

Còn tôi thì mãi không quên câu chuyện đó.

I often make the mistake of thinking

Tôi có một tật này, tôi luôn nghĩ

that something that is obvious to me is just as obvious to everyone else.

cái gì tôi thấy thì người khác cũng thấy.

Now, take my dear friend Louis

Cậu bạn Louis thân mến của tôi

for example.

là một ví dụ.

Louis is a brilliant, progressive man,

Louis là người tư tưởng rất tiến bộ.

and we would have conversations and he would tell me,

Và khi nói chuyện, cậu ấy sẽ nói với tôi,

"I don't know what you mean by things being different or harder for women.

"Sao cậu lại bảo với phụ nữ thì khác, phụ nữ phải vất vả hơn.

Maybe in the past, but not now."

Ngày xưa thôi, đâu phải bây giờ."

And I didn't understand how Louis could not see what seems so self-evident.

Và tôi không hiểu sao Louis không thấy những chứng cứ rõ ràng trước mắt.

Then one evening, in Lagos, Louis and I went out with friends.

Rồi một buổi tối, tôi và Louis đi chơi với với bạn bè ở Lagos.

And for people here who are not familiar with Lagos,

Chú thích cho những ai chưa biết về Lagos.

there's that wonderful Lagos' fixture,

Ở Lagos có một dịch vụ rất hay.

the sprinkling of energetic men who hang around outside establishments

Các cơ sở dịch vụ thường cho nhân viên trực ở ngoài cửa

and very dramatically "help" you park your car.

để "giúp" khách đỗ xe, rất ga lăng.

I was impressed with the particular theatrics

Tôi ấn tượng với cử chỉ ga lăng của một anh nhân viên

of the man who found us a parking spot that evening.

khi giúp chúng tôi tìm chỗ đỗ xe tối hôm đó.

And so as we were leaving, I decided to leave him a tip.

Vì vậy trước khi ra về, tôi quyết định sẽ để tip anh chàng đó.

I opened my bag,

Tôi mở túi,

put my hand inside my bag,

đưa tay vào,

brought out my money that I had earned from doing my work,

lấy tiền lương từ công việc của tôi,

and I gave it to the man.

và đưa cho anh nhân viên đó.

And he, this man who was very grateful and very happy,

Anh ta nhận lấy một cách vui vẻ

took the money from me,

và đầy biết ơn,

looked across at Louis

rồi quay sang Louis nói,

and said, "Thank you, sir!"

"Cảm ơn ông!"

(Laughter)

(Cười)

Louis looked at me, surprised,

Louis hỏi tôi đầy sửng sốt,

and asked, "Why is he thanking me? I didn't give him the money."

"Sao cậu ấy cảm ơn tớ nhỉ? Tớ có làm gì đâu."

Then I saw realization dawn on Louis' face.

Rồi tôi thấy Louis chợt nhận ra vấn đề.

The man believed that whatever money I had

Cậu nhân viên đó tin là tiền của tôi cầm

had ultimately come from Louis.

chắc là do Louis mà có.

Because Louis is a man.

Vì Louis là đàn ông.

Men and women are different.

Đàn ông và phụ nữ khác nhau.

We have different hormones, we have different sexual organs,

Hormones khác nhau, bộ phận sinh dục khác nhau,

we have different biological abilities.

khả năng sinh học khác nhau.

Women can have babies, men can't.

Phụ nữ đẻ được, đàn ông thì không.

At least not yet.

Ít ra là chưa.

(Laughter)

(Cười)

Men have testosterone and are in general physically stronger than women.

Đàn ông có hormon testosterone và thường có thể lực khoẻ hơn.

There's slightly more women than men in the world,

Tỷ lệ dân số là phụ nữ nhiều hơn đàn ông một chút,

about 52 percent of the world's population is female.

52% dân số thế giới là phụ nữ.

But most of the positions of power and prestige are occupied by men.

Nhưng đa phần các vị trí quyền lực cấp cao đều do đàn ông nắm giữ.

The late Kenyan Nobel Peace laureate,

Người được đề cử giải Nobel Hoà Bình là một người Kenya,

Wangari Maathai,

Wangari Maathai,

put it simply and well when she said:

đã nêu vấn đề này rất súc tích:

"The higher you go, the fewer women there are."

"Càng lên cao, càng ít phụ nữ."

In the recent US elections we kept hearing of the Lilly Ledbetter law,

Trong quá trình bầu cử ở Hoa Kỳ vừa qua, chúng ta được nghe về luật Lily Ledbetter,

and if we go beyond the nicely alliterative name of that law,

ngoài việc tên luật nghe rất vần, luật này nói về việc

it was really about a man and a woman

khi một người đàn ông và một người phụ nữ

doing the same job, being equally qualified,

cùng trình độ, cùng làm một công việc, thì người đàn ông

and the man being paid more because he's a man.

được trả lương cao hơn, vì anh ta là đàn ông.

So in the literal way, men rule the world,

Nghĩa là đàn ông nắm chủ quyền thế giới, theo đúng nghĩa đen.

and this made sense a thousand years ago

Điều này có lý, hồi vài nghìn năm trước,

because human beings lived then in a world

vì với con người thuở sơ khai

in which physical strength was the most important attribute for survival.

thể lực là điều kiện sống còn để tồn tại.

The physically stronger person was more likely to lead,

Càng khoẻ thì càng có nhiều khả năng là người cầm đầu

and men, in general, are physically stronger.

và đàn ông nhìn chung có thể lực khoẻ hơn.

Of course there are many exceptions.

Tất nhiên ngoại lệ cũng có nhiều.

(Laughter)

(Cười)

But today we live in a vastly different world.

Nhưng thế giới của chúng ta nay đã khác rất nhiều.

