Srdja Popovic: How to topple a dictator

Srdja Popovic: Bir diktatör nasıl devrilir

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Çeviri: Ömer Aksoy Gözden geçirme: Ramazan Şen

Good afternoon, I'm proud to be here at TEDxKrakow.

İyi akşamlar. Burada, TEDxKrakow'da bulunmaktan gurur duyuyorum.

I'll try to speak a little bit today about a phenomenon

Bugün dünyayı değiştirebilen ve hali hazırda değiştiren

which can, and actually is changing the world,

bir olgu hakkında konuşmak istiyorum,

and whose name is people power.

bu olgunun adı halkın gücü.

I'll start with an anecdote,

Konuşmama bir anektod ile başlamak istiyorum, ya da aranızda

or for those of you who are Monty Python lovers,

Monty Python sevenler varsa, Monty Python türünden bir skeç ile.

a Monty Python type of sketch.

Here it is.

Tamam o zaman, günlerden 15 Aralık 2010.

It is December 15, 2010.

Somebody gives you a bet: you will look at a crystal ball,

Biri sizinle iddiaya girdi. Kristal bir küreden bakıp

geleceği göreceksiniz. Ve gördüğünüz kesinlikle çıkacak.

and you will see the future; the future will be accurate.

But you need to share it with the world.

Ancak bunu bütün dünya ile paylaşmanız gerekiyor. Anlaştık mı?

OK, curiosity killed the cat, you take the bet,

Fazla merak öldürürmüş. İddiayı üstlendiniz.

Kristal küreye baktınız. Bir saat sonra

you look at the crystal ball.

One hour later, you're sitting in a building of the national TV,

ulusal kanalın bulunduğu binada oturuyorsunuz,

in a top show, and you tell the story.

bir konuşma programındasınız ve hikayeyi anlatıyorsunuz.

Before the end of 2011,

"2011 bitmeden, Bin Ali ve Mübarek

Ben Ali, and Mubarak, and Gaddafi would be down,

ve Kaddafi devrilecek ve yargılanacak.

and prosecuted.

Saleh of Yemen and Assad of Syria

Yemen'de Salih ve Suriye'de Esad'ın karşı

would be either challenged, or already on their knees.

bir muhalefet doğacak veya çoktan yıkılmış olacaklar.

Osama bin Laden would be dead,

Usame bin Ladin ölecek,

and Ratko Mladic would be in the Hague.

Ratko Mladiç Lahey'de yargılanacak."

Now, the anchor watches you with a strange gaze on his face.

Haber spikeri size yüzünde tuhaf bir bakışla bakıyor

And then, on top of it you add:

ve hepsinin üzerine şunu ekliyorsunuz,

"And thousands of young people from Athens, Madrid and New York

"Atina, Madrid ve New York'ta binlerce genç

Araplardan ilham aldıklarını söyleyerek sosyal adalet için

will demonstrate for social justice, claiming they are inspired by Arabs."

protesto düzenleyecekler."

Bir de bakmışsınız ki, iki tane beyaz önlüklü arkanızda belirmiş.

Next thing you know, two guys in white appear,

they give you the strange t-shirt,

Size bir deli gömleği veriyorlar,

take you to the nearest mental institution.

ve en yakın tımarhaneye götürüyorlar.

So I would like to speak a little bit

Ve bugün size bu yılın kötü adamlar için kötü bir yıl

about the phenomenon which is behind what already seems to be

olmasının arkasındaki güç olarak gözüken bir olgudan

a very bad year for bad guys.

bahsetmek istiyorum ve bu olgunun adı halkın gücü.

And this phenomenon is called people power.

Well, people power has been there for a while.

Aslında halkın gücü çok yeni bir şey değil.

It helped Gandhi kick the Brits from India,

Gandhi'nin İngilizleri Hindistan'dan çıkarmasını sağladı.

it helped Martin Luther King win his historic racial struggle.

Martin Luther King'in tarihi bir ırk mücadelesini kazanmasını sağladı.

