How to create a world where no one dies waiting for a transplant | Luhan Yang

Çeviri: Rasim Yusifov Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

Hi everyone.

Herkese merhaba.

I would like to introduce you to Laika.

Size Laika'yı tanıtmak istiyorum.

To most of us, Laika is simply a very cute pig.

Birçoğumuza göre, Laika sadece sevimli bir domuz.

However, to hundreds of thousands of patients in need of a lifesaving organ

Ama on binlerce hayati öneme sahip organ bağışına ihtiyacı olanlar için

Laika is a symbol of hope.

Laika bir umut simgesi.

You see, ever since the 1970s,

1970'lerden beri,

when organ transplants became a real option

böbrek yetmezliği ve diğer organ hastalıklarına sahip hastalar için

for patients with kidney failure and other organ diseases,

organ nakli bir gerekliliğe dönüştüğünde

organ supply has been an issue.

ihtiyaç olan organ temininde problem var.

Over the last few decades,

Son birkaç yıldır,

the issue only worsened as organ demand has exponentially increased.

organ talebi büyük ölçüde arttığından bu sorun daha da kötüye gitti.

Currently in the US,

Şu anda ABD'de,

there are close to 115,000 patients

115 bin civarında hasta var

in need of a lifesaving organ transplant.

ve onların organ nakline ihtiyacı var.

By the end of my talk,

Konuşmam bitene kadar,

one more patient will be added to this list.

bu listeye bir kişi daha eklenecek.

Today, about 100 people will get a new organ,

Bugün, yaklaşık 100 insan yeni bir organ alacak,

a chance to start their life anew,

belki hayatını yenileyebilecek.

and yet by the end of today,

Günün sonuna kadar ise

20 others will die waiting.

diğer 20 kişi hayatını kaybedecek.

The situation is heartbreaking

Bu durum hastalar, onların aileleri

for patients, for their families

ve daha iyisini yapmaya çalışan doktorlar için

and for the doctors who want to do more.

yürek parçalayıcı bir durum.

In some parts of the world,

Dünyanın bazı yerlerinde,

the situation also becomes a disturbing social issue.

bu durum hatta rahatsız edici sosyal bir probleme dönüşüyor.

In Asia, for example,

Örneğin Asya'da,

media outlets reported that desperate patients

yayın organlarının haberlerine göre

are obtaining organs from the cruel black market.

umutsuz hastalar, ihtiyaçları olan organları karaborsadan alıyorlar.

It is clear that a solution is needed to this crisis.

Bu krize bir çözüm bulmamız gerektiği çok açık.

Human lives are at stake.

İnsanların hayatı tehlikede.

As a biologist and a geneticist,

Bir biyolog ve genetikçi olarak

it has become my mission to help solve this problem.

bu problemi çözmeye yardım etmek benim görevim haline geldi.

Today, I am optimistic to say that we are on our way there,

Bugün, umutla söylemeliyim ki

Laika sayesinde bu yolda ilerleme katediyoruz.

thanks to Laika.

Using gene editing technology,

Gen düzenleme teknolojisi kullanarak

it's now possible to exquisitely create a human-transplantable organ

insanlara nakledilebilen organları güvenle domuzların içinde yetiştirmek

that can be safely grown in pigs.

artık çok uzak bir gelecek değil.

Before we jump into the incredible science that makes it happen,

Bunu yapmayı mümkün kılan inanılmaz bilime başvurmadan önce,

let's have a better understanding what xenotransplantation is.

zenotransplantasyon konusunu daha iyi anlamaya çalışalım.

It's a process of transplanting animal organs into humans.

Bu, hayvan organlarının insana nakli.

You may want to ask, why pig organs?

Neden domuz organları diye sorabilirsiniz?

Because some pigs carry organs with similar size and physiology

Çünkü bazı domuzlar bizlerle aynı boyut ve fizyolojiye sahip olan

to human organs.

organlar taşıyorlar.