The person more likely to lead is not the physically stronger person;

Người có nhiều khả năng lãnh đạo không phải người khoẻ nhất,

it is the more creative person, the more intelligent person,

mà là người có khả năng sáng tạo, có nhiều kiến thức,

the more innovative person,

cầu tiến hơn.

and there are no hormones for those attributes.

và hormones không tạo ra những phẩm chất này.

A man is as likely as a woman to be intelligent,

Ai cũng có thể biết nhiều, có tính sáng tạo, và cầu tiến

to be creative, to be innovative.

không phân biệt nam nữ.

We have evolved;

Loài người đã tiến hoá;

but it seems to me that our ideas of gender had not evolved.

nhưng theo tôi dường như tư tưởng của chúng ta về giới chưa theo kịp.

Some weeks ago, I walked into a lobby of one of the best Nigerian hotels.

Vài tuần trước tôi bước vào sảnh của một trong những khách sạn sang nhất Nigeria.

I thought about naming the hotel, but I thought I probably shouldn't.

Tôi vừa định nêu tên khách sạn này, nhưng rồi lại thôi.

And a guard at the entrance stopped me and asked me annoying questions,

Tôi bị bảo vệ khách sạn chặn lại hỏi,

because their automatic assumption is

vì với họ một phụ nữ Nigeria

that a Nigerian female walking into a hotel alone is a sex worker.

một mình đi vào khách sạn, thì chỉ có thể là lao động tình dục.

And by the way,

Nhân tiện mà nói,

why do these hotels focus on the ostensible supply

sao những khách sạn này chú tâm bề ngoài

rather than the demand for sex workers?

hơn là cần nhân viên lao động tình dục?

In Lagos I cannot go alone into many "reputable" bars and clubs.

Ở Lagos tôi không thể đi một mình vào một số quán bar hay hộp đêm "có uy tín".

They just don't let you in if you're a woman alone,

Chính sách của họ là không tiếp phụ nữ đi một mình,

you have to be accompanied by a man.

phụ nữ phải có đàn ông đi cùng.

Each time I walk into a Nigerian restaurant with a man,

Mỗi khi tôi vào nhà hàng ở Nigeria với một người đàn ông,

the waiter greets the man and ignores me.

người phục vụ đều chỉ chào người đàn ông.

The waiters are products --

Đó là kết quả của...

(Laughter)

(Cười)

At this some women felt like, "Yes! I thought that!"

Khi gặp tình huống này, nhiều phụ nữ sẽ nghĩ, "Biết ngay mà!"

The waiters are products of a society

Suy nghĩ của những người phục vụ này là

that has taught them that men are more important than women.

kết quả của một xã hội trọng nam khinh nữ.

And I know that waiters don't intend any harm.

Và tôi biết họ không cố ý

But it's one thing to know intellectually and quite another to feel it emotionally.

Biết vậy nhưng không tránh khỏi cảm thấy bị tổn thương.

Each time they ignore me, I feel invisible.

Mỗi khi bị như vậy, tôi thấy như mình tàng hình.

I feel upset.

Tôi thấy phẫn nộ

I want to tell them that I am just as human as the man,

chỉ muốn hét to, rằng tôi cũng là một con người,

that I'm just as worthy of acknowledgment.

rằng đáng lẽ tôi cũng phải được nhìn nhận.

These are little things,

Toàn chuyện nhỏ nhặt,

but sometimes it's the little things that sting the most.

nhưng thường những chuyện này lại gây tổn hại nhất.

And not long ago, I wrote an article

Mới đây tôi viết một bài báo

about what it means to be young and female in Lagos,

về cuộc sống của bạn ở Lagos nếu bạn là một người phụ nữ trẻ,

and the printers told me,

và bên xuất bản nhận xét,

"It was so angry."

"Giọng văn phẫn nộ quá."

Of course it was angry!

Không mới lạ!

(Laughter)

(Cười)

I am angry.

Tôi phẫn nộ chứ.

Gender as it functions today is a grave injustice.

Phân biệt giới tính thời nay là một bất công lớn.

We should all be angry.

Đáng lẽ chúng ta đều phải phẫn nộ.

Anger has a long history of bringing about positive change;

Sự phẫn nộ dẫn đến những thay đổi tích cực trong lịch sử;

but, in addition to being angry, I'm also hopeful.

nhưng tôi không chỉ phẫn nộ, tôi còn hy vọng.

Because I believe deeply in the ability of human beings

Vì tôi tin tưởng sâu sắc vào khả năng thay đổi

to make and remake themselves for the better.

và tự tiến bộ của loài người.

Gender matters everywhere in the world,

Giới tính là vấn đề của toàn thế giới,

but I want to focus on Nigeria

nhưng tôi muốn nói về Nigeria

and on Africa in general,

và châu Phi nói chung,

because it is where I know, and because it is where my heart is.

vì tôi hiểu và yêu quý vùng đất này.

And I would like today to ask

Hôm nay tôi muốn kêu gọi chúng ta

that we begin to dream about and plan for a different world,

bắt đầu mơ ước và xây dựng một thế giới khác,

a fairer world,

một thế giới công bằng hơn,

a world of happier men and happier women who are truer to themselves.

một thế giới nơi đàn ông và phụ nữ đều hạnh phúc hơn vì được là chính mình.

And this is how to start:

Hãy thử bắt đầu

we must raise our daughters differently.

bằng cách thay đổi cách nuôi dạy

We must also raise our sons differently.

con cháu và thế hệ sau của chúng ta

We do a great disservice to boys on how we raise them;

Chúng ta làm những cậu bé con tổn thương từ cách nuôi dạy;

we stifle the humanity of boys.

trẻ em trai bị o ép về nhân cách

We define masculinity in a very narrow way,

Chúng ta định nghĩa nam tính một cách rất hẹp hòi.

masculinity becomes this hard, small cage

Chúng ta biến nam tính thành một cái lồng chật chội và cứng nhắc

and we put boys inside the cage.

và chúng ta nhốt trẻ em trai vào đó.

