Jimmy Nelson: Gorgeous portraits of the world's vanishing people

Translator: Gia Bảo Nguyễn Hữu Reviewer: Ngan Le

Now, I've been making pictures for quite a long time,

Tôi đã chụp ảnh được một thời gian,

and normally speaking, a picture like this, for me,

Đối với tôi, một bức hình phải

should be straightforward.

phản ánh chân thực nhất.

I'm in southern Ethiopia. I'm with the Daasanach.

Tôi đã đến phía nam Ethiopia, sống cùng với bộ lạc người Daasanacch

There's a big family, there's a very beautiful tree,

Ở đó có một đại gia đình, và một cái cây tuyệt đẹp

and I make these pictures with this very large,

Tôi đã chụp những bức hình cỡ lớn

extremely cumbersome, very awkward technical plate film camera.

rất to và nặng, với kĩ thuật chụp phim rất kì cục.

Does anybody know 4x5 and 10x8 sheets of film,

Có ai biết những tấm phim 4x5 và 10x8 không?

and you're setting it up, putting it on the tripod.

Bạn lắp đặt nó lên chân máy

I've got the family, spent the better part of a day talking with them.

Tôi đã tới một gia đình, dành cả ngày để nói chuyện với họ

They sort of understand what I'm on about.

Có vẻ như họ hiểu việc tôi đang làm

They think I'm a bit crazy, but that's another story.

Họ nghĩ tôi điên rồ. Nhưng đó lại là chuyện khác

And what's most important for me is the beauty and the aesthetic,

Với tôi, điều quan trọng nhất là tính thẩm mỹ và nghệ thuật,

and that's based on the light.

dựa trên ánh sáng

So the light's setting on my left-hand side,

Ánh sáng được sắp phía bên trái

and there's a balance in the communication with the Daasanach,

tạo nên sự cân bằng về mặt giao tiếp với người Daasanach,

the family of 30, all ages.

một gia đình 30 người, đủ các thế hệ

There's babies and there's grandparents,

Có trẻ nhỏ và người già,

I'm getting them in the tree and waiting for the light to set,

Tôi dẫn họ đến cái cây và chờ đợi ánh sáng chiếu rọi vào

and it's going, going, and I've got one sheet of film left,

và thứ ánh sáng đó đang hé mở mà tôi chỉ còn duy nhất 1 tấm phim

and I think, I'm okay, I'm in control, I'm in control.

và tôi nghĩ, ừ, mình sẽ giải quyết được, sẽ ổn cả thôi.

I'm setting it up and I'm setting up, and the light's just about to go,

Tôi đang sắp xếp và ánh sáng sẽ rọi đến ngay thôi

and I want it to be golden, I want it to be beautiful.

Tôi muốn nó màu vàng tôi muốn nó hoàn mỹ.

I want it to be hanging on the horizon so it lights these people,

Tôi muốn nó ngay chân trời để nó sáng soi họ,

in all the potential glory that they could be presented.

với tất cả sự rực rỡ đầy tiềm năng đó.

And it's about to go and it's about to go,

Và nó đang đến... đang đến

and I put my sheet in the camera,

Tôi đặt tấm phim vào trong máy ảnh

it's all focused,

nó đã lấy nét xong

and all of a sudden there's a massive "whack,"

và bất ngờ một tiếng động mạnh "Whack"

and I'm looking around, and in the top corner of the tree,

Tôi nhìn xung quanh trên ngọn cây

one of the girls slaps the girl next to her,

Một cô gái tát cô kế bên

and the girl next to her pulls her hair, and all hell breaks loose,

Và cô kế bên nắm tóc cô kia lại

and I'm standing there going, "But the light, the light.

Và tôi đứng trơ nhìn những gì xảy ra "Nhưng còn ánh sáng, ánh sáng

Wait, I need the light. Stay still! Stay still!"

Đợt đã, tôi cần ánh sáng Hãy ở yên như thế, ở yên như thế"

And they start screaming,

Và họ la toáng lên

and then one of the men turns around and starts screaming, shouting,

và một người đàn ông trong số đó quay lại bắt đầu kêu gào, la hét

and the whole tree collapses, not the tree, but the people in the tree.

và cả cái cây đổ xuống, mà thật ra là mấy người ở trên cây trèo xuống.

They're all running around screaming, and they run back off into the village

Họ chạy quanh và gào thét và họ quay về làng

in this sort of cloud of smoke, and I'm left there standing behind my tripod.

và trong làn khói bụi đó tôi đứng chôn chân đằng sau máy ảnh của mình

I've got my sheet, and the light's gone, and I can't make the picture.

Ánh sáng đã tắt Tôi không thể thực hiện bức ảnh

Where have they all gone? I had no idea.

Họ đi đâu hết rồi? Tôi không biết

It took me a week, it took me a week to make the picture which you see here today,

Tôi mất một tuần để thực hiện tấm ảnh mà bạn thấy ngày hôm nay

and I'll tell you why. (Applause)

và tôi sẽ nói cho bạn biết tại sao (Vỗ tay)

It's very, very, very simple -- I spent a week going around the village,

Rất rất đơn giản Tôi dành một tuần đi vòng quanh làng

and I went to every single one: "Hello, can you meet at the tree?

gặp từng người hỏi: "Chào, có thể gặp chúng ta đã gặp nhau ở cái cây đó nhỉ?

