These Robots Come to the Rescue after a Disaster | Robin Murphy | TED Talks

Çeviri: Eren Gokce Gözden geçirme: Gökhan SIRMALI

Over a million people are killed each year in disasters.

Her yıl afetlerde bir milyonun üzerinde insan hayatını kaybeder.

Two and a half million people will be permanently disabled or displaced,

2,5 milyon insan kalıcı olarak sakatlanır veya yer değiştirir,

and the communities will take 20 to 30 years to recover

toplumların iyileşmesi 20 ila 30 yıl alır

and billions of economic losses.

ve ekonomik kayıp milyarlarcadır.

If you can reduce the initial response by one day,

Eğer ilk müdahaleyi bir gün daha kısaltırsanız,

you can reduce the overall recovery

tamamen iyileşmeyi bin gün veya

by a thousand days, or three years.

üç yıl kadar kısaltabilirsiniz.

See how that works?

Nasıl olduğunu görmek ister misiniz?

If the initial responders can get in, save lives,

Eğer ilk müdahale edenler, içeri girip, hayat kurtarıp,

mitigate whatever flooding danger there is,

olabilecek taşma tehlikesini azaltabilirlerse,

that means the other groups can get in

bu diğer ekiplerin suyu, yolları, elektriği

to restore the water, the roads, the electricity,

onarmak için gelmeleri anlamına gelir;

which means then the construction people, the insurance agents,

o da inşaatçıların, sigortacıların, hepsinin

all of them can get in to rebuild the houses,

evleri tekrar inşa etmek için gelmeleri anlamına gelir;

which then means you can restore the economy,

o da ekonomiyi eski hâline getirebileceğiniz ve belki de

and maybe even make it better and more resilient to the next disaster.

bir sonraki afete karşı daha iyi ve dayanıklı hâle getirebileceğiniz anlamına gelir.

A major insurance company told me

Büyük bir sigorta şirketi,

that if they can get a homeowner's claim processed one day earlier,

eğer ev sahiplerinin taleplerini bir gün önce işleme koyabilirlerse,

it'll make a difference of six months

o kişinin evinin tamir edilmesinde

in that person getting their home repaired.

altı aylık bir fark yaratacağını söylemişti.

And that's why I do disaster robotics --

Bu yüzden afet robot teknolojisi üzerinde çalışıyorum --

because robots can make a disaster go away faster.

çünkü robotlar afetlerin daha hızlı geçmesini sağlayabilir.

Now, you've already seen a couple of these.

Bunlardan bazılarını zaten gördünüz.

These are the UAVs.

Bunlar İHA'lar.

These are two types of UAVs:

Bunlar iki tip İHA:

a rotorcraft, or hummingbird;

Bir rotorlu hava aracı veya vızıldayan kuş;

a fixed-wing, a hawk.

bir sabit kanatlı, bir şahin.

And they're used extensively since 2005 --

2005'ten beri yoğun olarak kullanılıyorlar --

Hurricane Katrina.

Katrina Kasırgası.

Let me show you how this hummingbird, this rotorcraft, works.

Size bu vızıldayan kuşun, bu rotorlu hava aracının nasıl çalıştığını göstereyim.

Fantastic for structural engineers.

İnşaat mühendisleri için olağanüstü.

Being able to see damage from angles you can't get from binoculars on the ground

Yerde dürbünle veya uydu görüntüsüyle ya da daha yüksek açıda

or from a satellite image,

uçan herhangi bir şeyle

or anything flying at a higher angle.

alamayacağınız açılardan hasarı görebilmek.

But it's not just structural engineers and insurance people who need this.

Ancak buna ihtiyaç duyanlar sadece inşaat mühendisleri ve sigortacılar değil.

You've got things like this fixed-wing, this hawk.

Bu sabit kanatlı, bu şahin gibi şeyleriniz var.

Now, this hawk can be used for geospatial surveys.

Bu şahin, coğrafi mekânsal keşifler için kullanılabilir.

That's where you're pulling imagery together

Bununla görüntüleri birleştirip

and getting 3D reconstruction.

3B olarak yeniden oluşturabilirsiniz.

