Your kids might live on Mars. Here's how they'll survive | Stephen Petranek

Tłumaczenie: Kornelia Szyszka Korekta: Marta Konieczna

Strap yourselves in,

Zapnijcie pasy,

we're going to Mars.

lecimy na Marsa.

Not just a few astronauts --

Nie tylko kilku astronautów,

thousands of people are going to colonize Mars.

ale tysiące ludzi skolonizuje Marsa.

And I am telling you that they're going to do this soon.

Zrobią to niebawem.

Some of you will end up working on projects on Mars,

Niektórzy z was będą pracować w projektach na Marsie

and I guarantee that some of your children will end up living there.

i gwarantuję, że niektóre z waszych dzieci zamieszkają tam.

That probably sounds preposterous,

To pewnie brzmi absurdalnie,

so I'm going to share with you how and when that will happen.

więc powiem wam, jak i kiedy to się stanie.

But first I want to discuss the obvious question:

Ale najpierw chciałbym omówić oczywiste pytanie:

Why the heck should we do this?

dlaczego do licha mielibyśmy to robić?

12 years ago,

12 lat temu

I gave a TED talk on 10 ways the world could end suddenly.

wygłosiłem prelekcję TED o 10 przyczynach nagłego końca świata.

We are incredibly vulnerable to the whims of our own galaxy.

Jesteśmy bezbronni wobec kaprysów własnej galaktyki.

A single, large asteroid could take us out forever.

Jedna duża asteroida może zmieść nas na zawsze.

To survive we have to reach beyond the home planet.

Aby przetrwać, musimy sięgnąć poza własną planetę.

Think what a tragedy it would be

Pomyślicie, jaka byłaby to tragedia,

if all that humans have accomplished were suddenly obliterated.

gdyby wszystkie ludzkie osiągnięcia zostały nagle unicestwione.

Jest jeszcze jeden powód, dla którego trzeba tam lecieć:

And there's another reason we should go:

exploration is in our DNA.

odkrywanie jest w naszym DNA.

Two million years ago humans evolved in Africa

Ludzie wyewoluowali w Afryce dwa miliony lat temu,

and then slowly but surely spread out across the entire planet

a potem stopniowo, lecz pewnie rozprzestrzenili się po całej planecie,

by reaching into the wilderness that was beyond their horizons.

sięgając w głąb dziczy, daleko poza własne horyzonty.

This stuff is inside us.

To jest w nas.

And they prospered doing that.

Dobrze im się powodziło.

Some of the greatest advances in civilization and technology

Niektóre z wielkich osiągnięć cywilizacji i technologii

came because we explored.

pojawiły się dzięki eksploracjom.

Moglibyśmy zrobić wiele dobrego

Yes, we could do a lot of good

with the money it will take to establish a thriving colony on Mars.

za pieniądze potrzebne do założenia prosperującej kolonii na Marsie.

And yes we should all be taking far better care of our own home planet.

Owszem, należy lepiej dbać o naszą własną planetę.

And yes, I worry we could screw up Mars the way we've screwed up Earth.

Owszem, martwię się, że zniszczymy Marsa, tak jak zniszczyliśmy Ziemię.

Ale zastanówcie się przez chwilę, co się działo,

But think for a moment,

what we had when John F. Kennedy told us we would put a human on the moon.

gdy John F. Kennedy ogłosił, że człowiek stanie na Księżycu.

He excited an entire generation to dream.

Poderwał całe pokolenie do marzeń.

Think how inspired we will be to see a landing on Mars.

Pomyślcie, jak inspirujące będzie lądowanie na Marsie.

Perhaps then we will look back at Earth

Może wtedy spojrzymy na Ziemię

and see that that is one people instead of many

i zobaczymy tam jedną ludzkość, wspólnotę ludzi, zamiast wielu,

and perhaps then we will look back at Earth,

może wtedy, próbując przetrwać na Marsie,

as we struggle to survive on Mars,

spojrzymy na Ziemię

and realize how precious the home planet is.

i zdamy sobie sprawę, jak cenna jest nasza rodzima planeta.

So let me tell you about the extraordinary adventure we're about to undertake.

