Beverly + Dereck Joubert: Life lessons from big cats

Beverly + Dereck Joubert: Bài học cuộc sống từ những loài mèo lớn

Translator: Hoan Thanh Nguyen Mai Reviewer: Duc Nguyen

Beverly Joubert: We are truly passionate

Beverly Joubert: Chúng tôi thật sự đam mê

about the African wilderness

thiên nhiên hoang dã ở Châu Phi

and protecting the African wilderness,

và đang bảo vệ thiên nhiên hoang dã nơi đó.

and so what we've done

Vì thế, những gì chúng tôi làm

is we've focused on iconic cats.

là tập trung vào hình tượng các loài mèo.

And I know,

Tôi biết

in the light of human suffering and poverty

trong khi nhân loại đang chịu cảnh đau khổ và nghèo đói

and even climate change,

và thậm chí cả biến đổi khí hậu,

one would wonder,

thì chắc có người sẽ tự hỏi,

why worry about a few cats?

tại sao lại phải bận tâm về mấy con mèo?

Well today we're here

Nên hôm nay chúng tôi đến đây

to share with you a message that we have learned

để chia sẻ với các bạn một thông điệp mà chúng tôi vừa học được

from a very important and special character --

từ một nhân vật vô cùng quan trọng và đặc biệt --

this leopard.

là nàng báo gấm này đây.

Dereck Joubert: Well, our lives have basically been

Dereck Joubert: Vâng, cuộc đời của chúng tôi về cơ bản

like a super long episode of "CSI" --

giống như một tập phim siêu dài của "CSI" (Crime Scene Investigation - tạm dịch: Điều tra hiện trường) --

something like 28 years.

trong khoảng cỡ 28 năm.

In essence, what we've done

Thực chất những gì bọn tôi làm

is we've studied the science, we've looked at the behavior,

là nghiên cứu khoa học, quan sát hành vi.

we've seen over 2,000 kills

Chúng tôi đã chứng kiến hơn 2,000 cuộc săn mồi

by these amazing animals.

bởi những con vật đáng kinh ngạc này.

But one of the things that science really lets us down on

Nhưng một trong những điều mà khoa học thực sự làm bọn tôi thất vọng

is that personality,

là ở tính cách,

that individual personality that these animals have.

là ở cá tính mà những con vật này thể hiện.

And here's a prime example.

Đây là một ví dụ điển hình.

We found this leopard in a 2,000-year-old

Chúng tôi tìm thấy cô báo gấm này

baobab tree in Africa,

trên một cây baobab đã 2000 năm tuổi ở Châu Phi,

the same tree that we found her mother in

và cũng trên cùng cái cây đó chúng tôi đã tìm thấy mẹ nàng ta

and her grandmother.

và bà của nàng ta.

And she took us on a journey

Và cô nàng đã kéo bọn tôi vào cuộc hành trình

and revealed something very special to us --

rồi tiết lộ một điều vô cùng đặc biệt với chúng tôi --

her own daughter, eight days old.

đó là con gái của cô, mới được tám ngày tuổi.

And the minute we found this leopard,

Kể từ giây phút chúng tôi tìm thấy cô báo con này,

we realized that we needed to move in,

chúng tôi nhận ra rằng mình cần phải "dọn nhà" rồi.

and so we basically stayed with this leopard

Và như thế chúng tôi đã sống chung với cô báo con này

for the next four-and-a-half years --

trong bốn năm rưỡi sau đó --

following her every day,

theo đuôi nàng ta hằng ngày,

getting to know her,

bắt đầu làm quen với cô nàng,

that individual personality of hers,

với cá tính của nàng,

and really coming to know her.

để thực sự biết rõ về nàng ta.

Now I'm destined

Giờ đây sứ mệnh của tôi

to spend a lot of time

là dành nhiều thời gian

with some unique,

với một vài phụ nữ độc đáo,

very, very special,

rất, rất đặc biệt,

individualistic

có cá tính

and often seductive female characters.

và thường rất quyến rũ.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Beverly's clearly one of them,

Beverly rõ ràng là một trong số họ,

and this little leopard, Legadema, is another,

và cô báo nhỏ Legadema này cũng vậy.

and she changed our lives.

Nó đã thay đổi cuộc đời chúng tôi.

BJ: Well we certainly did spend a lot of time with her --

BJ: Chúng tôi đã dành rất nhiều thời gian cho cô nàng --

in fact, more time than even her mother did.

thậm chí còn nhiều hơn cả mẹ nó nữa.