Lech Walesa'nın bir milyon Sovyet askerini

It helped a local, Lech Walesa,

to kick out one million Soviet troops from Poland,

Polonya'dan çıkararak, bildiğimiz üzere

and in beginning the end of the Soviet Union as we know it.

Sovyetler Birliği için sonun başlangıcı oldu.

Peki, bunda yeni olan ne var? Bugün sizinle paylaşmak

So what's new in it?

What seems to be very new,

which is the idea I would like to share with you today,

istediğim bir fikir aslında çok yeni gözüküyor; bu fikir ise

is that there is a set of rules and skills

başarılı bir pasif direniş hareketi sergilemek için öğrenilebilecek

which can be learned and taught

ve öğretilebilecek bir takım kurallar ve beceriler olduğu.

in order to perform successful nonviolent struggle.

If this is true, we can help these movements.

Eğer bu doğruysa, bu hareketlere destek olabiliriz.

Well, the first one - analytic skills.

Şimdi, ilk olarak, analitik beceriler.

I'll try where it all started in the Middle East.

Her şeyin başladığı Orta Doğu'yu ele alalım,

And for so many years,

bunca zamandır tamamen yanlış anladığımız

we were living with a completely wrong perception of the Middle East.

Orta Doğu'dan.

It was looking like the frozen region.

Sanki donmuş bir bölge, tıpkı bir buzdolabı gibi

Literally a refrigerator.

And there were only two types of meal there.

ve içinde sadece iki çeşit yemek var:

Mübarek ve Ben Ali gibi askeri veya polis diktatörlüklerinin

Steak, which stands for a Mubarak-Ben Ali type of military police dictatorship,

temsil ettiği biftek veya patates

or a potato, which stands for a Tehran type of theocracies.

ki onlar da Tahran türü teokratik rejimler.

And everybody was amazed when the refrigerator opened,

Ve buzdolabı açılıp da içinden milyonlarca seküler genç

and millions of young, mainly secular people

ayaklanıp bir şeyleri değiştirmek için ortaya çıkınca herkes şaşırdı.

stepped out to do the change.

Guess what - they didn't watch the demographics.

Neden acaba? Nüfuz dağılımını kimse biliyor mu?

What is the average age of an Egyptian? 24.

Mısırlıların ortalama yaşı ne? 24.

How long was Mubarak in power? 31.

Mübarek kaç yıldır iktidarda? 31.

So, this system was just obsolete, they expired.

Bu sistem: sadece çağdışı. Tarihi geçmiş

And young people of the Arab world have awakened one morning,

ve Arap Dünyasındaki genç insanlar bir sabah uyandılar

ve gücün kendi ellerinde olduğunu gördüler.

and understood that power lies in their hands.

The rest is the year in front of us.

Yılın geri kalanı gözümüzün önünde. Bilin bakalım ne oldu?

And guess what? The same Generation Y,

Epsilon Nesli kendi kuralları, kendi araçları

with their rules, with their tools, with their games,

kendi oyunları ve bana biraz yabancı gelmeye başlayan

and with their language, which sounds a little bit strange to me.

kendi dilleriyle. Artık 38 yaşındayım.

I'm 38 now.

Avrupa'da sokakları dolduran insanların yaşlarına bakın?

And can you look at the age of the people on the streets of Europe?

It seems that Generation Y is coming.

Bana öyle geliyor ki Epsilon Nesli güçleniyor.

Başka bir örnek vermeme izin verin.

Now, let me set another example.

I'm meeting different people throughout the world,

Dünyanın her yerinden insanlarla tanışıyorum

ve onlar biliyorsunuz, akademisyenler ve profesörler

and they are, you know, academics, and professors, and doctors,

ve doktorlar ve her zaman şartlardan bahsediyorlar.

and they will always talk conditions.

They will say: "People power will work only if the regime is not too oppressive."

"Halkın gücü ancak rejim çok baskıcı değilse işe yarar." derler.

They will say: "People power will work,

"Halkın gücü ancak milletin yıllık geliri X ile Z değerleri arasındaysa işe yarar." derler.

if the annual income of the country is between X and Z."

"Halkın gücü ancak ortada dış güçlerin baskısı varsa işe yarar." derler.

