Art can heal PTSD's invisible wounds | Melissa Walker

Translator: Janie Tran Reviewer: Hồng Nhung Nguyễn

You are a high-ranking military service member

Bạn là một quân nhân bậc hàm cao

deployed to Afghanistan.

được điều đến Afghanistan.

You are responsible for the lives

Bạn chịu trách nhiệm cho cuộc sống

of hundreds of men and women,

của hàng trăm đàn ông và phụ nữ,

and your base is under attack.

và căn cứ của bạn bị tấn công.

Incoming mortar rounds are exploding all around you.

Súng cối nã đạn xung quanh bạn.

Chật vật trong làn khói bụi,

Struggling to see through the dust and the smoke,

you do your best to assist the wounded

bạn cố gắng hết sức để giúp đỡ người bị thương

và rồi trườn bò đến boongke gần đó.

and then crawl to a nearby bunker.

Conscious but dazed by the blasts,

Bạn vẫn còn tỉnh táo nhưng vụ nổ khiến bạn mờ mắt,

bạn nằm nghiêng một bên và dò xét lại chuyện gì vừa xảy ra.

you lay on your side and attempt to process what has just happened.

As you regain your vision,

Khi bạn có lại được tầm nhìn,

bạn nhìn thấy một khuôn mặt đẫm máu

you see a bloody face

staring back at you.

đang nhìn trừng trừng bạn.

The image is terrifying,

Hình ảnh ấy rất đáng sợ,

but you quickly come to understand

nhưng bạn nhanh chóng hiểu ra

it's not real.

nó không phải thật.

This vision continues to visit you multiple times a day and in your sleep.

Hình ảnh đó tiếp tục tìm đến bạn vài lần trong ngày và khi bạn ngủ.

You choose not to tell anyone for fear of losing your job

Bạn không nói với ai vì sợ sẽ mất việc

or being seen as weak.

hoặc bị xem là yếu đuối.

Bạn đặt tên cho hình ảnh đó,

You give the vision a name,

Khuôn mặt Đẫm máu trong Boongke

Bloody Face in Bunker,

và gọi tắt là BFIB.

and call it BFIB for short.

You keep BFIB locked away in your mind,

Bạn giấu kín BFIB trong tâm hồn,

ám ảnh bạn,

secretly haunting you,

for the next seven years.

trong vòng bảy năm tới.

Now close your eyes.

Giờ hãy nhắm mắt lại.

Bạn có nhìn thấy BFIB không?

Can you see BFIB?

If you can, you're beginning to see the face

Nếu có, bạn đang bắt đầu nhìn thấy khuôn mặt

of the invisible wounds of war,

của những vết thương vô hình trong chiến tranh,

commonly known as post-traumatic stress disorder

còn gọi là rối loạn căng thẳng sau chấn thương tâm lý

and traumatic brain injury.

và chấn thương tâm lý não.

While I can't say I have post-traumatic stress disorder,

Dù tôi không bị rối loạn căng tăng sau chấn thương tâm lý

tôi không hề xa lạ với căn bệnh này.

I've never been a stranger to it.

When I was a little girl, I would visit my grandparents every summer.

Khi tôi còn nhỏ, hè nào tôi cũng đến thăm ông bà.

It was my grandfather

Ông tôi

đã giới thiệu tôi về tác dụng của chiến đấu tâm thần.

who introduced me to the effects of combat on the psyche.

While my grandfather was serving as a Marine in the Korean War,

Khi ông tôi làm lính hải quân phục vụ cho Chiến tranh Hàn Quốc,

a bullet pierced his neck and rendered him unable to cry out.

một viên đạn đâm xuyên cổ ông và khiến ông không thể la khóc.

He watched as a corpsman passed him over,

Ông nhìn một quân y bỏ mặc mình,

declaring him a goner,

bảo rằng ông là kẻ vô dụng,

and then leaving him to die.

và mặc kệ ông chờ chết.

Years later, after his physical wounds had healed

Nhiều năm sau, khi vết thương đã lành

and he'd returned home,

và ông trở về nhà,

he rarely spoke of his experiences in waking life.

ban ngày ông hiếm khi kể về những gì đã xảy ra.