When her mother would go off hunting,

Khi mẹ nó đi săn,

we would stay and film.

chúng tôi ở đó và quay phim.

And early on, a lightning bolt hit a tree

Trước đó, một tia sét đã đánh trúng vào cái cây

20 paces away from us.

cách bọn tôi khoảng 20 bộ (15.24m).

It was frightening,

Thật là đáng sợ.

and it showered us with leaves and a pungent smell.

Lá rụng rơi lả tả lên người bọn tôi và kèm theo là một thứ mùi kinh khủng.

And of course, we were stunned for a while,

Dĩ nhiên, chúng tôi đã chết đứng một lúc

but when we managed to get our wits about us,

nhưng rồi cũng hoàn hồn trở lại,

we looked at it and said, "My gosh,

khi thấy cảnh tượng đó chúng tôi đã kêu lên: "Chúa ơi,

what's going to happen with that little cub?

điều gì sẽ xảy ra với con báo gấm nhỏ đó?"

She's probably going to forever associate

Có lẽ nó sẽ mãi mãi cho rằng

that deafening crash with us."

chúng ta là những người đã tạo ra vụ nổ điếc tai đó."

Well, we needn't have worried.

Nhưng thật ra chúng tôi chẳng cần phải lo lắng làm gì.

She came charging out of the thicket straight towards us,

Cô nàng đã chui ra khỏi bụi cây và tiến thẳng đến chúng tôi,

sat next to us, shivering,

ngồi cạnh chúng tôi, run run

with her back towards Dereck, and looking out.

với cái lưng của nàng hướng về phía Dereck và cẩn thận quan sát.

And actually from that day on,

Và kể từ ngày đó,

she's been comfortable with us.

cô nàng rất thoải mái khi ở với chúng tôi.

So we felt that that day

Vì vậy chúng tôi cảm giác như hôm đó

was the day that she really earned her name.

chính là ngày nàng ta đã tìm ra tên gọi dành riêng cho mình.

We called her Legadema,

Chúng tôi gọi nó là Legadema,

which means, "light from the sky."

có nghĩa là "ánh sáng từ bầu trời".

DJ: Now we've found these individualisms

DJ: Chúng tôi tìm thấy chủ nghĩa cá nhân

in all sorts of animals,

ở mọi loài động vật,

in particular in the cats.

đặc biệt là ở loài mèo.

This particular one is called Eetwidomayloh,

Con sư tử này tên là Eetwidomayloh,

"he who greets with fire,"

có nghĩa là "anh chàng hét ra lửa".

and you can just see that about him, you know -- that's his character.

Và các bạn có thể thấy ngay đó là tính cách của nó.

But only by getting up close to these animals

Nhưng chỉ bằng cách đến gần những con vật này

and spending time with them

và dành thời gian với chúng

can we actually even reach out

thì chúng tôi thật sự mới có thể tiếp cận

and dig out these personal characters that they have.

và tìm ra những tính cách mà chúng sở hữu.

BJ: But through our investigation,

BJ: Để tiến hành cuộc điều tra,

we have to seek the wildest places in Africa.

chúng tôi đã phải tìm đến những nơi hoang dã nhất ở châu Phi.

And right now this is in the Okavango Delta

Đây là đồng bằng Okavango

in Botswana.

ở Botswana.

Yes, it is swamp. We live in the swamp in a tent,

Phải, đây là một đầm lầy. Chúng tôi sống trong một cái lều ở giữa đầm lầy.

but I must tell you, every day is exhilarating.

Nhưng tôi phải nói với các bạn rằng mỗi ngày ở đó thật sự rất vui vẻ.

But also, our hearts are in our throats

Tuy vậy phần lớn thời gian

a huge amount of the time,

chúng tôi cũng rất sợ hãi,

because we're driving through water,

vì chúng tôi phải lái xe lội nước,

and it's an unknown territory.

ở một vùng đất xa lạ.

But we're really there

Nhưng chúng tôi thật sự đã ở đó

seeking and searching and filming the iconic cats.

tìm kiếm, tìm kiếm và quay phim những con mèo đặc trưng.

DJ: Now one of the big things, of course,

DJ: Có một điều lớn lao mà ai cũng biết là

everybody knows that cats hate water,

mèo ghét nước.

and so this was a real revelation for us.

Cho nên nhìn thấy điều này thật sự là một phát hiện đối với chúng tôi.

