Your kids might live on Mars. Here's how they'll survive | Stephen Petranek

Translator: Hằng Phạm Reviewer: Nguyen Trang

Strap yourselves in,

Đeo dây vào,

we're going to Mars.

chúng ta sẽ đi tới sao Hỏa.

Not just a few astronauts --

Không chỉ riêng một vài phi hành gia

thousands of people are going to colonize Mars.

hàng ngàn người sẽ định cư ở sao Hỏa.

And I am telling you that they're going to do this soon.

Và tôi nói cho bạn biết rằng họ sẽ làm điều đó sớm thôi.

Some of you will end up working on projects on Mars,

Một số trong các bạn cuối cùng sẽ làm việc trên sao Hỏa,

and I guarantee that some of your children will end up living there.

và tôi đảm bảo rằng con bạn sẽ sống ở đó.

That probably sounds preposterous,

Nghe có vẻ phi lý, nên tôi sẽ chia sẻ với các bạn

so I'm going to share with you how and when that will happen.

làm thế nào và khi nào điều đó sẽ xảy ra.

But first I want to discuss the obvious question:

Nhưng trước tiên tôi muốn thảo luận câu hỏi:

Why the heck should we do this?

Tại sao chúng ta phải làm thế?

12 years ago,

12 năm trước,

I gave a TED talk on 10 ways the world could end suddenly.

tôi có buổi nói chuyện trên TED về 10 cách thế giới có thể bị diệt.

We are incredibly vulnerable to the whims of our own galaxy.

Chúng ta cực kỳ dễ bị các thiên hà bất định tấn công

A single, large asteroid could take us out forever.

Một thiên thạch đơn lẻ, to lớn có thể tiêu diệt chúng ta mãi mãi.

To survive we have to reach beyond the home planet.

Để tồn tại, chúng ta phải vươn xa hơn ngoài ngôi nhà Trái đất.

Think what a tragedy it would be

Thử nghĩ xem đó quả là một bi kịch

if all that humans have accomplished were suddenly obliterated.

nếu tất cả những gì con người đạt được đột nhiên bị phá hủy.

And there's another reason we should go:

Và thêm một lý do chúng ta nên đi là:

exploration is in our DNA.

khám phá là bản chất DNA của chúng ta.

Two million years ago humans evolved in Africa

2 triệu năm trước con người đã tiến hóa ở Châu Phi

and then slowly but surely spread out across the entire planet

sau đó chậm rãi nhưng chắc chắn lan rộng ra toàn hành tinh

by reaching into the wilderness that was beyond their horizons.

bằng cách vươn ra những nơi hoang vu nằm ngoài không gian của họ.

This stuff is inside us.

Những thứ này nằm trong chúng ta.

And they prospered doing that.

Và chúng làm mọi thứ phát triển.

Some of the greatest advances in civilization and technology

Một số sự tiến bộ vĩ đại nhất trong nền văn minh và công nghệ

came because we explored.

đã xuất hiện vì chúng ta đã đi tìm kiếm.

Yes, we could do a lot of good

Vâng, có thể làm nhiều việc

with the money it will take to establish a thriving colony on Mars.

bằng số tiền cần có để thiết lập một thuộc địa thịnh vượng trên sao Hỏa.

And yes we should all be taking far better care of our own home planet.

Và đúng, chúng ta nên quan tâm nhiều hơn cho ngôi nhà của chính chúng ta.

And yes, I worry we could screw up Mars the way we've screwed up Earth.

Và chúng ta có thể sẽ hủy hoại sao Hỏa như chúng ta đã làm đối với Trái Đất.

But think for a moment,

Nhưng hãy suy nghĩ trong một lát,

what we had when John F. Kennedy told us we would put a human on the moon.

vào thời John F. Kennedy phát biểu rằng chúng ta sẽ đưa con người lên mặt trăng.

He excited an entire generation to dream.

Ông đã khuyến khích cả một thế hệ ước mơ.

Think how inspired we will be to see a landing on Mars.

Sẽ xúc động biết bao nếu chứng kiến cuộc hạ cánh trên sao Hỏa.