What's your story? Who are you?"

Chúng ta nói chuyện được chứ? Bạn là ai?"

And it all turned out to be about a boyfriend, for crying out loud.

Và tất cả đã sáng tỏ đó là chuyện bạn trai, hỡi ôi

I mean, I have teenage kids. I should know.

Con tôi cũng đang độ tuổi trưởng thành. nên tôi hiểu.

It was about a boyfriend. The girl on the top, she'd kissed the wrong boy,

Đó là chuyện bạn trai. Cô gái đứng phía trên hôn nhầm người

and they'd started having a fight.

và thế là cuộc chiến bắt đầu.

And there was a very, very beautiful lesson for me in that:

Và đó là một bài học quý giá cho tôi là:

If I was going to photograph these people

Tôi muốn chụp ảnh những người này

in the dignified, respectful way that I had intended,

một cách trang nghiêm và tôn trọng như cách tôi đã định

and put them on a pedestal, I had to understand them.

và khắc hình trên cột nhà, thì tôi phải hiểu họ.

It wasn't just about turning up. It wasn't just about shaking a hand.

Không phải chỉ đơn thuần xuất hiện hay bắt tay.

It wasn't about just saying, "I'm Jimmy, I'm a photographer."

Không phải chỉ là nói: "Tôi là Jimmy, tôi là nhiếp ảnh gia"

I had to get to know every single one of them,

Tôi phải tìm hiểu họ mỗi người trong bọn họ

right down to whose boyfriend is who and who is allowed to kiss who.

Ai là bạn trai của ai và ai có quyền hôn ai

So in the end, a week later,

Vì vậy cuối cùng, một tuần sau đó

and I was absolutely exhausted,

và tôi vô cùng mệt mỏi

I mean on my knees going, "Please get back up in that tree.

Tôi quỳ xuống nói: "Xin hãy trở lại cái cây đó

It's a picture I need to make."

Đó là bức hình tôi cần chụp"

They all came back. I put them all back up in the tree.

Tất cả họ trở lại Tôi nói họ đứng đúng vị trí lúc trước

I made sure the girls were in the right position,

Tôi chắc chắn rằng 2 cô gái ở đúng vị trí

and the ones that slapped, one was over there.

và cô gái bạt tay, ở kia kìa.

They did look at each other. If you look at it later,

Họ đã nhìn nhau, Nếu bạn nhìn bức hình sau này

they're staring at each other very angrily,

Họ đang nhìn chằm chằm vào nhau một cách giận dữ

and I've got the tree and everything,

Tất cả mọi thứ dường như đã xong

and then at the last minute, I go, "The goat, the goat!

Nhưng đến phút cuối cùng, tôi nhận ra: "Con dê, con dê

I need something for the eye to look at. I need a white goat in the middle."

Tôi cần một thứ gì đó để mọi người nhìn vô Tôi cần một con dê trắng ở giữa"

So I swapped all the goats around. I put the goats in.

Nên tôi đã tráo đổi để các con dê vào trong.

But even then I got it wrong, because if you can see on the left-hand side,

Nhưng lúc đó thậm chí tôi còn sai sót, vì nếu bạn có thể thấy từ bên trái,

another little boy storms off because I didn't choose his goat.

một cậu bé khác lại nhào ra vì tôi không chọn dê của cậu.

So the moral being I have to learn to speak Goat as well as Daasanach.

Vì vậy như một kẻ có đạo đức, tôi phải học nói tiếng dê và Daasanach.

But anyway, the effort that goes into that picture

Nhưng dù sao, sự nỗ lực đi vào bức ảnh đó

and the story that I've just related to you,

và câu chuyện tôi vừa gợi ý cho bạn,

as you can imagine,

như bạn hiểu,

there are hundreds of other bizarre, eccentric stories

có hàng trăm câu chuyện kì dị quái đản

of hundreds of other people around the world.

của hàng trăm con người trên khắp thế giới.

And this was about four years ago, and I set off on a journey,

Và điều này xảy ra 4 năm trước, và tôi bắt đầu một chuyến đi,

to be honest, a very indulgent journey.

nói thật nhé, một chuyến đi cực sướng.

I'm a real romantic. I'm an idealist, perhaps in some ways naive.

Tôi là một kẻ lãng mạn thực sự. một người lý tưởng và đôi khi ngây thơ.

But I truly believe that there are people on the planet that are beautiful.

Nhưng tôi vẫn tin rằng có những người trên hành tinh này thật sự đẹp.

It's very, very simple. It's not rocket science.

Chuyện này rất, rất đơn giản. Chẳng phải khoa học nhức óc gì.

I wanted to put these people on a pedestal.

Tôi muốn đặt những người này lên cột nhà.

I wanted to put them on a pedestal like they'd never been seen before.

Tôi đã muốn chạm khắc họ lên cột nhà như thể họ chưa được nhìn thấy.

So, I chose about 35 different groups,

Cho nên, tôi đã chọn 35 nhóm khác nhau,

tribes, indigenous cultures.

các bộ lạc, dân tộc bản địa.

