Comics that ask "what if?" | Randall Munroe

Randall Munroe: Truyện hài về câu hỏi: "Sẽ thế nào nếu?"

Translator: Jenny Nguyen Reviewer: Thanh Nguyen Cong

So, I have a feature on my website where every week

Trang web của tôi có tính năng, mỗi tuần

people submit hypothetical questions

mọi người gửi những câu hỏi giả định

for me to answer,

để tôi trả lời,

and I try to answer them using math, science

và tôi cố gắng trả lời chúng bằng toán học, khoa học

and comics.

và những câu chuyện hài.

So for example, one person asked,

Ví dụ, một người đã hỏi tôi,

what would happen if you tried to hit a baseball

chuyện gì sẽ xảy ra nếu đánh một quả bóng chày

pitched at 90 percent of the speed of light?

ở góc 90 độ với tốc độ ánh sáng?

So I did some calculations.

Và tôi đã làm một vài phép tính.

Now, normally, when an object flies through the air,

Bình thường, khi một vật bay xuyên qua không khí,

the air will flow around the object,

không khí sẽ bao quanh vật đó,

but in this case, the ball would be going so fast

nhưng trong trường hợp này, quả bóng sẽ đi rất nhanh

that the air molecules wouldn't have time

vì thế các phân tử không khí không có thời gian

to move out of the way.

di chuyển ra khỏi đường đi của quả bóng.

The ball would smash right into and through them,

Quả bóng sẽ đập vào và đi xuyên qua chúng,

and the collisions with these air molecules

va chạm với các phân tử không khí

would knock away the nitrogen,

phá vỡ ni-tơ,

carbon and hydrogen from the ball,

cac-bon và hi-dro từ quả bóng,

fragmenting it off into tiny particles,

phân rã nó ra thành từng hạt nhỏ,

and also triggering waves of thermonuclear fusion

và cũng gây ra các làn sóng nhiệt hạch

in the air around it.

trong không khí xung quanh.

This would result in a flood of x-rays

Điều này sẽ dẫn đến một loạt tia X-quang

that would spread out in a bubble

trải rộng ra như dạng bong bóng

along with exotic particles,

cùng với các hạt ngoại lai khác,

plasma inside, centered on the pitcher's mound,

các hạt tinh thể lỏng bên trong, tập trung vào ụ ném bóng (pitcher's mound)

and that would move away from the pitcher's mound

và sẽ di chuyển ra khỏi chỗ đó

slightly faster than the ball.

nhanh hơn so với quả bóng.

Now at this point, about 30 nanoseconds in,

Tại thời điểm này, trong khoảng 30 nano giây,

the home plate is far enough away

chốt nhà (home plate) xa tới mức

that light hasn't had time to reach it,

ánh sáng không có thời gian tới được,

which means the batter

có nghĩa là người đập bóng

still sees the pitcher about to throw

vẫn thấy người ném ném bóng

and has no idea that anything is wrong.

và không biết có điều gì sơ suất.

(Laughter)

(Cười lớn)

Now, after 70 nanoseconds,

Bây giờ, sau 70 nano giây,

the ball will reach home plate,

quả bóng sẽ tới được chốt nhà,

or at least the cloud of expanding plasma

hoặc ít nhất, đám mây tinh thể lỏng mở rộng

that used to be the ball,

từng là quả bóng,

and it will engulf the bat and the batter

và nó sẽ nhấn chìm cả gậy và người đập bóng

and the plate and the catcher and the umpire

và chốt, và người bắt bóng, và cả trọng tài,

and start disintegrating them all

và bắt đầu làm tan rã tất cả

as it also starts to carry them backward

cũng như bắt đầu mang chúng về phía sau

through the backstop, which also starts to disintegrate.

đi qua người bắt bóng, cũng bắt đầu tan rã.