Opowiem o niezwykłej przygodzie, która nas czeka.

But first,

Ale najpierw

a few fascinating facts about where we're going.

kilka fascynujących faktów o tym, gdzie zmierzamy.

This picture actually represents the true size of Mars compared to Earth.

To zdjęcie pokazuje rzeczywiste wymiary Marsa w porównaniu do Ziemi.

Mars is not our sister planet.

Mars nie jest naszą siostrzaną planetą.

It's far less than half the size of the Earth,

Jest ponad połowę mniejszy niż Ziemia,

and yet despite the fact that it's smaller,

a mimo to powierzchnia,

the surface area of Mars that you can stand on

na której można stanąć,

is equivalent to the surface area of the Earth that you can stand on,

jest równa tej, na której można stanąć na Ziemi,

because the Earth is mostly covered by water.

bo Ziemię w większości pokrywa woda.

The atmosphere on Mars is really thin --

Atmosfera na Marsie jest bardzo cienka.

100 times thinner than on Earth --

100 razy cieńsza niż na Ziemi

and it's not breathable, it's 96 percent carbon dioxide.

i nie można w niej oddychać, w 96% składa się z dwutlenku węgla.

It's really cold there.

Jest tam bardzo zimno.

The average temperature is minus 81 degrees,

Średnia temperatura to minus 63 stopnie Celsjusza,

although there is quite a range of temperature.

choć wahania temperatur są dość spore.

Dzień na Marsie jest prawie tak długi jak na Ziemi,

A day on Mars is about as long as a day on Earth,

plus about 39 minutes.

plus około 39 minut.

Seasons and years on Mars are twice as long as they are on Earth.

Pory roku i lata na Marsie są dwa razy dłuższe niż na Ziemi.

And for anybody who wants to strap on some wings and go flying one day,

Jeśli chcielibyście kiedyś rozwinąć skrzydła i polecieć,

Mars has a lot less gravity than on Earth,

Mars ma znacznie mniejszą grawitację niż Ziemia,

and it's the kind of place

to miejsce,

where you can jump over your car instead of walk around it.

gdzie można przeskoczyć nad samochodem zamiast go obejść.

Now, as you can see, Mars isn't exactly Earth-like,

Mars jest nie zbyt podobny do Ziemi,

but it's by far the most livable other place in our entire solar system.

ale jest jednym z najodpowiedniejszych miejsc do życia w Układzie Słonecznym,

Here's the problem.

Gdzie tkwi problem?

Mars is a long way away,

Mars jest daleko,

a thousand times farther away from us than our own moon.

tysiąc razy dalej niż Księżyc.

The Moon is 250,000 miles away

Księżyc oddalony jest o 405 000 km,

and it took Apollo astronauts three days to get there.

załodze Apolla dotarcie tam zajęło 3 dni.

Mars is 250 million miles away

Mars jest 405 milionów km stąd.

and it will take us eight months to get there --

Dotarcie do niego zajęłoby 8 miesięcy,

240 days.

240 dni.

And that's only if we launch on a very specific day,

I to tylko, jeśli wylecimy w bardzo konkretnym dniu

at a very specific time,

i czasie.

once every two years,

Raz na dwa lata,

when Mars and the Earth are aligned just so,

gdy Mars i Ziemia są tak ustawione,

so the distance that the rocket would have to travel will be the shortest.

że dystans do pokonania jest najkrótszy.

240 days is a long time to spend trapped with your colleagues in a tin can.

240 dni to długi czas do spędzenia z kolegami w wąskiej puszce.

And meanwhile, our track record of getting to Mars is lousy.

Na razie nasze doświadczenie w lotach na Marsa nie jest imponujące.

We and the Russians, the Europeans, the Japanese,

My, Rosjanie, Europejczycy, Japończycy,

the Chinese and the Indians,

Chińczycy i Hindusi

have actually sent 44 rockets there,

wysłaliśmy tam 44 rakiety,

and the vast majority of them have either missed or crashed.

większość z nich zaginęła albo się rozbiła.

Only about a third of the missions to Mars have been successful.

Tylko około jedna trzecia misji zakończyła się powodzeniem.

