Your kids might live on Mars. Here's how they'll survive | Stephen Petranek

Çeviri: Anil Ustundag Gözden geçirme: Sancak Gülgen

Strap yourselves in,

Kemerlerinizi bağlayın,

we're going to Mars.

Mars'a gidiyoruz.

Not just a few astronauts --

Sadece birkaç astronot değil,

thousands of people are going to colonize Mars.

binlerce insan Mars'a koloni kuracak.

And I am telling you that they're going to do this soon.

Size bunun çok yakında olacağını söylüyorum.

Some of you will end up working on projects on Mars,

Bazılarınız kendini Mars'ta proje yaparken bulacak

and I guarantee that some of your children will end up living there.

ve garanti ediyorum ki bazılarınızın çocukları orada yaşayacak.

That probably sounds preposterous,

Sanırım kulağa saçma geliyor,

so I'm going to share with you how and when that will happen.

nasıl ve ne zaman olacağını sizinle paylaşacağım.

But first I want to discuss the obvious question:

Ama önce şu açık soruyu ele almak istiyorum:

Why the heck should we do this?

Neden bu lanet şeyi yapmalıyız?

12 years ago,

12 yıl önce,

I gave a TED talk on 10 ways the world could end suddenly.

dünyayı aniden yok edecek 10 yol hakkında

bir TED konuşması yapmıştım.

We are incredibly vulnerable to the whims of our own galaxy.

Kendi galaksimizin kaprislerine karşı inanılmaz derecede savunmasızız.

A single, large asteroid could take us out forever.

Tek, büyük bir asteroit bizi sonsuza dek yok edebilir.

To survive we have to reach beyond the home planet.

Hayatta kalmak için gezegenimizin ötesine ulaşmak zorundayız.

Think what a tragedy it would be

İnsanların başarıyla yaptığı her şey bir anda tamamen silinseydi,

if all that humans have accomplished were suddenly obliterated.

nasıl bir felaket olurdu düşünün.

And there's another reason we should go:

Gitmemizi gerektiren diğer sebep ise:

exploration is in our DNA.

Keşfetmek bizim DNA’mızda var.

Two million years ago humans evolved in Africa

2 milyon yıl önce insanlar Afrika'da evrimleşti

and then slowly but surely spread out across the entire planet

ve sonra yavaş ama emin adımlarla bütün gezegen boyunca

by reaching into the wilderness that was beyond their horizons.

ufuklarının ötesindeki ıssız yerlere gidip dışarıya yayıldılar.

This stuff is inside us.

Bu şey bizim içimizde.

And they prospered doing that.

Bunu yaparak iyiye doğru gittiler.

Some of the greatest advances in civilization and technology

Medeniyet ve teknolojideki en büyük gelişmelerden bazıları

came because we explored.

biz keşfettiğimiz için gerçekleşti.

Yes, we could do a lot of good

Evet, Mars’ta gelişen bir koloni kurmaya yetecek parayla

with the money it will take to establish a thriving colony on Mars.

bir sürü iyi şey yapabiliriz.

And yes we should all be taking far better care of our own home planet.

Evet, kendi gezegenimize daha fazla özen göstermeliyiz.

And yes, I worry we could screw up Mars the way we've screwed up Earth.

Evet, Dünya’nın içine ettiğimiz gibi

Mars’ın da içine edeceğimizden korkuyorum.

But think for a moment,

Ama bir an için düşünün,

what we had when John F. Kennedy told us we would put a human on the moon.

John F. Kennedy "Ay'a insan indireceğiz" dediğinde

neyimiz vardı ki.

He excited an entire generation to dream.

Bütün bir nesli hayal kurmak için heyecanlandırmıştı.

Think how inspired we will be to see a landing on Mars.

Mars’a inişi görmenin ne kadar ilham vereceğini düşünün.