They were chosen purely because of their aesthetic,

Họ được chọn hoàn toàn vì tính truyền thống

and I'll talk more about that later.

và tôi sẽ nói về điểm này thêm.

I'm not an anthropologist, I have no technical study with the subject,

Tôi không phải nhà nhân chủng học, tôi không được học chuyên về nó,

but I do have a very, very, very deep passion,

nhưng tôi có một đam mê rất, rất, rất mãnh liệt,

and I believe that I had to choose the most beautiful people on the planet

và tôi tin rằng tôi phải chọn ra dân tộc đẹp đẽ nhất hành tinh

in the most beautiful environment that they lived in,

trong cái môi trường đẹp nhất mà họ đang sống,

and put the two together and present them to you.

và đặt 2 thứ lại với nhau rồi cho các bạn xem.

About a year ago,

Khoảng 1 năm trước,

I published the first pictures,

tôi có xuất bản những bức ảnh đầu tiên,

and something extraordinarily exciting happened.

và có gì đó đậc biệt thú vị đã xảy ra.

The whole world came running,

Cả thế giới như chuyển động,

and it was a bizarre experience, because everybody, from everywhere:

và đó là một trải nghiệm kì quặc, vì mọi người ở khắp nơi hỏi:

"Who are they? What are they? How many are they?

"Họ là ai thế? Họ là thứ gì? Họ có bao nhiêu người?

Where did you find them? Are they real? You faked it.

Ông tìm thấy họ ở đâu? Họ có thật không? Ông lừa tôi.

Tell me. Tell me. Tell me. Tell me." Millions of questions for which,

Kể tôi nghe đi. Kể đi. Kể đi. Kể đi." Hàng triệu những câu hỏi,

to be honest, I don't have the answers.

mà nói thật, tôi chẳng có câu trả lời đâu.

I really didn't have the answers,

Thôi thật sự chẳng có câu trả lời,

and I could sort of understand, okay, they're beautiful, that was my intention,

và tôi có thể hơi hiểu là, ờ, họ đẹp, ý định của tôi đấy,

but the questions that I was being fired at,

nhưng câu hỏi mà tôi bị hỏi dồn dập,

I could not answer them.

tôi không thể trả lời được.

Until, it was quite amusing, about a year ago

Cho tới khi, buồn cười là, khoảng 1 năm sau,

somebody said, "You've been invited to do a TED Talk."

một người nào đó bảo tôi: "Cậu được mời để nói ở TED"

And I said, "Ted? Ted? Who's Ted? I haven't met Ted before."

Và tôi nói: "Ted? Ted? Ted là ai? Tôi chưa từng nghe về Ted."

He said, "No, a TED Talk." I said, "But who's Ted?

Anh ta nói: "Không, là TED talk." "Nhưng Ted là ai cơ?

Do I have to talk to him or do we sit with each other on the stage?"

Tôi có phải nói với anh ta hay chúng tôi chỉ ngồi trên sân khấu?"

And, "No, no, the TED group. You must know about it."

Và, "Không, không, nhóm TED mà. Anh phải biết về nó chứ"

And I said, "I've been in a teepee and in a yurt for the last five years.

Và tôi nói: "Tôi đã ở trong cái teepee và cái yurt trong vòng 5 năm.

How do I know who Ted is? Introduce me to him."

Sao mà tôi biết Ted là ai được? Giới thiệu tôi với ông ấy đi."

Anyway, to cut a long story short, he said, "We have to do a TED Talk."

Để cho ngắn gọn, anh ta bảo: "Chúng ta phải làm một bài TED Talk"

Researched. Oh, exciting. That's great!

Tìm hiểu rồi. À, thú vị đây. Tuyệt!

And then eventually you're going to go to TEDGlobal.

Và rồi cuối cùng bạn sẽ đến TEDGlobal thôi.

Even more exciting.

Thậm chí thú vị hơn.

But what you need to do, you need to teach the people lessons,

Nhưng thứ bạn cần làm là dạy người ta học,

lessons that you've learned on your travels around the world

những bài học mà bạn đã học từ chuyến đi vòng quanh thế giới

with these tribes.

về các bộ lạc này.

I thought, lessons, okay, well, what did I learn? Good question.

Tôi nghĩ, bài học, ờ, thì, tôi đã học gì nhỉ? Câu hỏi hay đấy.

Three. You need three lessons, and they need to be terribly profound.

Ba bài. Bạn cần 3 bài học, và chúng cần phải cực kì sâu sắc.

(Laughter)

(Tiếng cười)

And I thought, three lessons, well, I'm going to think about it.

Và tôi nghĩ, ba bài học hả, ừ, tôi sẽ nghĩ về điều đó.

(Applause)

(Vỗ tay)

So I thought long and hard, and I stood here two days ago,

Nên tôi nghĩ kĩ lắm, và tôi đã đứng đây 2 ngày trước,

and I had my test run, and I had my cards

và tôi chạy chương trình, và tôi cầm mấy tấm thẻ

and my clicker in my hands and my pictures were on the screen,

và cái điều khiển trong tay và hình của tôi hiện lên màn hình,

and I had my three lessons, and I started presenting them,

và tôi đã dạy 3 bài, và tôi bắt đầu giảng,

and I had this very odd out-of-body experience.

và tôi đã có một trải nghiệm xuất hồn kì cục.