But at night I would hear him shouting obscenities

Nhưng ban đêm tôi hay nghe tiếng ông la hét tục tĩu

from his room down the hall.

vọng từ phòng ông ra ngoài sảnh

Và ban ngày tôi luôn thông báo mỗi khi vào phòng ông,

And during the day I would announce myself as I entered the room,

careful not to startle or agitate him.

cẩn thận không làm ông giật mình hay kích động.

He lived out the remainder of his days

Ông sống những ngày còn lại của cuộc đời

isolated and tight-lipped,

cô lập và kín tiếng,

never finding a way to express himself,

không bao giờ tìm cách thể hiện bản thân,

and I didn't yet have the tools to guide him.

và lúc ấy tôi vẫn chưa biết cách dẫn lối ông.

I wouldn't have a name for my grandfather's condition

Tôi không biết gọi bệnh tình của ông là gì

cho đến khi tôi 20 tuổi.

until I was in my 20s.

Seeking a graduate degree in art therapy,

Theo đuổi bẳng đại học chuyên ngành liệu pháp nghệ thuật,

I naturally gravitated towards the study of trauma.

hiển nhiên tôi bị cuốn hút vào nghiên cứu về chấn thương tâm lý.

And while sitting in class learning about post-traumatic stress disorder,

Và khi ngồi trong lớp học về rối loạn căng thẳng sau chấn thương tâm lý,

or PTSD for short,

hoặc gọi tắt là PTSD,

my mission to help service members who suffered like my grandfather

nhiệm vụ giúp đỡ những quân nhân khốn khổ như ông tôi

bắt đầu hình thành.

began to take form.

Chúng ta có nhiều dạng căng thẳng sau chấn thương

We've had various names for post-traumatic stress

throughout the history of war:

xuyên suốt lịch sử chiến tranh:

homesickness,

nhớ nhà,

soldier's heart,

tình yêu người lính,

shell shock,

sốc do đạn trái phá,

thousand-yard stare, for instance.

cái nhìn ngàn dặm, ví dụ vậy.

And while I was pursuing my degree, a new war was raging,

Và khi tôi đang theo học, một cuộc chiến tranh mới nổ ra,

and thanks to modern body armor and military vehicles,

và nhờ áo giáp và xe quân đội hiện đại,

service members were surviving blast injuries they wouldn't have before.

quân nhân có thể sống sót sau những vụ nổ mà trước đây không thể vượt qua.

But the invisible wounds were reaching new levels,

Nhưng chấn thương vô hình lại bước sang một tầm mới,

and this pushed military doctors and researchers

và điều này thúc đẩy các bác sĩ quân y và các nhà nghiên cứu

to try and truly understand the effects that traumatic brain injury, or TBI,

thực sự hiểu ảnh hưởng của chấn thương tâm lý não, hay TBI,

and PTSD have on the brain.

và PTSD đến não bộ.

Due to advances in technology and neuroimaging,

Nhờ sự phát triển của công nghệ và hình ảnh thần kinh,

giờ ta đã biết một người sau khi trải qua chấn thương tâm lý

we now know there's an actual shutdown in the Broca's,

or the speech-language area of the brain, after an individual experiences trauma.

vùng Broca, vùng ngôn ngữ lời nói ở não, ngưng hoạt động.

This physiological change,

Thay đổi sinh lý này,

or speechless terror as it's often called,

hay còn được gọi là nỗi khiếp sợ không nói nên lời,

coupled with mental health stigma,

đi kèm với dấu hiệu bệnh tâm thần,

the fear of being judged

nỗi sợ bị phán xét

or misunderstood,

hay hiểu lầm,

possibly even removed from their current duties,

có khi là bị loại khỏi nghĩa vụ,

has led to the invisible struggles of our servicemen and women.

đã dẫn đến những đau khổ vô hình của các quân nhân.

Generation after generation of veterans

Cựu binh qua các thế hệ

have chosen not to talk about their experiences,

đều chọn cách không kể về những gì đã xảy ra,

and suffer in solitude.

và chịu đựng một mình.

I had my work cut out for me when I got my first job

Công việc đầu tiên của tôi hoàn toàn như tôi mong đợi

as an art therapist at the nation's largest military medical center,

là nhà trị liệu nghệ thuật ở trung tâm quân y lớn nhất cả nước,

Walter Reed.

Walter Reed.