And we could only find this by pushing ourselves,

Và chỉ bằng cách đi đến những nơi mà không một người tỉnh táo nào nên đi,

by going where no sane person should go --

thì chúng tôi mới có thể nhìn thấy được như vậy.

not without some prompting, by the way, from Beverly --

Dĩ nhiên là không thể thiếu được sự thúc giục từ Beverly rồi.

and just pushing the envelope,

Chỉ có vượt qua giới hạn,

going out there, pushing our vehicle, pushing ourselves.

lái xe tới mức tối đa để đi tới đó thôi.

But we've managed to find that these lions

Chúng tôi đã phát hiện ra rằng những con sư tử này

are 15 percent bigger than any others,

lớn hơn những con khác đến 15 phần trăm

and they specialize in hunting buffalo in the water.

và chúng chuyên hóa trong việc săn những con trâu trong nước.

BJ: And then of course, the challenge

BJ: Và dĩ nhiên, thử thách được đưa ra là bạn phải biết

is knowing when to turn around.

khi nào thì nên quay đầu lại.

We don't always get that right,

Chúng tôi thì thường lúc nào cũng đoán sai cả.

and on this particular day,

Và trong ngày hôm đó,

we seriously underestimated the depth.

chúng tôi đã đánh giá thấp mực nước một cách nghiêm trọng.

We got deeper and deeper,

Chúng tôi cứ lún sâu hơn, sâu hơn,

until it was at Dereck's chest-height.

cho tới khi nước lên tới tận ngực của Dereck.

Well then we hit a deep depression,

Sau đó chúng tôi rơi vào khủng hoảng vì nước sâu

and we seriously submerged the vehicle.

và đã nhấn chìm cả cái xe.

We actually managed to drown

Chúng tôi thật sự đã nhấn chìm

two million dollars' worth of camera gear.

thiết bị máy quay trị giá 2 triệu đô la.

We drowned our pride, I must tell you,

Tôi phải nói với các bạn nghiêm trọng hơn là

which was really serious,

chúng tôi đã nhấn chìm cả niềm tự hào của chúng tôi,

and we seized the engine.

Chúng tôi đã làm hư động cơ.

DJ: And of course, one of the rules that we have in the vehicle

DJ: Và dĩ nhiên có 1 quy tắc mà chúng tôi đề ra trong xe là

is that he who drowns the vehicle

người nào làm chìm chiếc xe

gets to swim with the crocodiles.

thì phải bơi cùng cá sấu.

(Laughter)

(Tiếng cười)

You will notice also that all of these images here

Các bạn cũng có thể để ý thấy rằng tất cả những bức ảnh này

are taken from the top angle by Beverly --

đều được Beverly chụp từ góc cao,

the dry top angle, by the way.

cái góc cao khô ráo đó mà.

(Laughter)

(Tiếng cười)

But all the places we get stuck in really have great views.

Nhưng tất cả những nơi mà chúng tôi bị mắc kẹt thật sự có khung cảnh rất tuyệt.

And it wasn't a moment, and these lions came back towards us,

Không phải chỉ trong phút chốc mà những con sư tử này quay trở lại với chúng tôi.

and Beverly was able to get a great photograph.

để Beverly có thể chụp được 1 bức ảnh đẹp như vậy.

BJ: But we truly do

BJ: Chúng tôi thật sự đã

spend day and night

dành cả ngày lẫn đêm để

trying to capture unique footage.

ghi lại những thước phim độc đáo.

And 20 years ago,

20 năm trước đây,

we did a film called "Eternal Enemies"

chúng tôi đã quay 1 bộ phim có tên là "Đối thủ truyền kiếp"

where we managed to capture

để lưu lại

this unusual disturbing behavior across two species --

những hành vi gây hấn bất thường giữa 2 loài

lions and hyenas.

sư tử và linh cẩu.

And surprisingly, it became a cult film.

Thật bất ngờ khi bộ phim lại trở nên nổi tiếng.

And we can only work that out

Chúng tôi chỉ có thể làm được điều đó

as people were seeing parallels

vì mọi người nhìn thấy được những điểm tương đồng

between the thuggish side of nature

giữa thói côn đồ của tự nhiên

and gang warfare.

và chiến tranh băng đảng.

DJ: It was amazing, because you can see that this lion

DJ: Điều đó rất là ấn tượng bởi vì các bạn có thể thấy con sư tử

is doing exactly what his name,

này đang làm chính xác điều mà cái tên

Eetwidomayloh, represents.

Eetwidomayloh của nó đại diện.

He's focused on this hyena,

Nó chăm chú đuổi theo,

and he is going to get it.