Perhaps then we will look back at Earth

Có lẽ sau đó chúng ta nhìn lại Trái đất

and see that that is one people instead of many

và thấy có một vài người thay vì nhiều người

and perhaps then we will look back at Earth,

và có lẽ sau đó chúng ta sẽ nhìn về Trái đất,

as we struggle to survive on Mars,

khi chúng ta đang chật vật sinh tồn trên sao Hỏa,

and realize how precious the home planet is.

và nhận ra ngôi nhà Trái đất tuyệt vời đến thế nào

So let me tell you about the extraordinary adventure we're about to undertake.

Nên hãy để tôi nói về cuộc hành trình ngoạn mục mà chúng ta sắp thực hiện.

But first,

Nhưng đầu tiên,

a few fascinating facts about where we're going.

một vài sự thật đáng kinh ngạc về nơi chúng ta sắp đến.

This picture actually represents the true size of Mars compared to Earth.

Bức tranh này thể hiện kích thức thật của sao Hỏa sao so với Trái đất.

Mars is not our sister planet.

Sao Hỏa không giống hành tinh chúng ta.

It's far less than half the size of the Earth,

Nó nhỏ hơn một nửa kích thước Trái đất,

and yet despite the fact that it's smaller,

và dù sự thật là nó nhỏ hơn,

the surface area of Mars that you can stand on

nhưng bề mặt của sao Hỏa mà bạn có thể đứng lên đó

is equivalent to the surface area of the Earth that you can stand on,

tương đương với bề mặt của Trái đất,

because the Earth is mostly covered by water.

bởi Trái đất hầu như được bao phủ bởi nước.

The atmosphere on Mars is really thin --

Bầu khí quyển trên sao Hỏa rất mỏng,

100 times thinner than on Earth --

mỏng hơn 100 lần so với trên Trái đất

and it's not breathable, it's 96 percent carbon dioxide.

và không thể hít thở khí quyển ở đó, vì 96% là cacbon đioxit.

It's really cold there.

Trên sao Hỏa rất lạnh.

The average temperature is minus 81 degrees,

Nhiệt độ trung bình là âm 81 độ,

although there is quite a range of temperature.

mặc dù nhiệt độ trên đó khá đa dạng.

A day on Mars is about as long as a day on Earth,

Một ngày ở sao Hỏa tương đương với một ngày ở Trái đất,

plus about 39 minutes.

cộng thêm 39 phút.

Seasons and years on Mars are twice as long as they are on Earth.

Các mùa và năm trên sao Hỏa dài gấp đôi các mùa và năm trên Trái Đất.

And for anybody who wants to strap on some wings and go flying one day,

Và với bất cứ ai muốn đeo thêm đôi cánh và bay thử một ngày nào đó,

Mars has a lot less gravity than on Earth,

lực hấp dẫn trên sao Hỏa ít hơn rất nhiều so với Trái đất.

and it's the kind of place

và đó là nơi mà

where you can jump over your car instead of walk around it.

bạn có thể nhảy qua chiếc xe thay vì phải đi vòng qua nó.

Now, as you can see, Mars isn't exactly Earth-like,

Bây giờ, như bạn thấy đấy, sao Hỏa không thật sự giống Trái đất,

but it's by far the most livable other place in our entire solar system.

nhưng đó là nơi dễ sống nhất ngoài Trái đất trong hệ mặt trời của chúng ta.

Here's the problem.

Đây là vấn đề.

Mars is a long way away,

Sao Hỏa xa rất xa,

a thousand times farther away from us than our own moon.

xa chúng ta gấp một ngàn lần so với mặt trăng.

The Moon is 250,000 miles away

Mặt trăng cách 250,000 dặm

and it took Apollo astronauts three days to get there.

các phi hành gia Apollo đã mất 3 ngày để đến được đó.

Mars is 250 million miles away

Sao Hỏa thì cách 250 triệu dặm

and it will take us eight months to get there --

và chúng ta sẽ mất 8 tháng để đến được đó

240 days.

240 ngày.