They will say: "People power will work only if there is a foreign pressure."

They will say: "People power will work only if there is no oil."

"Halkın gücü ancak petrol yoksa işe yarar." derler.

And, I mean, there is a set of conditions.

Yani, ortada bazı şartların olması gerektiğini söylerler.

Ancak son gelişmelerden anlaşılan o ki mücadelede yanınızda

Well, the news here is that your skills during the conflict

seem to be more important than the conditions.

getirdiğiniz yetenekleriniz şartlardan çok daha önemli,

Namely, the skills of unity, planning, and maintaining nonviolent discipline.

ki bu yetenekler birlik, planlama

ve pasif direniş disiplinini koruma yetenekleri.

Bir örnek vermeme izin verin.

Let me give you an example.

I come from a country called Serbia.

Ben Sırbistan'dan geliyorum,

It took us 10 years to unite 18 opposition party leaders,

kocaman egolarıyla 18 muhalefet partisi liderini bir araya getirip

with their big egos, behind one single candidate

Slobadan Miloseviç'e karşı tek bir aday arkasında toplayabilmek 10 yılımızı aldı.

against the Balkan dictator Slobodan Milosevic.

Guess what? That was the day of his defeat.

Ama sonunda ne oldu? O gün onun yenildiği gündü.

Şimdi Mısırlılara bakalım, Tahrir Meydanında ateş yakıyorlar

You look at the Egyptians, they fight on Tahrir Square,

they get rid of their individual symbols,

bireysel sembollerinden kurtuluyorlar.

En nihayetinde sokaklarda sadece Mısır bayrağı altında toplanıyorlar.

they appear on the street only with the flag of Egypt.

I will give you a counter-example.

Şimdi size karşı bir örnek vereyim.

You see nine presidential candidates running against Lukashenko,

Lukaşenko'ya karşı dokuz tane başkan adayı var.

you all know the outcome.

Sonucun ne olacağını göreceksiniz.

Sonuç olarak birlik çok önemli ve bu elde edilebilir.

So unity is a big thing.

And this can be achieved.

Same with planning.

Aynı şey planlama için de geçerli. Aynı zamanda hem şiddet içermeyen

Somebody has lied to you

hem spontan gelişen hem de başarılı olan bir sivil devrim?

about the successful and spontaneous nonviolent revolution.

Öyle bir şey dünyada yok.

That thing doesn't exist in the world.

Whenever you see young people in front of the row

Genç insanların yolun ortasında polis veya

asker ile arkadaşlık kurduğunu gördüğünüzde, bilin

trying to fraternize with the police or military,

somebody was thinking about it before.

bunu daha önce birileri planlıyordu.

Ve son olarak, barışçıl disiplin

Now, at the end, nonviolent discipline.

And this is probably the game-changer.

ve bütün oyunu değiştiren unsur bu olsa gerek.

If you maintain nonviolent discipline,

Eğer barışçıl disiplini koruyabilirseniz, istisnasız kazanırsınız.

you'll exclusively win.

100,000 kişilik barışçıl bir yürüyüştesiniz

You have 100,000 people in a nonviolent march,

one idiot or agent-provocateur throwing a stone.

ve bir gerizekalı veya bir provakatör etrafa taş atıyor,

Guess what takes all the cameras.

bilin bakalım kameralar kimi çekti? O adamı.

That one guy.

Tek bir şiddet eylemi kelimenin tam manasıyla

One single act of violence can literally destroy your movement.

bütün eyleminizi mahvedebilir.

Now, let me move to another place.

Başka bir konuya geçelim.

It's the selection of strategies and tactics.

Taktik ve strateji seçimleri.

Barışçıl direnişte uygulayabileceğiniz belli başlı kurallar vardır.

There are certain rules in nonviolent struggle you may follow.

Her şeyden önce ufak başlarsınız.

First, you start small.

Second, you pick the battles you can win.

Sonra, sadece kazanabileceğiniz eylemleri seçersiniz.

Bu odada sadece 200 kişi var.

It's only 200 of us in this room.

We won't call for the march of a million.

Milyonların Yürüyüşü için çağrı yapmamız saçma olur.

