Beverly + Dereck Joubert: Life lessons from big cats

Tłumaczenie: Paulina Dzwonnik Korekta: Oskar Kocoł

Beverly Joubert: We are truly passionate

Beverly Joubert: Jesteśmy prawdziwymi pasjonatami

about the African wilderness

afrykańskiej dzikiej natury

and protecting the African wilderness,

i jej ochrony.

and so what we've done

I dlatego

is we've focused on iconic cats.

skupiamy się na dzikich kotach.

And I know,

Wiem, że w świetle

in the light of human suffering and poverty

ludzkiego cierpienia i biedy,

and even climate change,

a nawet w świetle zmian klimatu,

one would wonder,

ktoś mógłby się zastanawiać,

why worry about a few cats?

dlaczego martwicie się o kilka kotów?

Well today we're here

Więc dzisiaj jesteśmy tu

to share with you a message that we have learned

by podzielić się z wami przesłaniem,

from a very important and special character --

które przekazał nam pewien ważny i szczególny typ -

this leopard.

ten lampart.

Dereck Joubert: Well, our lives have basically been

Dereck Joubert: Nasze życie jest w zasadzie

like a super long episode of "CSI" --

jak jakiś strasznie długi odcinek serialu "CSI"

something like 28 years.

trwający około 28 lat.

In essence, what we've done

Krótko mówiąc, zajmujemy się nauką,

is we've studied the science, we've looked at the behavior,

obserwacją zachowania

we've seen over 2,000 kills

widzieliśmy ponad 2000 zdobyczy

by these amazing animals.

upolowanych przez te niesamowite zwierzęta.

But one of the things that science really lets us down on

Ale nauka nie wszystko mogła nam wyjaśnić.

is that personality,

Jedna z takich rzeczy to osobowość,

that individual personality that these animals have.

indywidualny charakter tych zwierząt.

And here's a prime example.

Oto doskonały przykład.

We found this leopard in a 2,000-year-old

Znaleźliśmy tę lamparcicę w mającym ponad 2000 lat

baobab tree in Africa,

drzewie baobabu w Afryce,

the same tree that we found her mother in

w tym samym, w którym znaleźliśmy jej matkę,

and her grandmother.

i jej babkę.

And she took us on a journey

To ona zabrała nas w podróż,

and revealed something very special to us --

i odkryła przed nami coś niezwykłego --

her own daughter, eight days old.

swoją własną, 8-dniową córkę.

And the minute we found this leopard,

I w chwili, kiedy znaleźliśmy tę lamparcicę,

we realized that we needed to move in,

zrozumieliśmy, że musimy tam zostać.

and so we basically stayed with this leopard

W taki właśnie sposób zostaliśmy z nią

for the next four-and-a-half years --

przez następne cztery i pół roku --

following her every day,

podążając za nią każdego dnia,

getting to know her,

ucząc się jej,

that individual personality of hers,

jej niepowtarzalnej osobowości,

and really coming to know her.

naprawdę ją poznaliśmy.

Now I'm destined

Coż, jestem skazany na

to spend a lot of time

spędzanie mnóstwa czasu

with some unique,

z wyjątkowymi,

very, very special,

bardzo, bardzo szczególnymi,

individualistic

indywidualistycznymi,

and often seductive female characters.

i często uwodzicielskimi istotami płci żeńskiej.

(Laughter)

(Śmiech)

Beverly's clearly one of them,

Oczywiście, Beverly jest jedną z nich,

and this little leopard, Legadema, is another,

a drugą jest ten mały lampart, Lagadema,

and she changed our lives.

ona zmieniła nasze życie.

BJ: Well we certainly did spend a lot of time with her --

Beverly: No cóż, rzeczywiście spędziliśmy z nią dużo czasu --

in fact, more time than even her mother did.

nawet więcej niż jej matka.