để bắt cho bằng được con linh cẩu này.

(Animal sounds)

(Tiếng kêu của linh cẩu và sư tử)

But that's, I think, what this is all about,

Theo tôi nghĩ đó là điều

is that these individuals have these personalities and characters.

làm cho những cá thể này thật sự có tính cách và hành vi.

But for us to get them, not only do we push ourselves,

Nhưng nếu muốn hiểu được, chúng tôi không những phải dấn thân

but we live by certain rules of engagement,

mà còn phải tuân thủ những luật lệ ràng buộc

which mean we can't interfere.

không thể can thiệp vào.

This sort of behavior has been going on

Những kiểu hành vi thế nay đã tiếp diễn từ

for three, four, five million years,

ba, bốn, năm triệu năm nay,

and we can't step in and say, "That's wrong, and that's right."

nên chúng ta không thể nhảy vào và nói "Cái này sai, cái kia đúng" được.

But that's not always easy for us.

Nhưng không phải lúc nào mọi chuyện cũng suôn sẻ.

BJ: So, as Dereck says,

BJ: Như Dereck đã nói,

we have to work through extremes --

chúng tôi phải làm việc trong những điều kiện khắc nghiệt --

extreme temperatures, push ourselves at night.

thời tiết thì khắc nghiệt mà chúng tôi phải ra ngoài vào ban đêm.

Sleep deprivation is extreme.

Thiếu ngủ cũng là 1 điều khắc nghiệt.

We're on the edge

Hầu hết thời gian chúng tôi đều phải

through a large part of the time.

đối diện với hiểm nguy.

But, for 10 years, we tried to capture

Trong 10 năm, chúng tôi đã cố gắng ghi lại hình ảnh

lions and elephants together --

của sư tử và voi cùng nhau --

and never ever managed

nhưng chúng tôi chưa bao giờ thành công

until this particular night.

cho đến tận đêm hôm đó.

And I have to tell you

Và tôi phải nói cho các bạn biết rằng

that it was a disturbing night for me.

đêm hôm đó cực kỳ kinh khủng với tôi.

I had tears rolling down my cheeks.

Nước mắt tôi đã rơi xuống gò má,

I was shaking with anxiety,

còn người tôi thì run lên vì sợ hãi.

but I knew that [I had] to capture something

Nhưng tôi biết mình đã ghi lại được một điều

that had never been seen before, had never been documented.

chưa bao giờ được thấy, chưa bao giờ được lưu trong tài liệu nào cả.

And I do believe you should stay with us.

Và tôi tin rằng các bạn nên xem tiếp với chúng tôi.

DJ: The amazing thing about these moments --

DJ: Điều tuyệt vời trong những khoảnh khắc như thế này,

and this is probably a highlight of our career --

mà có lẽ cũng là cột mốc đáng nhớ trong nghề nghiệp của chúng tôi

is that you never know how it's going to end.

là bạn không bao giờ biết chuyện này sẽ kết thúc như thế nào cả.

Many people believe, in fact,

Nhiều người tin rằng

that death begins in the eyes, not in the heart,

cái chết bắt nguồn từ đôi mắt, chứ không phải từ trái tim

not in the lungs,

hay lá phổi.

and that's when people give up hope,

Và đó là khi con người từ bỏ hy vọng,

or when any life form gives up hope.

hay là khi bất cứ sinh vật nào từ bỏ hy vọng.

And you can see the start of it here.

Như các bạn có thể thấy mọi chuyện đã bắt đầu từ đây.

This elephant, against overwhelming odds,

Chú voi này đơn giản đã từ bỏ hy vọng

simply gives up hope.

do quá sức chịu đựng.

But by the same token,

Nhưng cũng đúng lúc đó,

you can get your hope back again.

bạn có thể lấy lại hy vọng.

So just when you think it's all over, something else happens,

Vì thế nên ngay khi bạn nghĩ mọi chuyện đã kết thúc thì 1 điều gì đó xảy ra,

some spark gets into you,

một tia sáng lóe lên trong bạn,

some sort of will to fight --

là ý chí chiến đấu

that iron will that we all have,

là ý chí thép mà tất cả chúng ta,

that this elephant has,

mà chú voi này,

that conservation has, that big cats have.

mà quy luật sinh tồn, mà những con sư tử này sở hữu.

Everything has that will to survive,

Mọi vật đều có quyền để sinh tồn,

to fight, to push through that mental barrier

để chiến đấu, để vượt qua giới hạn tinh thần

and to keep going.

và để tiến lên.