Perhaps then we will look back at Earth

Belki sonra Dünya’ya geri bakacağız

and see that that is one people instead of many

ve birçok insandansa tek bir insan göreceğiz,

and perhaps then we will look back at Earth,

belki sonra Dünya’ya geri bakacağız,

as we struggle to survive on Mars,

Mars’ta hayatta kalmaya çalışırken,

and realize how precious the home planet is.

Dünya’nın ne kadar değerli olduğunun farkına varacağız.

So let me tell you about the extraordinary adventure we're about to undertake.

Başlamak üzere olduğumuz sıradışı bir macera anlatayım.

But first,

Ama öncelikle,

a few fascinating facts about where we're going.

gittiğimiz nokta hakkında birkaç etkileyici gerçek.

This picture actually represents the true size of Mars compared to Earth.

Bu görsel aslında Dünya’ya oranla Mars’ın gerçek boyutunu temsil ediyor.

Mars is not our sister planet.

Mars bizim kardeş gezegenimiz değil.

It's far less than half the size of the Earth,

Dünya’nın boyutunun yarısından daha küçük,

and yet despite the fact that it's smaller,

durum böyleyken daha küçük olmasına rağmen

the surface area of Mars that you can stand on

üzerinde durabileceğiniz Mars’ın yüzey alanı

is equivalent to the surface area of the Earth that you can stand on,

Dünya’nın üzerinde durabileceğiniz yüzey alanına eşit,

because the Earth is mostly covered by water.

çünkü Dünya çoğunlukla suyla kaplı.

The atmosphere on Mars is really thin --

Mars’ın atmosferi gerçekten çok ince,

100 times thinner than on Earth --

Dünya’dan 100 kat daha ince

and it's not breathable, it's 96 percent carbon dioxide.

ve nefes almaya elverişli değil,

%96 oranında karbondioksit var.

It's really cold there.

Orası gerçekten soğuk.

The average temperature is minus 81 degrees,

Ortalama sıcaklık eksi 81 derece,

although there is quite a range of temperature.

epey sıcaklık değişikliği olmasına rağmen.

A day on Mars is about as long as a day on Earth,

Mars’ta bir gün hemen hemen

plus about 39 minutes.

Dünya’daki bir gün artı 39 dakika kadar.

Seasons and years on Mars are twice as long as they are on Earth.

Mars’taki mevsimler ve yıllar

Dünya’dakinin iki katı kadar uzunlukta.

And for anybody who wants to strap on some wings and go flying one day,

Kanat takıp oraya uçmak isteyenler için

Mars has a lot less gravity than on Earth,

Mars'ta Dünya’dan daha az yerçekimi var

and it's the kind of place

ve arabanızın etrafında dolanmaktansa

where you can jump over your car instead of walk around it.

üzerine atlayabileceğiniz türden bir yer.

Now, as you can see, Mars isn't exactly Earth-like,

Gördüğünüz üzere

Mars tam olarak Dünya gibi değil

but it's by far the most livable other place in our entire solar system.

ama şimdiye kadar

tüm güneş sistemindeki en çok yaşanabilir yer.

Here's the problem.

İşte problem de burada.

Mars is a long way away,

Mars çok uzakta,

a thousand times farther away from us than our own moon.

Ay’ın uzaklığından binlerce kat daha uzakta.

The Moon is 250,000 miles away

Ay 250 bin mil uzaklıkta

and it took Apollo astronauts three days to get there.

ve oraya ulaşmak Apollo astronotlarının üç gününü aldı.

Mars is 250 million miles away

Mars ise 250 milyon mil uzaklıkta

and it will take us eight months to get there --

ve ulaşmamız sekiz ayımızı alacak,

240 days.

240 gün.

And that's only if we launch on a very specific day,

Ancak çok özel bir günde,

at a very specific time,

çok özel bir anda

once every two years,

2 yılda bir fırlatırsak,

when Mars and the Earth are aligned just so,

Mars ve Dünya düzgün hizalandığında

so the distance that the rocket would have to travel will be the shortest.

roketin katedeceği mesafe en kısa olabilecek.