And we don't at the moment have a rocket big enough to get there anyway.

Obecnie nie mamy rakiety na tyle dużej, by tam dotrzeć.

We once had that rocket, the Saturn V.

Kiedyś taką mieliśmy, Saturn V.

A couple of Saturn Vs would have gotten us there.

Kilka rakiet tego typu zabrałoby nas tam.

It was the most magnificent machine ever built by humans,

Była to najwspanialsza maszyna kiedykolwiek zbudowana przez ludzi,

and it was the rocket that took us to the Moon.

ta rakieta zabrała nas na Księżyc.

But the last Saturn V was used in 1973 to launch the Skylab space station,

Ale ostatni Saturn V posłużył w 1973 roku,

do uruchomienia stacji kosmicznej Skylab.

and we decided to do something called the shuttle

Postanowiliśmy zbudować coś, co nazywamy wahadłowcem,

instead of continuing on to Mars after we landed on the Moon.

zamiast kontynuować misję na Marsa, po wylądowaniu na Księżycu.

The biggest rocket we have now

Największa rakieta, jaką mamy obecnie,

is only half big enough to get us anything to Mars.

jest o połowę za mała, by lecieć na Marsa.

So getting to Mars is not going to be easy

Dotarcie tam nie będzie łatwe,

and that brings up a really interesting question ...

nasuwa się interesujące pytanie:

how soon will the first humans actually land here?

jak szybko pierwszy człowiek rzeczywiście tam wyląduje?

Now, some pundits think if we got there by 2050,

Niektórzy eksperci uważają, że jeśli dotrzemy tam do 2050,

that'd be a pretty good achievement.

to będzie to całkiem dobre osiągnięcie.

These days, NASA seems to be saying that it can get humans to Mars by 2040.

Obecnie NASA twierdzi, że zabierze tam ludzi do 2040 roku,

Maybe they can.

Może i tak.

I believe that they can get human beings into Mars orbit by 2035.

Uważam, że mogą zabrać ludzi na orbitę Marsa do 2035.

But frankly,

Ale szczerze,

I don't think they're going to bother in 2035 to send a rocket to Mars,

nie sądzę by w 2035 roku zawracali sobie głowę wysyłaniem rakiety na Marsa,

because we will already be there.

bo już tam będziemy.

We're going to land on Mars in 2027.

Wylądujemy na Marsie w 2027 roku.

And the reason is

A powodem jest

this man is determined to make that happen.

człowiek zdeterminowany, by to zrobić.

His name is Elon Musk, he's the CEO of Tesla Motors and SpaceX.

Nazywa się Elon Musk, jest dyrektorem Tesla Motors i SpaceX.

Now, he actually told me that we would land on Mars by 2025,

Powiedział, że wylądujemy na Marsie do 2025 roku,

but Elon Musk is more optimistic than I am --

ale Elon Musk jest większym optymistą niż ja,

and that's going a ways --

i dzięki naszemu podobieństwu,

so I'm giving him a couple of years of slack.

daję mu kilka lat na zapas.

Still ...

Mimo to,

you've got to ask yourself,

trzeba zadać sobie pytanie,

can this guy really do this by 2025 or 2027?

czy ten facet rzeczywiście zrobi to do 2025 czy 2027 roku?

Well, let's put a decade with Elon Musk into a little perspective.

Spójrzmy perspektywicznie na dokonania Muska w ostatniej dekadzie.

Where was this 10 years ago?

Na jakim etapie był 10 lat temu?

That's the Tesla electric automobile.

To pojazd elektryczny Tesla.

In 2005, a lot of people in the automobile industry were saying,

W 2005 roku wielu ludzi z przemysłu samochodowego mówiło,

we would not have a decent electric car for 50 years.

że nie będziemy mieć przyzwoitego samochodu elektrycznego przez 50 lat.

And where was that?

Kiedy to było?

That is SpaceX's Falcon 9 rocket,

To Falcon 9, rakieta firmy SpaceX,

lifting six tons of supplies to the International Space Station.

wynosząca 6 ton zapasów na Międzynarodową Stację Kosmiczną.

10 years ago,

10 lat temu,

SpaceX had not launched anything, or fired a rocket to anywhere.