And for us, in many ways,

Với chúng tôi, chú voi này, xét theo nhiều khía cạnh

this elephant has become

đã trở thành

a symbol of inspiration for us,

một biểu tượng của cảm hứng,

a symbol of that hope as we go forward in our work.

một biểu tượng cho niềm hy vọng cho chúng tôi tiếp tục công việc của mình.

(Applause)

(Vỗ tay)

Now back to the leopard.

Bây giờ trở lại với nàng báo gấm.

We were spending so much time with this leopard

Chúng tôi đã dành rất nhiều thời gian cho nàng báo này,

and getting to understand her individualism,

và bắt đầu hiểu chủ nghĩa cá nhân,

her personal character,

tính cách của nó

that maybe we were taking it a little bit far.

mà có lẽ chúng tôi đã đi hơi xa.

We were perhaps taking her for granted,

Có lẽ chúng tôi đã xem nhẹ nó,

and maybe she didn't like that that much.

và có thể nó không thích như thế.

This is about couples working together,

Đây là chuyện làm việc cùng nhau

and so I do need to say that within the vehicle

nên tôi cần phải nói là ở trong xe

we have quite strict territories, Beverly and I.

thì giữa Beverly và tôi có ranh giới khá rạch ròi.

Beverly sits on the one side

Beverly ngồi 1 bên

where all her camera gear is,

với thiết bị quay phim của cô ấy

and I'm on the other side where my space is.

và tôi thì ngồi ở bên kia với không gian của mình.

These are precious to us, these divides.

Và sự phân chia thế này rất quý giá với chúng tôi.

BJ: But when this little cub saw

BJ: Thế nhưng khi cô báo con này thấy rằng

that I had vacated my seat

tôi đã rời khỏi chỗ của mình

and climbed to the back to get some camera gear,

và trèo ra sau để lấy vài thiết bị quay phim

she came in like a curious cat

thì nàng ta tò mò trèo lên

to come and investigate.

để xem xét.

It was phenomenal, and we felt grateful

Điều này thật phi thường và chúng tôi đã cảm thấy rất biết ơn

that she trusted us to that extent.

khi cô nàng đã tin tưởng chúng tôi đến như vậy.

But at the same time, we were concerned

Nhưng đồng thời chúng tôi cũng rất lo lắng

that if she created this as a habit

là nếu điều này trở thành thói quen và cô nàng

and jumped into somebody else's car,

cứ nhảy lên xe người khác như vậy

it might not turn out the same way --

thì kết quả sẽ không được tốt đẹp thế này.

she might get shot for that.

Nó có thể bị bắn.

So we knew we had to react quickly.

Vậy nên chúng tôi biết là chúng tôi cần phải nhanh chóng hành động.

And the only way we thought we could

Và cách duy nhất chúng tôi nghĩ chúng tôi có thể đuổi nó đi

without scaring her

mà không làm nó sợ là cố gắng tao ra một tiếng gầm

is to try and simulate a growl like her mother would make --

giống như mẹ nó hay làm,

a hiss and a sound.

bằng tiếng huýt gió và âm thanh.

So Dereck turned on the heater fan in the car --

Vậy nên Dereck đã có sáng kiến là bât quạt sưởi

very innovative.

ở trong xe lên.

DJ: It was the only way for me to save the marriage,

DJ: Đó cũng là cách duy nhất để tôi cứu vãn hôn nhân của mình

because Beverly felt she was being replaced, you see.

vì Beverly cảm thấy là cô ấy đang bị thay thế.

(Laughter)

(Tiếng cười)

But really and truly, this was how

Nhưng thật sự đây đã là cách

this little leopard was displaying

mà cô báo nhỏ này thể hiện

her individual personality.

cá tính của nó.

But nothing prepared us

Nhưng chúng tôi đã không được chuẩn bị

for what happened next in our relationship with her,

cho điều gì sẽ xảy ra tiếp trong mối quan hệ của mình với nàng ta,

when she started hunting.

khi cô nàng bắt đầu đi săn.

BJ: And on this first hunt, we truly were excited.

BJ: Và trong cuộc đi săn đầu tiên, chúng tôi thật sự đã rất phấn khích.

It was like watching a graduation ceremony.

Chúng tôi cảm giác như chúng tôi là cha mẹ đỡ đầu

We felt like we were surrogate parents.

đang chứng kiến một buổi lễ tốt nghiệp vậy.

And of course, we knew now

Và dĩ nhiên chúng tôi biết từ bây giờ

that she was going to survive.

nó sẽ sống sót được.