When her mother would go off hunting,

Kiedy jej matka wyruszała na polowanie,

we would stay and film.

my zostawaliśmy i filmowaliśmy ją.

And early on, a lightning bolt hit a tree

Na samym początku naszej przygody, piorun uderzył w drzewo

20 paces away from us.

jakieś 15 metrów od nas.

It was frightening,

To było przerażające.

and it showered us with leaves and a pungent smell.

Spadła na nas masa liści i otoczył nas gryzący dym.

And of course, we were stunned for a while,

Zamarliśmy na chwilę,

but when we managed to get our wits about us,

ale kiedy dotarło do nas, co się stało,

we looked at it and said, "My gosh,

spojrzeliśmy na małego lamparta

what's going to happen with that little cub?

i przeraziliśmy się "Co się z nią stanie?

She's probably going to forever associate

Pewnie już zawsze będziemy jej się kojarzyć

that deafening crash with us."

z tym ogłuszającym trzaskiem pioruna."

Well, we needn't have worried.

Ale niepotrzebnie się martwiliśmy.

She came charging out of the thicket straight towards us,

Wybiegła z tej gęstwiny prosto na nas,

sat next to us, shivering,

cała drżąca usiadła obok,

with her back towards Dereck, and looking out.

tyłem do Dereka, i wypatrywała zagrożenia.

And actually from that day on,

I właściwie od tamtego dnia

she's been comfortable with us.

czuła się przy nas swobodnie.

So we felt that that day

Owego dnia naprawdę poczuliśmy

was the day that she really earned her name.

że zasłużyła na swoje imię.

We called her Legadema,

Nazwaliśmy ją Legadema,

which means, "light from the sky."

co znaczy "światło z nieba".

DJ: Now we've found these individualisms

Derek: Odkryliśmy taką indywidualność

in all sorts of animals,

u różnych zwierząt,

in particular in the cats.

szczególnie u kotów.

This particular one is called Eetwidomayloh,

Ten nazywa się Eetwidomayloh,

"he who greets with fire,"

"witający ogniem".

and you can just see that about him, you know -- that's his character.

I to po prostu po nim widać -- taki ma charakter.

But only by getting up close to these animals

Ale jedynie zbliżając się do tych zwierząt

and spending time with them

i spędzając z nimi czas

can we actually even reach out

możemy tak naprawdę odkryć

and dig out these personal characters that they have.

ich indywidualne charaktery.

BJ: But through our investigation,

Beverly: Prowadząc badania

we have to seek the wildest places in Africa.

odwiedzamy najdziksze miejsca w Afryce.

And right now this is in the Okavango Delta

To zdjęcie zostało zrobione w delcie Okawango

in Botswana.

w Botswanie.

Yes, it is swamp. We live in the swamp in a tent,

Tak, to są bagna. Mieszkamy w namiocie na bagnach.

but I must tell you, every day is exhilarating.

Przyznam, że każdy dzień jest emocjonujący.

But also, our hearts are in our throats

Strach zagląda nam w oczy

a huge amount of the time,

naprawdę często,

because we're driving through water,

bo brodzimy autem w wodzie,

and it's an unknown territory.

a to zupełnie nieznany teren.

But we're really there

Ale tak naprawdę jesteśmy tam po to

seeking and searching and filming the iconic cats.

by wypatrywać, szukać i filmować te niesamowite koty.

DJ: Now one of the big things, of course,

Derek: Jedną z ważnych rzeczy jest to,

everybody knows that cats hate water,

że - jak wszyscy wiedzą - koty nie znoszą wody.

and so this was a real revelation for us.

Więc to było dla nas prawdziwym odkryciem.

And we could only find this by pushing ourselves,

By to sprawdzić, musieliśmy dotrzeć tam,

by going where no sane person should go --

gdzie nikt o zdrowych zmysłach nie powinien się pchać --

not without some prompting, by the way, from Beverly --

a ja byłem trochę popychany przez Beverly.

and just pushing the envelope,

Przekraczaliśmy pewne granice,

going out there, pushing our vehicle, pushing ourselves.

coraz dalej, coraz więcej wymagając od auta, od siebie samych.