We used both of these at the Oso mudslides up in Washington State,

Her ikisini de Vaşington eyaletindeki Oso toprak kaymasında kullandık,

because the big problem

çünkü büyük sorun

was geospatial and hydrological understanding of the disaster --

afeti coğrafi mekânsal ve hidrolojik olarak anlamaktı --

not the search and rescue.

arama ve kurtarma olarak değil.

The search and rescue teams had it under control

Arama ve kurtarma ekipleri kontrol altına almıştı

and knew what they were doing.

ve ne yaptıklarını biliyorlardı.

The bigger problem was that river and mudslide might wipe them out

Daha büyük sorun, nehir ve toprak kaymasının müdahale edenleri süpürüp su altında

and flood the responders.

bırakmasının muhtemel olmasıydı.

And not only was it challenging to the responders and property damage,

Müdahale edenler ve mülk hasarı konusunda zorlayıcı olmakla kalmayıp,

it's also putting at risk the future of salmon fishing

Vaşington eyaletinin o kısmında somon balığı avcılığının

along that part of Washington State.

geleceğini de riske sokuyordu.

So they needed to understand what was going on.

Bu yüzden neler olup bittiğini anlamaları lazımdı.

In seven hours, going from Arlington,

Yedi saat içinde, Arlington'dan çıkıp,

driving from the Incident Command Post to the site, flying the UAVs,

olay komuta merkezinden bölgeye araba sürüp, İHA'ları uçurup,

processing the data, driving back to Arlington command post --

veriyi işleyip, Arlington komuta merkezine arabayla geri dönüldü --

seven hours.

yedi saat.

We gave them in seven hours data that they could take

Onlara yedi saat içinde başka bir yoldan iki veya üç günde

only two to three days to get any other way --

elde edebilecekleri veriyi verdik

and at higher resolution.

ve daha yüksek çözünürlükte.

It's a game changer.

Bu oyunu değiştiriyor.

And don't just think about the UAVs.

Sadece İHA'ları düşünmeyin.

I mean, they are sexy -- but remember,

Elbette seksiler -- ama unutmayın,

80 percent of the world's population lives by water,

dünyanın yüzde 80'i su kenarında yaşıyor

and that means our critical infrastructure is underwater --

ve bu kritik altyapımızın su altında olduğu anlamına geliyor --

the parts that we can't get to, like the bridges and things like that.

ulaşamayacağımız kısımlar, köprüler ve benzeri şeyler.

And that's why we have unmanned marine vehicles,

Bu yüzden insansız deniz araçlarımız var,

one type of which you've already met, which is SARbot, a square dolphin.

bir tipiyle zaten tanıştınız, yani SARbot, bir kare yunus.

It goes underwater and uses sonar.

Su altında gider ve sonar kullanır.

Well, why are marine vehicles so important

Neden deniz araçları bu kadar önemli

and why are they very, very important?

ve neden çok, çok önemliler?

They get overlooked.

Azımsanıyorlar.

Think about the Japanese tsunami --

Japonya'daki tsunamiyi düşünün --

400 miles of coastland totally devastated,

400 millik sahil alanı tamamen harap oldu,

twice the amount of coastland devastated by Hurricane Katrina in the United States.

Birleşik Devletler'de Katrina Kasırgası ile harap olan sahil alanının iki katı.

You're talking about your bridges, your pipelines, your ports -- wiped out.

Köprüleriniz, boru hatlarınız, limanlarınızdan bahsediyoruz -- yok oldular.

And if you don't have a port,

Eğer bir limanınız yoksa,

you don't have a way to get in enough relief supplies

nüfusu desteklemek için yeterince yardım malzemesi

to support a population.

alma yolunuz yoktur.

That was a huge problem at the Haiti earthquake.

Bu durum Haiti depreminde çok büyük bir sorundu.

So we need marine vehicles.

Bu yüzden deniz araçlarına ihtiyacımız vardı.

Now, let's look at a viewpoint from the SARbot

SARbot'tan nasıl göründüğüne dair

of what they were seeing.

bakış açısını görelim.

We were working on a fishing port.

Bir balıkçı limanı üzerinde çalışıyorduk.

We were able to reopen that fishing port, using her sonar, in four hours.

O balıkçı limanını, sonarını kullanarak dört saat içinde tekrar açmayı başardık.