240 days is a long time to spend trapped with your colleagues in a tin can.

Teneke bir kutuda arkadaşlarınızla bağlı olarak geçirmek için

240 gün uzun bir süre.

And meanwhile, our track record of getting to Mars is lousy.

Bu arada Mars’a gidişimizin geçmiş tecrübeleri berbat.

We and the Russians, the Europeans, the Japanese,

Biz ve Ruslar, Avrupalılar, Japonlar,

the Chinese and the Indians,

Çinliler ve Hintliler,

have actually sent 44 rockets there,

oraya tam 44 roket fırlattık

and the vast majority of them have either missed or crashed.

ve bunların büyük bir çoğunluğu

ya hedefi ıskaladı ya da parçalandı.

Only about a third of the missions to Mars have been successful.

Mars görevlerinin sadece üçte biri başarılı oldu.

And we don't at the moment have a rocket big enough to get there anyway.

Şu anda oraya bir şekilde gidebilecek

yeterli büyüklükte bir roketimiz yok.

We once had that rocket, the Saturn V.

Eskiden böyle bir roket vardı, Saturn V.

A couple of Saturn Vs would have gotten us there.

Birkaç tane Saturn V bizi oraya götürebilirdi.

It was the most magnificent machine ever built by humans,

İnsanların şimdiye kadar yaptığı çok büyüleyici bir makineydi

and it was the rocket that took us to the Moon.

ve bizi Ay’a götüren roketti.

But the last Saturn V was used in 1973 to launch the Skylab space station,

Ama 1973’te son Saturn V

Skylab uzay istasyonunu açmak için kullanıldı.

and we decided to do something called the shuttle

Ay’a iniş yaptıktan sonra Mars’a devam etmek yerine,

instead of continuing on to Mars after we landed on the Moon.

mekik dediğimiz şeyler yapmaya karar verdik.

The biggest rocket we have now

Şu an sahip olduğumuz en büyük roket

is only half big enough to get us anything to Mars.

bizi Mars’a götürmeye yetecek büyüklüğün yarısı kadar.

So getting to Mars is not going to be easy

Yani Mars’a ulaşmak kolay olmayacak

and that brings up a really interesting question ...

ve bu gerçekten ilginç bir soruyu gündeme getiriyor.

how soon will the first humans actually land here?

Ne kadar zaman sonra ilk insan gerçekten oraya inecek?

Now, some pundits think if we got there by 2050,

Bazı uzmanlar 2050’ye kadar oraya ulaşabilir miyiz diye düşünüyorlar;

that'd be a pretty good achievement.

bu oldukça iyi bir başarı olurdu.

These days, NASA seems to be saying that it can get humans to Mars by 2040.

Bu günlerde NASA'nın 2040’a kadar Mars’a ulaşacağımızı varsaydığı görülüyor.

Maybe they can.

Belki başarabilirler.

I believe that they can get human beings into Mars orbit by 2035.

İnsanoğlunu Mars yörüngesine 2035’e kadar sokacaklarına inanıyorum.

But frankly,

Ama açıkçası,

I don't think they're going to bother in 2035 to send a rocket to Mars,

2035’te Mars’a roket göndermeye zahmet edeceklerini düşünmüyorum,

because we will already be there.

çünkü zaten orada olacağız.

We're going to land on Mars in 2027.

2027’de Mars’a iniş yapacağız.

And the reason is

Bunun sebebi ise

this man is determined to make that happen.

bu adamın bunu yapmaya kararlı olması.

His name is Elon Musk, he's the CEO of Tesla Motors and SpaceX.

Onun adı Elon Musk, Tesla Motors ve SpaceX'in CEO’su.

Now, he actually told me that we would land on Mars by 2025,

Aslında 2025’e kadar Mars’a inebileceğimizi söyledi

but Elon Musk is more optimistic than I am --

ama Elon Musk benden daha iyimser,

and that's going a ways --

ve arayı da açıyor.

so I'm giving him a couple of years of slack.