But what if we organized the spraying of graffiti throughout the night,

Anca bütün gece boyunca bütün Krakow şehrine graffiti yapmayı

organize etsek? Bütün şehir öğrenir.

all over Krakow.

The city will know.

So, we pick tactics accommodated to the event,

Yani durumla ilgili en uygun taktikleri seçiyoruz,

especially this thing we call the small tactics of dispersion.

özellikle burada gördüğünüz küçük yayılma taktikleri.

They're very useful in violent oppression.

Şiddet içeren müdahalelere karşı çok etkililer.

We are actually witnessing the picture of one of the best tactics ever used.

Bu resimde kullanılan en iyi taktiklerden birine şahit olmaktayız.

It was on Tahrir square,

Burası Tahrir Meydanı, bütün uluslararası camia

where the international community was constantly frightened

İslamcıların devrimi bastırmasından sürekli

that, you know, the Islamists will overtake the revolution.

endişe duyuyordu. Ancak burada Hristiyanları

What they organized --

o sırada namaz kılan Müslümanları korumak için bir araya getirdiler,

Christians protecting Muslims where they are praying,

a Coptic wedding cheered by thousands of Muslims,

binlerce Müslüman ise Kıpti Hristiyanların düğününü kutladı.

the world has just changed the picture,

Bütün dünyanın algısı bir anda değişti,

but somebody was thinking about this previously.

ancak bunların hepsini birileri önceden düşünüyordu.

So there are so many things you can do

Anlayacağınız, bir yerde toplanıp slogan atmak

instead of getting into one place,

ve kolluk güçlerine caka satmak dışında yapabileceğiniz

shouting, and you know, showing off in front of the security forces.

çok daha fazla şey var.

Analitikçilerin normal olarak hesaba katmadığı ama son derece önemli başka bir etken daha var.

Now, there is also another very important dynamic.

And this is a dynamic that analysts normally don't see.

This is the dynamic between fear and apathy on the one side,

Bir yanda korku ve ilgisizlik, öbür yanda coşku ve mizah

and enthusiasm and humor on another side.

ve bu ikisinin arasındaki dinamikler.

So, it works like in a video game.

Tıpkı bir bilgisayar oyunundaki gibi.

You have the fear high, you have status quo.

Mevcut bir durum ve bununla ilgili şiddetli bir korku var.

Ancak coşkuyu işin içine katınca, korkunun eriyip gittiğini görüyorsunuz.

You have the enthusiasm higher,

you see the fear is starting to melt.

İkinci gün, normalde tam tersi olması gerekirken

Day two, you see people running towards the police

instead of from the police, in Egypt.

Mısır'da insanların polise koştuğunu görüyorsunuz.

Orada bir şeylerin olduğunu rahatlıkla söyleyebilirsiniz.

You can tell that something is happening there.

And then, it's about the humor.

Ve ardından mizah geliyor. Mizah gerçekten çok güçlü

Humor is such a powerful game-changer,

bir koz ve şüphesiz Polonya'da çok etkiliydi.

and of course, it was very big in Poland.

Bilirsiniz, biz bu büyük ve hicivli eylemi yaptığımız zaman

You know, we were just a small group of crazy students in Serbia

Sırbistan'da bir avuç kafadan çatlak öğrenciydik.

when we made this big skit.

We put the big petrol barrel

Bir petrol varilinin üzerine

with a portrait of Mr. President on it, in the middle of the Main Street.

Bay Başkan'ın portresini yapıştırdık

ve ana caddenin ortasına koyduk. Varilin üzerinde bir delik vardı

There was a hole in the top.

So you could literally come, put a coin in,

ve gelip içine bozuk para attığınızda

get a baseball bat, and hit his face.

bir beyzbol sopası alıp suratının tam ortasına vuruyordunuz.

Çok ses çıkıyordu. Biz de yakınlarda bir kafede

Sounds loud.

And within minutes,

we were sitting in a nearby café having coffee,

kahve içiyorduk, çok geçmeden insanlar

and there was a queue of people waiting to do this lovely thing.

sıraya dizilmiş bu sevimli hareketi yapmak için bekliyorlardı.