That fishing port was told it was going to be six months

Balıkçı limanına bir dalgıç ekibini sokabilmelerinin

before they could get a manual team of divers in,

altı ay alacağı söylendi

and it was going to take the divers two weeks.

ve dalgıçların işi de iki hafta sürecekti.

They were going to miss the fall fishing season,

O bölgenin ana ekonomisi olan,

which was the major economy for that part, which is kind of like their Cape Cod.

bir nevi Cape Cod'ları olan, sonbahardaki balık sezonunu kaçıracaklardı.

UMVs, very important.

İnsansız araçlar çok önemli.

But you know, all the robots I've shown you have been small,

Ancak biliyorsunuz, size gösterdiğim bütün robotlar küçük,

and that's because robots don't do things that people do.

bunun nedeni robotların insanların yaptığı şeyleri yapmaması.

They go places people can't go.

İnsanların gidemediği yerlere giderler.

And a great example of that is Bujold.

Bunun için harika bir örnek Bujold.

Unmanned ground vehicles are particularly small,

İnsansız yer araçları özellikle küçüktür,

so Bujold --

bu yüzden Bujold --

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Say hello to Bujold.

Bujold'a merhaba deyin.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Bujold was used extensively at the World Trade Center

Bujold, Dünya Ticaret Merkezi'nde Kule 1, 2 ve 3'e girebilmek için

to go through Towers 1, 2 and 4.

yoğun şekilde kullanıldı.

You're climbing into the rubble, rappelling down, going deep in spaces.

Enkazın içine doğru tırmanıyor, aşağı iniyor, boşluğun derinlerine doğru gidiyorsunuz.

And just to see the World Trade Center from Bujold's viewpoint, look at this.

Sadece Dünya Ticaret Merkezi'ni Bujold'un gözüyle görmek için şuna bakın.

You're talking about a disaster where you can't fit a person or a dog --

Bir insanı veya bir köpeği koyamayacağınız bir afetten söz ediyorsunuz --

and it's on fire.

ve yangın içerisinde.

The only hope of getting to a survivor way in the basement,

Hayatta kalan birine ulaşmak için tek umut ta bodrumda,

you have to go through things that are on fire.

yanan şeyler arasından gitmek durumdasınız.

It was so hot, on one of the robots, the tracks began to melt and come off.

Öylesine sıcaktı ki robotlardan birinin rayları erimeye ve atmaya başladı.

Robots don't replace people or dogs,

Robotlar insanların veya köpeklerin yerini tutmazlar

or hummingbirds or hawks or dolphins.

veya vızıldayan kuşlar veya şahinler ya da yunuslar.

They do things new.

İşleri başka şekilde yaparlar.

They assist the responders, the experts, in new and innovative ways.

Müdahale edenlere, uzmanlara yeni ve inovatif şekilde yardımcı olurlar.

The biggest problem is not making the robots smaller, though.

Ancak en büyük sorun, robotları daha küçük yapmak değil.

It's not making them more heat-resistant.

Onları ısıya daha dayanıklı yapmak değil.

It's not making more sensors.

Daha fazla sensör yapmak değil.

The biggest problem is the data, the informatics,

En büyük sorun veri, enformatik,

because these people need to get the right data at the right time.

çünkü bu insanlar doğru veriyi, doğru zamanda almak zorunda.

So wouldn't it be great if we could have experts immediately access the robots

Olay yerine araba sürerek zaman kaybetmeden, uzmanların hemen

without having to waste any time of driving to the site,

robotlara erişmelerini sağlasak harika olmaz mı?

so whoever's there, use their robots over the Internet.

Yani orada her kim varsa internetten robotlarını kullansalar.

Well, let's think about that.

Hadi bunun hakkında düşünelim.

Let's think about a chemical train derailment in a rural county.

Kırsal bir alanda kimyasal trenin raydan çıktığını düşünelim.

What are the odds that the experts, your chemical engineer,

Uzmanların, kimya mühendisinin, demiryolu ulaşım mühendislerinin

your railroad transportation engineers,

o ilçenin sahip olduğu

have been trained on whatever UAV that particular county happens to have?

İHA ile ilgili eğitim almış olma olasılığı nedir?