But we've managed to find that these lions

Odkryliśmy, że te tamtejsze lwy

are 15 percent bigger than any others,

są o 15 procent większe od innych,

and they specialize in hunting buffalo in the water.

a ich specjalnością jest wodne polowanie na bawoły.

BJ: And then of course, the challenge

Beverly: Rzecz jasna najważniejsze wyzwanie

is knowing when to turn around.

to wiedzieć, kiedy zawrócić.

We don't always get that right,

Nie zawsze nam się to udawało.

and on this particular day,

Tego dnia na przykład

we seriously underestimated the depth.

naprawdę źle oceniliśmy głębokość wody.

We got deeper and deeper,

Było coraz głębiej i głębiej,

until it was at Dereck's chest-height.

woda sięgała już klatki piersiowej Derecka.

Well then we hit a deep depression,

Wpadliśmy wtedy w głęboki dół

and we seriously submerged the vehicle.

i poważnie zalaliśmy nasz samochód.

We actually managed to drown

Zatopiliśmy wtedy sprzęt filmowy

two million dollars' worth of camera gear.

o wartości dwóch milionów dolarów.

We drowned our pride, I must tell you,

Woda rozmyła dumę, i powiem wam,

which was really serious,

że zatarliśmy silnik

and we seized the engine.

co, było naprawdę poważne.

DJ: And of course, one of the rules that we have in the vehicle

Dereck: Jedna z naszych zasad mówi,

is that he who drowns the vehicle

że nagrodą za zatopienie pojazdu

gets to swim with the crocodiles.

jest kąpiel z krokodylami.

(Laughter)

(Śmiech)

You will notice also that all of these images here

Jak widzicie wszystkie te zdjęcia

are taken from the top angle by Beverly --

zostały zrobione przez Beverly z góry,

the dry top angle, by the way.

dodam - z góry gdzie było sucho.

(Laughter)

(Śmiech)

But all the places we get stuck in really have great views.

Jednak wszędzie, gdzie się wpakujemy, są piękne widoki.

And it wasn't a moment, and these lions came back towards us,

To wszystko trochę trwało, te lwy wróciły w naszą stronę,

and Beverly was able to get a great photograph.

a Beverly udało się zrobić świetne zdjęcie.

BJ: But we truly do

Beverly: Tak naprawdę

spend day and night

poświęcamy całe dnie i noce

trying to capture unique footage.

starając się utrwalić na filmie rzeczy wyjątkowe.

And 20 years ago,

20 lat temu

we did a film called "Eternal Enemies"

nakręciliśmy film pt. "Odwieczni Wrogowie"

where we managed to capture

w którym udało nam się pokazać

this unusual disturbing behavior across two species --

niezwykłe, niepokojące zachowanie dwóch gatunków --

lions and hyenas.

lwów i hien.

And surprisingly, it became a cult film.

Niespodziewanie film stał się kultowy.

And we can only work that out

Wydaje nam się,

as people were seeing parallels

że ludzie widzieli pewne podobieństwa

between the thuggish side of nature

między bandycką stroną natury,

and gang warfare.

a wojnami gangów.

DJ: It was amazing, because you can see that this lion

Dereck: To niezwykłe, ale możecie się przekonać,

is doing exactly what his name,

że ten lew robi dokładnie to,

Eetwidomayloh, represents.

co oznacza jego imię - Eetwidomayloh.

He's focused on this hyena,

Skupił się na tej hienie,

and he is going to get it.

i dopadnie ją.

(Animal sounds)

(Zwierzęce odgłosy)

But that's, I think, what this is all about,

Myślę, że właśnie o to w tym wszystkim chodzi:

is that these individuals have these personalities and characters.

te wszystkie zwierzęta mają swoje osobowości i charaktery.

