How to create a world where no one dies waiting for a transplant | Luhan Yang

Translator: Hoà Nguyễn Reviewer: Cong Kieu Anh Le

Hi everyone.

Xin chào mọi người.

I would like to introduce you to Laika.

Tôi muốn giới thiệu với mọi người về Laika.

To most of us, Laika is simply a very cute pig.

Đối với hầu hết chúng ta, Laika chỉ đơn giản là một chú lợn dễ thương.

However, to hundreds of thousands of patients in need of a lifesaving organ

Tuy nhiên, đối với hàng trăm nghìn bệnh nhân cần hiến tạng

Laika is a symbol of hope.

Laika lại là biểu tượng của hy vọng.

You see, ever since the 1970s,

Mọi người thấy đó, kể từ những năm 1970,

when organ transplants became a real option

khi cấy ghép nội tạng trở thành một lựa chọn khả thi

for patients with kidney failure and other organ diseases,

cho bệnh nhân suy thận hoặc có các bệnh về nội tạng khác,

organ supply has been an issue.

nguồn cung nội tạng trở thành một vấn đề.

Over the last few decades,

Vài chục năm trở lại đây,

the issue only worsened as organ demand has exponentially increased.

vấn đề này trở nên xấu đi khi nhu cầu nội tạng tăng theo cấp số nhân.

Currently in the US,

Hiện tại ở Mỹ,

there are close to 115,000 patients

có gần 115 000 bệnh nhân

in need of a lifesaving organ transplant.

đang cần ghép tạng để duy trì sự sống.

By the end of my talk,

khi kết thúc buổi nói chuyện của tôi

one more patient will be added to this list.

một bệnh nhân nữa sẽ được thêm vào danh sách này.

Today, about 100 people will get a new organ,

Hôm nay, khoảng 100 người sẽ có nội tạng mới,

a chance to start their life anew,

một cơ hội để bắt đầu cuộc sống của họ lần nữa

and yet by the end of today,

nhưng cũng vào cuối ngày hôm nay,

20 others will die waiting.

20 người khác sẽ chết trong sự chờ đợi.

The situation is heartbreaking

Một hiện trạng đau lòng

for patients, for their families

đối với bệnh nhân và gia đình họ

and for the doctors who want to do more.

và đối với cả những bác sĩ muốn làm điều gì nhiều hơn thế.

In some parts of the world,

Ở một số nơi trên thế giới,

the situation also becomes a disturbing social issue.

hiện trạng này cũng đang trở thành một vấn đề xã hội đáng lo ngại.

In Asia, for example,

Ở châu Á

media outlets reported that desperate patients

các kênh truyền thông báo cáo những bệnh nhân tuyệt vọng

are obtaining organs from the cruel black market.

đang sử dụng nội tạng từ thị trường chợ đen trái phép.

It is clear that a solution is needed to this crisis.

Rõ ràng là khủng hoảng này cần một giải pháp.

Human lives are at stake.

Tính mạng con người đang bị đe dọa.

As a biologist and a geneticist,

Là một nhà sinh học và di truyền học,

it has become my mission to help solve this problem.

nhiệm vụ của tôi là để giúp giải quyết vấn đề này.

Today, I am optimistic to say that we are on our way there,

Hôm nay, tôi lạc quan nói rằng chúng ta sắp làm được

thanks to Laika.

nhờ có Laika.

Using gene editing technology,

Sử dụng công nghệ chỉnh sửa gen,

it's now possible to exquisitely create a human-transplantable organ

hiện nay chúng ta có thể tạo ra cơ quan nội tạng có thể cấy ghép cho con người

that can be safely grown in pigs.

mà được tăng trưởng an toàn trong cơ thể những chú lợn.

Before we jump into the incredible science that makes it happen,

Trước khi đi sâu vào kĩ thuật đáng kinh ngạc này

let's have a better understanding what xenotransplantation is.

hãy cùng tìm hiểu xem cấy ghép dị chủng (xenotransplantation) là gì.

It's a process of transplanting animal organs into humans.

Đây là một quá trình ghép tạng động vật vào con người.

You may want to ask, why pig organs?

Bạn có thể muốn hỏi, tại sao lại là nội tạng của lợn?

Because some pigs carry organs with similar size and physiology

Bởi vì một số loài lợn có tạng với kích cỡ và sinh lý học

to human organs.

giống với tạng người.