Over the last half a century,

Son yarım yüzyıldır,

pioneers of transplantation have tried hard to make it happen,

organ nakli öncüleri bunu yapmak için çok çalıştılar

but with limited to no success.

ama başarılı olamadılar.

Why is that?

Peki neden?

Two fundamental hurdles stood in the way.

Önümüzde iki büyük engel vardı.

First is a problem of rejection.

İlk problem reddetme problemi.

When our immune system sees a new organ as foreign,

Eğer bağışıklık sistemimiz yeni ve yabancı bir organ görürse

it will reject it.

onu hemen reddedecektir.

Second, and this one is specific to the organs from the pig,

İkinci sorunumuz, domuz organlarına özel bir sorun,

every pig carries a virus that is benign to the pig,

Her domuz kendisi için iyi huylu olan birer virüs taşıyor

but can be transmitted into humans.

ama bu virüs insana geçebilir.

It is called the porcine endogenous retrovirus (PERV),

Buna domuz endojen retrovirüsü -- kısaca PERV denir.

and this virus has the potential to cause a viral epidemic similar to HIV.

Bu, insanlarda HIV benzeri bir virüs salgını potansiyeline sahip.

Without an effective way to address these issues,

Bu problemlere çözüm bulunamadığı için

the field of xenotransplantation has been on hold for more than one decade.

zenotransplantasyon alanı on yıldan fazla beklemede kaldı.

Little progress has been made, until now.

Bugüne kadar çok az ilerleme yapıldı.

Let me share with you how I got here today with Laika.

İzin verin buraya kadar Laika'yla nasıl geldiğimi söyleyeğim.

My journey started from Emei Mountain in China.

Maceram Çin'deki Emei dağında başladı.

That is the place well described in a lot of legendary stories,

Bu yerin adı "Kaplan ve Ejderha" gibi

like the "Crouching Tiger, Hidden Dragon."

birçok efsanevi hikayede geçiyor.

That is the place I call home.

Orası benim evim.

Growing up in the mountain,

Dağlarda büyüdüğüm için

I started to have a strong connection with nature.

doğaya derinden bir bağlılığım var.

This is me when I was seven years old

Burada yedi yaşındayım.

standing in front of an ancient Buddhist temple

Bir Buda tapınağının önündeyim,

with a monkey on my shoulder.

omuzumda bir maymun var.

I still vividly remember how my friends and I

Arkadaşlarımla birlikte maymunların dikkatini dağıtmak için

would toss peanuts around to distract the monkeys

onlara fıstıklar fırlattığımızı

so that we could cross to hike through the valley.

ve sonra da vadide rahat dolaştığımızı çok iyi hatırlıyorum.

I love nature.

Doğayı seviyorum.

When it was time to choose a field of study,

Bir uzmanlık alanı seçeceğim zaman

I chose to study biology at Peking University in Beijing.

Pekin'de Peking Üniversitesi'nde Biyoloji bölümünü seçtim.

However, the more I learned,

Ama daha çok öğrendikçe

the more questions I had.

daha çok soru sordum.

How could our genetic makeup be so similar to animals

Nasıl olur da genetik yapımız hayvanlarınkine çok yakın olduğu halde

and yet we look so different?

onlardan çok daha farklıyız?

How is our immune system capable of fighting off so many pathogens

Bağışıklık sistemimiz nasıl birçok patojenle savaşmasına rağmen

but smart enough not to attack ourselves.

kendimize saldırmayacak kadar akıllı olabiliyor?

Questions like this tormented me.

Bu sorular bana işkence veriyordu.

I know it sounds nerdy, but you know I'm a scientist.

Kulağa can sıkıcı gibi gelse de sonuçta bir bilim insanıyım.

After college, I decided I didn't want to just ask the questions,

Üniversiteden sonra, sadece soru sormamaya karar verdim,

I wanted to answer them, so I did.

onlara cevap bulmalıydım, buldum da.

In 2008, I was lucky enough to be accepted

2008 yılında, Harvard Üniversitesi'ne

into the PhD program at Harvard University

doktora için kabul edilme şansına eriştim

and worked with Dr. George Church.

ve Dr. George Church'le birlikte çalıştım.