But for us to get them, not only do we push ourselves,

Żeby się do nich dostać, musimy nie tylko wejść na ich teren,

but we live by certain rules of engagement,

ale musimy żyć według pewnych zasad,

which mean we can't interfere.

co oznacza, że nie możemy się wtrącać.

This sort of behavior has been going on

Te zwierzęta zachowują się w ten sposób

for three, four, five million years,

od trzech, czterech, pięciu milionów lat

and we can't step in and say, "That's wrong, and that's right."

więc nie można się wtrącać mówiąc - "To jest złe, a to jest dobre".

But that's not always easy for us.

Chociaż czasem jest nam z tym ciężko.

BJ: So, as Dereck says,

Beverly: Jak mówi Dereck,

we have to work through extremes --

pracujemy w skrajnie trudnych warunkach

extreme temperatures, push ourselves at night.

ekstremalnych temperaturach, nocą,

Sleep deprivation is extreme.

skrajnie wykończeni brakiem snu.

We're on the edge

Większość czasu

through a large part of the time.

żyjemy na krawędzi.

But, for 10 years, we tried to capture

Przez 10 lat staraliśmy się nagrać

lions and elephants together --

lwy i słonie razem

and never ever managed

i nigdy nam się to nie udawało

until this particular night.

aż do tej szczególnej nocy.

And I have to tell you

Przyznam, że dla mnie

that it was a disturbing night for me.

to była bardzo trudna noc.

I had tears rolling down my cheeks.

Łzy ciurkiem leciały mi z oczu.

I was shaking with anxiety,

Drżałam, pełna lęku.

but I knew that [I had] to capture something

Wiedziałam jednak, że może nam się udać nagrać coś,

that had never been seen before, had never been documented.

czego nikt jeszcze nie widział, co nie zostało jeszcze udokumentowane.

And I do believe you should stay with us.

I naprawdę wierzę, że powinniście tego posłuchać.

DJ: The amazing thing about these moments --

Dereck: Czymś niezwykłym w takich chwilach

and this is probably a highlight of our career --

- a to chyba najważniejszy moment naszej kariery -

is that you never know how it's going to end.

jest to, że nigdy nie wiadomo jak to się skończy.

Many people believe, in fact,

Wiele osób wierzy,

that death begins in the eyes, not in the heart,

że śmierć zaczyna się w oczach, nie w sercu,

not in the lungs,

nie w płucach.

and that's when people give up hope,

I wtedy ludzie tracą nadzieję,

or when any life form gives up hope.

każda żywa istota traci wtedy nadzieję.

And you can see the start of it here.

I tutaj właśnie możecie zobaczyć taki początek.

This elephant, against overwhelming odds,

Ten słoń, wbrew wszelkiemu prawdopodobieństwu,

simply gives up hope.

po prostu traci nadzieję.

But by the same token,

Ale w taki sam sposób

you can get your hope back again.

można nadzieję odzyskać.

So just when you think it's all over, something else happens,

Kiedy myśli się, że wszystko stracone, może się zdarzyć coś,

some spark gets into you,

co rozbudzi jakąś iskierkę,

some sort of will to fight --

jakąś wolę walki,

that iron will that we all have,

tę żelazną wolę, którą wszyscy mamy,

that this elephant has,

i którą ma także ten słoń,

that conservation has, that big cats have.

którą ma natura, i wielkie koty.

Everything has that will to survive,

Wszystko, co ma wolę przetrwania,

to fight, to push through that mental barrier

wolę walki, wolę przełamania takiej mentalnej bariery,

and to keep going.

wolę, by iść naprzód.

And for us, in many ways,

Pod wieloma względami

this elephant has become

ten słoń stał się dla nas

a symbol of inspiration for us,

symbolem inspiracji,

a symbol of that hope as we go forward in our work.

symbolem nadziei w naszej codziennej pracy.