I sort of looked at myself standing there, going, "Oh, Jimmy,

Tôi kiểu như tự nhìn mình, đứng ở đó, rồi nói: "Ồ Jimmy,

this is complete loads of codswallop.

đây là một mớ linh tinh.

All these people sitting here, they've had more of these talks,

Tất cả những người ngồi đây, họ đã biết nhiều hơn những bài nói này,

they've heard more lessons in their life.

họ đã học nhiều bài học hơn trong cuộc đời rồi.

Who are you to tell them what you've learned?

Anh là ai mà lại kể họ những gì anh đã học?

Who are you to guide them and who are you to show them

Anh là ai mà hướng dẫn họ và anh là ai mà lại chỉ họ

what is right, what is wrong, what these people have to say?"

cái gì đúng, cái gì sai, cái gì cần phải nói?"

And I had a little bit of a, it was very private,

Và tôi có một, cái này riêng tư thôi,

a little bit of a meltdown.

một sự thảm bại.

I went back, and a little bit like the boy walking away from the tree with his goats,

Tôi trở về, và một tí xíu giống như cậu bé đi xa khỏi cái cây với đàn dê,

very disgruntled, going, that didn't work,

cực kì bực bội, tự nhủ, chẳng ăn thua gì cả.

It wasn't what I wanted to communicate.

Không phải là thứ tôi muốn truyền tải.

And I thought long and hard about it, and I thought, well, the only thing

Và tôi nghĩ lâu và kĩ hơn về nó, và tôi nghĩ, à, điều duy nhất

I can communicate is very, very basic.

tôi có thể giao tiếp là rất, rất cơ bản.

You have to turn it all the way around.

Bạn phải làm nó hoàn toàn khác đi.

There's only one person I know here, and that's me.

Chỉ có một người tôi biết ở đây, và đó chính là tôi.

I'm still getting to know myself,

Tôi vẫn đang tìm hiểu bản thân,

and it's a lifelong journey, and I probably won't have all the answers,

và đó là một hành trình của cả cuộc đời,

và tôi chắc không có được hết câu trả lời,

but I did learn some extraordinary things on this journey.

nhưng tôi đã học những thứ phi thường trong suốt chuyến đi.

So what I'm going to do is share with you my lessons.

Vì vậy điều tôi sẽ làm là chia sẻ với bạn những bài học của tôi.

It's a very, as I explained at the beginning, very indulgent, very personal,

Việc này, như tôi đã giải thích ban đầu, là đầy đam mê và cực kì cá nhân,

how and why I made these pictures,

làm thế nào và tại sao tôi chụp các bức ảnh này,

and I leave it to you as the audience to interpret what these lessons

và tôi để đó cho các bạn khán giả để tự lý giải những bài học này

have meant to me, what they could perhaps mean to you.

đã có ý nghĩa gì với tôi, và có thể mang ý nghĩa gì với bạn.

I traveled enormously as a child.

Lúc còn nhỏ tôi du lịch nhiều lắm.

I was very nomadic. It was actually very exciting.

Tôi giống du mục lắm. Điều này thực sự thú vị.

All around the world,

Khắp thế giới,

and I had this feeling that I was pushed off at great speed

và tôi có một cảm giác là tôi bị hối thúc với một vận tốc chóng mặt

to become somebody, become that individual, Jimmy.

để trở thành một người nào đó, tên Jimmy.

Go off into the planet, and so I ran, and I ran,

Đi đến hành tinh này, và tôi chạy, tôi chạy

and my wife sometimes kids me, "Jimmy, you look a bit like Forrest Gump,"

và vợ tôi đôi lúc đùa rằng: "Jimmy, anh trông hơi giống Forrest Gump á"

but I'm, "No, it's all about something, trust me."

Nhưng tôi cãi, "Không, nó có nghĩa mà, tin anh đi"

So I kept running and I kept running, and I sort of got somewhere

Nên tôi tiếp tục chạy và chạy, và đến được 1 nơi

and I sort of stood there and looked around me and I thought, well,

và kiểu như đứng đó và nhìn quanh và nghĩ, ồ,

where do I belong? Where do I fit?

tôi thuộc về nơi nào? Tôi phù hợp ở đâu?

What am I? Where am I from? I had no idea.

Tôi là ai? Tôi đến từ đâu? Tôi chẳng biết nữa

So I hope there aren't too many psychologists in this audience.

Nên tôi mong là không có quá nhiều nhà tâm lý ngồi nghe.

Perhaps part of this journey

Có lẽ một phần của cuộc hành trình này

is about me trying to find out where I belonged.

chính là tôi đang cố gắng tìm ra nơi tôi thuộc về.

So whilst going, and don't worry, I didn't when I arrived with these tribes,

Nên lúc , yên tâm đi, đến chỗ các bộ lạc này,

I didn't paint myself yellow and run around with these spears and loincloths.

tôi đã không tô vẽ người tôi màu vàng, chạy lòng vòng cầm giáo và quấn khố.

But what I did find were people that belonged themselves,

Những gì tôi tìm thấy đều thuộc về họ cả,

and they inspired me, some extraordinary people,

và họ gợi cảm hứng cho tôi, những người phi thường ấy,

and I'd like to introduce you to some heroes of mine.

và tôi muốn giới thiệu bạn một vài vị anh hùng của tôi.