While working in Church's lab,

Onun laboratuvarında çalışırken

I started to learn and experiment with the genetic makeup of mammals.

memeli hayvanların genetik yapısını öğrendim ve test ettim.

Among all the experiments,

Tüm deneyler arasında,

one particular one took me closer to Laika.

bir tanesi beni Laika'ya götürdü.

In 2013, my colleagues and I made changes in a human cell

2013 yılında, meslektaşlarımla birlikte

CRISPR teknolojisini kullanarak

using a tool you may have heard about

insan hücrelerinde bazı değişimler yaptık.

called CRISPR.

We were one of the first two groups

DNA değişimi konusunda böyle bir aracın başarıyla kullanımını gerçekleştiren

to report the successful use of such a tool in changing our DNA.

ilk iki gruptan biriydik.

It was an exciting moment in scientific discovery.

Bilim keşfi için heyecanlı anlardı.

The gene-editing tool CRISPR has two components.

Gen düzenleme aracı olan CRISPR'ın iki kompononenti var.

It has a scissor called the enzyme CRISPR

Enzim CRISPR isimli bir makas

and what is called a guide RNA.

ve RNA rehberi dediğimiz bir şey.

Think about it as genetic scissors with a microscope.

Bunu mikroskoplu genetik bir makas gibi düşünün.

The microscope is a guide RNA,

RNA mikroskoplu rehber

which brings the scissors to the place we want to cut

makası kesmek istediğimiz yere getiriyor

and says, "Here it is,"

ve "şurayı kes" diyor,

and the enzyme CRISPR just cuts and repairs the DNA in the way we want.

Enzim CRISPR ise DNA'yı bizim istediğimiz gibi kesip tamir ediyor.

Shortly after we reported our study,

Araştırmamızı yayınlandıktan sonra

physicians at Mass General Hospital were intrigued by the medical applications

Mass General Hastanesi doktorları

araştırmamızın tıbbi kullanımından oldukça etkilendi.

of our research.

They reached out to us,

Bizimle iletişime geçtiler

and together, we began to see the potential to use CRISPR

ve onlarla birlikte CRISPR uygulayarak

to solve the organ shortage crisis.

organ yetmezliği problemini çözmek için çalışmaya başladık.

How do we do it?

Bunu nasıl yapıyoruz?

It is simple, yet very complex.

Çok kolay, aynı zamanda çok zor.

We started by making changes in a pig's cell to make it virus-free

İlk önce domuz hücrelerini virüslerden temizledik

and human-immune-compatible.

ve bağışıklık sistemimize uyumlu yaptık.

The nucleus of that cell is then implanted into a pig egg

O hücrenin çekirdeği yeniden domuz yumurtasına nakledildi

and allowed to divide into an embryo.

ve embriyoya dönüşmesi sağlandı.

The resulting embryo is then placed into the uterus of a surrogate mother

Ortaya çıkan embriyo sonra taşıyıcı annenin rahmine yerleştirildi

and allowed to divide into a pig.

ve bir domuza dönüşmesi sağlandı.

Basically, it's a process of cloning.

Aslında bu bir klonlama işlemi.

The piglet then carries organs whose genetic makeup

Yavru domuz yeni organlar taşıyacak,

hopefully wouldn't be rejected by the human immune system.

çok büyük ihtimalle bağışıklık sistemimiz onları reddetmeyecek.

In 2015, our team decided to tackle the viral transmission problem first.

2015 yılında, ekibimiz ilk önce viral bulaşmayı çözmeye karar verdi.

We wanted to take out all 62 copies of the PERV virus

Biz PERV virüsünün tüm 62 kopyasını

from the pig genome,

domuz genomundan almak istedik.

but at the time, it was nearly mission impossible.

Ama bu, neredeyse imkansızdı.

Even with CRISPR,

Hatta CRISPR'le bile,

we could only do one or two modifications within a cell.

hücre içerisinde sadece bir veya iki düzenleme yapabildik.