Ona birkaç yıllık mola veriyorum.

Still ...

Bununla birlikte …

you've got to ask yourself,

kendinize sormalısınız,

can this guy really do this by 2025 or 2027?

bu adam 2025 veya 2027’ye kadar gerçekten bunu yapabilir mi?

Well, let's put a decade with Elon Musk into a little perspective.

Pekâlâ, Elon Musk’la 10 yıla bir bakış atalım.

Where was this 10 years ago?

10 yıl önce neredeydi?

That's the Tesla electric automobile.

Bu Tesla’nın elektrikli otomobili.

In 2005, a lot of people in the automobile industry were saying,

2005’te otomobil endüstrisinden birçok kişi şöyle diyordu,

we would not have a decent electric car for 50 years.

50 yıl boyunca iyi bir elektrikli arabamız olmayacak.

And where was that?

Burası neresiydi?

That is SpaceX's Falcon 9 rocket,

Bu SpaceX Falcon 9 roketi,

lifting six tons of supplies to the International Space Station.

altı tonluk malzemeyi Uluslararası Uzay İstasyonu'na taşırken.

10 years ago,

10 yıl önce,

SpaceX had not launched anything, or fired a rocket to anywhere.

SpaceX hiçbir şey fırlatmamıştı

ya da bir yere roket ateşlememişti.

So I think it's a pretty good bet

Bence şu oldukça sağlam bir iddia,

10 yıldan kısa sürede otomobil endüstrisinde devrim yapan birisinin

that the person who is revolutionizing the automobile industry

in less than 10 years

and the person who created an entire rocket company in less than 10 years

ve 10 yıldan kısa sürede tamamen roket şirketi yaratan birisinin

will get us to Mars by 2027.

2027’ye kadar bizi Mars’a ulaştıracak.

Now, you need to know this:

Şimdi şunu bilmeniz gerekiyor:

governments and robots no longer control this game.

Devletler ve robotlar

artık bu oyunu kontrol etmiyor.

Private companies are leaping into space

Özel şirketler uzayın içine sıçrıyor

and they will be happy to take you to Mars.

ve sizi Mars’a götürmekten mutluluk duyuyorlar.

And that raises a really big question.

Bu gerçekten büyük bir soruyu ortaya atıyor.

Can we actually live there?

Orada gerçekten yaşayabilir miyiz?

Now, NASA may not be able to get us there until 2040,

NASA 2040’a kadar bizi oraya ulaştıramayabilir

or we may get there a long time before NASA,

veya NASA’dan önce orada olabiliriz.

but NASA has taken a huge responsibility in figuring out how we can live on Mars.

Ancak Mars’ta nasıl yaşayacağımıza dair

NASA büyük bir sorumluluk aldı.

Let's look at the problem this way.

Probleme bu açıdan bakalım.

Here's what you need to live on Earth:

Dünya’da yaşamanız için gerekenler burada:

food, water, shelter and clothing.

Yemek, su, barınak ve kıyafet.

And here's what you need to live on Mars:

Burada ise Mars’ta yaşamanız için gerekenler:

all of the above, plus oxygen.

Yukarıdakilerin hepsi, artı oksijen.

So let's look at the most important thing on this list first.

İlk olarak bu listedeki en önemli şeye bakalım.

Water is the basis of all life as we know it,

Bildiğimiz gibi su bütün hayatın temeli,

and it's far too heavy for us to carry water from the Earth to Mars to live,

yaşamak için Dünya’dan Mars’a su taşımak

çok fazla ağır olur.

so we have to find water if our life is going to succeed on Mars.

Yani hayatımız Mars’ta başarılı olacaksa

su bulmak zorundayız.

And if you look at Mars, it looks really dry,

Mars’a bakarsanız gerçekten kuru gözüküyor,

it looks like the entire planet is a desert.

sanki bütün gezegen bir çölmüş gibi.

But it turns out that it's not.