We teach boys to be afraid of fear.

Trẻ em trai được dạy không được sợ hãi,

We teach boys to be afraid of weakness, of vulnerability.

trẻ em trai được dạy không được tỏ ra yếu đuối nhạy cảm.

We teach them to mask their true selves,

Trẻ em trai được dạy phải che giấu bản thân,

because they have to be, in Nigerian speak, "hard man!"

vì như trong tiếng Nigeria, con trai là phải "mạnh mẽ!"

In secondary school, a boy and a girl, both of them teenagers,

Khi học phổ thông, nếu bạn nam đi chơi với bạn nữ, dù cùng tuổi,

both of them with the same amount of pocket money, would go out

cùng có số tiền tiêu vặt như nhau,

and then the boy would be expected always to pay,

nhưng bạn trai sẽ phải trả tiền

to prove his masculinity.

để thể hiện nam tính.

And yet we wonder why boys are more likely to steal money from their parents.

Còn chúng ta thì cứ tự hỏi tại sao con trai hay lấy trộm tiền của bố mẹ.

What if both boys and girls were raised

Sẽ thế nào nếu con trai và con gái cùng được dạy

not to link masculinity with money?

rằng nam tính và tiền bạc không liên quan?

What if the attitude was not "the boy has to pay"

Sẽ thế nào nếu quan niệm chung chuyển từ "con trai trả tiền"

but rather "whoever has more should pay?"

thành "ai có nhiều hơn sẽ trả tiền"?

Now, of course because of that historical advantage,

Tất nhiên, yếu tố lịch sử này lại trở thành lợi thế,

it is mostly men who will have more today,

nam giới hiện nay có nhiều tiền hơn,

but if we start raising children differently,

nhưng nếu chúng ta thay đổi những gì ta giáo dục trẻ em

then in fifty years, in a hundred years,

có thể 50 năm nữa, 100 năm nữa,

boys will no longer have the pressure of having to prove this masculinity.

nam giới sẽ không bị áp lực phải chứng tỏ nam tính kiểu này.

But by far the worst thing we do to males,

Nhưng điều tệ nhất đối với nam giới,

by making them feel that they have to be hard,

khi chúng ta bắt họ phải cứng rắn

is that we leave them with very fragile egos.

là chúng ta khiến cái tôi của họ trở nên mong manh dễ vỡ.

The more "hard man" the man feels compelled to be,

Người đàn ông càng cảm thấy phải tỏ ra "mạnh mê",

the weaker his ego is.

thì cái tôi của họ càng yếu đuối.

And then we do a much greater disservice to girls

Và tệ hơn nữa, với các em gái,

because we raise them to cater to the fragile egos of men.

chúng ta dạy các em phải nâng niu cái tôi mong manh của nam giới.

We teach girls to shrink themselves, to make themselves smaller,

Chúng ta dạy các em gái thu mình lại, khiến mình trở nên nhỏ bé,

we say to girls,

chúng ta dạy trẻ em gái,

"You can have ambition, but not too much."

"Phải có tham vọng, nhưng đừng nhiều quá."

(Laughter)

(Cười)

"You should aim to be successful, but not too successful,

"Cố gắng thành công, nhưng không được quá thành công,

otherwise you would threaten the man."

không thì sẽ làm đàn ông sợ."

If you are the breadwinner in your relationship with a man,

Nếu trong gia đình, người phụ nữ là trụ cột tài chính

you have to pretend that you're not,

họ phải tỏ ra không phải như vậy,

especially in public,

nhất là khi đi ra ngoài,

otherwise you will emasculate him.

không thì đàn ông sẽ bị yếu thế.

But what if we question the premise itself?

Vậy tại sao chúng ta không thử nhìn sâu hơn?

Why should a woman's success be a threat to a man?

Tại sao thành công của phụ nữ lại là mối đe doạ cho người đàn ông?

What if we decide to simply dispose of that word,

Nếu chúng ta thử bỏ khái niệm đó đi,

and I don't think there's an English word I dislike more than "emasculation."

đó cũng là từ tiếng Anh tôi ghét nhất, "kém nam tính".

A Nigerian acquaintance once asked me

Một người quen ở Nigeria có lần hỏi

if I was worried that men would be intimidated by me.

liệu tôi có sợ đàn ông sợ tôi không.

I was not worried at all.

Tôi không sợ.

In fact, it had not occurred to me to be worried

Thực ra tôi chưa từng nghĩ đến điều này

because a man who would be intimidated by me

vì đàn ông nào sợ tôi

is exactly the kind of man I would have no interest in.

thì chắc cũng không phải tuýp của tôi.

(Laughter)

(Cười)

(Applause)

(Vỗ tay)

But still I was really struck by this.

Nhưng điều này làm tôi chợt nhận ra,

Because I'm female, I'm expected to aspire to marriage;

là phụ nữ, người ta cho rằng tôi chắc phải tha thiết muốn lấy chồng,

I'm expected to make my life choices

rằng tôi luôn nghĩ đến việc kết hôn

always keeping in mind that marriage is the most important.

là việc quan trọng nhất trong đời.

A marriage can be a good thing;

Hôn nhân có thể là một thành tựu,

it can be a source of joy and love and mutual support.

là niềm vui, kết quả của tình yêu và sự đồng cảm.

But why do we teach girls to aspire to marriage

Nhưng sao ta dạy trẻ em gái thiết tha với hôn nhân,

and we don't teach boys the same?

nhưng lại không dạy trẻ em trai điều tương tự?