After working for a few years on a locked-in patient psychiatric unit,

Sau khi làm vài năm cho đơn vị thần kinh bệnh nhân thực vật,

I eventually transferred to the National Intrepid Center of Excellence, NICoE,

tôi được chuyển đến Trung tâm Tinh anh Dũng cảm Quốc gia, NICoE,

which leads TBI care for active duty service members.

đi đầu trong lĩnh vực chữa bệnh TBI cho quân nhân vẫn còn tại ngũ.

Now, I believed in art therapy,

Tôi tin vào liệu pháp nghệ thuật,

but I was going to have to convince service members,

nhưng tôi phải thuyết phục các quân nhân,

những người đàn ông to cao, vạm vỡ, khỏe mạnh, nam tính,

big, tough, strong, manly military men,

and some women too,

và một số phụ nữ nữa,

to give art-making as a psychotherapeutic intervention a try.

thuyết phục họ thử làm nghệ thuật như là một liệu pháp tâm lý.

The results have been nothing short of spectacular.

Kết quả rất bất ngờ.

Những tác phẩm sống động, tượng trưng

Vivid, symbolic artwork

is being created by our servicemen and women,

được tạo bởi các nam nữ quân nhân,

and every work of art tells a story.

và mỗi một tác phẩm đều có một câu chuyện.

We've observed that the process of art therapy bypasses

Chúng tôi thấy rằng liệu pháp nghệ thuật không can hệ

đến vấn đề ngôn ngữ lời nói của não bộ.

the speech-language issue with the brain.

Làm nghệ thuật thâm nhập vào cùng một vùng giác quan tạo ra chấn thương tâm lý.

Art-making accesses the same sensory areas of the brain that encode trauma.

Service members can use the art-making to work through their experiences

Quân nhân có thể dùng nghệ thuật để nhìn lại những sự việc đã qua

in a nonthreatening way.

mà không bị đe dọa.

They can then apply words to their physical creations,

Rồi họ sẽ có thể dùng lời nói vào tác phẩm,

reintegrating the left and the right hemispheres of the brain.

tái liên kết bán cầu não trái và phải.

Now, we've seen this can work with all forms of art --

Chúng tôi thấy điều này áp dụng với mọi loại hình nghệ thuật,

vẽ, sơn, cắt dán,

drawing, painting, collage --

but what seems to have the most impact

nhưng loại hình có tác động mạnh nhất có vẻ là

is mask-making.

làm mặt nạ.

Cuối cùng, những vết thương vô hình này không chỉ có tên gọi,

Finally, these invisible wounds don't just have a name,

they have a face.

mà chúng còn có cả khuôn mặt.

And when service members create these masks,

Và khi các quân nhân làm mặt nạ,

it allows them to come to grips, literally, with their trauma.

họ có thể thấu hiểu được nỗi đau của mình.

And it's amazing how often that enables them

Và thật tuyệt vời khi điều đó giúp họ

vượt qua nỗi đau và chữa lành vết thương.

to break through the trauma and start to heal.

Remember BFIB?

Bạn còn nhớ BFIB chứ?

That was a real experience for one of my patients,

Đó là một chuyện có thật của một bệnh nhân của tôi,

and when he created his mask,

và khi ông tạo mặt nạ,

he was able to let go of that haunting image.

ông đã có thể rũ bỏ được hình ảnh ám ảnh ấy,

Initially, it was a daunting process for the service member,

Ban đầu, đó là một thứ khiến cho người quân nhân ấy nản lòng,

but eventually he began to think of BFIB as the mask,

nhưng cuối cùng ông bắt đầu xem BFIB như một chiếc mặt nạ,

not his internal wound,

chứ không phải vết thương lòng,

and he would go to leave each session,

và sau buổi hôm ấy,

he would hand me the mask, and say, "Melissa, take care of him."

ông trao chiếc mặt nạ cho tôi và nói, "Melissa, hãy giữ gìn nó."

Eventually, we placed BFIB in a box to further contain him,

Cuối cùng, chúng tôi giữ BFIF trong một cái hộp để bảo quản,

and when the service member went to leave the NICoE,

và khi người quân nhân ấy rời NICoE,

he chose to leave BFIB behind.

ông ấy bỏ lại BFIB.

A year later, he had only seen BFIB twice,

Một năm sau, ông ấy chỉ nhìn thấy BFIB hai lần,

and both times BFIB was smiling

và cả hai lần ấy BFIB đều mỉm cười

and the service member didn't feel anxious.

và người quân nhân không còn cảm thấy lo lắng.