Over the last half a century,

Hơn nửa thế kỉ qua,

pioneers of transplantation have tried hard to make it happen,

những nhà tiên phong về cấy ghép đã cố gắng khiến điều này thành hiện thực,

but with limited to no success.

nhưng vẫn không thành công.

Why is that?

Tại sao lại vậy?

Two fundamental hurdles stood in the way.

Quá trình này có hai chướng ngại cơ bản

First is a problem of rejection.

Đầu tiên là về sự đào thải.

When our immune system sees a new organ as foreign,

Khi hệ miễn dịch của chúng ta phát hiện một cơ quan ngoại lai,

it will reject it.

nó sẽ đào thải cơ quan đó.

Second, and this one is specific to the organs from the pig,

Thứ hai, điều này là nói riêng về cơ quan nội tạng của lợn,

every pig carries a virus that is benign to the pig,

mỗi chú lợn đều mang một loại virus lành tính đối với nó,

but can be transmitted into humans.

và có thể lây nhiễm sang con người.

It is called the porcine endogenous retrovirus (PERV),

Loại vi-rút này được gọi là Porcine endogenous retrovirus (PERV)

and this virus has the potential to cause a viral epidemic similar to HIV.

chúng có khả năng gây ra các dịch bệnh tương tự như HIV.

Without an effective way to address these issues,

Vì không có một giải pháp hiệu quả nhằm vào những vấn đề này,

the field of xenotransplantation has been on hold for more than one decade.

kĩ thuật cấy ghép dị chủng đã bị chững lại trong hơn một thập kỉ.

Little progress has been made, until now.

Cho đến nay hầu như chỉ có những tiến bộ không đáng kể.

Let me share with you how I got here today with Laika.

Để tôi chia sẻ với bạn tôi cùng Laika đến đây như thế nào.

My journey started from Emei Mountain in China.

Hành trình của tôi bắt đầu từ núi Emei ở Trung Quốc.

That is the place well described in a lot of legendary stories,

Đó là một nơi tuyệt vời được mô tả trong nhiều câu chuyện huyền thoại

like the "Crouching Tiger, Hidden Dragon."

như "Ngọa hổ tàng long" chẳng hạn.

That is the place I call home.

Và tôi gọi nơi đây là nhà.

Growing up in the mountain,

Lớn lên ở trên núi,

I started to have a strong connection with nature.

tôi bắt đầu có sự gắn bó mạnh mẽ với thiên nhiên.

This is me when I was seven years old

Đây là khi tôi bảy tuổi,

standing in front of an ancient Buddhist temple

tôi đang đứng trước một ngôi chùa Phật giáo cổ xưa

with a monkey on my shoulder.

với một chú khỉ trên vai.

I still vividly remember how my friends and I

Tôi vẫn nhớ rõ ràng cách mà mình và bạn bè

would toss peanuts around to distract the monkeys

đã tung đậu phộng xung quanh để làm phân tâm những chú khỉ

so that we could cross to hike through the valley.

để chúng tôi có thể đi bộ đường dài băng qua thung lũng.

I love nature.

Tôi yêu thiên nhiên.

When it was time to choose a field of study,

Đến khi chọn chuyên ngành của mình

I chose to study biology at Peking University in Beijing.

tôi đã chọn môn Sinh vật học ở Đại học Bắc Kinh.

However, the more I learned,

Tuy nhiên, càng học nhiều.

the more questions I had.

tôi càng có nhiều câu hỏi.

How could our genetic makeup be so similar to animals

Làm thế nào cấu tạo di truyền của ta giống với của động vật

and yet we look so different?

nhưng lại trông rất khác?

How is our immune system capable of fighting off so many pathogens

Hệ miễn dịch của ta có khả năng chiến đấu chống lại nhiều mầm bệnh như thế nào

but smart enough not to attack ourselves.

nhưng lại đủ thông minh để không tấn công chính chúng ta.

Questions like this tormented me.

Những câu hỏi này cứ dằn vặt tôi.

I know it sounds nerdy, but you know I'm a scientist.

Tôi biết nghe có vẻ "mọt sách", nhưng tôi là một nhà khoa học

After college, I decided I didn't want to just ask the questions,

Sau khi tốt nghiệp cao đẳng, tôi đã quyết định sẽ không chỉ hỏi nữa,

I wanted to answer them, so I did.

tôi muốn trả lời chúng, vì vậy tôi đã thực hiện.

In 2008, I was lucky enough to be accepted

Năm 2008, tôi may mắn được chấp nhận tham gia

into the PhD program at Harvard University

vào chương trình Tiến sĩ ở Đại học Harvard

and worked with Dr. George Church.