I know a woman who decided to sell her house

Tôi biết một cô gái đã bán nhà vì không muốn

because she didn't want to intimidate a man who might marry her.

để vị hôn phu tiềm năng cảm thấy yếu thế.

I know an unmarried woman in Nigeria who, when she goes to conferences,

Tôi biết một cô gái Nigeria chưa chồng, nhưng luôn đeo nhẫn cưới

wears a wedding ring

khi đi dự các hội thảo,

because according to her,

vì theo cô

she wants the other participants in the conference to "give her respect."

nhờ vậy mà người ta tôn trọng cô hơn.

I know young women who are under so much pressure

Tôi biết nhiều phụ nữ trẻ bị gia đình, bạn bè

from family, from friends, even from work to get married,

và bị cả công việc gây áp lực phải cưới,

and they're pushed to make terrible choices.

và họ bị ép vào những lựa chọn không tốt.

A woman at a certain age who is unmarried,

Xã hội chúng ta dạy phụ nữ mà chưa chồng

our society teaches her to see it as a deep, personal failure.

rằng đó là một thất bại tệ hại của họ

And a man at a certain age who is unmarried,

Còn nếu một người đàn ông lớn tuổi chưa lấy vợ,

we just think he hasn't come around to making his pick.

chúng ta chỉ nghĩ anh ta chưa tìm ra người phù hợp.

(Laughter)

(Cười)

It's easy for us to say,

Rất dễ để nói,

"Oh, but women can just say no to all of this."

"Nhưng mà có ai bắt phụ nữ phải như vậy đâu!"

But the reality is more difficult and more complex.

Nhưng thực tế khó khăn và phức tạp hơn rất nhiều.

We're all social beings.

Chúng ta là thành viên của xã hội

We internalize ideas from our socialization.

Chúng ta áp lên mình những tư tưởng của xã hội.

Even the language we use

Ngay những từ ngữ chúng ta dùng

in talking about marriage and relationships illustrates this.

khi nói về hôn nhân và quan hệ tình cảm cũng thể hiện điều này.

The language of marriage is often the language of ownership

Ngôn ngữ của hôn nhân thường thiên về sở hữu,

rather than the language of partnership.

chứ không thiên về hợp tác đôi bên.

We use the word "respect"

Chúng ta thường dùng từ "tôn trọng"

to mean something a woman shows a man

khi nói về cách phụ nữ đối với đàn ông,

but often not something a man shows a woman.

nhưng ít dùng hơn trong ngữ cảnh ngược lại.

Both men and women in Nigeria will say --

Đàn ông và phụ nữ Nigeria có một câu nói...

this is an expression I'm very amused by --

mà tôi thì thấy thật buồn cười...

"I did it for peace in my marriage."

"Tôi làm vậy để bảo vệ gia đình."

Now, when men say it,

Đàn ông nói câu này

it is usually about something that they should not be doing anyway.

về những việc họ không nên làm.

(Laughter)

(Cười)

Sometimes they say it to their friends,

Đàn ông thường nói câu này với bạn bè.

it's something to say to their friends in a kind of fondly exasperated way,

Họ thường nói câu này với bạn bè với giọng vui vui chém gió,

you know, something that ultimately proves how masculine they are,

Như một kiểu chứng tỏ nam tính, chứng tỏ

how needed, how loved.

người ta cần mình, yêu mình.

"Oh, my wife said I can't go to the club every night,

"À, nhưng mà vợ bảo không thể đi chơi mỗi tối được

so for peace in my marriage, I do it only on weekends."

nên để bảo vệ gia đình, tôi chỉ đi vào cuối tuần."

(Laughter)

(Cười)

Now, when a woman says, "I did it for peace in my marriage,"

Còn khi một người phụ nữ nói, "Tôi làm vậy để bảo vệ gia đình",

she's usually talking about giving up a job,

thường đó là khi cô ấy đang nói về việc từ bỏ một công việc,

a dream,

một ước mơ,

a career.

một sự nghiệp.

We teach females that in relationships,

Chúng ta dạy phụ nữ rằng trong quan hệ

compromise is what women do.

họ phải hy sinh

We raise girls to see each other as competitors --

Chúng ta dạy các em gái cạnh tranh nhau,

not for jobs or for accomplishments, which I think can be a good thing,

không phải trong công việc, hay thành tích mà theo tôi là điều tốt,

but for attention of men.

mà cạnh tranh để thu hút đàn ông.

We teach girls that they cannot be sexual beings

Chúng ta dạy trẻ em gái không được coi trọng tình dục

in the way that boys are.

như bọn con trai.

If we have sons, we don't mind knowing about our sons' girlfriends.

Nếu có con trai, chúng ta không phản đối nếu nó có bạn gái sớm.

But our daughters' boyfriends? God forbid.

Nhưng nếu con gái chúng ta có bạn trai? Đừng mơ.

(Laughter)

(Cười)

But of course when the time is right,

Nhưng tất nhiên, khi đến tuổi,

we expect those girls to bring back the perfect man to be their husbands.

chúng ta lại muốn con gái đưa về nhà một chàng trai hoàn hảo để lấy làm chồng.

We police girls, we praise girls for virginity,

Chúng ta kiểm soát, khen ngợi sự ngây thơ trong trắng ở các em gái,

but we don't praise boys for virginity,

nhưng không đề cao điều này ở con trai,

and it's always made me wonder how exactly this is supposed to work out because ...

và tôi không sao hiểu được mâu thuẫn này vì...

(Laughter)

(Cười)

(Applause)

(Vỗ tay)

I mean, the loss of virginity is usually a process that involves ...

Mất trinh thường phải do hai phía...