The record for number of modifications we can do in a particular cell was five.

Bir hücre içerisinde en fazla beş değişim uygulayabiliyoruz.

We had to increase the throughput by more than tenfold to achieve that.

İstediğimize ulaşmak için verileri neredeyse on kat arttırdık.

With very careful design and hundreds of trials,

Çok dikkatli bir tasarım ve yüzlerce deneyden sonra,

we successfully took out all the virus,

virüsleri almayı başardık

broke the record.

ve rekoru kırdık.

More importantly, our studies showed

En önemlisi, araştırmalarımız gösterdi ki

that we could eliminate the possibility of this dangerous virus

biz bu tehlikeli virüsün insanlara bulaşma ihtimalini

being transmitted into humans.

ortadan kaldırabiiriz.

Last year, with a modified cell and cloning technology,

Geçen sene, değiştirilmiş bir hücre ve klonlama teknolojisiyle

our startup, eGenesis, produced Laika,

eGenesis ticari planımızı tanıttık,

the first pig of its kind born without PERV.

PERV virüsü olmadan doğan ilk domuz Laika aramıza böyle katıldı.

(Applause)

(Alkışlar)

Laika represents the first critical step

Laika güvenli zenotransplantasyon için

in establishing safe xenotransplantation.

ilk önemli adımı temsil ediyor.

O daha çok genetik değişim yaparak

It is also a platform

that we can do further genetic modification on

bağışıklık problemlerini çözebileceğimiz

to solve the immunology problem.

bir platform da olabilir.

Since then, we have created more than 30 pigs without PERV,

O günden bu yana PERV virüssüz 30 domuz yarattık

and they may be the most advanced geno-modified animal living on earth.

ve onlar muhtemelen dünyada genetik yapısı en iyi olan hayvanlar.

We named Laika after the Soviet dog

Laika'ya, Dünya'nın yörüngesini dolaşan ilk hayvan olan

who was the first animal to orbit the earth.

Sovyet köpeğin ismini verdik.

We hope Laika and her siblings

Umut ediyoruz ki Laika ve kardeşleri

can lead us into a new frontier of science and medicine.

bizleri bilimin ve tıbbın yeni sınırlarına götürecek.

Imagine a world where patients who suffer from liver failure

Karaciğer yetmezliği yaşayan hastalarının

can be saved with a new liver

başka birinin ölmesini veya donörleri beklemeden

without having to wait for a donation

hayatının kurtarılabildiği

or another human to die.

bir dünya hayal edin.

Imagine a world where people with diabetes

Diyabet hastalarının her yemekten sonra

do not have to rely on insulin after every meal

insülin kullanmak zorunda kalmadığı bir dünya hayal edin,

because we can provide them with good pancreatic cells

çünkü onlara kendi başlarına insülin üretmelerini sağlayacak

that can produce insulin on their own.

sağlıklı pankreas hücreleri nakledebileceğiz.

And imagine a world where patients with kidney failure

Böbrek yetmezliği olan hastaların

do not have to face the burden of dialysis.

diyaliz yükü taşımadığı bir dünya hayal edin.

We are striving to create that world,

İşte biz bunun için uğraşıyoruz,

a world without organ shortage.

organ yetmezliği olmayan bir dünya için.

We finally have the tool to tackle the problem

En son da bizim daha önce ilgilenmediğimiz

we could never tackle before,

bir problemi çözmek için araçlarımız var

and Laika is just the beginning of our journey.

ve Laika sadece bizim bu maceramızın başlangıçı.

We have to be very humble in front of nature,

Doğa karşısında mütevazı olmalıyız,

because there are more issues to be addressed,

çünkü ilgilenilmesi gereken daha çok sorun var,

including immunology

immünoloji de dahil

and things we couldn't even anticipate at this point.

ve şu an öngöremediğimiz şeyler.

However, it is our responsibility to translate the cutting-edge science

Ancak modern bilimi tıbba uygulayarak

into medicine to save the lives of all the patients who are waiting.

insanların hayatını kurtarmaya çalışmak tamamen bizim sorumluluğumuz.