(Applause)

(Brawa)

Now back to the leopard.

Ale wróćmy do lamparta.

We were spending so much time with this leopard

Spędzaliśmy z tą lamparcicą tak dużo czasu,

and getting to understand her individualism,

starając się zrozumieć jej osobowość,

her personal character,

jej charakter,

that maybe we were taking it a little bit far.

że być może posunęliśmy się trochę za daleko.

We were perhaps taking her for granted,

Być może jej nie doceniliśmy,

and maybe she didn't like that that much.

i może jej się to zbytnio nie spodobało.

This is about couples working together,

Jesteśmy parą i pracujemy razem,

and so I do need to say that within the vehicle

więc muszę wam wyjaśnić, że w samochodzie

we have quite strict territories, Beverly and I.

mamy z Beverly jasny podział terytorium:

Beverly sits on the one side

ona siedzi z jednej strony,

where all her camera gear is,

gdzie jest też jej sprzęt do filmowania,

and I'm on the other side where my space is.

a ja jestem z drugiej strony, gdzie jest moja przestrzeń.

These are precious to us, these divides.

Ten podział jest dla nas ważny.

BJ: But when this little cub saw

Beverly: Ale kiedy ten młoda zobaczyła

that I had vacated my seat

że opuściłam moje miejsce,

and climbed to the back to get some camera gear,

- przecisnęłam się do tyłu po jakiś sprzęt -

she came in like a curious cat

podeszła jak ciekawskie kocisko

to come and investigate.

żeby sprawdzić "teren".

It was phenomenal, and we felt grateful

To było fantastyczne i czuliśmy się wdzięczni,

that she trusted us to that extent.

że nam aż tak zaufała.

But at the same time, we were concerned

Jednocześnie martwiliśmy się,

that if she created this as a habit

bo gdyby zaczęła się tak częściej zachowywać,

and jumped into somebody else's car,

i gdyby wskoczyła do czyjegoś samochodu,

it might not turn out the same way --

to mogłoby się dla niej inaczej skończyć

she might get shot for that.

- ktoś mógłby ją postrzelić.

So we knew we had to react quickly.

Więc wiedzieliśmy, że musimy szybko zareagować.

And the only way we thought we could

Jedyne co przyszło nam do głowy,

without scaring her

to nie strasząc jej,

is to try and simulate a growl like her mother would make --

próbować naśladować warczenie, jakie wydałaby z siebie jej matka,

a hiss and a sound.

syknięcie i ostrzegawczy odgłos.

So Dereck turned on the heater fan in the car --

Dereck włączył wentylator w samochodzie

very innovative.

- co było bardzo błyskotliwe.

DJ: It was the only way for me to save the marriage,

Dereck: Cóż, był to jedyny sposób na uratowanie naszego małżeństwa,

because Beverly felt she was being replaced, you see.

bo Beverly czuła, że ktoś ją zaczyna zastępować.

(Laughter)

(Śmiech)

But really and truly, this was how

Ale tak naprawdę, w ten sposób

this little leopard was displaying

ten lampart przejawiał

her individual personality.

swój wyjątkowy charakter.

But nothing prepared us

Nic jednak nie przygotowało nas na to,

for what happened next in our relationship with her,

co zdarzyło się w naszej relacji z tą lamparcicą

when she started hunting.

kiedy zaczęła polować.

BJ: And on this first hunt, we truly were excited.

Beverly: W czasie jej pierwszego polowania byliśmy bardzo podekscytowani.

It was like watching a graduation ceremony.

Jakbyśmy byli na uroczystości wręczania dyplomów maturalnych.

We felt like we were surrogate parents.

Czuliśmy się jak rodzina zastępcza.

And of course, we knew now

I oczywiście wiedzieliśmy już,

that she was going to survive.

że uda jej się przeżyć.