Recently a young woman was gang raped in a university in Nigeria,

Mới đây một cô gái trẻ bị hãm hiếp nhóm ở một trường đại học Nigeria,

I think some of us know about that.

có lẽ chúng ta đã nghe về tin này.

And the response of many young Nigerians, both male and female,

Và phản ứng của nhiều người trẻ ở Nigeria, cả nam lẫn nữ,

was something along the lines of this:

là như thế này:

"Yes, rape is wrong.

"Ờ , hiếp dâm là sai.

But what is a girl doing in a room with four boys?"

Nhưng mà sao cô gái đó lại ở một mình trong phòng với 4 người nam?"

Now, if we can forget the horrible inhumanity of that response,

Tạm bỏ qua sự tàn nhẫn trong cách phản ứng này,

these Nigerians have been raised to think of women as inherently guilty,

những bạn trẻ này được dạy ý nghĩ cố hữu là người phụ nữ luôn có lỗi,

and they have been raised to expect so little of men

và họ được dạy không nên mong đợi gì ở đàn ông,

that the idea of men as savage beings without any control

ý tưởng đàn ông không kiềm chế được ham muốn

is somehow acceptable.

là điều được chấp nhận

We teach girls shame.

Chúng ta dạy trẻ em gái sự xấu hổ.

"Close your legs." "Cover yourself."

"Khép chân lại." "Mặc kín vào."

We make them feel as though by being born female

Chúng ta làm phụ nữ cảm thấy, sinh ra là phụ nữ

they're already guilty of something.

đã là một cái tội.

And so, girls grow up to be women

Cứ vậy, các cô bé gái trở thành những phụ nữ

who cannot see they have desire.

không nhìn nhận những khát khao của mình.

They grow up to be women who silence themselves.

Họ trở thành những phụ nữ câm nín.

They grow up to be women who cannot say what they truly think,

Họ trở thành những phụ nữ không thể nói ra những điều họ nghĩ ,

and they grow up --

họ trở thành,

and this is the worst thing we did to girls --

và, đây là điều tệ nhất,

they grow up to be women who have turned pretense into an art form.

họ trở thành những phụ nữ có thể biến giả vờ thành một nghệ thuật.

(Applause)

(Vỗ tay)

I know a woman who hates domestic work,

Tôi biết một người phụ nữ rất ghét làm việc nhà,

she just hates it,

chỉ là cô ấy không thích thôi,

but she pretends that she likes it,

nhưng cô ấy vờ tỏ ra thích,

because she's been taught that to be "good wife material"

vì cô ấy được dạy để chứng tỏ mình có thể "làm người vợ tốt", cô ấy phải...

she has to be -- to use that Nigerian word --

đây cũng là một từ trong tiếng Nigeria...

very "homely."

giỏi "tề gia nội trợ".

And then she got married,

Rồi cô ấy lấy chồng,

and after a while her husband's family began to complain that she had changed.

sau một thời gian, gia đình nhà chồng bắt đầu than phiền, cô ấy đã thay đổi.

(Laughter)

(Cười)

Actually, she had not changed,

Thực ra cô ấy không thay đổi,

she just got tired of pretending.

cô ấy chỉ không thể tiếp tục giả vờ.

The problem with gender,

Vấn đề giới tính trong xã hội,

is that it prescribes how we should be

là chúng ta bị bắt phải trở nên như thế nào đó,

rather than recognizing how we are.

thay vì nhìn nhận con người của chúng ta.

Now imagine how much happier we would be,

Hãy tưởng tượng về niềm hạnh phúc, về sự tự do

how much freer to be our true individual selves,

chúng ta sẽ có nếu được là bản thân mình, nếu không phải mang gánh nặng

if we didn't have the weight of gender expectations.

"phải như thế nào" mà xã hội áp cho mỗi giới tính.

Boys and girls are undeniably different biologically,

Tất nhiên là con trai và con gái khác nhau hoàn toàn về sinh học,

but socialization exaggerates the differences

nhưng xã hội đã thổi phồng những điểm khác biệt đó lên

and then it becomes a self-fulfilling process.

để rồi chúng ta phải hiện thực hóa sự thổi phồng đó.

Now, take cooking for example.

Lấy nấu ăn là ví dụ,

Today women in general are more likely to do the housework than men,

hiện nay phụ nữ thường chịu trách nhiệm làm việc nhà nhiều hơn đàn ông,

the cooking and cleaning.

nấu ăn, dọn dẹp nhà cửa.

But why is that?

Nhưng mà tại sao?

Is it because women are born with a cooking gene?

Phải chăng vì phụ nữ sinh ra đã có gen nấu ăn?

(Laughter)

(Cười)

Or because over years they have been socialized to see cooking as their role?

Hay đó là vai trò xã hội áp lên người phụ nữ bao nhiêu năm nay?

Actually, I was going to say that maybe women are born with a cooking gene,

Thực ra tôi định nói CÓ THỂ phụ nữ sinh ra đã có gen nấu ăn,

until I remember that the majority of the famous cooks in the world,

nhưng tôi chợt nhớ ra đa phần các đầu bếp nổi tiếng thế giới,

whom we give the fancy title of "chefs,"

những người ta gọi một cách kính cẩn là chef,

are men.

đều là đàn ông.

I used to look up to my grandmother

Thần tượng của tôi là bà ngoại,

who was a brilliant, brilliant woman,

một người phụ nữ cực kỳ xuất sắc,

and wonder how she would have been

và tôi thường nghĩ không biết bà sẽ thế nào,

if she had the same opportunities as men when she was growing up.

nếu bà có được cơ hội như những người đàn ông cùng thời.