Well, that's just the beginning of the show.

Durun, her şey daha yeni başlıyor.

The real show starts when the police appears.

Asıl gösteri polis gelince patlak verdi.

(Laughter)

Ne yapacaklardı? Bizi tutuklayacaklar mıydı? Biz gözükmüyorduk.

"What will they do?"

Arrest us? We were nowhere to be seen.

Bir kaç bina ötedeki kahve dükkanından olan biteni izliyorduk.

We were like three blocks away, observing it from our espresso bar.

Çocuklarıyla alışveriş yapan insanları mı tutuklayacaklardı? Çok saçma olurdu.

Arrest the shoppers, with kids?

Doesn't make sense.

Yapabilecekleri en saçma hareketi yaptıklarını tahmin edebiliyorsunuzdur:

Of course, you could bet, they did the most stupid thing.

Varili tutukladılar. Ve şimdi de polislerin

They arrested the barrel.

And now, the picture of the smashed face on the barrel,

üzerinde dağılmış bir surat olan bir varili

with the policemen dragging it to the police car,

ekip arabasına götürdüğü bir resim, o gün

that was the best day for newspaper photographers

haber fotoğrafçılar için gerçekten unutulmaz bir gündü.

that they will ever have.

So, I mean, these are the things you can do.

Demek istediğim, yapabileceğiniz bir çok şey var

ve mizahı her zaman kullanabilirsiniz.

And you can always use humor.

There is also one big thing about humor,

Mizah hakkındaki en önemli şeylerden birisi de: Acıtması,

it really hurts.

çünkü bu adamlar kendilerini gerçekten çok ciddiye alıyorlar.

Because these guys really are taking themselves too seriously.

When you start to mock them, it hurts.

Eğer onlarla dalga geçerseniz, gerçekten incinirler.

Şimdi herkes internette majesteleri hakkında konuşuyor

Now, everybody is talking about His Majesty, the Internet,

ve çok da etkili bir yetenek, ancak aceleye kapılarak

and it is also a very useful skill.

But don't rush to label things like "a Facebook Revolution,"

her şeyi Facebook Devrimi, Twitter Devrimi diye etiketlemeyin.

"Twitter Revolution."

Don't mix the tools with the substance.

Esas olay ile araçları birbirinden karıştırmayın.

It is true that the Internet and the new media are very useful

İnternet ve oluşturduğu yeni medya işlerin

in making things faster and cheaper.

daha hızlı ve ucuz olması hususunda çok etkili olduğu doğru.

Aynı zamanda sağladığı gizlilikten dolayı

They also make it a bit safer for the participants,

because they give partial anonymity.

katılımcılar için daha güvenli.

We're watching the great example of something else the Internet can do.

İnternetin çok önemli bir başka kullanımını da

It can put the price tag of state-sponsored violence

devlet tarafından barışçıl göstericilere uygulanan şiddetin ifşa edilmesi.

over a nonviolent protester.

This is the famous group "We are all Khaled Said,"

Burada gördüğünüz Hepimiz Halid Said'iz grubu

made by Wael Ghonim in Egypt, and his friend.

Mısır'da Wael Ghonim ve arkadaşı tarafından yapıldı.

This is the mutilated face of the guy who was beaten by the police.

Burada polis tarafından darp görmüş bir adamın yüzünü görüyoruz.

This is how he became known to the public,

Kamuoyunun önüne böyle sunuldu ve belki de

and this is what probably became the straw that broke the camel's back.

Mısır'da bardağı taşıran son damla bu oldu.

But here is also the bad news.

Ama kötü haberler de var.

The nonviolent struggle is won in the real world, in the streets.

Barışçıl direniş gerçek dünyada,

sokaklarda kazanıldı. Toplumunuzu hiçbir zaman

You will never change your society towards democracy,

demokrasi veya ekonomik konularda

or, you know, the economy, if you sit down and click.

internette bir şeylere tıklayarak değiştiremezsiniz.

There are risks to be taken,

Alınması gereken riskler ve mücadeleyi kazanması

and there are living people who are winning the struggle.

gereken gerçek yaşayan kişiler var.