They're the Huli.

Họ là người Huli

Now, the Huli are some of the most extraordinarily beautiful people

Bây giờ, người Huli là một trong số những dân tộc đẹp đẽ tuyệt vời nhất

on the planet.

trên hành tinh này.

They're proud. They live in the Papua New Guinean highlands.

Họ đầy kiêu hãnh. Họ sống trên cao nguyên Papua New Guinea.

There's not many of them left, and they're called the Huli wigmen.

Không còn nhiều người sót lại, và họ được gọi là người Huli đội tóc.

And images like this, I mean, this is what it's all about for me.

Và những hình ảnh như thế, ý tôi là, đó là tất cả tôi muốn.

And you've spent weeks and months there talking with them, getting there,

Và bạn dành cả tuần, hay tháng, ở đó nói chuyện với họ, đến đó,

and I want to put them on a pedestal, and I said, "You have something

và tôi muốn khắc hình họ trên cột nhà, và tôi nói: "Ông có cái gì đó

that many people have not seen.

mà nhiều người vẫn chưa thể thấy.

You sit in this stunning nature."

Ông ngồi một cách hùng dũng vậy."

And it really does look like this, and they really do look like this.

Và họ thật sự trông như vậy.

This is the real thing.

Thật đấy

And you know why they're proud? You know why they look like this,

Và bạn biết tại sao họ tự hào rồi chứ> Bạn biết tại sao họ trông như thế rồi,

and why I broke my back literally

và tại sao tôi thật sự bị gãy lưng

to photograph them and present them to you?

vì lo chụp ảnh họ và mang cho bạn xem rồi chứ?

It's because they have these extraordinary rituals.

Đó là vì họ có những nghi thức ngoạn mục.

And the Huli have this ritual: When they're teenagers,

Và người Huli có nghi thức này: Trẻ thành niên,

becoming a man, they have to shave their heads,

để trở thành đàn ông, họ phải cạo đầu,

and they spend the rest of their life shaving their heads every single day,

và họ dành suốt phần đời còn lại cạo đầu mỗi ngày,

and what they do with that hair,

và những gì họ làm với mớ tóc đó,

they make it into a creation,

là sáng tạo với nó,

a creation that's a very personal creation.

một vật phẩm mang đậm tính cá nhân.

It's their creation. It's their Huli creation.

Đó chính là sự sáng tạo của người Huli.

So they're called the Huli wigmen.

Vì vậy họ được gọi là người Huli đội tóc.

That's a wig on his head.

Trên đầu anh ta là một bộ tóc giả.

It's all made out of his human hair.

Nó được làm từ tóc thật của anh ta.

And then they decorate that wig with the feathers of the birds of paradise,

Và rồi họ trang trí bộ tóc bằng lông chim thiên đường.

and don't worry, there are many birds there.

và đừng lo, ở đó có nhiều chim đó lắm.

There's very few people living, so nothing to get too upset about,

Có ít người sống lắm, nên chẳng cần phải lo lắng về điều này.

and they spend the rest of their life recreating these hats

Và họ dành cả quãng đời còn lại để tạo ra những chiếc mũ này

and getting further and further,

và từ đời này sang đời khác,

and it's extraordinary, and there's another group,

điều đó thật phi thường, và có một nhóm người khác,

they're called the Kalam, and they live in the next valley,

được gọi là Kalang,và họ sống ở thung lũng bên cạnh,

but they speak a completely different language,

nhưng họ nói thứ tiếng hoàn toàn khác,

they look completely different, and they wear a hat,

họ trông cũng hoàn toàn khác, và họ đội mũ,

and it's built out of scarabs,

được làm từ bọ hung,

these fantastic emerald green little scarabs,

những con bọ hung tuyệt đẹp màu xanh ngọc bích,

and sometimes there are 5,000 or 6,000 scarabs in this hat,

và đôi khi có 5000-6000 con bọ hung trên một cái nón,

and they spend the whole of their life collecting these scarabs

và họ dành cả cuộc đời để sưu tập các con bọ hung

to build these hats.

cho những chiếc nón.

So the Huli inspired me in that they belong.

Vì vậy người Huli đã truyền cảm hứng cho tôi vì nơi họ thuộc về.

Perhaps I have to work harder at finding a ritual which matters for me

Có lẽ tôi phải chăm chỉ hơn để tìm điểm tựa tâm linh cho mình

and going back into my past to see where I actually fit.

và trở về quá khứ để thấy được nơi tôi thực sự phù hợp.

An extremely important part of this project

Một phần cực kì quan trọng của dự án này

was about how I photograph these extraordinary people.

và cách mà tôi chụp ảnh những con người phi thường ấy.

And it's basically beauty. I think beauty matters.

Cơ bản là đẹp. Tôi nghĩ điều quan trọng là cái đẹp

We spend the whole of our existence revolving around beauty:

Chúng ta dành cả quỹ thời gian của mình xoay vần quanh cái đẹp:

beautiful places, beautiful things, and ultimately, beautiful people.

nơi chốn đẹp, những thứ đẹp, và cuối cùng là con người đẹp.

It's very, very, very significant.

Việc này cực kì, cực kì quan trọng.