Now today, there are many more opportunities for women

Hiện nay, phụ nữ có nhiều cơ hội hơn

than there were during my grandmother's time

so với thời của bà tôi

because of changes in policy, changes in law,

vì những thay đổi trong chính sách,

all of which are very important.

luật pháp đều rất quan trọng

But what matters even more is our attitude, our mindset,

Nhưng thái độ của chúng ta, tư tưởng của chúng ta mới quan trọng,

what we believe and what we value about gender.

những điều chúng ta tin tưởng, và trân trọng trong vấn đề về giới.

What if in raising children

Sẽ như thế nào nếu con em chúng ta được nuôi dạy

we focus on ability instead of gender?

trên cơ sở tài năng thay vì giới tính?

What if in raising children we focus on interest instead of gender?

Nếu chúng được nuôi dạy theo những gì chúng quan tâm thay vì giới tính?

I know a family who have a son and a daughter,

Một gia đình có cả con trai và con gái,

both of whom are brilliant at school,

cả hai đều học xuất sắc, đều là

who are wonderful, lovely children.

những đứa trẻ đáng yêu, tuyệt vời.

When the boy is hungry, the parents say to the girl,

Khi cậu con trai đói, bố mẹ sẽ nói với cô con gái,

"Go and cook Indomie noodles for your brother."

"Con đi nấu mì cho anh con đi."

(Laughter)

(Cười)

Now, the daughter doesn't particularly like to cook Indomie noodles,

Cô bé này không thích nấu mì lắm,

but she's a girl, and so she has to.

nhừng vì em là con gái, em phải đi nấu mì.

Now, what if the parents,

Nếu mà ngay từ đầu cả cậu con trai

from the beginning,

lẫn cô con gái

taught both the boy and the girl to cook Indomie?

đều được dạy nấu mì thì sao?

Cooking, by the way, is a very useful skill for boys to have.

Nhân tiện, nấu ăn là một kỹ năng vô cùng có ích cho con trai.

I've never thought it made sense to leave such a crucial thing,

Tôi nghĩ hợp lý khi giao một việc cốt yếu

the ability to nourish oneself --

như dinh dưỡng cho bản thân mình

(Laughter)

(Cười)

in the hands of others.

vào tay người khác.

(Applause)

(Vỗ tay)

I know a woman who has the same degree and the same job as her husband.

Tôi biết một phụ nữ có cùng trình độ, cùng công việc như chồng cô.

When they get back from work, she does most of the housework,

Sau giờ làm, cô ấy đảm nhiệm hầu hết việc nhà,

which I think is true for many marriages.

đây là điều thường thấy ở nhiều gia đình.

But what struck me about them

Nhưng tôi chỉ thấy lạ,

was that whenever her husband changed the baby's diaper,

mỗi khi anh chồng thay tã cho con,

she said "thank you" to him.

cô ấy đều cảm ơn anh chồng.

Now, what if she saw this as perfectly normal and natural

Liệu cô có cảm ơn chồng không, nếu cô ấy nhìn nhận việc anh chồng

that he should, in fact, care for his child?

chăm sóc cho con anh ta là một điều hiển nhiên và bình thường?

(Laughter)

(Cười)

I'm trying to unlearn many of the lessons of gender

Tôi đang tìm cách quên đi nhiều định kiến, quan niệm về giới

that I internalized when I was growing up.

ăn sâu trong tôi trong quá trình trưởng thành.

But I sometimes still feel very vulnerable in the face of gender expectations.

Nhưng nhiều lúc tôi cảm thấy tổn thương trước những định kiến về giới tính.

The first time I taught a writing class in graduate school,

Tôi đã rất lo lắng khi lần đầu đứng lớp sau đại học

I was worried.

giảng về viết văn.

I wasn't worried about the material I would teach

Tôi không lo về nội dung bài giảng

because I was well-prepared,

vì tôi đã chuẩn bị kỹ,

and I was going to teach what I enjoy teaching.

và đó là môn tôi rất thích.

Instead, I was worried about what to wear.

Là tôi lo lắng không biết nên mặc gì.

I wanted to be taken seriously.

Tôi muốn tỏ ra nghiêm túc.

I knew that because I was female

Tôi biết, chỉ vì là phụ nữ

I will automatically have to prove my worth.

tôi sẽ phải tự chứng minh bản thân.

And I was worried that if I looked too feminine,

Và tôi lo lắng nếu tôi tỏ ra quá nữ tính

I would not be taken seriously.

tôi sẽ bị coi là không nghiêm chỉnh.

I really wanted to wear my shiny lip gloss and my girly skirt,

Tôi muốn dùng son bóng và mặc bộ váy duyên dáng của tôi,

but I decided not to.

nhưng cuối cùng,

Instead, I wore a very serious,

tôi chọn một bộ vest rất nghiêm túc,

very manly and very ugly suit.

rất đàn ông và rất xấu.

(Laughter)

(Cười)

Because the sad truth is that when it comes to appearance

Thực tế đáng buồn là chúng ta luôn lấy nam giới làm chuẩn

we start off with men as the standard, as the norm.

về vẻ bề ngoài.

If a man is getting ready for a business meeting,

Khi chuẩn bị đi họp đàn ông không phải lo

he doesn't worry about looking too masculine

về việc trông mình quá nam tính

and therefore not being taken for granted.

nên sẽ không bị coi nhẹ.

If a woman has to get ready for business meeting,

Nếu một người phụ nữ chuẩn bị đi họp,

she has to worry about looking too feminine

cô ấy sẽ lo lắng nếu trông quá nữ tính

and what it says and whether or not she will be taken seriously.

cô ấy sẽ không được nhìn nhận một cách nghiêm túc.

I wish I had not worn that ugly suit that day.

Tôi vẫn ước giá tôi đừng mặc bộ vest xấu xí đó.