But only when we saw the tiny baby baboon

Nhưng phải đến khi chúng tôi thấy con khỉ đầu chó sơ sinh này

clinging to the mother's fur

bám vào lông của mẹ nó

did we realize that something very unique

thì chúng tôi mới nhận ra một điều thật đặc biệt

was taking place here with Legadema.

sắp xảy ra ở đây với Legadema.

And of course, the baby baboon was so innocent,

Con khỉ sơ sinh này rất ngây thơ nên

it didn't turn and run.

nó chẳng hề quay đầu và bỏ chạy.

So what we watched

Và điều chúng tôi đã quan sát được

over the next couple of hours

trong vài giờ sau đó

was very unique.

thật sự rất đặc biệt.

It was absolutely amazing

Chúng tôi đã rất ấn tượng khi

when she picked it up to safety,

Legadema đã nhặt con khỉ đem tới nơi an toàn

protecting it from the hyena.

và bảo vệ nó khỏi lũ linh cẩu.

And over the next five hours,

Và trong năm giờ tiếp theo,

she took care of it.

cô nàng đã chăm sóc con khỉ sơ sinh.

We realized that we actually don't know everything,

Chúng tôi nhận ra chúng tôi thật sự không biết hết mọi thứ,

and that nature is so unpredictable,

và thiên nhiên thì luôn đầy bất ngờ,

we have to be open at all times.

nên chúng tôi phải luôn sẵn sàng tiếp thu cái mới.

DJ: Okay, so she was a little bit rough.

DJ: Chà, cô nàng có vẻ hơi mạnh bạo đây!

(Laughter)

(Tiếng cười)

But in fact,

Nhưng thật sự

what we were seeing here was interesting.

những gì chúng ta đang thấy ở đây rất thú vị.

Because she is a cub wanting to play,

Cô nàng là 1 cô báo con muốn chơi đùa,

but she was also a predator needing to kill,

nhưng cũng là 1 thợ săn muốn giết chóc,

and yet conflicted in some way,

nhưng lại mâu thuẫn với bản thân

because she was also an emerging mother.

vì cô nàng cũng muốn tỏ ra mình là 1 bà mẹ.

She had this maternal instinct,

Nàng ta có bản năng làm mẹ

much like a young girl on her way to womanhood,

cũng giống như 1 thiếu nữ đang trên đường trở thành phụ nữ vậy.

and so this really took us to this new level

Điều này thật sự đã mở ra một chân trời mới

of understanding that personality.

cho chúng tôi trong việc hiểu thêm về tính cách của nó.

BJ: And of course, through the night, they lay together.

BJ: Và dĩ nhiên suốt đêm đó chúng đã nằm cùng nhau.

They ended up sleeping for hours.

Chúng đã ngủ trong nhiều giờ liền.

But I have to tell you --

Mọi người luôn luôn hỏi, "Chuyện gì đã xảy ra với con khỉ đầu chó con đó?"

everybody always asks, "What happened to the baby baboon?"

Tôi phải nói với các bạn rằng

It did die,

nó đã chết.

and we suspect it was from the freezing winter nights.

Và chúng tôi nghĩ nguyên nhân là do những đêm mùa đông giá lạnh.

DJ: So at this stage, I guess,

DJ: Tôi đoán đến giai đoạn này thì

we had very, very firm ideas

chúng ta đã có những khái niệm rất, rất vững chắc

on what conservation meant.

về ý nghĩa của sự bảo tồn.

We had to deal with these individual personalities.

Chúng ta phải giao tiếp với những cá thể độc lập này.

We had to deal with them with respect

Chúng ta phải đối xử trân trọng

and celebrate them.

và hoan nghênh chúng.

And so we, with the National Geographic, formed the Big Cats Initiative

Vì thế cho nên chúng tôi, cùng với tạp chí National Geographic, đã thành lập Big Cats Initiative

to march forward into conservation,

để phát triển sự bảo tồn,

taking care of the big cats that we loved --

để chăm sóc những "con mèo lớn" mà chúng ta yêu quý

and then had an opportunity to look back over the last 50 years

và có cơ hội để nhìn lại những gì

to see how well we had all collectively been doing.

chúng ta đã làm trong 50 năm vừa qua.

So when Beverly and I were born,

Lúc Beverly và tôi ra đời

there were 450,000 lions,

số lượng sư tử là 450,000 con.

and today there are 20,000.

Bây giờ chỉ còn 20,000 con.