But only when we saw the tiny baby baboon

Ale dopiero gdy dostrzegliśmy tego maleńkiego pawiana

clinging to the mother's fur

kurczowo trzymającego się futra matki,

did we realize that something very unique

zdaliśmy sobie sprawę, że coś niezwykłego

was taking place here with Legadema.

dzieje się z Legademą.

And of course, the baby baboon was so innocent,

Ten młodziutki pawian był tak niewinny,

it didn't turn and run.

że nie uciekł przerażony.

So what we watched

To, co obserwowaliśmy

over the next couple of hours

przez następnych kilka godzin,

was very unique.

było po prostu niesamowite.

It was absolutely amazing

Po prostu zdumiało nas

when she picked it up to safety,

kiedy podniosła maleństwo i zabrała je

protecting it from the hyena.

chroniąc przed hienami.

And over the next five hours,

Opiekowała się nim

she took care of it.

przez kolejnych pięć godzin.

We realized that we actually don't know everything,

Uzmysłowiliśmy sobie, że nie wiemy wszystkiego,

and that nature is so unpredictable,

że natura jest tak nieprzewidywalna,

we have to be open at all times.

a my, musimy być stale otwarci.

DJ: Okay, so she was a little bit rough.

Dereck: No dobrze, może była trochę zadziorna.

(Laughter)

(Śmiech)

But in fact,

Ale tak naprawdę

what we were seeing here was interesting.

to, co widzieliśmy, było interesujące.

Because she is a cub wanting to play,

Bo przecież była jeszcze młodziutka i lubiła się bawić,

but she was also a predator needing to kill,

ale była też drapieżnikiem, który musi zabijać,

and yet conflicted in some way,

wewnętrznie w pewien sposób skonfliktowanym,

because she was also an emerging mother.

bo jednocześnie dojrzewała już do roli matki.

She had this maternal instinct,

Miała już instynkt macierzyński,

much like a young girl on her way to womanhood,

podobnie jak dziewczynki stające się kobietami.

and so this really took us to this new level

To doświadczenie pozwoliło nam

of understanding that personality.

lepiej poznać jej osobowość.

BJ: And of course, through the night, they lay together.

Beverly: Noc spędziła leżąc z maleńkim pawianem.

They ended up sleeping for hours.

Spali razem wiele godzin.

But I have to tell you --

Oczywiście wszyscy nas pytają

everybody always asks, "What happened to the baby baboon?"

"Co się stało z tym malutkim pawianem?"

It did die,

Nie przeżył.

and we suspect it was from the freezing winter nights.

Prawdopodobnie zginął przez chłód zimowych nocy.

DJ: So at this stage, I guess,

Dereck: Na tym etapie mieliśmy chyba

we had very, very firm ideas

bardzo jasny pogląd na to,

on what conservation meant.

czym jest ochrona gatunków.

We had to deal with these individual personalities.

Mieliśmy do czynienia z tymi odrębnymi charakterami.

We had to deal with them with respect

Należało traktować je z szacunkiem

and celebrate them.

i cieszyć się nimi.

And so we, with the National Geographic, formed the Big Cats Initiative

Dlatego właśnie wraz z National Geographic stworzyliśmy Big Cats Initiative

to march forward into conservation,

aby szerzyć ideę ochrony gatunków,

taking care of the big cats that we loved --

opiekując się naszymi ukochanymi wielkimi kotami.

and then had an opportunity to look back over the last 50 years

Była to też okazja by spojrzeć na ostatnie 50 lat

to see how well we had all collectively been doing.

i przekonać się jak świetnie nam razem idzie.

So when Beverly and I were born,

I tak, w czasach kiedy Beverly i ja się urodziliśmy,

there were 450,000 lions,

na świecie było 450 tysięcy lwów,

and today there are 20,000.

- a dziś jest ich 20 tysięcy.

Tigers haven't fared any better --

Tygrysom nie powiodło się lepiej -

45,000

z 45 tysięcy

down to maybe 3,000.

zostały może 3 tysiące.