SpaceX nie wystrzeliwał żadnych rakiet.

So I think it's a pretty good bet

Myślę, że można się założyć,

that the person who is revolutionizing the automobile industry

że osoba rewolucjonizująca przemysł samochodowy

in less than 10 years

w mniej niż 10 lat,

and the person who created an entire rocket company in less than 10 years

która tworzy firmę rakietową w mniej niż 10 lat,

will get us to Mars by 2027.

jest w stanie zabrać nas na Marsa do 2027 roku.

Now, you need to know this:

Musicie wiedzieć,

governments and robots no longer control this game.

że rządy i roboty już nie kontrolują tej gry.

Private companies are leaping into space

Prywatne firmy skaczą w kosmos

and they will be happy to take you to Mars.

i z przyjemnością wezmą was na Marsa.

And that raises a really big question.

Tu pojawia się wielkie pytanie.

Can we actually live there?

Czy na prawdę możemy tam mieszkać?

Now, NASA may not be able to get us there until 2040,

Może NASA nie weźmie nas tam do 2040 roku,

or we may get there a long time before NASA,

może dotrzemy tam na długo przed nimi,

but NASA has taken a huge responsibility in figuring out how we can live on Mars.

ale podjęli się rozwiązania, jak można tam przetrwać.

Let's look at the problem this way.

Spójrzmy na ten problem z tej strony.

Here's what you need to live on Earth:

Co jest potrzebne, by przeżyć na Ziemi?

food, water, shelter and clothing.

Jedzenie, woda, schronienie, odzież.

And here's what you need to live on Mars:

A na Marsie?

all of the above, plus oxygen.

To samo, co wyżej, plus tlen.

So let's look at the most important thing on this list first.

Spójrzmy na najważniejszą rzecz na liście.

Water is the basis of all life as we know it,

Woda jest podstawą każdego znanego życia,

and it's far too heavy for us to carry water from the Earth to Mars to live,

jest za ciężka do transportu z Ziemi na Marsa.

so we have to find water if our life is going to succeed on Mars.

Trzeba znaleźć wodę, by życie tam się powiodło.

And if you look at Mars, it looks really dry,

Mars wygląda na bardzo suchy,

it looks like the entire planet is a desert.

jakby cała planeta była pustynią.

But it turns out that it's not.

Ale okazuje się, że nie jest.

The soil alone on Mars contains up to 60 percent water.

Sama gleba składa się nawet w 60% z wody.

And a number of orbiters that we still have flying around Mars have shown us --

Sondy latające wokół Marsa pokazują,

and by the way, that's a real photograph --

to prawdziwe zdjęcie,

that lots of craters on Mars have a sheet of water ice in them.

że wiele kraterów ma w środku lód.

It's not a bad place to start a colony.

To niezłe miejsce, by zacząć kolonie.

Now, here's a view of a little dig the Phoenix Lander did in 2008,

To mała dziura, którą zrobił Lądownik Phoenix w 2008 roku,

showing that just below the surface of the soil is ice --

widać, że zaraz pod powierzchnią jest lód.

that white stuff is ice.

To białe to lód.

In the second picture,

Na drugim zdjęciu,

which is four days later than the first picture,

zrobionym 4 dni po pierwszym,

you can see that some of it is evaporating.

część tego wyparowało.

Orbiters also tell us

Sondy pokazują też,

that there are huge amounts of underground water on Mars

że jest dużo podziemnej wody na Marsie,

as well as glaciers.

a także lodowce.

In fact, if only the water ice at the poles on Mars melted,

Gdyby lód z biegunów na Marsie stopniał,

most of the planet would be under 30 feet of water.

większość planety znalazłaby się 10 metrów pod wodą.

So there's plenty of water there,

Jest tam więc dużo wody,

but most of it's ice, most of it's underground,

ale większość znajduje się pod ziemią,

it takes a lot of energy to get it and a lot of human labor.

potrzeba dużo energii i pracy, by się do niej dostać.

This is a device cooked up at the University of Washington

To urządzenie stworzone na Uniwersytecie w Waszyngtonie

back in 1998.

w 1998 roku.