I've spent all of my life analyzing what do I look like?

Tôi đã dành cả cuộc đời của mình để phân tích mình trông thế nào.

Am I perceived as beautiful?

Mình có được coi là đẹp không?

Does it matter if I'm a beautiful person or not,

Có quan trọng không nếu mình đẹp hay không,

or is it purely based on my aesthetic?

hay nó chỉ thuần túy là mắt thẩm mỹ của tôi?

And then when I went off, I came to a very narrow conclusion.

Và khi tôi khởi hành, tôi đã kết luận chắc chắn.

Do I have to go around the world photographing, excuse me,

Tôi có cần phải đi vòng quanh thế giới chụp ảnh, thứ lỗi nhé,

women between the age of 25 and 30? Is that what beauty is going to be?

chị em phụ nữ từ 25-30 tuổi? Đó có phải là cái đẹp hay không?

Is everything before and after that utterly irrelevant?

Tất cả những thứ trước và sau đó đều hoàn toàn chẳng liên quan?

And it was only until I went on a journey,

Và chỉ khi tôi có một chuyến đi,

a journey that was so extreme,

một chuyến đi quá khắc nghiệt

I still get shivers when I think about it.

đến nỗi tôi còn nổi da gà mỗi lần nghĩ tới.

I went to a part of the world, and I don't know whether any of you

Tôi đi đến một vùng và tôi chẳng biết được liệu có ai trong các bạn

have ever heard of Chukotka. Has anybody ever heard of Chukotka?

đã nghe về Chukotka. Có ai từng nghe về Chukotka không ạ?

Chukotka probably is, technically, as far as one can go

Chukotka có lẽ, về mặt thuật ngữ,

and still be on the living planet.

và có lẽ vẫn còn được dùng.

It's 13 hours' flight from Moscow.

Nó dùng để chỉ chuyến bay dài 13h từ Moscow

First you've got to get to Moscow, and then 13 hours' flight nonstop from Moscow.

Đầu tiên, bạn phải đến Moscow, rồi bay liên tục 13 tiếng từ Moscow.

And that's if you get there.

Khi bạn đến được đó thôi nhé.

As you can see, some people sort of miss the runway.

Như bạn thấy đấy, một số người kiểu như trật đường băng.

And then when you land there, in Chukotka are the Chukchis.

Và rồi đáp xuống đó, ở Chukotka là người Chukchis.

Now, the Chukchis are the last indigenous Inuits of Siberia,

Bây giờ người Chukchis là những người Inuit cuối cùng ở Siberia,

and they're people I'd heard about, I'd hardly seen any images of,

và họ là chủng tộc tôi được nghe, mà tôi chưa thấy hình ảnh nào,

but I knew they were there,

nhưng tôi cũng biết họ ở đó,

and I'd been in touch with this guide,

và tôi đã từng liên lạc với hướng dẫn viên

and this guide said,

và anh này nói:

"There's this fantastic tribe. There's only about 40 of them.

"Đây là một bộ lạc tuyệt vời. Chỉ còn 40 người thôi.

You'll be okay. We'll find them." So off we went on this journey.

Anh sẽ ổn mà. Chúng ta sẽ tìm ra họ" Vậy là chúng tôi lên đường.

When we arrived there, after a month of traveling across the ice,

Khi chúng tôi đến đó, sau 1 tháng đi xuyên băng tuyết,

and we'd got to them, but then I was not allowed to photograph them.

vì phải đi mà, nhưng sau đó tôi lại không được chụp họ.

They said, "You cannot photograph us. You have to wait.

Họ nói: "Cậu không thể chụp chúng tôi. Cậu phải đợi

You have to wait until you get to know us. You have to wait until you understand us.

Cậu phải đợi đến khi cậu biết chúng tôi, đến khi cậu hiểu chúng tôi."

You have to wait until you see how we interact with one another."

Cậu phải đợi đến khi cậu thấy chúng tôi tiếp xúc nhau như thế nào"

And only then, it was many, many weeks later, I saw a respect.

Và phải sau rất rất nhiều tuần, tôi mới có được sự tôn trọng.

They had zero judgment.

Họ không còn phán xét nữa.

They observed one another, from the youth, from the middle aged to the old.

Họ quan sát lẫn nhau, từ trẻ đến trung niên đến già.

They need each other.

Họ cần có nhau.

The children need to chew the meat all day

Trẻ con cần phải nhai thịt cả ngày

because the adults don't have any teeth,

vì người lớn không còn răng nữa,

but at the same time, the children take the old aged people out

và đồng thời, bọn trẻ dẫn người già

to the toilet because they're infirm,

đi vệ sinh vì họ già yếu rồi,

so there's this fantastic community of respect.

nên đây cộng đồng tuyệt vời của sự tôn trọng.

And they adore and admire one another, and they truly taught me

Họ yêu thương và ngưỡng mộ nhau, và họ thực sự dạy tôi

what beauty was.

thế nào là cái đẹp.

(Applause)

(Vỗ tay)

Now I'm going to ask for a little bit of audience interaction.

Bây giờ tôi sẽ cần một tí tương tác với khán giả.

This is extremely important for the end of my talk.

Đây là phần cực kì quan trọng cho đoạn kết của bài nói.