được làm việc cùng Tiến sĩ George Church.

While working in Church's lab,

Thời gian ở phòng thí nghiệm,

I started to learn and experiment with the genetic makeup of mammals.

tôi bắt đầu học và thử nghiệm với cấu tạo di truyền ở động vật có vú.

Among all the experiments,

Trong tất cả những thử nghiệm,

one particular one took me closer to Laika.

một trường hợp đặc biệt đã đưa tôi đến gần Laika.

In 2013, my colleagues and I made changes in a human cell

Năm 2013, đồng nghiệp và tôi đã tạo nên sự thay đổi trong tế bào con người

using a tool you may have heard about

sử dụng một công cụ mà bạn có thể đã nghe qua

called CRISPR.

được gọi là CRISPR.

We were one of the first two groups

Chúng tôi là một trong hai nhóm đầu tiên

to report the successful use of such a tool in changing our DNA.

báo cáo sử dụng thành công công cụ trong việc thay đổi DNA của chúng ta.

It was an exciting moment in scientific discovery.

Đó là một khoảnh khắc tuyệt vời trong khám phá khoa học.

The gene-editing tool CRISPR has two components.

Công cụ chỉnh sửa gen CRISPR có hai thành phần.

It has a scissor called the enzyme CRISPR

Là một "cái kéo" được gọi là enzyme CRISPR

and what is called a guide RNA.

và RNA dẫn đường.

Think about it as genetic scissors with a microscope.

Hãy nghĩ như là "cái kéo" di truyền với kính hiển vi.

The microscope is a guide RNA,

Kính hiển vi là RNA dẫn đường,

which brings the scissors to the place we want to cut

nó mang những "cái kéo" đến nơi chúng ta muốn cắt

and says, "Here it is,"

và nói, "Nó đây",

and the enzyme CRISPR just cuts and repairs the DNA in the way we want.

enzyme CRISPR chỉ cắt và sửa chữa DNA theo cách chúng ta muốn.

Shortly after we reported our study,

Ngay sau khi chúng tôi báo cáo về nghiên cứu của chúng tôi,

physicians at Mass General Hospital were intrigued by the medical applications

các bác sĩ tại Bệnh viện Đa khoa Mass rất xem trọng những ứng dụng vào y tế

of our research.

của nghiên cứu này.

They reached out to us,

Họ hợp tác với chúng tôi,

and together, we began to see the potential to use CRISPR

và bắt đầu thấy được tiềm năng sử dụng CRISPR

to solve the organ shortage crisis.

để giải quyết khủng hoảng do thiếu hụt nội tạng.

How do we do it?

Chúng ta làm điều đó như thế nào?

It is simple, yet very complex.

Đơn giản, nhưng lại rất phức tạp.

We started by making changes in a pig's cell to make it virus-free

Chúng ta bắt đầu thay đổi một tế bào của lợn để loại bỏ vi-rút

and human-immune-compatible.

và để tương thích với miễn dịch của con người.

The nucleus of that cell is then implanted into a pig egg

Nhân của tế bào đó được cấy vào một quả trứng lợn

and allowed to divide into an embryo.

và được tách ra thành một phôi thai.

The resulting embryo is then placed into the uterus of a surrogate mother

Sau đó phôi thai đã tạo thành được đặt trong tử cung của lợn mẹ

and allowed to divide into a pig.

và được phân tách thành một chú lợn.

Basically, it's a process of cloning.

Về cơ bản, đó là một quá trình nhân bản.

The piglet then carries organs whose genetic makeup

Cơ thể lợn con sau đó chứa các cơ quan nội tạng đã chỉnh sửa

hopefully wouldn't be rejected by the human immune system.

mà hi vọng rằng sẽ không bị đào thải bởi hệ miễn dịch của con người.

In 2015, our team decided to tackle the viral transmission problem first.

Năm 2015, trước tiên chúng tôi quyết định đối phó với vấn đề lây nhiễm vi-rút.

We wanted to take out all 62 copies of the PERV virus

Chúng tôi muốn xoá sạch tất cả 62 nhân bản của vi-rút PERV

from the pig genome,

từ hệ gen của lợn,

but at the time, it was nearly mission impossible.

nhưng lúc này, đó là nhiệm vụ gần như bất khả thi.

Even with CRISPR,

Thậm chí là với CRISPR,

we could only do one or two modifications within a cell.

chúng tôi chỉ có thể sửa đổi một hoặc hai lần trong một tế bào

The record for number of modifications we can do in a particular cell was five.