Tigers haven't fared any better --

Loài hổ cũng chịu chung số phận,

45,000

từ 45,000 con

down to maybe 3,000.

xuống còn khoảng 3,000 con.

BJ: And then cheetahs have crashed

BJ: Còn loài báo gêpa (cheetah)

all the way down to 12,000.

thì đã xuống tới mức 12,000 con.

Leopards have plummeted

Loài báo gấm thì giảm mạnh

from 700,000

từ 700 ngàn con

down to a mere 50,000.

xuống chỉ còn 50,000 con.

Now in the extraordinary time

Trong khoảng thời gian

that we have worked with Legadema --

5 năm đặc biệt

which is really over a five-year period --

khi chúng tôi làm việc với Legadema,

10,000 leopards were legally shot

10,000 con báo đã bị bắn một cách hợp pháp

by safari hunters.

bởi những thợ săn.

And that's not the only leopards

Và không chỉ có bao nhiêu đó con báo đã bị giết

that were being killed through that period.

vào thời điểm đó.

There's an immense amount of poaching as well,

Số lượng săn trộm trong thực tế cũng rất lớn.

and so possibly the same amount.

Nên có thể số báo bị giết do săn trộm cũng tương đương 10,000.

It's simply not sustainable.

Điều này thật quá sức chịu đựng.

We admire them,

Chúng ta ngưỡng mộ

and we fear them,

và sợ hãi chúng.

and yet, as man, we want to steal their power.

Thế nhưng con người chúng ta vẫn muốn tước đoạt uy quyền của chúng.

It used to be the time

Đã từng có thời gian

where only kings wore a leopard skin,

mà chỉ có những vị vua mới mặc da báo,

but now throughout rituals and ceremonies,

nhưng bây giờ thì cả thầy mo và trưởng làng cũng mặc

traditional healers and ministers.

trong những nghi thức và nghi lễ.

And of course, looking at this lion paw

Khi nhìn thấy bàn chân sư tử

that has been skinned,

vừa bị lột da này,

it eerily reminds me

tôi lại nhớ đến

of a human hand,

bàn tay của một con người.

and that's ironic, because their fate is in our hands.

Và điều đó thật oái oăm làm sao, khi mà số phận của chúng lại nằm trong tay chúng ta.

DJ: There's a burgeoning bone trade.

DJ: Giao dịch buôn bán xương hiện nay đang phát triển.

South Africa just released some lion bones onto the market.

Nam Phi vừa đưa xương sư tử vào thị trường.

Lion bones and tiger bones look exactly the same,

Xương sư tử và xương hổ thì giống y như nhau,

and so in a stroke, the lion bone industry

nên chẳng mấy chốc mà nền công nghiệp xương sư tử

is going to wipe out all the tigers.

sẽ lấn lướt nền công nghiệp xương hổ.

So we have a real problem here,

Vì vậy chúng ta có một vấn đề thực sự không thua

no more so than the lions do, the male lions.

gì những con sư tử gặp phải. Đó là những con sư tử đực.

So the 20,000 lion figure that you just saw

Thống kê 20,000 con sư tử mà các bạn vừa thấy

is actually a red herring,

thật ra chỉ là con số cảnh báo.

because there may be 3,000 or 4,000 male lions,

bởi vì chỉ có khoảng 3 hay 4 ngàn sư tử đực,

and they all are actually

và chúng đang bị nhiễm cùng

infected with the same disease.

một dịch bệnh.

I call it complacency --

Tôi gọi nó là sự tự mãn,

our complacency.

sự tự mãn của chúng ta.

Because there's a sport, there's an activity going on

Bởi vì có một môn thể thao, một hoạt động tiếp diễn

that we're all aware of, that we condone.

mà chúng ta đều biết đến và cho qua.

And that's probably because we haven't seen it

Có lẽ là vì chúng ta đã không nhìn nó

like we are today.

như chúng ta đang thấy hiện nay.

BJ: And you have to know

BJ: Các bạn nên biết rằng

that, when a male lion is killed,

khi một con sư tử đực bị giết thì

it completely disrupts the whole pride.

cả đàn sư tử sẽ bị xáo trộn hoàn toàn.

A new male comes into the area

Một con đực mới sẽ xâm chiếm lãnh thổ

and takes over the pride,

và bầy đàn.

and, of course, first of all kills all the cubs

Dĩ nhiên điều đầu tiên mà kẻ xâm chiếm làm là giết chết tất cả các sư tử con

and possibly some of the females that are defending their cubs.

và có thể cả một vài sư tử cái muốn bảo vệ đàn con.