If you could look at somebody left to the right of you,

Mời bạn nhìn bên trái của người ngồi bên phải bạn,

and I want you to observe them,

và tôi muốn bạn quan sát họ,

and I want you to give them a compliment. This is very important.

và tôi muốn bạn khen họ một câu. Việc này cực kì quan trọng.

Now, it may be their nose or their hair or even their aura, I don't mind,

Có thể là chiếc mũi, tóc hay cả khí chất nữa, tôi không phiền đâu,

but please look at each other, give them a compliment.

nhưng xin bạn hãy nhìn nhau, rồi khen họ.

You have to be quick, because I'm running out of time.

Bạn phải nhanh lên' vì tôi sắp hết thời gian rồi.

And you have to remember it.

Và bạn phải nhớ điều đó.

Okay, thank you, thank you, thank you, you've given each other compliments.

Rồi, cám ơn, cám ơn quý vị đã cho nhau những lời khen.

Hold that compliment very, very tightly. Hold it for later.

Giữ chặt, thật chặt lời khen đó trong lòng. Giữ để dành nhé.

And the last thing, it was extraordinarily profound,

Và điều cuối cùng, vô cùng sâu sắc,

and it happened only two weeks ago. Two weeks ago I went back to the Himba.

và nó xảy ra chỉ 2 tuần trước thôi. 2 tuần trước tôi về thăm người Himba.

Now, the Himba live in northern Namibia on the border of Angola,

Bây giờ, người Himba sống ở bắc Namibia trên biên giới của Angola,

and I'd been there a few times before,

và tôi đã đến đó vài lần rồi.

and I'd gone back to present this book I'd made,

Tôi đã trở lại để giới thiệu về quyển sách của tôi

to show them the pictures, to get into a discussion with them,

để cho họ thấy các bức ảnh, để hòa vào cuộc trò chuyện với họ,

to say, "This is how I saw you. This is how I love you.

để nói: "Đây là cái tôi thấy ở bạn, là cách tôi yêu bạn.

This is how I respect you. What do you think? Am I right? Am I wrong?"

Đây là cách mà tôi tôn trọng bạn. Bạn thấy thế nào? Tôi đúng hay sai?"

So I wanted this debate. It was very, very, very emotional,

Tôi muốn cuộc tranh luận này lắm. Nó rất rất rất là cảm động,

and one night we were sitting around the campfire,

và một đêm nọ, chúng tôi đang ngồi quanh đống lửa,

and I have to be honest, I think I'd had a little bit too much to drink,

và nói thật là, tôi nghĩ tôi đã uống hơi nhiều,

and I was sort of sitting under the stars going, "This is great,

và tôi kiểu như ngồi dưới ánh sao trời và nói: "Tuyệt thật,

you've seen my pictures, we love each other." (Laughter)

các ông đã thấy ảnh của tôi, chúng ta yêu quý nhau." (Tiếng cười)

And I'm a little bit slow,

Và tôi hơi chậm chạp tí,

and I looked around me, and I said,

và tôi nhìn quanh tôi, rồi nói,

I thought, maybe, the fence is missing.

tôi nghĩ chắc là cái hàng rào bị mất rồi.

Wasn't there a fence here last time I came?

Có cái hàng rào ở đây khi tôi đến mà?

You know, this big protective fence around the village,

Thì cái hàng rào to che chắn cho cả ngôi làng đó.

and they sort of looked at me and go, "Yeah, chief die."

Và họ nhìn tôi rồi bảo: "Vâng. Tù trưởng chết rồi."

And I thought, okay, chief dying, right, you know,

Và tôi nghĩ, ờ, tù trưởng chết, ờ, bạn biết đó,

look up at the stars again, look at the campfire.

nhìn lên các vì sao lần nữa, rồi nhìn vào đống lửa.

Chief die. What on Earth does chief die have to do with the fence?

Tù trưởng chết. Tù trưởng chết thì liên quan quái gì đến hàng rào?

"Chief die.

"Tù trưởng chết.

First we destroy, yeah? Then we reflect.

Đầu tiên chúng tôi tàn phá. Rồi chúng tôi hồi tưởng.

Then we rebuild. Then we respect."

Sau đó chúng tôi xây lại, rồi ngưỡng vọng."

And I burst out in tears, because my father had only just died

Và tôi bật khóc, vì cha tôi vừa mới mất

prior to this journey,

trước chuyến đi đó,

and I didn't ever acknowledge him,

và tôi còn chưa biết đến ông ta

I didn't ever appreciate him for the fact that I'm probably standing here today

Tôi chẳng biết ơn ông vì đã sinh ra tôi

because of him.

để đứng đây.

These people taught me that we are only who we are because of our parents

Những con người ấy dạy tôi chúng ta được như hôm nay là nhờ cha mẹ

and our grandparents and our forefathers

và ông bà, tổ tiên chúng ta

going on and on and on before that,

từ thời xa xa lắm,

and I, no matter how romantic or how idealistic I am on this journey,

và tôi, dù có lãng mạn và lí tưởng đến đâu trên chuyến đi này,

I did not know that until two weeks ago.

tôi chẳng biết điều đó cho đến 2 tuần trước

I did not know that until two weeks ago.

tôi chẳng biết điều đó cho đến 2 tuần trước.

So what's this all about?