And that's only if we launch on a very specific day,

Và nếu chúng ta phóng tên lửa vào một ngày thật cụ thể,

at a very specific time,

vào một thời điểm rất cụ thể,

once every two years,

cứ hai năm một lần,

when Mars and the Earth are aligned just so,

khi sao Hỏa và Trái đất thẳng hàng,

so the distance that the rocket would have to travel will be the shortest.

thì khoảng cách mà tên lửa phải đi sẽ là khoảng cách ngắn nhất.

240 days is a long time to spend trapped with your colleagues in a tin can.

240 ngày bị nhốt trong cái hộp thiếc với đồng nghiệp là thời gian rất dài.

And meanwhile, our track record of getting to Mars is lousy.

Và trong khi đó, hồ sơ theo dõi các chuyến đến sao Hỏa thì tệ hại.

We and the Russians, the Europeans, the Japanese,

Chúng ta và người Nga, người châu Âu, người Nhật Bản,

the Chinese and the Indians,

người Trung Quốc và Ấn Độ,

have actually sent 44 rockets there,

thực ra đã gửi 44 chiếc tên lửa lên đó,

and the vast majority of them have either missed or crashed.

và phần lớn trong số đó, hoặc đã nổ hoặc mất tích.

Only about a third of the missions to Mars have been successful.

Chỉ 1/3 các phi vụ lên sao Hỏa là thành công.

And we don't at the moment have a rocket big enough to get there anyway.

Và hiện giờ chúng ta cũng không có tên lửa đủ lớn để lên sao Hỏa.

We once had that rocket, the Saturn V.

Chúng ta từng có loại tên lửa đó Saturn V.

A couple of Saturn Vs would have gotten us there.

Một vài chiếc Saturn V có thể đưa chúng ta lên sao Hỏa.

It was the most magnificent machine ever built by humans,

Nó là cỗ máy hoành tráng nhất mà con người từng chế tạo,

and it was the rocket that took us to the Moon.

và đó là tên lửa đã đưa chúng ta đến mặt trăng.

But the last Saturn V was used in 1973 to launch the Skylab space station,

Nhưng chiếc Saturn cuối cùng đựơc dùng năm 1973 để phóng trạm không gian Skylab,

and we decided to do something called the shuttle

và chúng ta đã quyết định làm thứ gì đó mà gọi là con thoi

instead of continuing on to Mars after we landed on the Moon.

thay vì tiếp tục tiến hành ở sao Hỏa sau khi chúng ta đáp xuống mặt trăng.

The biggest rocket we have now

Tên lửa lớn nhất hiện nay

is only half big enough to get us anything to Mars.

chỉ đủ to bằng một nửa để có thể đưa bất kỳ thứ gì lên sao Hỏa.

So getting to Mars is not going to be easy

Vì thế, lên sao Hỏa không hề dễ dàng

and that brings up a really interesting question ...

và điều đó gợi lên một câu hỏi rất thú vị

how soon will the first humans actually land here?

chừng nào sẽ có người đầu tiên thật sự đặt chân lên đó?

Now, some pundits think if we got there by 2050,

Hiện, một vài học giả cho rằng nếu chúng ta lên sao Hỏa vào 2050,

that'd be a pretty good achievement.

đó sẽ là một thành tựu lớn.

These days, NASA seems to be saying that it can get humans to Mars by 2040.

Ngày nay, NASA có vẻ như cho thấy rằng họ có thể đưa con người lên đó vào 2040.

Maybe they can.

Có lẽ họ có thể.

I believe that they can get human beings into Mars orbit by 2035.

Tôi tin rằng họ có thể đưa con người vào quỹ đạo sao Hỏa vào 2035.

But frankly,

Nhưng nói thẳng,

I don't think they're going to bother in 2035 to send a rocket to Mars,

Tôi không nghĩ họ quan tâm tên lửa phóng lên sao Hỏa vào 2035 hay không

because we will already be there.

vì chúng ta đã ở đó vào thời gian đó rồi.

We're going to land on Mars in 2027.

Chúng ta sẽ đáp xuống sao Hỏa vào 2027.

And the reason is

Và lý do là

this man is determined to make that happen.

người đàn ông này rất quyết tâm làm điều đó.

His name is Elon Musk, he's the CEO of Tesla Motors and SpaceX.

Tên ông ấy là Elon Musk, CEO của Tesla Motors và SpaceX.