So if you were watching this whole thing

Vì vậy, nếu các bạn đang chứng kiến toàn bộ việc này

from a hill,

từ một đỉnh đồi,

ideally, far away,

lý tưởng nhất, là ở xa ra.

what you'd see is a bright flash of light

Bạn sẽ thấy một ánh đèn pha lóe lên

that would fade over a few seconds,

rồi biến mất trong vài giây,

followed by a blast wave spreading out,

sau đó, một làn sóng chấn động lan rộng ra,

shredding trees and houses

xé vụn cây cối và nhà cửa

as it moves away from the stadium,

khi nó di chuyển ra khỏi sân vận động,

and then eventually a mushroom cloud

và cuối cùng là một đám mây hình nấm

rising up over the ruined city. (Laughter)

sẽ bay lên từ thành phố đổ nát. (Cười lớn)

So the Major League Baseball rules

Vì vậy, các quy tắc của Liên đoàn bóng chày

are a little bit hazy,

có một chút mơ hồ,

but — (Laughter) — under rule 6.02 and 5.09,

nhưng - (Cười lớn) - dưới luật 6.02 và 5.09,

I think that in this situation,

tôi nghĩ là trong trường hợp này,

the batter would be considered hit by pitch

người đập bóng có thể được xem như bị ném trúng người,

and would be eligible to take first base,

và sẽ đủ điều kiện để đến điểm mốc đầu tiên,

if it still existed.

nếu nó vẫn còn tồn tại.

So this is the kind of question I answer,

Đó là loại câu hỏi mà tôi trả lời,

and I get people writing in with

và tôi nói mọi người viết ra

a lot of other strange questions.

những câu hỏi lạ khác nữa,

I've had someone write and say,

Đã từng có người viết,

scientifically speaking, what is the best

nói một cách khoa học, cách tốt nhất

and fastest way to hide a body?

và nhanh nhất để giấu một cơ thể là gì?

Can you do this one soon?

Anh có thể trả lời sớm không?

And I had someone write in,

Và một người khác viết,

I've had people write in about,

có một người viết,

can you prove whether or not you can find love again

anh có thể chứng minh có thể chăng tìm được tình yêu một lần nữa

after your heart's broken?

sau khi trái tim anh tan nát?

And I've had people send in

Và một vài người khác gửi

what are clearly homework questions

những câu hỏi mà chắc chắn là bài tập về nhà của họ

they're trying to get me to do for them.

họ muốn tôi làm bài cho họ.

But one week, a couple months ago,

Nhưng cách đây 2 tháng 1 tuần,

I got a question that was actually about Google.

tôi đã gặp một câu hỏi về Google.

If all digital data in the world were stored on punch cards,

Nếu tất cả các dữ liệu kỹ thuật số trên thế giới được lưu trữ trên những tấm thẻ đục lỗ,

how big would Google's data warehouse be?

thì nhà kho của Google sẽ to dường nào?

Now, Google's pretty secretive about their operations,

Google khá bí mật về những hoạt động của mình,

so no one really knows how much data Google has,

vì thế không ai có thể biết được Google có bao nhiêu dữ liệu,

and in fact, no one really knows how many data centers Google has,

và sự thật là, không ai thật sự biết Google có bao nhiêu trung tâm dữ liệu,

except people at Google itself.

ngoài những người của Google.

And I've tried, I've met them a few times,

Và tôi đã thử, tôi đã gặp họ vài lần,

tried asking them, and they aren't revealing anything.

cố gắng hỏi nhưng họ chẳng tiết lộ tí gì cả.

So I decided to try to figure this out myself.

Vì thế tôi quyết định sẽ tự mình tìm ra.

There are a few things that I looked at here.

Có một vài thứ khiến tôi chú ý ở đây.

I started with money.

Tôi đã bắt đầu với tiền.

Google has to reveal how much they spend,

Nhìn chung, Google đã từng tiết lộ họ đã tốn bao nhiêu tiền,

in general, and that lets you put some caps

và điều đó giúp bạn có thể đặt một vài số mũ

on how many data centers could they be building,

về việc có bao nhiêu trung tâm dữ liệu đã xây dựng,

because a big data center costs a certain amount of money.

bởi vì một trung tâm dữ liệu lớn sẽ tiêu tốn một khoản tiền nhất định.