It's basically a low-tech dehumidifier.

To prosty osuszacz.

And it turns out the Mars atmosphere is often 100 percent humid.

Okazuje się, że wilgotność atmosfery na Marsie wynosi często 100%.

So this device can extract all the water that humans will need

To urządzenie może wyciągnąć całą wodę potrzebną ludziom,

simply from the atmosphere on Mars.

po prostu z atmosfery Marsa.

Next we have to worry about what we will breathe.

Następny problem to czym oddychać.

Frankly, I was really shocked

Bylem zszokowany na wieść,

to find out that NASA has this problem worked out.

że NASA już rozpracowała ten problem.

This is a scientist at MIT named Michael Hecht.

To naukowiec z MIT, Michael Hecht.

And he's developed this machine, Moxie.

Opracował maszynę o nazwie Moxie.

I love this thing.

Kocham to urządzenie.

It's a reverse fuel cell, essentially,

To odwrócone ogniwo paliwowe,

that sucks in the Martian atmosphere and pumps out oxygen.

które wsysa atmosferę marsjańską i wypompowuje tlen.

And you have to remember that CO2 --

Pamiętajcie, że CO2,

carbon dioxide, which is 96 percent of Mars' atmosphere --

dwutlenek węgla, stanowiący 96% atmosfery na Marsie,

CO2 is basically 78 percent oxygen.

składa się w 78% z tlenu.

Now, the next big rover that NASA sends to Mars in 2020

Następny łazik, który NASA wyśle na Marsa w 2020 roku,

is going to have one of these devices aboard,

będzie mieć takie urządzenie na pokładzie.

and it will be able to produce enough oxygen

wyprodukuje wystarczającą ilość tlenu

to keep one person alive indefinitely.

dla jednej osoby do końca życia.

But the secret to this --

Ale sekretem jest,

and that's just for testing --

a mowa tylko o testach,

the secret to this is that this thing was designed from the get-go

że urządzenie od razu zaprojektowano tak,

to be scalable by a factor of 100.

żeby dało się powiększyć 100-krotnie.

Next, what will we eat?

Dalej, co będziemy jeść?

Well, we'll use hydroponics to grow food,

Do uprawy użyjemy hydroponiki,

but we're not going to be able to grow

ale nie da się wyhodować tam

more than 15 to 20 percent of our food there,

więcej niż 15 do 20% jedzenia,

at least not until water is running on the surface of Mars

przynajmniej dopóki woda nie będzie płynąć na powierzchni

and we actually have the probability and the capability of planting crops.

i będzie można uprawiać zboże.

In the meantime,

Do tego czasu większość jedzenia

most of our food will arrive from Earth,

będzie dostarczana z Ziemi

and it will be dried.

i suszona.

And then we need some shelter.

Będzie potrzebne schronienie.

At first we can use inflatable, pressurized buildings

Na początku użyjemy dmuchanych konstrukcji,

as well as the landers themselves.

a także samych lądowników.

But this really only works during the daytime.

Ale to zadziała tylko za dnia.

There is too much solar radiation and too much radiation from cosmic rays.

Na Marsie jest za dużo promieniowania słonecznego i kosmicznego.

So we really have to go underground.

Dlatego trzeba zejść pod ziemię.

Now, it turns out that the soil on Mars,

Okazuje się, że gleba na Marsie

by and large, is perfect for making bricks.

jest idealna do robienia cegieł.

And NASA has figured this one out, too.

NASA rozpracowało i to.

They're going to throw some polymer plastic into the bricks,

Chcą dodać tworzywo polimerowe do cegieł,

shove them in a microwave oven,

wsadzić do mikrofalówki,

and then you will be able to build buildings with really thick walls.

aby budować naprawdę grube ściany.

Or we may choose to live underground in caves or in lava tubes,

Możemy też mieszkać pod ziemią w jaskiniach lub jaskiniach lawowych,

of which there are plenty.

których jest tam mnóstwo.

And finally there's clothing.

Wreszcie ubranie.