Now, he actually told me that we would land on Mars by 2025,

Thực ra, ông ấy nói với tôi rằng chúng ta sẽ đáp xuống sao Hỏa vào 2025,

but Elon Musk is more optimistic than I am --

nhưng Elon Musk lạc quan hơn tôi nhiều --

and that's going a ways --

và sẽ có cách thôi --

so I'm giving him a couple of years of slack.

nên tôi sẽ cho anh ta vài năm dư ra vậy.

Still ...

Tuy vậy ...

you've got to ask yourself,

bạn sẽ phải hỏi chính mình,

can this guy really do this by 2025 or 2027?

ông ấy thật sự có thể làm điều đó vào năm 2025 hoặc 2027?

Well, let's put a decade with Elon Musk into a little perspective.

Hãy nhìn một thập kỷ của Elon Musk dưới góc nhìn cụ thể hơn.

Where was this 10 years ago?

10 năm trước ở đâu rồi nhỉ?

That's the Tesla electric automobile.

Đó là xe điện Tesla.

In 2005, a lot of people in the automobile industry were saying,

Vào năm 2005, rất nhiều người trong ngành công nghiệp xe hơi nói rằng,

we would not have a decent electric car for 50 years.

trong 50 năm tới, chúng ta sẽ không có chiếc xe ôtô điện đàng hoàng.

And where was that?

Và đây là ở đâu?

That is SpaceX's Falcon 9 rocket,

Đó là chiếc tên lửa Falcon 9 của SpaceX,

lifting six tons of supplies to the International Space Station.

nhấc bổng 6 tấn phụ kiện lên Trạm không gian Quốc tế.

10 years ago,

10 năm trước,

SpaceX had not launched anything, or fired a rocket to anywhere.

SpaceX không hề phóng hay bắn tên lửa đi đâu cả.

So I think it's a pretty good bet

Nên tôi cho rằng đây là cuộc cá cược khá hay

that the person who is revolutionizing the automobile industry

rằng người đang cách mạng hóa ngành công nghiệp xe hơi

in less than 10 years

trong vòng dưới 10 năm

and the person who created an entire rocket company in less than 10 years

và người đã tạo ra cả một công ty tên lửa trong vòng chưa tới 10 năm

will get us to Mars by 2027.

sẽ đưa chúng ta lên sao Hỏa vào năm 2027.

Now, you need to know this:

Bây giờ bạn cần biết điều này:

governments and robots no longer control this game.

nhà nước và robot không còn điểu khiển cuộc chơi này nữa.

Private companies are leaping into space

Các công ty tư nhân đang nhảy vào ngành vũ trụ

and they will be happy to take you to Mars.

và họ sẽ rất hạnh phúc khi đưa bạn lên sao Hỏa.

And that raises a really big question.

Và đó gợi lên câu hỏi rất lớn.

Can we actually live there?

Chúng ta thật sự có thể sống trên sao Hoả?

Now, NASA may not be able to get us there until 2040,

Bây giờ NASA có thể sẽ không đưa chúng ta lên đó cho tới năm 2040,

or we may get there a long time before NASA,

hoặc có thể lên đó trước NASA thời gian dài,

but NASA has taken a huge responsibility in figuring out how we can live on Mars.

nhưng NASA đã có vai trò quan trọng khi tìm ra cách chúng ta sống trên sao Hỏa.

Let's look at the problem this way.

Hãy nhìn vấn đề theo hướng này.

Here's what you need to live on Earth:

Đây là thứ bạn cần để sống ở Trái đất:

food, water, shelter and clothing.

thức ăn, nước, nơi ở và quần áo.

And here's what you need to live on Mars:

Và đây là những gì bạn cần để sống ở sao Hỏa:

all of the above, plus oxygen.

tất cả những thứ kể trên, cộng thêm oxy.

So let's look at the most important thing on this list first.

Ví thế, hãy nhìn vào thứ quan trọng nhất trong danh sách này trước tiên.