And you can also then put a cap on

Và bạn cũng có thể đặt số mũ vào

how much of the world hard drive market are they taking up,

số lượng đĩa cứng trên thế giới mà họ đang chiếm,

which turns out, it's pretty sizable.

mà tính ra, nó rất đáng kể.

I read a calculation at one point,

Tôi đã làm một phép tính,

I think Google has a drive failure

tôi nghĩ Goolgle có một ổ cứng bị hỏng

about every minute or two,

mỗi 1 hoặc 2 phút,

and they just throw out the hard drive

và họ ném nó đi

and swap in a new one.

và thay nó bằng một cái mới.

So they go through a huge number of them.

Vì thế họ đã ném đi rất nhiều.

And so by looking at money,

Và bằng việc nhìn vào số tiền,

you can get an idea of how many of these centers they have.

bạn có thể nghĩ về số lượng trung tâm mà họ có.

You can also look at power.

Bạn cũng có thể nhìn vào năng lượng.

You can look at how much electricity they need,

Bạn hãy nhìn vào lượng điện mà họ tiêu thụ,

because you need a certain amount of electricity to run the servers,

bởi vì cần một nguồn điện nhất định để chạy các máy chủ.

and Google is more efficient than most,

Google làm việc hiệu quả,

but they still have some basic requirements,

nhưng họ vẫn có một vài yêu cầu cơ bản,

and that lets you put a limit

và điều đó giúp bạn có thể khoanh vùng

on the number of servers that they have.

số máy chủ họ có.

You can also look at square footage and see

Bạn cũng có thể xét đơn vị bộ vuông (SF)

ở những trung tâm dữ liệu mà bạn biết,

of the data centers that you know,

để xem nó lớn dường nào?

how big are they?

How much room is that?

Có bao nhiêu phòng?

How many server racks could you fit in there?

Có bao nhiêu kệ máy chủ có thể để trong đó?

And for some data centers,

Và với một vài trung tâm dữ liệu,

you might get two of these pieces of information.

bạn có lẽ biết được cả 2 thông tin này.

You know how much they spent,

Bạn biết họ đã tốn bao nhiêu,

and they also, say, because they had to contract

ngoài ra, bởi vì họ có hợp đồng

with the local government

với chính phủ địa phương

to get the power provided,

để được cung cấp năng lượng,

you might know what they made a deal to buy,

bạn cũng sẽ biết họ đã thỏa thuận mua cái gì,

so you know how much power it takes.

vì thế bạn biết họ đã dùng bao nhiêu năng lượng.

Then you can look at the ratios of those numbers,

Sau đó bạn có thể nhìn vào tỷ lệ của những con số này,

and figure out for a data center

và tìm ra thông tìn về một trung tâm dữ liệu,

where you don't have that information,

mà bạn không có thông tin,

you can figure out,

bạn có thể tìm ra nó,

but maybe you only have one of those,

nhưng đôi khi bạn chỉ có 1 loại dữ liệu,

you know the square footage, then you could figure out

bạn biết đơn vị bộ vuông, thì bạn cũng sẽ tìm ra

well, maybe the power is proportional.

có lẽ năng lượng thì tỉ lệ thuận.

And you can do this same thing with a lot of different quantities,

Và bạn cũng có thể làm điều tương tự với nhiều số lượng khác,

you know, with guesses about the total amount of storage,

bạn biết đó, với dự đoán về tổng số lượng kho chứa,

the number of servers, the number of drives per server,

số lượng máy chủ, số lượng ổ cứng trên mỗi máy chủ,

and in each case using what you know

và trong mỗi trường hợp, sử dụng những gì bạn biết

to come up with a model that narrows down

để tìm ra một mô hình thu hẹp,

bạn sẽ dự đoán được những thứ bạn không biết.

your guesses for the things that you don't know.

It's sort of circling around the number you're trying to get.

Nó là một vòng tròn xung quanh con số mà bạn muốn tìm.

And this is a lot of fun.

Và điều này thì rất thú vị.

Toán học thì không phải lúc nào cũng có lợi thế,

The math is not all that advanced,

and really it's like nothing more than

và thật sự là nó cũng giống như

solving a sudoku puzzle.

giải một câu đố sodoku.