Vậy tất cả những điều này nghĩa là gì?

Well, there's an image I'd like to show you,

À, có một hình ảnh tôi muốn cho bạn xem,

quite a special image, and it wasn't essentially the image I wanted to choose.

hơi đặc biệt, và nó chẳng phải là bức tôi muốn chọn đâu.

I was sitting there the other day, and I have to finish on a strong image.

Vào ngày kia tôi đang ngồi, và tôi phải hoàn thành 1 bức ảnh.

And somebody said, "You have to show them the picture of the Nenets. The Nenets."

Và người nào đó nói: "Anh phải cho họ coi bức ảnh của người Nanev ấy."

I was like, yeah, but that's not my favorite picture.

Tôi phản ứng kiểu, ờ, nhưng đó không phải bức tôi ưng.

She went, "No no no no no no no. It's an amazing picture.

Cô ta nói: "Không không không. Đó là bức ảnh tuyệt vời.

You're in his eyes."

Anh ở trong đôi mắt ấy."

I said, "What do you mean I'm in his eyes? It's a picture of the Nenets."

Tôi nói: "Cô nói tôi ở trong mắt ông ta là sao? Đó là bức ảnh người Nanev."

She said, "No, look, look closely, you're in his eyes."

Cô ta nói: "Không, nhìn kĩ đi, anh ở trong đôi mắt ấy."

And when you look closely at this picture, there is a reflection of me in his eyes,

Và khi tôi nhìn kĩ vào bức ảnh đó, tôi thấy mình phản chiếu lên đôi mắt ấy,

so I think perhaps he has my soul, and I'm in his soul,

nên tôi nghĩ có lẽ ông ta có linh hồn tôi, và tôi ở trong linh hồn ông ấy

and whilst these pictures look at you, I ask you to look at them.

những bức ảnh này nhìn vào bạn nhưng tôi muốn bạn nhìn lại chúng

You may not be reflected in his eyes,

Bạn có thể không được phản chiếu lên đôi mắt ông ta,

but there is something extraordinarily important about these people.

nhưng có gì đó rất quan trọng và phi thường ở những người này.

I don't ultimately have the answers, as I've just shared with you,

Tôi không có câu trả lời cuối cùng, như tôi đã nói,

but you must do. There must be something there.

nhưng bạn phải có. Chắc chắn phải có.

So if you can briefly reflect on what I was discussing

Nên nếu bạn suy nghĩ về những gì tôi đã nói

about beauty and about belonging and about our ancestors and our roots,

về cái đẹp, về vị trí của mình và về tổ tiên ta, về nguồn gốc của mình,

and I need you all to stand for me, please.

tất cả các bạn vui lòng đứng lên giùm tôi,

(Laughter)

(Tiếng cười)

Now you have no excuse. It's almost lunchtime,

Bây giờ bạn không có cớ nữa. Gần đến giờ ăn trưa rồi,

and this is not a standing ovation, so don't worry,

các bạn sẽ không phải đứng lại để tung hô reo mừng, nên hãy yên tâm.

I'm not fishing for compliments.

Tôi không cần những lời khen.

But you were given a compliment a few minutes ago.

Nhưng các bạn vừa nhận được lời khen từ vài phút trước rồi đấy.

Now I want you to stand tall.

Bây giờ tôi muốn các bạn đứng thẳng lên.

I want you to breathe in. This is what I say.

Tôi muốn bạn hít vào. Tôi nói như thế này.

I'm not going to get on my knees for two weeks.

Tôi sẽ không quỳ gối cầu xin suốt 2 tuần đâu.

I'm not going to ask you to carry a goat,

Tôi sẽ không yêu cầu bạn mang theo một con dê,

and I know you don't have any camels.

và tôi cũng biết bạn chẳng có con lạc đà nào cả.

Photography's extraordinarily powerful.

Những bức ảnh có một sức mạnh phi thường.

It's this language which we now all understand.

Nó là thứ ngôn ngữ ai cũng hiểu.

We truly do all understand it,

Chúng ta cũng hiểu,

and we have this global digital fireplace, don't we,

và chúng ta cùng chung sống trên hành tinh này, phải không,

but I want to share you with the world,

nhưng tôi muốn thế giới biết đến các bạn,

because you are also a tribe.

vì các bạn cũng là một bộ lạc.

You are the TED tribe, yeah? But you have to remember that compliment.

Các bạn là bộ lạc TED, nhỉ? Nhưng bạn nên ghi nhớ niềm vinh hạnh đó.

You have to stand tall, breathe in through your nose,

Các bạn phải đứng thẳng, thở bằng mũi,

and I'm going to photograph you. Okay?

và tôi sẽ chụp hình các bạn. Được không?

I need to do a panoramic shot, so it's going to take a minute,

Tôi cần chụp một bức toàn cảnh, nên sẽ mất 1 phút.

so you have to concentrate, okay?

nên bạn phải tập trung, ok?

Breathe in, stand tall, no laughing. Shh, breathe through your nose.

Hít vào, đứng thẳng, đừng có cười. Shh, thở bằng mũi nào.

I'm going to photograph.

Tôi sẽ chụp một bức ảnh.

(Clicks)

Xin cảm ơn

Thank you.

(Vỗ tay)

(Applause)