BJ: And then cheetahs have crashed

Beverly: Liczba gepardów spadła

all the way down to 12,000.

do 12 tysięcy.

Leopards have plummeted

Liczba lampartów spadła

from 700,000

z 700 tysięcy

down to a mere 50,000.

do zaledwie 50 tysięcy.

Now in the extraordinary time

Podczas tego wyjątkowego okresu

that we have worked with Legadema --

gdy pracowaliśmy z Legademą,

which is really over a five-year period --

co trwało niewiele ponad pięć lat,

10,000 leopards were legally shot

myśliwi na wyprawach safari zastrzelili legalnie

by safari hunters.

10 tysięcy lampartów.

And that's not the only leopards

A przecież w tym okresie

that were being killed through that period.

zabijano także inne zwierzęta.

There's an immense amount of poaching as well,

Do tego dochodzi także ogromna liczba kłusowników.

and so possibly the same amount.

Czyli zastrzelono mniej więcej drugie tyle, co legalni myśliwi.

It's simply not sustainable.

W efekcie, wielu gatunkom grozi wyginięcie.

We admire them,

Podziwiamy je,

and we fear them,

i obawiamy się ich.

and yet, as man, we want to steal their power.

A jednak, jako rasa ludzka. chcemy wydrzeć należną im władzę.

It used to be the time

Dawno temu,

where only kings wore a leopard skin,

skórę lampartów nosili wyłącznie królowie,

but now throughout rituals and ceremonies,

a teraz widzimy różne ceremonie i rytuały,

traditional healers and ministers.

tradycyjnych uzdrawiaczy i szamanów.

And of course, looking at this lion paw

Gdy patrzę na tę łapę lwa,

that has been skinned,

obdartą ze skóry,

it eerily reminds me

to w pewien upiorny sposób

of a human hand,

przypomina ona ludzką rękę.

and that's ironic, because their fate is in our hands.

To pewna ironia, bo ich los jest teraz w naszych rękach.

DJ: There's a burgeoning bone trade.

Dereck: Kwitnie handel kośćmi.

South Africa just released some lion bones onto the market.

Południowa Afryka wypuściła właśnie na rynek lwie kości.

Lion bones and tiger bones look exactly the same,

A lwie kości i kości tygrysa wyglądają tak samo,

and so in a stroke, the lion bone industry

więc za jednym zamachem, ten biznes

is going to wipe out all the tigers.

doprowadzi do wyginięcia tygrysów.

So we have a real problem here,

To jest prawdziwy problem,

no more so than the lions do, the male lions.

szczególnie dla lwich samców.

So the 20,000 lion figure that you just saw

Liczba 20 tysięcy osobników, którą widzieliście,

is actually a red herring,

to tak naprawdę temat zastępczy,

because there may be 3,000 or 4,000 male lions,

bo równie dobrze to może być 3 czy 4 tysiące samców,

and they all are actually

a i tak wszystkie

infected with the same disease.

zarażone są tą samą chorobą.

I call it complacency --

Nazywam ją samozadowolenie,

our complacency.

nasze samozadowolenie.

Because there's a sport, there's an activity going on

Ponieważ to jest sport, ta działalność,

that we're all aware of, that we condone.

o której wszyscy wiemy i którą tolerujemy.

And that's probably because we haven't seen it

Być może dlatego, że nie widzieliśmy tego wcześniej

like we are today.

tak jak widzimy to dziś.

BJ: And you have to know

Beverly: Musicie wiedzieć,

that, when a male lion is killed,

że gdy zabija się lwa samca,

it completely disrupts the whole pride.

to całkowicie rozbija się życie całego stada.

A new male comes into the area

Teren przejmuje nowy samiec,

and takes over the pride,

który przejmuje też władzę w stadzie,

and, of course, first of all kills all the cubs

i, rzecz jasna, najpierw zabija wszystkie młode

and possibly some of the females that are defending their cubs.

i czasami niektóre samice, broniące swojego potomstwa.