So what I did, I went through all of this information,

Tôi xem qua tất cả những thông tin này,

spent a day or two researching.

dùng 1 hay 2 ngày để nghiên cứu.

And there are some things I didn't look at.

Và cũng có vài thứ tôi không xét đến.

You could always look at the Google

Bạn cũng có thể xem xét

recruitment messages that they post.

những thông tin tuyển dụng Google đã đăng.

That gives you an idea of where they have people.

Nó sẽ cho bạn biết nơi nào có người làm việc.

Sometimes, when people visit a data center,

Đôi khi, khi mọi người tham quan trung tâm dữ liệu,

they'll take a cell-cam photo and post it,

họ sẽ chụp ảnh bằng điện thoại và đăng lên,

and they aren't supposed to,

họ không được phép làm vậy,

but you can learn things about their hardware that way.

nhưng có thể biết thông tin theo cách đó.

Và sự thực là, bạn chỉ cần hỏi nhân viên giao bánh pizza.

And in fact, you can just look at pizza delivery drivers.

Turns out, they know where all the Google data centers are,

Hóa ra, họ biết chỗ của những trung tâm dữ liệu Google,

at least the ones that have people in them.

ít nhất là biết những nơi có người trong đó.

Tôi suy ra một ước tính,

But I came up with my estimate,

which I felt pretty good about,

và thấy khá thỏa đáng,

that was about 10 exabytes of data

đó là có khoảng 10 exabytes dữ liệu

across all of Google's operations,

trong toàn bộ hoạt động của Google,

and then another maybe five exabytes or so

hoặc có thể là 5 exabytes hoặc hơn

of offline storage in tape drives,

trong lưu trữ ngoại tuyến trên các ổ đĩa băng từ.

which it turns out Google is

Có nghĩa là, Google thành ra lại là

about the world's largest consumer of.

khách hàng lớn nhất của thế giới.

So I came up with this estimate, and this is

Ước tính này là

một lượng dữ liệu đáng kinh ngạc.

a staggering amount of data.

It's quite a bit more than any other organization

Nó nhiều hơn bất kỳ tổ chức nào

in the world has, as far as we know.

trên thế giới, mà chúng ta biết.

There's a couple of other contenders,

Có một vài ứng viên khác,

especially everyone always thinks of the NSA.

đặc biệt là mọi người luôn luôn nghĩ về NSA.

But using some of these same methods,

Nhưng sử dụng cùng phương thức này,

we can look at the NSA's data centers,

chúng ta có thể xem xét trung tâm dữ liệu của NSA,

and figure out, you know, we don't know what's going on there,

và tìm ra, bạn biết đó, ta không biết điều gì đang diễn ra ở đó,

but it's pretty clear that their operation

nhưng khá rõ ràng là hoạt động của họ

thì không cùng quy mô như của Google.

is not the size of Google's.

Adding all of this up, I came up with

Qua đó, tôi nhận ra là

the other thing that we can answer, which is,

chúng ta có thể trả lời những câu hỏi khác nữa như:

how many punch cards would this take?

Cần đến bao nhiêu tấm thẻ đục lỗ?

And so a punch card can hold

Một tấm thẻ đục lỗ có thể chứa

about 80 characters,

khoảng 80 kí tự,

and you can fit about 2,000 or so cards into a box,

và bạn có thể để 2.000 thẻ hoặc hơn trong 1 cái hộp.

and you put them in, say,

Bạn để chúng vào, giả sử như,

my home region of New England,

khu vực nhà tôi ở New England,

it would cover the entire region

nó có thể che phủ toàn bộ khu vực này

up to a depth of a little less than five kilometers,

lên đến độ sâu khoảng 5 km,

which is about three times deeper

có nghĩa là sâu gấp 3 lần

than the glaciers during the last ice age

các sông băng trong thời kỳ băng hà cuối cùng

about 20,000 years ago.

cách đây khoảng 20.000 năm.

So this is impractical, but I think

Vì thế điều này không thực tế, nhưng tôi nghĩ,

that's about the best answer I could come up with.

đó là câu trả lời khả dĩ nhất mà tôi có thể có.