Hiện tại, mỗi khi người quân nhân ấy bị ám ảnh bởi quá khứ đau thương,

Now, whenever that service member is haunted by some traumatic memory,

he continues to paint.

ông lại tiếp tục vẽ.

Mỗi khi ông vẽ những hình ảnh khó chịu ấy,

Every time he paints these disturbing images,

he sees them less or not at all.

ông lại ít nhìn thấy chúng hay không còn thấy chúng nữa.

Các nhà triết học hàng ngàn năm qua vẫn thường nói

Philosophers have told us for thousands of years

that the power to create

sức mạnh sáng tạo

liên hệ mật thiết với sức mạnh hủy diệt.

is very closely linked to the power to destroy.

Now science is showing us that the part of the brain

Ngày nay khoa học cho chúng ta thấy phần não bộ

that registers a traumatic wound

chịu trách nhiệm cho chấn thương tâm lý

can be the part of the brain where healing happens too.

cũng có thể là nơi chữa lành vết thương.

And art therapy is showing us how to make that connection.

Và liệu pháp nghệ thuật giúp ta thấy làm sao tạo mối liên hệ đó.

We asked one of our service members

Chúng tôi bảo một quân nhân

to describe how mask-making impacted his treatment,

miêu tả việc làm mặt nạ ảnh hưởng thế nào đến quá trình trị liệu,

and this is what he had to say.

và đây là câu trả lời của ông.

(Video) Service Member: You sort of just zone out into the mask.

(Video) Người quân nhân: Bạn chỉ chăm chú vào chiếc mặt nạ.

You zone out into the drawing,

Bạn chỉ chăm chú vẽ,

and for me, it just released the block,

và với tôi, nó giúp tôi trút đi gánh nặng,

so I was able to do it.

vì vậy tôi có thể làm được.

And then when I looked at it after two days, I was like,

Và hai ngày sau khi tôi nhìn lại nó, tôi có cảm giác,

"Holy crap, here's the picture, here's the key, here's the puzzle,"

"Trời đất, đây là bức tranh, đây là chìa khóa, đây là câu đố."

and then from there it just soared.

và từ đó mọi thứ tăng tiến.

I mean, from there my treatment just when out of sight,

Ý tôi là từ đó tôi không biết việc trị liệu đi tới đâu nữa,

vì mọi người cứ, "Kurt, giải thích này, giải thích kia".

because they were like, Kurt, explain this, explain this.

And for the first time in 23 years,

Và lần đầu tiên trong 23 năm,

I could actually talk about stuff openly to, like, anybody.

tôi có thể nói chuyện thoải mái với bất kỳ ai.

I could talk to you about it right now if I wanted to,

Tôi có thể kể cho bạn nghe về điều đó ngay bây giờ nếu tôi muốn,

because it unlocked it.

vì nó đã được khai thông.

It's just amazing.

Rất tuyệt.

And it allowed me to put 23 years of PTSD

Và nó cho phép tôi đặt 23 năm PTSD

and TBI stuff together in one place

và TBI ở cùng một chỗ

that has never happened before.

điều này chưa bao giờ xảy ra.

Xin lỗi.

Sorry.

Melissa Walker: Over the past five years,

Melissa Walker: Năm năm qua,

we've had over 1,000 masks made.

chúng tôi có hơn 1000 chiếc mặt nạ được tạo ra.

It's pretty amazing, isn't it?

Rất đáng nể phải không?

Thank you.

Cám ơn các bạn.

(Applause)

(Vỗ tay)

I wish I could have shared this process with my grandfather,

Tôi ước gì mình có thể chia sẻ điều này với ông tôi,

but I know that he would be thrilled

nhưng tôi biết rằng ông sẽ rất vui

khi biết chúng tôi đang tìm cách

that we are finding ways

to help today's and tomorrow's service members heal,

để giúp đỡ quân nhân hôm nay và mai sau chữa lành vết thương,

and finding the resources within them

và tìm những phương pháp sâu trong tâm trí

that they can call upon

mà họ có thể dùng

to heal themselves.

để chữa lành bản thân.

Thank you.

Cám ơn các bạn.

(Applause)

(Vỗ tay)