Ancak öyle olmadığı sonunda anlaşıldı.

The soil alone on Mars contains up to 60 percent water.

Yalnızca Mars’taki toprak %60’a kadar su içeriyor.

And a number of orbiters that we still have flying around Mars have shown us --

Mars’ın etrafında uçan birkaç uydu bize şunu gösterdi;

and by the way, that's a real photograph --

bu arada bu gerçek bir fotoğraf,

that lots of craters on Mars have a sheet of water ice in them.

Mars’taki birçok kraterin içinde buzlu su tabakaları var.

It's not a bad place to start a colony.

Koloni kurmak için kötü bir yer değil.

Now, here's a view of a little dig the Phoenix Lander did in 2008,

Buradaki görüntü

Phoenix Lander’ın 2008’de oluşturduğu küçük çukura ait,

showing that just below the surface of the soil is ice --

toprak yüzeyinin hemen altının buz olduğunu gösteriyor,

that white stuff is ice.

o beyaz şey buz.

In the second picture,

İlk resimden dört gün sonra çekilmiş olan

which is four days later than the first picture,

ikinci resimde ise

you can see that some of it is evaporating.

birazının buharlaştığını görebilirsiniz.

Orbiters also tell us

Uydular ayrıca bize şunu haber veriyor;

that there are huge amounts of underground water on Mars

Mars’ta buzulların yanısıra

as well as glaciers.

büyük miktarda yer altı su kaynağı var.

In fact, if only the water ice at the poles on Mars melted,

Aslında Mars’ın kutuplarındaki buzlu sular erimiş olsa,

most of the planet would be under 30 feet of water.

gezegenin büyük bölümü dokuz metre suyun altında kalırdı.

So there's plenty of water there,

Yani orada çok su var

but most of it's ice, most of it's underground,

ancak bunun çoğu buz, çoğu yer altında,

it takes a lot of energy to get it and a lot of human labor.

suya ulaşmak için çok fazla enerji

ve insan gücü gerekiyor.

This is a device cooked up at the University of Washington

Bu şey 1998 zamanlarında

Washington Üniversitesi’nde uydurulmuş bir cihaz.

back in 1998.

It's basically a low-tech dehumidifier.

Esasen düşük teknolojili bir nem alıcısı.

And it turns out the Mars atmosphere is often 100 percent humid.

Sonunda anlaşıldı ki

Mars’ın atmosferi genellikle %100 nemli.

So this device can extract all the water that humans will need

Yani bu cihaz

insanların ihtiyaç duyduğu bütün suyu Mars’ın atmosferinden çekebilir.

simply from the atmosphere on Mars.

Next we have to worry about what we will breathe.

Daha sonra ne soluyacağımız hakkında endişelenmek zorundayız.

Frankly, I was really shocked

Açıkçası NASA’nın bu sorunu çözdüğünü öğrendiğimde

to find out that NASA has this problem worked out.

şoke olmuştum.

This is a scientist at MIT named Michael Hecht.

Bu kişi MIT’den Michael Hecht adında bir bilimci

And he's developed this machine, Moxie.

ve bu makineyi geliştirdi, Moxie.

I love this thing.

Bu şeyi seviyorum.

It's a reverse fuel cell, essentially,

Bu bir ters yakıt hücresi,

that sucks in the Martian atmosphere and pumps out oxygen.

esasen Mars’ın atmosferini emip oksijen çıkarıyor.

And you have to remember that CO2 --

Şunu bilmeniz gerekiyor ki,

carbon dioxide, which is 96 percent of Mars' atmosphere --

CO2, Mars atmosferinin %96’sını oluşturan karbondioksit,

CO2 is basically 78 percent oxygen.

temelde %78 oksijendir.

Now, the next big rover that NASA sends to Mars in 2020

NASA’nın 2020’de Mars’a göndereceği sonraki büyük aracın içinde

is going to have one of these devices aboard,

bu cihazlardan biri olacak.

and it will be able to produce enough oxygen

Bir kişiyi süresiz hayatta tutmak için

to keep one person alive indefinitely.

yeterli oksijeni üretebilecek.