So we've estimated

Vậy nên chúng tôi ước đoán

that between 20 [and] 30 lions are killed

khi một con sư tử được treo trên tường

when one lion is hanging on a wall

thì sẽ có từ 20 tới 30 con khác bị giết

somewhere in a far-off place.

ở 1 nơi xa xôi nào đó ngoài kia.

DJ: So what our investigations have shown

DJ: Những nghiên cứu của chúng tôi cho thấy

is that these lions are essential.

rằng những con sư tử này thật sự cần thiết.

They're essential to the habitat.

Chúng cần thiết với môi trường sống.

If they disappear,

Nếu chúng biến mất

whole ecosystems in Africa disappear.

thì cả hệ sinh thái ở châu Phi cũng sẽ biến mất theo.

There's an 80-billion-dollar-a-year

Mỗi năm châu Phi có được 80 tỷ đô la thu nhập

ecotourism revenue stream into Africa.

từ du lịch sinh thái.

So this is not just a concern about lions;

Vì vậy đây không chỉ là mối bận tâm về những con sư tử,

it's a concern about communities in Africa as well.

mà nó còn là sự quan tâm đến những cộng đồng ở châu Phi.

If they disappear, all of that goes away.

Nếu những con sư tử biến mất, thì tất cả sẽ không còn.

But what I'm more concerned about in many ways

Nhưng điều tôi lo ngại hơn nữa

is that, as we de-link ourselves from nature,

là khi chúng ta tách mình ra khỏi tự nhiên,

as we de-link ourselves spiritually

khi chúng ta tách rời tinh thần của mình

from these animals,

khỏi những con vật này.

we lose hope,

thì chúng ta mất đi hy vọng,

we lose that spiritual connection,

chúng ta mất đi sự gắn kết tinh thần,

our dignity, that thing within us

phẩm chất, những gì tồn tại trong chúng ta,

that keeps us connected to the planet.

những gì kết nối chúng ta với hành tinh này.

BJ: So you have to know, looking into the eyes

BJ: Các bạn phải thấy sự báo động cao độ

of lions and leopards right now,

khi nhìn vào mắt của những con sư tử,

it is all about critical awareness.

những con báo bây giờ.

And so what we are doing,

Nên những gì chúng tôi đang làm là sẽ

in February, we're bringing out a film called "The Last Lion,"

cho ra mắt bộ phim "Con sư tử cuối cùng" vào tháng Hai.

and "The Last Lion" is exactly

Và "Con sư tử cuối cùng" chính xác là

what is happening right now.

những gì đang xảy ra.

That is the situation we're in --

Đó là tình trạng mà chúng ta đang đối mặt -

the last lions.

những con sư tử cuối cùng.

That is, if we don't take action and do something,

Nếu chúng ta không hành động và làm một điều gì đó,

these plains will be completely devoid

thì những đồng bằng này sẽ hoàn toàn vắng mặt

of big cats,

những con mèo lớn,

and then, in turn, everything else will disappear.

rồi sau đó, theo trình tự mọi thứ khác cũng sẽ biến mất.

And simply, if we can't protect them,

Nói một cách đơn giản là nếu chúng ta không thể bảo vệ chúng,

we're going to have a job protecting ourselves as well.

thì chúng ta sẽ có việc khác để làm là bảo vệ chính chúng ta.

DJ: And in fact, that original thing that we spoke about

DJ: Và thực sự điều mà chúng tôi đã đề cập

and designed our lives by --

và đã định hướng cuộc sống của chúng tôi,

that conservation was all about respect

rằng sự bảo tồn tất cả là từ sự trân trọng

and celebration --

và ca ngợi,

is probably true. That's really what it needs.

đó là những gì cần thiết và đúng đắn.

We need it. We respect and celebrate each other

Chúng ta cần nó. Chúng ta trân trọng và ca ngợi lẫn nhau

as a man and a woman, as a community

như 1 người đàn ông và 1 người phụ nữ, như 1 cộng đồng,

and as part of this planet,

như một phần của hành tinh này,

and we need to continue that.

và chúng ta cần tiếp tục làm như thế.

And Legadema?

Còn Legadema?

Well we can report, in fact,

Về nó thì chúng tôi có thể thông báo rằng,

that we're grandparents.

chúng tôi đã lên chức ông bà rồi.

(Laughter)

(Tiếng cười)

BJ/DJ: Thank you very much.

BJ/DJ: Cảm ơn các bạn rất nhiều.

(Applause)

(Vỗ tay)