And I posted it on my website. I wrote it up.

Tôi đăng nó lên trang web. Tôi đã viết như vậy.

And I didn't expect to get an answer from Google,

Và tôi không hy vọng sẽ có câu trả lời từ Google,

because of course they've been so secretive,

bởi vì tất nhiên họ đã rất bảo mật,

they didn't answer of my questions,

họ đã không trả lời câu hỏi của tôi,

and so I just put it up and said,

và vì thế, tôi chỉ để nó đó và nói,

well, I guess we'll never know.

à, tôi nghĩ, không bao giờ biết đâu.

But then a little while later

Nhưng một thời gian sau,

I got a message, a couple weeks later, from Google,

khoảng vài tuần sau đó, tôi nhận được một tin nhắn từ Google:

saying, hey, someone here has an envelope for you.

ai đó gửi một bao thư cho bạn.

So I go and get it, open it up,

Nên tôi đến đó và lấy, rồi mở nó ra,

and it's punch cards. (Laughter)

và nó là những tấm thẻ đục lỗ. (Cười lớn)

Google-branded punch cards.

Thẻ đục lỗ thương hiệu Google.

And on these punch cards, there are a bunch of holes,

Và trên những tấm thẻ này, có một loạt các lỗ,

and I said, thank you, thank you,

và tôi nói: Cảm ơn, cảm ơn!

okay, so what's on here?

Nhưng trong này có gì nhỉ?

So I get some software and start reading it,

Tôi cài một số phần mềm và bắt đầu đọc thẻ,

and scan them, and it turns out

quét nó, và hóa ra,

it's a puzzle.

nó là một câu đố.

There's a bunch of code,

Đó là một loạt các mã,

and I get some friends to help,

nên tôi nhờ vài người bạn nữa,

and we crack the code, and then inside that is another code,

và chúng tôi giải mã nó, rồi bên trong nó là một mã khác,

and then there are some equations,

trong đó có một vài phương trình,

and then we solve those equations,

và thế là chúng tôi ngồi giải phương trình.

and then finally out pops a message from Google

Cuối cùng đã xuất hiện một tin nhắn từ Google,

which is their official answer to my article,

đó là câu trả lời của họ cho bài viết của tôi,

and it said, "No comment."

và nó là: "Miễn bình luận!"

(Laughter) (Applause)

(Cười lớn) (Vỗ tay)

Tôi yêu thích việc tính toán những thứ như vậy,

And I love calculating these kinds of things,

không phải vì tôi thích làm toán.

and it's not that I love doing the math.

I do a lot of math,

Tôi đã làm rất nhiều bài toán,

but I don't really like math for its own sake.

nhưng tôi không thích toán thuần túy.

What I love is that it lets you take

Cái tôi thích là nó giúp bạn

some things that you know,

từ những gì đã biết,

and just by moving symbols around on a piece of paper,

chỉ nhờ di chuyển các kí hiệu trên một tờ giấy,

find out something that you didn't know

có thể tìm ra điều mình không biết,

that's very surprising.

khiến mình kinh ngạc.

And I have a lot of stupid questions,

Tôi cũng nhận được rất nhiều câu hỏi ngu ngốc,

and I love that math gives the power

và tôi yêu toán vì có khi nó cho tôi sức mạnh

to answer them sometimes.

để trả lời những câu hỏi đó,

And sometimes not.

cũng có khi không.

This is a question I got from a reader,

Đây là một câu hỏi từ một bạn đọc,

an anonymous reader,

một độc giả vô danh,

and the subject line just said, "Urgent,"

và chủ đề chỉ là "Khẩn cấp",

and this was the entire email:

và đây là toàn bộ bức thư:

"If people had wheels and could fly,

"Nếu mọi người có bánh xe và có thể bay,

how would we differentiate them from airplanes?"

làm sao chúng ta phân biệt họ với máy bay?"

Urgent. (Laughter)

Khẩn cấp. (Cười lớn)

And I think there are some questions

Và tôi nghĩ có một vài câu hỏi,

that math just cannot answer.

toán học không thể trả lời được.

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)