I've actually banished it from my closet, by the way.

Thực ra bộ vest đó đã bị tôi khai trừ khỏi tủ quần áo của mình.

Had I then the confidence that I have now to be myself,

Tôi chỉ ước giá hồi đó tôi tự tin là bản thân mình như bây giờ,

my students would have benefited even more from my teaching,

thì sẽ còn tốt hơn cho sinh viên của tôi,

because I would have been more comfortable

vì chỉ như thế tôi mới hoàn toàn thoải mái

and more fully and more truly myself.

và thật sự là chính mình.

I have chosen to no longer be apologetic for my femaleness

Tôi đã quyết định từ sau này sẽ không cảm thấy có lỗi về giới tính đàn bà

and for my femininity.

và nữ tính của mình.

(Applause)

(Vỗ tay)

And I want to be respected in all of my femaleness

Và tôi muốn được tôn trọng vì những phẩm chất đó

because I deserve to be.

vì tôi đáng được tôn trọng.

Gender is not an easy conversation to have.

Đối thoại về giới là một chủ đề không dễ.

For both men and women,

Cả nam giới và nữ giới

to bring up gender is sometimes to encounter almost immediate resistance.

đều sẽ bị phản ứng ngay lập tức khi bắt đầu câu chuyện về chủ đề này.

I can imagine some people here are actually thinking,

Có lẽ nhiều người ở đây đang nghĩ thầm,

"Women too do sef."

"Chính phụ nữ cũng vậy mà."

Some of the men here might be thinking,

Một số nam giới ở đây chắc đang nghĩ,

"OK, all of this is interesting,

"Nghe cũng hay,

but I don't think like that."

nhưng mình có như thế đâu."

And that is part of the problem.

Và đó chính là một phần của vấn đề này.

That many men do not actively think about gender

Một phần của vấn đề về giới chính là vì nam giới không chủ động

or notice gender

để ý những vấn đề về giới

is part of the problem of gender.

và không nhìn từ góc nhìn về giới.

That many men, say, like my friend Louis,

Rất nhiều anh, như anh bạn Louis của tôi,

that everything is fine now.

thấy mọi việc đều ổn cả.

And that many men do nothing to change it.

Và các anh không làm gì để thúc đẩy sự thay đổi.

If you are a man and you walk into a restaurant with a woman

Nếu bạn là đàn ông bước vào một nhà hàng với một phụ nữ,

and the waiter greets only you,

và người phục vụ chỉ chào bạn thôi,

does it occur to you to ask the waiter,

liệu bạn sẽ dừng lại hỏi anh ta:

"Why haven't you greeted her?"

"Sao anh không chào cả cô bạn tôi?"

Because gender can be --

Vì định kiến về giới có thể...

(Laughter)

(Cười)

Actually, we may repose part of a longer version of this talk.

Chủ đề giới có một khía cạnh khá lớn mà chúng ta đến nay có thể bỏ qua.

So, because gender can be a very uncomfortable conversation to have,

Vì giới tính là chủ đề không thoải mái,

there are very easy ways to close it, to close the conversation.

vì đây là một chủ đề và không dễ nói.

So some people will bring up evolutionary biology and apes,

Một số người sẽ đưa ra luận điểm về loại vượn và quá trình tiến hóa,

how, you know, female apes bow down to male apes

rằng vượn cái cũng cúi đầu trước vượn được

and that sort of thing.

và một số điều tương tự.

But the point is we're not apes.

Nhưng có điều chúng ta đâu phải vượn.

(Laughter)

(Cười)

(Applause)

(Vỗ tay)

Apes also live on trees and have earthworms for breakfast,

Loài vượn cũng sống trên cây và ăn sâu cho bữa sáng,

and we don't.

chúng ta đâu làm vậy.

Some people will say, "Well, poor men also have a hard time."

Một số người khác sẽ nói, "Đàn ông cũng có cái khổ của họ."

And this is true.

Và điều đó đúng.

But that is not what this --

Nhưng chủ đề ở đây...

(Laughter)

(Cười)

But this is not what this conversation is about.

Chúng ta đang bàn đến một chủ đề khác ở đây.

Gender and class are different forms of oppression.

Giới tính và giai cấp là hai hình thức áp bức khác nhau.

I actually learned quite a bit about systems of oppression

Tôi bắt đầu nhận thức được về hệ thống các loại áp bức

and how they can be blind to one another

và sự không liên quan giữa hai hệ áp bức

by talking to black men.

khi nói chuyện với đàn ông da đen.

I was once talking to a black man about gender

Có lần tôi bàn về vấn để giới tính với một người đàn ông da đen,

and he said to me,

và anh ấy nói,

"Why do you have to say 'my experience as a woman'?

"Sao cô lại nói 'là phụ nữ, tôi cảm thấy'?

Why can't it be

Sao không phải là

'your experience as a human being'?"

'là con người'?"

Now, this was the same man

Có điều anh cũng là người

who would often talk about his experience as a black man.

thường xuyên nói về trải nghiệm khi "là một người da đen."

Bất bình đẳng giới là có thật.

Gender matters.

Men and women experience the world differently.

Cách nhìn thế giới của nam và nữ rất khác nhau.

Gender colors the way we experience the world.

Giới tính quyết định cách chúng ta nhìn nhận thế giới.

But we can change that.

Nhưng chúng ta thay đổi được.

Some people will say,

Nhiều người sẽ đưa ra luận cứ,

"Oh, but women have the real power,

"Thực ra phụ nữ mới là người quyết định cuối cùng,

bottom power."

là người nắm thực quyền."

And for non-Nigerians, bottom power is an expression

Dành cho những bạn không đến từ Nigeria,

which I suppose means something like a woman

thực quyền của phụ nữ

who uses her sexuality to get favors from men.

là khi cô ấy dùng sắc dục để có được đặc ân từ đàn ông.