Kỉ lục về số lần sửa đổi chúng tôi có thể làm với một tế bào chỉ năm lần.

We had to increase the throughput by more than tenfold to achieve that.

Để đạt được điều trên, chúng tôi phải tăng thông lượng lên đến hơn mười lần.

With very careful design and hundreds of trials,

Với thiết kế cẩn thận và hàng trăm thử nghiệm,

we successfully took out all the virus,

chúng tôi đã thành công xoá bỏ toàn bộ vi-rút,

broke the record.

phá vỡ cả kỉ lục.

More importantly, our studies showed

Quan trọng hơn, nghiên cứu của chúng tôi cho thấy

that we could eliminate the possibility of this dangerous virus

có thể loại bỏ khả năng lây nhiễm sang con người

being transmitted into humans.

của loài vi-rút nguy hiểm này.

Last year, with a modified cell and cloning technology,

Năm ngoái, với công nghệ vô tính và một tế bào đã chỉnh sửa

our startup, eGenesis, produced Laika,

công ty mới thành lập của chúng tôi, eGenesis, sản xuất Laika,

the first pig of its kind born without PERV.

chú lợn Laika đầu tiên được sinh ra không mang vi-rút PERV

(Applause)

[Vỗ tay]

Laika represents the first critical step

Laika đại diện cho bước quan trọng đầu tiên

in establishing safe xenotransplantation.

trong việc chính thức hoá kĩ thuật cấy ghép dị giống an toàn.

It is also a platform

Nó còn là một bước đệm

that we can do further genetic modification on

để chúng ta có thể tiến xa hơn trong việc sửa đổi di truyền

to solve the immunology problem.

để giải quyết vấn đề miễn dịch học.

Since then, we have created more than 30 pigs without PERV,

Kể từ đó, chúng ta có thể tạo ra hơn 30 chú lợn không nhiễm vi-rút PERV,

and they may be the most advanced geno-modified animal living on earth.

và chúng có lẽ là động vật biến đổi gen tiên tiến nhất trên Trái Đất.

We named Laika after the Soviet dog

Chúng được đặt tên là Laika theo tên chú chó của Liên Xô

who was the first animal to orbit the earth.

chú chó là động vật đầu tiên bay vào Vũ Trụ.

We hope Laika and her siblings

Chúng tôi hi vọng Laika và anh chị em của nó

can lead us into a new frontier of science and medicine.

có thể dẫn chúng ta đến bước đột phá mới trong khoa học và y học.

Imagine a world where patients who suffer from liver failure

Hãy tưởng tượng một thế giới nơi mà những bệnh nhân bị suy gan

can be saved with a new liver

có thể được cứu sống bằng gan mới

without having to wait for a donation

mà không phải chờ đợi sự hiến tặng

or another human to die.

hoặc chờ đợi một người khác chết.

Imagine a world where people with diabetes

Hãy tưởng tượng một thế giới nơi những người mắc bệnh tiểu đường

do not have to rely on insulin after every meal

không phải phụ thuộc vào insulin sau mỗi bữa ăn

because we can provide them with good pancreatic cells

bởi vì chúng ta có thể tạo ra cho họ những tế bào tuỵ tốt

that can produce insulin on their own.

có thể tự sản xuất insulin.

And imagine a world where patients with kidney failure

Và hãy tưởng tượng một thế giới nơi mà những bệnh nhân suy thận

do not have to face the burden of dialysis.

không phải đối mặt với gánh nặng chạy thận.

We are striving to create that world,

Chúng tôi đang phấn đấu để tạo ra thế giới đó,

a world without organ shortage.

một thế giới không thiếu hụt nội tạng.

We finally have the tool to tackle the problem

Cuối cùng chúng tôi đã có công cụ để khắc phục vấn đề

we could never tackle before,

mà trước đó chưa bao giờ giải quyết được,

and Laika is just the beginning of our journey.

và Laika chỉ là sự bắt đầu của hành trình.

We have to be very humble in front of nature,

Chúng ta phải rất khiêm nhường trước tự nhiên,

because there are more issues to be addressed,

bởi vì có nhiều vấn đề hơn phải đối mặt

including immunology

gồm cả miễn dịch học

and things we couldn't even anticipate at this point.

và những điều chúng tôi thậm chí không thể dự đoán được ở thời điểm này.

However, it is our responsibility to translate the cutting-edge science

Tuy nhiên, đó là chức trách của chúng tôi, ứng dụng khoa học tiên tiến

into medicine to save the lives of all the patients who are waiting.

vào y học để cứu sống tất cả những bệnh nhân đang chờ đợi.