But the secret to this --

Ancak bundaki püf nokta

and that's just for testing --

ve bu sadece test için,

the secret to this is that this thing was designed from the get-go

bundaki püf nokta şu, bu şey en başında

to be scalable by a factor of 100.

100 faktörle ölçeklenebilir olacak şekilde tasarlandı.

Next, what will we eat?

Daha sonra, ne yiyeceğiz?

Well, we'll use hydroponics to grow food,

Besin yetiştirmek için

suda yetiştirme işlemini kullanacağız

but we're not going to be able to grow

ama besinimizin %15 - %20’den fazlasını

more than 15 to 20 percent of our food there,

orada yetiştiremeyiz,

at least not until water is running on the surface of Mars

en azından su Mars’ın yüzeyine çıkmadığı sürece.

and we actually have the probability and the capability of planting crops.

Aslında ekin dikme ihtimaline ve yeteneğine sahibiz.

In the meantime,

Bu süre zarfında

most of our food will arrive from Earth,

besinimizin çoğu Dünya’dan gelecek

and it will be dried.

ve kurumuş olacak.

And then we need some shelter.

Daha sonra barınağa ihtiyacımız var.

At first we can use inflatable, pressurized buildings

İlk olarak,

şişme, basınçlı yapıları kullanabiliriz,

as well as the landers themselves.

iniş araçlarını da.

But this really only works during the daytime.

Ama bu gerçekten sadece gündüz işe yarar.

There is too much solar radiation and too much radiation from cosmic rays.

Orada çok fazla güneş radyasyonu

ve kozmik ışın radyasyonu var.

So we really have to go underground.

Yani gerçekten çok dikkatli olmalıyız.

Now, it turns out that the soil on Mars,

Mars’taki toprağın genel olarak

by and large, is perfect for making bricks.

tuğla yapmak için mükemmel olduğu anlaşıldı.

And NASA has figured this one out, too.

NASA da bu işi çözdü.

They're going to throw some polymer plastic into the bricks,

Tuğlalara biraz polimer plastik katacaklar,

shove them in a microwave oven,

mikrodalga fırına atacaklar

and then you will be able to build buildings with really thick walls.

ve gerçekten kalın yapılar inşa edebileceksiniz.

Or we may choose to live underground in caves or in lava tubes,

Ya da yer altındaki mağaralarda

veya bol bulunan lav tüplerinde yaşamayı tercih edebiliriz.

of which there are plenty.

And finally there's clothing.

Son olarak kıyafetler.

On Earth we have miles of atmosphere piled up on us,

Dünya’da üzerimize yığılmış,

vücudumuza daima yedi kiloluk basınç uygulayan

which creates 15 pounds of pressure on our bodies at all times,

geniş bir atmosfer var

and we're constantly pushing out against that.

ve onu sürekli aksi yönde itiyoruz.

On Mars there's hardly any atmospheric pressure.

Mars’ta ise hemen hemen hiç atmosfer basıncı yok.

So Dava Newman,

Dava Newman,

a scientist at MIT,

MIT’den bir bilimci,

has created this sleek space suit.

bu parlak uzay kıyafetini yaptı.

It will keep us together,

Bu bizi bir arada tutacak,

block radiation and keep us warm.

radyasyonu engelleyecek ve sıcak tutacak.

So let's think about this for a minute.

Bir dakikalığına şunu düşünelim.

Food, shelter, clothing, water, oxygen ...

Yemek, barınak, kıyafet, su, oksijen…

we can do this.

Bunları halledebiliriz.

We really can.

Gerçekten yapabiliriz.

But it's still a little complicated and a little difficult.

Ama hâlâ biraz karmaşık ve zor.

So that leads to the next big --

Bu Mars’ta iyi bir hayat sürmemizde

really big step --

sıradaki büyük, gerçekten büyük bir adıma

in living the good life on Mars.