But bottom power is not power at all.

Thực ra thực quyền này không hề là một quyền lực.

Bottom power means that a woman

Thực quyền này chỉ đơn giản có nghĩa là người phụ nữ

simply has a good root to tap into, from time to time --

biết cách khai thác một điều gì đó để sử dụng

somebody else's power.

quyền lực của người khác.

And then, of course, we have to wonder

Và tất nhiên, chúng ta phải thắc mắc,

what happens when that somebody else is in a bad mood,

sẽ thế nào nếu cái người khác đó đang không vui,

or sick

hoặc đang bệnh,

or impotent.

hay không có quyền.

(Laughter)

(Cười)

Some people will say that a woman being subordinate to a man is our culture.

Nhiều người sẽ đưa ra luận cứ, đó là vị trí của phụ nữ trong nền văn hóa này.

But culture is constantly changing.

Nhưng văn hóa cũng phát triển mà.

I have beautiful twin nieces who are fifteen and live in Lagos.

Tôi có hai cô cháu gái sinh đôi xinh xắn vừa tròn 15 tuổi đang sống ở Lagos.

If they had been born a hundred years ago

Nếu các cháu của tôi sinh ra sớm hơn 100 năm

they would have been taken away and killed.

thì chúng sẽ bị giết ngay khi mới lọt lòng.

Because it was our culture, it was our culture to kill twins.

Vì trẻ em sinh đôi phải bị giết theo văn hóa của chúng ta.

So what is the point of culture?

Vậy mục đích của văn hóa là gì?

I mean there's the decorative,

Văn hóa có hình thức bên ngoài,

the dancing ...

những điệu múa chẳng hạn...

but also, culture really is about preservation and continuity of a people.

nhưng văn hóa còn là sự bảo tồn và duy trì.

In my family,

Nhà tôi có ba anh chị em,

I am the child who is most interested in the story of who we are,

tôi là đứa quan tâm nhất về nguồn gốc,

in our traditions,

về truyền thống,

in the knowledge about ancestral lands.

về vùng đất của tổ tiên.

My brothers are not as interested as I am.

Các anh em trai không quan tâm nhiều như tôi.

But I cannot participate,

Nhưng tôi không được tham gia,

I cannot go to umunna meetings,

tôi không được đi họp dòng họ,

I cannot have a say.

tôi không được có ý kiến.

Because I'm female.

Vì tôi là con gái.

Culture does not make people,

Văn hóa không làm nên con người,

people make culture.

văn hóa do con người tạo ra.

So if it is in fact true --

Vậy nên nếu sự thật...

(Applause)

(Vỗ tay)

So if it is in fact true

Vậy nên nếu thật sự,

that the full humanity of women is not our culture,

văn hóa chúng ta chưa coi phụ nữ là một con người đầy đủ,

then we must make it our culture.

chúng ta hãy tạo ra một văn hóa mới.

I think very often of my dear friend, Okoloma Maduewesi.

Tôi thường xuyên nhớ về người bạn thân Okoloma Maduewesi của tôi.

May he and all the others who passed away in that Sosoliso crash

Cầu mong anh và những người đã ra đi trong tai nạn Sosoliso

continue to rest in peace.

được an nghỉ.

He will always be remembered by those of us who loved him.

Chúng tôi sẽ luôn nhớ về anh.

And he was right that day many years ago when he called me a feminist.

Và hồi đó anh đã đúng khi gọi tôi là một feminist.

I am a feminist.

Tôi là một feminist.

And when I looked up the word in the dictionary that day,

Ngày hôm đó lúc về nhà tôi tra từ điển,

this is what it said:

tìm định nghĩa feminist:

"Feminist: a person who believes in the social, political

Feminist là người tin và sự bình đẳng giữa các giới tính trong xã hội,

and economic equality of the sexes."

kinh tế và chính trị.

My great grandmother, from the stories I've heard,

Cụ của tôi, từ những câu chuyện tôi được nghe kể,

was a feminist.

cũng là một feminist.

She ran away from the house of the man she did not want to marry

Cụ trốn khỏi nhà người đàn ông cụ không yêu,

and ended up marrying the man of her choice.

để kết hôn với người cụ yêu.

She refused, she protested, she spoke up

Cụ đã từ chối, phản kháng, đã nói lên nguyện vọng của mình

whenever she felt she was being deprived of access, of land, that sort of thing.

mỗi khi cụ cảm thấy mình gặp bất công về quyền lợi, đất đai và những điều khác.

My great grandmother did not know that word "feminist,"

Cụ của tôi không biết từ "feminist",

but it doesn't mean that she wasn't one.

nhưng cụ là một feminist.

More of us should reclaim that word.

Chúng ta nên tự hào được là feminist.

My own definition of feminist is:

Tôi có một định nghĩa riêng cho từ này:

"A feminist is a man or a woman

"Feminist là một người

who says --

nói rằng...

(Laughter)

(Cười)

(Applause)

(Vỗ tay)

A feminist is a man or a woman who says,

Feminist là một người có ý nghĩ, "Vâng, vấn đề về giới vẫn tồn tại

"Yes, there's a problem with gender as it is today,

trong thế giới hiện đại, và chúng ta phải có giải pháp,

and we must fix it.

chúng ta phải cải thiện"

We must do better."

bất kể người đó là nam hay nữ.

The best feminist I know

Anh trai tôi, Kene,

is my brother Kene.

là một feminist.

He's also a kind, good-looking, lovely man,

Anh là một người đàn ông đẹp trai, tốt bụng và dễ thương,

and he's very masculine.

và anh ấy vô cùng nam tính.

Thank you.

Xin cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)