On Earth we have miles of atmosphere piled up on us,

Na Ziemi mamy kilometry atmosfery nad sobą,

which creates 15 pounds of pressure on our bodies at all times,

powodujące stale prawie 7 kg nacisk na ciało,

and we're constantly pushing out against that.

któremu nieustannie stawiamy opór.

On Mars there's hardly any atmospheric pressure.

Na Marsie prawie nie ma ciśnienia.

So Dava Newman,

Dlatego Dava Newman,

a scientist at MIT,

naukowiec z MIT,

has created this sleek space suit.

zaprojektowała ten elegancki kombinezon.

It will keep us together,

Będzie nas chronić,

block radiation and keep us warm.

blokować promieniowanie i trzymać ciepło.

So let's think about this for a minute.

Zastanówmy się przez chwilę.

Food, shelter, clothing, water, oxygen ...

Jedzenie, schronienie, ubranie, woda, tlen...

we can do this.

da się to zrobić.

We really can.

Naprawdę się da.

But it's still a little complicated and a little difficult.

Choć nadal jest to skomplikowane i trudne.

So that leads to the next big --

To prowadzi do kolejnego dużego,

really big step --

bardzo dużego kroku:

in living the good life on Mars.

jak dobrze żyć na Marsie.

And that's terraforming the planet:

Terraformowanie planety,

making it more like Earth,

czyli upodobnienie jej do Ziemi,

reengineering an entire planet.

projektowanie od nowa całej planety.

That sounds like a lot of hubris,

To brzmi trochę arogancko,

but the truth is

ale prawdą jest,

that the technology to do everything I'm about to tell you already exists.

że odpowiednie technologie już istnieją.

First we've got to warm it up.

Najpierw musimy podgrzać planetę.

Mars is incredibly cold because it has a very thin atmosphere.

Mars jest nieprawdopodobnie zimny, bo ma bardzo cienką atmosferę.

The answer lies here, at the south pole and at the north pole of Mars,

Odpowiedź znajdziemy na północnym i południowym biegunie Marsa,

both of which are covered

oba są pokryte

with an incredible amount of frozen carbon dioxide --

niewiarygodną ilością zamrożonego dwutlenku węgla,

dry ice.

suchego lodu.

If we heat it up,

Jeśli go podgrzejemy,

it sublimes directly into the atmosphere

wzniesie się bezpośrednio do atmosfery

and thickens the atmosphere the same way it does on Earth.

i zagęści ją, tak jak na Ziemi.

And as we know,

Jak wiemy,

CO2 is an incredibly potent greenhouse gas.

CO2 jest niezwykle silnym gazem cieplarnianym.

Now, my favorite way of doing this is to erect a very, very large solar sail

Mój ulubiony sposób na dokonanie tego, to wzniesienie dużego żagla słonecznego

and focus it --

i skupienie go

it essentially serves as a mirror --

niczym lustro,

and focus it on the south pole of Mars at first.

najpierw na biegunie południowym.

As the planet spins, it will heat up all that dry ice, sublime it,

Wraz z obrotem planety, podgrzeje cały suchy lód,

and it will go into the atmosphere.

który zmieni się w gaz i poleci do atmosfery.

It actually won't take long

Niebawem temperatura na Marsie

for the temperature on Mars to start rising,

zacznie się podnosić,

probably less than 20 years.

pewnie szybciej niż w 20 lat,

Right now,

Obecnie

on a perfect day at the equator,

w idealny dzień na równiku,

in the middle of summer on Mars,

w środku lata na Marsie,

temperatures can actually reach 70 degrees,

temperatura może sięgnąć 20 stopni,

but then they go down to minus 100 at night.

ale potem spaść do minus 73 w nocy.

(Laughter)

(Śmiech)

What we're shooting for is a runaway greenhouse effect:

Planujemy niekontrolowany efekt cieplarniany:

enough temperature rise to see a lot of that ice on Mars --

wystarczający wzrost temperatury, by roztopić większość lodu na Marsie,

especially the ice in the ground -- melt.

zwłaszcza ten pod ziemią.

Then we get some real magic.

Wtedy następuje prawdziwa magia.

As the atmosphere gets thicker, everything gets better.

Gdy atmosfera staje się gęstsza, wszystko staje się lepsze.