öncülük ediyor.

And that's terraforming the planet:

Bu da gezegeni yaşanabilir kılıyor:

making it more like Earth,

Dünya’ya daha çok benzetme,

reengineering an entire planet.

tüm gezegeni yeniden yapılandırma.

That sounds like a lot of hubris,

Kulağa kibir gibi geliyor

but the truth is

ancak gerçek şu ki,

that the technology to do everything I'm about to tell you already exists.

size anlatacağım her şeyi yapan teknoloji

zaten hâlihazırda mevcut.

First we've got to warm it up.

İlk olarak orayı ısıtmalıyız.

Mars is incredibly cold because it has a very thin atmosphere.

Mars inanılmaz derecede soğuk,

çünkü çok ince bir atmosferi var.

The answer lies here, at the south pole and at the north pole of Mars,

Çözüm işte burada yatıyor,

inanılmaz miktarda

donmuş karbondioksitle kaplanmış Mars’ın güney ve kuzey kutupları,

both of which are covered

with an incredible amount of frozen carbon dioxide --

dry ice.

karbondioksit buzu.

If we heat it up,

Eğer onları ısıtırsak

it sublimes directly into the atmosphere

direkt atmosfere doğru süblimleşecek

and thickens the atmosphere the same way it does on Earth.

ve Dünya’da olduğu gibi atmosferi kalınlaştıracak.

And as we know,

Bildiğimiz üzere,

CO2 is an incredibly potent greenhouse gas.

CO2 inanılmaz güçlü bir sera gazıdır.

Now, my favorite way of doing this is to erect a very, very large solar sail

Bunu yapmak için en tercih ettiğim yol

çok çok büyük bir güneş yelkeni dikmek

and focus it --

ve onu odaklamak,

it essentially serves as a mirror --

esasen bir ayna görevi üstlenecek

and focus it on the south pole of Mars at first.

ve ilk olarak Mars’ın güney kutbuna odaklamak.

As the planet spins, it will heat up all that dry ice, sublime it,

Gezegen dönerken,

bütün karbondioksit buzunu ısıtacak,

süblimleştirecek ve atmosfere karışacak.

and it will go into the atmosphere.

It actually won't take long

Mars’ın sıcaklığının artmaya başlaması

for the temperature on Mars to start rising,

aslında çok uzun sürmeyecek,

probably less than 20 years.

muhtemelen 20 yıldan daha az.

Right now,

Şu anda,

on a perfect day at the equator,

Mars ekvatorunda mükemmel bir günde,

in the middle of summer on Mars,

yazın ortasında,

temperatures can actually reach 70 degrees,

sıcaklıklar gerçekten 70 dereceye ulaşabiliyor

but then they go down to minus 100 at night.

ancak daha sonra geceleri -100 dereceye düşüyor.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

What we're shooting for is a runaway greenhouse effect:

Uğraştığımız şey kontrolden çıkan sera etkisi:

enough temperature rise to see a lot of that ice on Mars --

Mars’taki eriyen buzulları,

özellikle de yerdeki buzulları görmemize yetecek kadar

especially the ice in the ground -- melt.

sıcaklık artışı.

Then we get some real magic.

Sonra gerçek büyüye erişeceğiz.

As the atmosphere gets thicker, everything gets better.

Atmosfer kalınlaştıkça, her şey yoluna girecek.

We get more protection from radiation,

Radyasyondan daha çok korunacağız,

more atmosphere makes us warmer, makes the planet warmer,

daha çok atmosfer bizi ısıtacak, gezegeni ısıtacak.

so we get running water

Böylece akarsuya sahip olacağız,

and that makes crops possible.

bu da ekip biçmeyi mümkün kılacak.

Then more water vapor goes into the air, forming yet another potent greenhouse gas.

Sonra daha fazla su buharı havaya karışacak,

sera gazını oluşturan bir diğer güçlü etmen.