Şimdi milyon dolarlık soru geliyor: Arap Dünyasına ne olacak?

Well, the million-dollar question.

What will happen in the Arab world?

And though young people from the Arab world

Arap Dünya'sındaki genç insanlar üç diktatörü

were pretty successful in bringing down three dictators,

devirme ve bölgedeki güç yapılarını sarsma

shaking the region,

Ürdün ve Fas'daki akıllı kralları ikna edip

kind of persuading the clever kings from Jordan and Morocco

önemli reformlar yapmalarını sağlama konusunda

to do substantial reforms,

it is yet to be seen what will be the outcome.

ne kadar başarılı olsalar da, sonuçların ne olacağı hala belli değil.

Whether the Egyptians and Tunisians will make it through the transition,

Mısır ve Tunus bu geçiş dönemini atlatabilecek mi

yoksa durum kanlı etnik ve dini çatışmalara mı evrilecek,

or this will end in bloody ethnic and religious conflicts,

Suriye'liler hali hazırda binlerce kişinin ölümüne sebep olan her gün maruz kaldıkları

whether the Syrians will maintain nonviolent discipline,

faced with a brutal daily violence which kills thousands already,

şiddet karşısında barışçıl disiplinlerini koruyabilecekler mi,

or they will slip into violent struggle

yoksa silahlanarak çirkin bir iç savaşa mı girecekler.

and make ugly civil war.

Bu devrimler boylu boyunca demokrasiye mi varacak

Will these revolutions be pushed through the transitions and democracy

or be overtaken by the military or extremists of all kinds?

yoksa asker veya marjinal grupların müdahelesi ile bozulacak mı?

We cannot tell.

Şu an bir şey diyemiyoruz.

The same works for the Western sector,

Aynı şey coşkulu gençlerin dünyanın her yerinde işgal gösterileri

where you can see all these excited young people

ile ses çıkardığını gördüğümüz Batı ülkeleri için de geçerli.

protesting around the world, occupying this, occupying that.

Are they going to become the world wave?

Dünyada böyle bir akım mı ortaya çıkacak?

Are they going to find their skills, their enthusiasm, and their strategy

Yeteneklerini, coşkularını ve stratejilerini kullanarak

gerçekten ne istediklerini keşfedip

to find what they really want and push for the reform,

reform için baskı yapacaklar mı, yoksa sadece oturup

or will they just stay complaining about the endless list

nefret ettikleri şeyler hakkında şikayet mi edecekler?

of the things they hate?

This is the difference between the two paths.

İki taraf arasındaki fark bu.

Now, what do the statistics have?

Peki istatistikler ne söylüyor?

My friend Maria Stephan's book

Arkadaşım Maria Stephan kitabında

şiddet içeren ve barışçıl eylemleri kapsamlı bir şekilde ele alıyor

talks a lot about violent and nonviolent struggle,

and there are some shocking data.

ve şaşırtıcı veriler var.

If you look at the last 35 years and different social transitions,

Son 35 yıla ve diktatörlükten

demokrasiye doğru yapılan sosyal geçişlere bakarsanız,

from dictatorship to democracy,

you will see that, out of 67 different cases,

67 farklı vakadan

50 tanesinde barışçıl direnişin

in 50 of these cases it was nonviolent struggle

which was the key power.

kilit rol oynadığını görürsünüz.

This is one more reason to look at this phenomenon,

Bu olguya bakmak için başka bir sebep de bu.

this is one more reason to look at Generation Y.

Epsilon Neslini incelemek ve yeteneklerini ve cesaretlerini

birleştirip barışçıl direniş için kullanarak

Enough for me to give them credit,

and hope that they will find their skills and their courage

bizim neslimizin bu dünyada yarattığı dağınıklığı

to use nonviolent struggle

bir nebze olsun toparlayacaklarına dair

and thus fix at least a part of the mess our generation is making in this world.

bir umut beslemek ve onlara hak vermek

için yeterli bir sebep.

Thank you.

Teşekkür ederim. (Alkış)

(Applause)