So we've estimated

Szacujemy,

that between 20 [and] 30 lions are killed

że od 20 do 30 lwów ginie za każdym razem

when one lion is hanging on a wall

gdy trofeum z głowy lwa wieszane jest na ścianie

somewhere in a far-off place.

gdzieś w jakimś dalekim kraju.

DJ: So what our investigations have shown

Dereck: Nasze badania pokazały,

is that these lions are essential.

że te lwy mają kluczowe znaczenie.

They're essential to the habitat.

Kluczowe dla środowiska.

If they disappear,

Jeśli one znikną,

whole ecosystems in Africa disappear.

to z nimi znikną całe ekosystemy w Afryce.

There's an 80-billion-dollar-a-year

Dochód z ekoturystyki w Afryce

ecotourism revenue stream into Africa.

każdego roku przynosi 80 miliardów dolarów.

So this is not just a concern about lions;

Więc nasza troska to nie tylko troska o lwy

it's a concern about communities in Africa as well.

ale również troska o afrykańskie społeczności.

If they disappear, all of that goes away.

Jeśli one znikną, wszystko zniknie.

But what I'm more concerned about in many ways

Najbardziej martwi mnie to,

is that, as we de-link ourselves from nature,

że wraz z naszym oddalaniem się od natury,

as we de-link ourselves spiritually

duchowo oddalamy się

from these animals,

od tych zwierząt,

we lose hope,

tracimy nadzieję,

we lose that spiritual connection,

tracimy duchową łączność,

our dignity, that thing within us

naszą godność, to coś w środku nas,

that keeps us connected to the planet.

co łączy nas z tą planetą.

BJ: So you have to know, looking into the eyes

Beverly: I pamiętajcie, patrząc teraz w oczy

of lions and leopards right now,

lwów i lampartów,

it is all about critical awareness.

że chodzi o świadomość.

And so what we are doing,

W lutym

in February, we're bringing out a film called "The Last Lion,"

pokażdemy film pt. "Ostatni lew".

and "The Last Lion" is exactly

Ten film jest właśnie o tym,

what is happening right now.

co ma miejsce teraz.

That is the situation we're in --

O sytuacji, w jakiej się znajdujemy,

the last lions.

o ostatnich lwach.

That is, if we don't take action and do something,

Jeśli więc nie podejmiemy działania, nie zrobimy czegoś,

these plains will be completely devoid

to wielkie koty z tych równin

of big cats,

całkowicie wyginą,

and then, in turn, everything else will disappear.

a wtedy z kolei zniknie wszystko inne.

And simply, if we can't protect them,

I jeśli nie możemy ich ochronić,

we're going to have a job protecting ourselves as well.

to będzie nam też trudno ochronić nas samych.

DJ: And in fact, that original thing that we spoke about

Derek: W zasadzie to, co mówiliśmy na początku,

and designed our lives by --

i według czego żyjemy,

that conservation was all about respect

to że ochrona opiera się na szacunku

and celebration --

i na czerpaniu radości,

is probably true. That's really what it needs.

to chyba jest prawda - naprawdę tego potrzeba.

We need it. We respect and celebrate each other

My tego potrzebujemy. Szanujemy siebie nawzajem i cieszymy się sobą,

as a man and a woman, as a community

jako mężczyzna i kobieta, jako społeczność

and as part of this planet,

i jako część tej planety,

and we need to continue that.

i musimy to kontynuować.

And Legadema?

A Legadema?

Well we can report, in fact,

Cóż, możemy się w zasadzie pochwalić,

that we're grandparents.

że zostaliśmy dziadkami.

(Laughter)

(Śmiech)

BJ/DJ: Thank you very much.

Beverly i Derek: Dziękujemy bardzo.

(Applause)

(Brawa)