It will rain and it will snow on Mars.

Mars’a yağmur ve kar yağacak.

And a thicker atmosphere will create enough pressure

Kalın atmosfer yeterli basınç oluşturacak,

so that we can throw away those space suits.

böylece uzay giysilerini çıkartabileceğiz.

We only need about five pounds of pressure to survive.

Hayatta kalabilmek için

yalnızca iki kilogram civarı bir basınç gerekiyor.

Eventually, Mars will be made to feel a lot like British Columbia.

Nihayet Mars daha çok

British Columbia gibi hissettirecek.

We'll still be left with the complicated problem

Atmosferi nefes alınabilir yapma hakkında

of making the atmosphere breathable,

hâlâ karmaşık bir sorunumuz olacaktır

and frankly that could take 1,000 years to accomplish.

ve açıkçası başarmamız bin yıl alacak.

But humans are amazingly smart and incredibly adaptable.

Ancak insanoğlu şaşırtıcı şekilde akıllı

ve ortama uyabilen bir canlı.

There is no telling what our future technology will be able to accomplish

Gelecekteki teknolojimizin neleri başarabileceğini

and no telling what we can do with our own bodies.

ve bedenlerimizle neler yapabileceğini tahmin etmek mümkün değil.

In biology right now,

Biyolojide şu anda,

kendi genetiğimizi,

we are on the very verge of being able to control our own genetics,

vücudumuzdaki genlerin yaptıklarını

what the genes in our own bodies are doing,

and certainly,

ve elbette

eventually, our own evolution.

kendi evrimimizi kontrol etmek üzereyiz.

We could end up with a species of human being on Earth

Dünya’daki insan türünün

Mars’taki insan türünden kısmen farklı olduğu

that is slightly different from the species of human beings on Mars.

bir sonuçla karşılaşabiliriz.

But what would you do there? How would you live?

Ama orada ne yapardınız? Nasıl yaşardınız?

It's going to be the same as it is on Earth.

Dünya’dakinin aynısı olacak.

Somebody's going to start a restaurant,

Bazıları bir restoran açacak,

somebody's going to build an iron foundry.

bazıları demirhane inşa edecek.

Someone will make documentary movies of Mars

Bazıları Mars’ın belgesellerini çekecek

and sell them on Earth.

ve onları Dünya’da satacak.

Some idiot will start a reality TV show.

Bazı aptallar TV programları yapacak.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

There will be software companies,

Yazılım şirketleri olacak,

there will be hotels, there will be bars.

oteller olacak, barlar olacak.

This much is certain:

Şu ise çok kesin:

it will be the most disruptive event in our lifetimes,

Hayatımızdaki en çok birlik bozan olay olacak

and I think it will be the most inspiring.

ve bence en çok ilham verici şey olacak.

Ask any 10-year-old girl if she wants to go to Mars.

10 yaşlarındaki bir kıza,

Mars’a gitmek isteyip istemediğini sorun.

Children who are now in elementary school are going to choose to live there.

İlkokuldaki çocukların

orada yaşamayı tercih etme seçenekleri olacak.

Remember when we landed humans on the Moon?

Ay'a insan indirdiğimiz anı hatırlıyor musunuz?

When that happened, people looked at each other and said,

Bu gerçekleştiğinde,

insanlar birbirlerine baktı ve şöyle dedi;

"If we can do this, we can do anything."

"Bunu yapabiliyorsak, her şeyi yaparız."

What are they going to think when we actually form a colony on Mars?

Mars’ta gerçekten bir koloni kurduğumuzda ne düşünecekler?

Most importantly,

Daha da önemlisi,

it will make us a spacefaring species.

bu bizi bir uzay gezgini bir tür yapacak.

And that means humans will survive no matter what happens on Earth.

Bu şu anlama geliyor,

Dünya’da ne olursa olsun insanlar hayatta kalacak.

We will never be the last of our kind.

Asla türümüzün son örneği olmayacağız.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)