Thank you very much.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)

Chris Anderson: I mean, Luhan, this is extraordinary work here.

Chris Anderson: Luhan, bu aslında olağanüstü bir çalışma.

Come forward.

Böyle gel.

So what's the next steps here? You've got rid of the virus.

Sonraki adımlarınız neler? Virüsten kurtuldunuz.

The next steps involve trying to get to the point

Sonraki adımlar insan vücudunun

where a human body won't reject a transplant.

nekledilen organları reddetmediği aşamaya kadar gelmek.

What's involved in solving that?

Bunu nasıl çözeceksiniz?

Luhan Yang: It's a very complicated process.

Luhan Yang: Bu çok karmaşık bir süreç.

So we need to take out the antigen of the pigs.

Yani domuzlardaki antijenleri kaldırmalıyız.

In addition, we can learn a lot from cancer.

Ek olarak, kanser hakkında birçok şey elde edebiliriz.

How can cancer invade or circumvent our immune system

Kanser bizim bağışıklık sistemimizi atlayıp bize saldırıyor

so that we can utilize the trick of cancer

ve biz de kanserin yaptığı şeyi yapıyoruz,

and implement that on the pig organ

onu domuzdan nakledilen organa yerleştiriyoruz

to fool our immune system to not attack the organ.

ve böylece bağışıklık sistemimiz organa da saldırmamış oluyor.

CA: When would you estimate, when do you hope

CA: Tahminlerine göre

that the first successful transplant would happen?

ilk başarılı organ nakli ne zaman olacak?

LY: It would be irresponsible for me to give you any number.

LY: Bu soruyu bir rakamla cevaplamak benim için sorumsuzca olur.

CA: We're at TED. We're always irresponsible.

CA: TED sahnesindeyiz. Biz her zaman sorumsuzuz.

LY: But we are working day and night

LY: Ama biz bunu yapabilmek için

trying to make this happen for the patients.

durmadan çalışıyoruz.

CA: So not even, you won't say that you think it could happen

CA: Hatta bunun önümüzdeki beş veya on yıl içinde

within a decade or within five years or something?

olacağını da mı söylemeyeceksin?

LY: For sure we hope it happens within one decade.

LY: Bunu on yıl içerisinde başaracağımızı umuyorum.

(Laughter)

(Gülme)

CA: So there's a lot of people here who would be very, very excited at that,

CA: Bunun için heyecanla bekleyen birçok insan var,

the potential is extraordinary.

potansiyeliniz olağanüstü.

There will be some other people here who are going,

Buna karşı çıkıp şöyle söyleyenler olacak,

"That pig is too cute.

"Domuz çok tatlı.

Humans shouldn't be exploiting something so cute for our benefit."

İnsanlar kendi yararları için bu tatlılıkları kullanmamalı."

Do you have any response to that?

Buna bir cevabınız var mı?

LY: Yeah, sure.

LY: Elbette.

So imagine one pig can save eight people's lives.

Düşünün, bir domuz sekiz insan hayatını kurtarıyor.

In addition, similar to human donation,

Ek olarak, insanlarda olduğu gibi,

if we only harvest one kidney from the pig,

eğer domuzun bir böbreğini alırsak

the pig can still be alive,

o hala yaşamaya devam edebilir,

so we are very mindful about the issues,

bu problemlere karşı düşünceliyiz

but I think our goal is just to address the unmet medical need

ama bence maksadımız hastaların ve onların ailelerinin

for those patients and their families.

henüz görülmemiş ihtiyaçlarını karşılamak.

CA: Plus, no one can say that to you if they eat bacon, right?

CA: Ayrıca bunu size domuz eti yiyenler söylemez, doğru mu?

LY: That's a good point.

LY: Kesinlikle.

(Laughter)

(Gülme)

CA: Luhan, thank you so much. LY: Thank you so much.

CA: Luhan, teşekkür ediyorum. LY: Rica ederim, teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)