Thank you very much.

Cảm ơn các bạn rất nhiều.

(Applause)

[Vỗ Tay]

Chris Anderson: I mean, Luhan, this is extraordinary work here.

Chris Anderson: Ý tôi là, cô Luhan, đó là một công việc phi thường.

Come forward.

Mời cô trở lại.

So what's the next steps here? You've got rid of the virus.

Các bước tiếp theo ở đây là gì? Cô đã loại bỏ được vi-rút.

The next steps involve trying to get to the point

Các bước kế tiếp là cố gắng

where a human body won't reject a transplant.

để cơ thể con người không đào thải việc cấy ghép.

What's involved in solving that?

Giải quyết điều này cần làm những gì?

Luhan Yang: It's a very complicated process.

Luhan Yang: Đó là một quá trình phức tạp.

So we need to take out the antigen of the pigs.

Chúng tôi cần loại bỏ kháng nguyên của lợn.

In addition, we can learn a lot from cancer.

Thêm vào đó chúng tôi phải học rất nhiều từ ung thư.

How can cancer invade or circumvent our immune system

Ung thư có thể xâm nhập và phá vỡ hệ miễn dịch của chúng ta như thế nào

so that we can utilize the trick of cancer

chúng ta có thể sử dụng mẹo của ung thư

and implement that on the pig organ

và thực hiện điều đó trên cơ quan của lợn

to fool our immune system to not attack the organ.

để đánh lừa hệ miễn dịch của chúng ta không tấn công tạng mới.

CA: When would you estimate, when do you hope

CA: Cô ước tính khi nào, và hi vọng khi nào

that the first successful transplant would happen?

ca cấy ghép thành công đầu tiên diễn ra?

LY: It would be irresponsible for me to give you any number.

Tôi sẽ rất vô trách nhiệm nếu đưa ra một con số bất kì nào đó.

CA: We're at TED. We're always irresponsible.

Chúng ta đang ở TED, luôn vô trách nhiệm.

LY: But we are working day and night

Nhưng chúng tôi làm việc ngày đêm

trying to make this happen for the patients.

để cố gắng thực hiện điều này cho bệnh nhân.

CA: So not even, you won't say that you think it could happen

Vậy thậm chí cô sẽ không nói cô nghĩ nó có thể xảy ra

within a decade or within five years or something?

trong một thập kỉ hoặc năm năm tới hay gì khác?

LY: For sure we hope it happens within one decade.

Để chắc chắn, chúng tôi hi vọng trong một thập kỉ.

(Laughter)

[Cười]

CA: So there's a lot of people here who would be very, very excited at that,

Có rất nhiều người ở đây thấy rất thú vị về điều đó,

the potential is extraordinary.

một tiềm năng phi thường.

There will be some other people here who are going,

Sẽ có một số người khác ở đây đang nghĩ,

"That pig is too cute.

"Con heo đó đáng yêu quá.

Humans shouldn't be exploiting something so cute for our benefit."

Con người không nên khai thác thứ gì đáng yêu như vậy vì lợi ích của mình"

Do you have any response to that?

Cô có phản ứng gì không?

LY: Yeah, sure.

Vâng, chắc chắn rồi.

So imagine one pig can save eight people's lives.

Vậy hãy tưởng tượng một chú lợn có thể cứu sống tám mạng người.

In addition, similar to human donation,

Thêm vào đó, giống như sự hiến tạng của con người,

if we only harvest one kidney from the pig,

nếu chúng ta chỉ lấy một quả thận từ chú lợn,

the pig can still be alive,

nó vẫn có thể sống tiếp,

so we are very mindful about the issues,

vậy nên chúng tôi quan tâm đến nhiều vấn đề,

but I think our goal is just to address the unmet medical need

nhưng tôi nghĩ mục tiêu của chúng tôi chỉ là giải quyết nhu cầu của y học

for those patients and their families.

dành cho các bệnh nhân và gia đình của họ.

CA: Plus, no one can say that to you if they eat bacon, right?

Không ai có thể nói điều đó nếu họ ăn thịt xông khói, đúng không ?

LY: That's a good point.

Điều đó thật hay.

(Laughter)

[Cười]

CA: Luhan, thank you so much. LY: Thank you so much.

CA: Luhan, cảm ơn cô rất nhiều. LY: Cảm ơn ngài.

(Applause)

[Vỗ tay]