We get more protection from radiation,

Jest większa ochrona przed promieniowaniem,

more atmosphere makes us warmer, makes the planet warmer,

więcej atmosfery ociepla nas i planetę,

so we get running water

otrzymujemy bieżącą wodę,

and that makes crops possible.

a uprawa staje się możliwa.

Then more water vapor goes into the air, forming yet another potent greenhouse gas.

Więcej pary wodnej unosi się, tworząc kolejny gaz cieplarniany.

It will rain and it will snow on Mars.

Na Marsie zacznie padać śnieg i deszcz.

And a thicker atmosphere will create enough pressure

Gęstsza atmosfera stworzy wystarczające ciśnienie,

so that we can throw away those space suits.

by wyrzucić te skafandry.

We only need about five pounds of pressure to survive.

Wystarczy nam 2,5 kg nacisku, by przeżyć.

Eventually, Mars will be made to feel a lot like British Columbia.

W końcu Mars zacznie przypominać Kolumbię Brytyjską.

We'll still be left with the complicated problem

Pozostanie skomplikowany problem,

of making the atmosphere breathable,

stworzenia atmosfery, w której można oddychać,

and frankly that could take 1,000 years to accomplish.

i to może zająć jakieś 1000 lat.

But humans are amazingly smart and incredibly adaptable.

Ale ludzie są niezwykle inteligentni i szybko się przystosowują.

There is no telling what our future technology will be able to accomplish

Nie wiadomo, co technologia przyszłości będzie w stanie osiągnąć

and no telling what we can do with our own bodies.

ani co będziemy mogli zrobić z własnym organizmem.

In biology right now,

Obecnie w biologii

we are on the very verge of being able to control our own genetics,

jesteśmy na granicy kontrolowania genów,

what the genes in our own bodies are doing,

ich działania w organizmie,

and certainly,

jak również

eventually, our own evolution.

kontroli naszej ewolucji.

We could end up with a species of human being on Earth

Możliwe, że ostatecznie gatunek ludzi żyjący na Ziemi,

that is slightly different from the species of human beings on Mars.

będzie różny od tego żyjącego na Marsie.

But what would you do there? How would you live?

Ale co tam robić? Jak żyć?

It's going to be the same as it is on Earth.

Będzie tak samo, jak na Ziemi.

Somebody's going to start a restaurant,

Ktoś otworzy restaurację,

somebody's going to build an iron foundry.

ktoś inny odlewnię żeliwa.

Someone will make documentary movies of Mars

Ktoś będzie kręcić filmy dokumentalne o Marsie

and sell them on Earth.

i sprzedawać je na Ziemi.

Some idiot will start a reality TV show.

Jakiś idiota zacznie reality show.

(Laughter)

(Śmiech)

There will be software companies,

Będą firmy komputerowe,

there will be hotels, there will be bars.

hotele, bary.

This much is certain:

To jest pewne:

it will be the most disruptive event in our lifetimes,

będzie to najbardziej przełomowe wydarzenie w naszym życiu

and I think it will be the most inspiring.

i najbardziej inspirujące.

Ask any 10-year-old girl if she wants to go to Mars.

Zapytajcie dowolną 10-latkę, czy chce lecieć na Marsa.

Children who are now in elementary school are going to choose to live there.

Dzieci, które są teraz w podstawówce, zdecydują, czy chcą tam mieszkać.

Remember when we landed humans on the Moon?

Pamiętacie, jak człowiek wylądował na Księżycu?

When that happened, people looked at each other and said,

Ludzie patrzyli na siebie i mówili:

"If we can do this, we can do anything."

"Jeśli możemy to zrobić, możemy wszystko".

What are they going to think when we actually form a colony on Mars?

Co pomyślą, kiedy stworzymy kolonię na Marsie?

Most importantly,

Co najważniejsze

it will make us a spacefaring species.

staniemy się przez to gatunkiem podróżującym w przestrzeni kosmicznej.

And that means humans will survive no matter what happens on Earth.

To oznacza, że ludzie przetrwają niezależnie od tego, co będzie na Ziemi.

We will never be the last of our kind.

Nigdy nie będziemy ostatnimi w swoim gatunku.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)