Probably, like, none.

Muhtemelen yok gibi.

So we're using these kinds of interfaces

Bu sebeple, insanların hangi robotu

to allow people to use the robots without knowing what robot they're using,

kullandıklarını bilmeden veya bir robot kullanıp kullanmadıklarını dahi bilmeden

or even if they're using a robot or not.

robotları kullanmaları için bu tip arayüzler kullanıyoruz.

What the robots give you, what they give the experts, is data.

Robotların size verdiği şey, uzmanlara verdiği şey ise veri.

The problem becomes: who gets what data when?

Sorun şu hâle geliyor: Kim, hangi veriyi, ne zaman alır?

One thing to do is to ship all the information to everybody

Yapılacak şeylerden biri, bütün bilgiyi herkese göndermek ve onların

and let them sort it out.

düzenlenmesini sağlamak.

Well, the problem with that is it overwhelms the networks,

Bununla ilgili sorun ise, ağları meşgul etmesi

and worse yet, it overwhelms the cognitive abilities

veyahut daha da kötüsü, farkı yaratacak kararın alınmasında gerekli olan

of each of the people trying to get that one nugget of information

o bir parça bilgiyi almaya çalışan herkesin

they need to make the decision that's going to make the difference.

kavrama yetisine etki etmesi.

So we need to think about those kinds of challenges.

İşte bu tür zorlukları düşünmemiz lazım.

So it's the data.

Yani veriyi.

Going back to the World Trade Center,

Dünya Ticaret Merkezi'ne geri dönersek,

we tried to solve that problem by just recording the data from Bujold

bu sorunu sadece Bujold ile, o enkazın dibindeyken

only when she was deep in the rubble,

veri kaydederek çözmeye çalıştık,

because that's what the USAR team said they wanted.

çünkü USAR (Kentsel Arama ve Kurtarma) ekibi bunu istediklerini söyledi.

What we didn't know at the time

O zamanlar inşaat mühendislerinin,

was that the civil engineers would have loved,

enkaza girdiğimiz sırada kutu kiriş, seri numaraları,

needed the data as we recorded the box beams, the serial numbers,

lokasyonları kaydederken elde edilen veriyi istediklerini,

the locations, as we went into the rubble.

ihtiyaç duyduklarını bilmiyorduk.

We lost valuable data.

Çok değerli veriyi kaybettik.

So the challenge is getting all the data

Yani zorluk bütün veriyi alıp

and getting it to the right people.

doğru insanlara iletmek.

Now, here's another reason.

İşte başka bir neden.

We've learned that some buildings --

Öğrendik ki bazı binalar --

things like schools, hospitals, city halls --

okullar, hastaneler, belediye binaları gibi --

get inspected four times by different agencies

müdahale döneminde farklı birimler tarafından

throughout the response phases.

dört kez denetleniyor.

Now, we're looking, if we can get the data from the robots to share,

Şimdi paylaşmak için robotlardan bu veriyi alıp alamayacağımıza bakıyoruz;

not only can we do things like compress that sequence of phases

müdahale zamanını kısaltmak için faz aralıklarını sıkıştırma gibi

to shorten the response time,

şeyler yapmakla kalmayıp,

but now we can begin to do the response in parallel.

artık paralelde müdahale etmeye de başlayabiliriz.

Everybody can see the data.

Herkes veriyi görebilir.

We can shorten it that way.

Bu şekilde kısaltabiliriz.

So really, "disaster robotics" is a misnomer.

Gerçekten de, "afet robotiği" yanlış bir adlandırma.

It's not about the robots.

Robotlarla ilgili değil.

It's about the data.

Veriyle ilgili.

(Applause)

(Alkış)

So my challenge to you:

İşte benim size çağrım:

the next time you hear about a disaster,

Bir daha bir afetten haberdar olduğunuzda,

look for the robots.

robotlara bakın.

They may be underground, they may be underwater,

Belki yeraltında, belki su altında

they may be in the sky,

belki gökyüzünde olabilirler;

but they should be there.

ama orada olmalılar.

Look for the robots,

Robotlara bakın,

because robots are coming to the rescue.

çünkü robotlar kurtarmaya geliyor.

(Applause)

(Alkış)