Water is the basis of all life as we know it,

Nước là thứ cơ bản của cuộc sống như chúng ta đã biết,

and it's far too heavy for us to carry water from the Earth to Mars to live,

và quá là nặng để chúng ta mang nước từ Trái đất lên sao Hỏa để sống,

so we have to find water if our life is going to succeed on Mars.

vì vậy chúng ta cần tìm nước nếu muốn xây dựng cuộc sống trên sao Hỏa.

And if you look at Mars, it looks really dry,

Và nếu bạn nhìn sao Hỏa, nó nhìn rất khô,

it looks like the entire planet is a desert.

nhìn cứ như toàn bộ hành tinh là một sa mạc.

But it turns out that it's not.

Nhưng hóa ra lại không phải.

The soil alone on Mars contains up to 60 percent water.

Riêng đất trên sao Hỏa thôi đã chứa tới 60% nước.

And a number of orbiters that we still have flying around Mars have shown us --

Và một vài tàu vũ trụ mà chúng ta đang có bay xung quanh sao Hỏa đã cho thấy --

and by the way, that's a real photograph --

nhân tiện, đó là ảnh thật đấy --

that lots of craters on Mars have a sheet of water ice in them.

rất nhiều vết lõm trên sao Hỏa có chứa một lớp nước đá.

It's not a bad place to start a colony.

Quả là một nơi không tồi để xây dựng thuộc địa.

Now, here's a view of a little dig the Phoenix Lander did in 2008,

Đây là toàn cảnh một cuộc đào nhỏ thực hiện bởi Phoenix Lander vào năm 2008,

showing that just below the surface of the soil is ice --

chỉ ra rằng ngay bên dưới bề mặt lớp đất là đá --

that white stuff is ice.

thứ màu trắng đó là đá.

In the second picture,

Trong bức tranh thứ hai,

which is four days later than the first picture,

được chụp 4 ngày sau bức tranh thứ nhất,

you can see that some of it is evaporating.

có thể thấy vài trong số đó đang bốc hơi.

Orbiters also tell us

Tàu vũ trụ cũng cho thấy

that there are huge amounts of underground water on Mars

có một lượng nước rất lớn nằm dưới mặt đất trên sao Hỏa

as well as glaciers.

cũng như đá băng.

In fact, if only the water ice at the poles on Mars melted,

Sự thật là, nếu chỉ nước đá tại 2 cực của sao Hỏa tan chảy,

most of the planet would be under 30 feet of water.

phần lớn hành tinh sẽ chìm 30ft dưới nước.

So there's plenty of water there,

Và sẽ có nguồn nước rất lớn trên đó,

but most of it's ice, most of it's underground,

nhưng đa số trong đó là đá, phần lớn nằm dưới đất,

it takes a lot of energy to get it and a lot of human labor.

cần rất nhiều năng lượng và nhân lực để lấy nó.

This is a device cooked up at the University of Washington

Đây là thiết bị đã được nung nóng tại đại học Washington

back in 1998.

vào năm 1998.

It's basically a low-tech dehumidifier.

Nó cơ bản là một máy hút ẩm công nghệ thấp.

And it turns out the Mars atmosphere is often 100 percent humid.

Và hóa ra là bầu khí quyển sao Hỏa thường là 100% ẩm thấp.

So this device can extract all the water that humans will need

Nên, thiết bị này có thể tách toàn bộ lượng nước con người cần

simply from the atmosphere on Mars.

hoàn toàn từ bầu khí quyển trên sao Hỏa.

Next we have to worry about what we will breathe.

Việc tiếp theo chúng ta phải lo lắng là chúng ta sẽ thở cái gì.

Frankly, I was really shocked

Thẳng thắn mà nói tôi đã bị sốc

to find out that NASA has this problem worked out.

khi biết rằng NASA đã tìm ra cách giải quyết.

This is a scientist at MIT named Michael Hecht.

Có một nhà khoa học tại MIT tên là Michael Hecht.

And he's developed this machine, Moxie.

Và anh ấy đã phát triển cỗ máy này, Moxie.

I love this thing.

Tôi yêu thứ này.

It's a reverse fuel cell, essentially,

Đó là cỗ máy đảo ngược tế bào nhiên liệu, về cơ bản,

that sucks in the Martian atmosphere and pumps out oxygen.

là hút khí quyển trên sao Hỏa và bơm ra khí oxy.

And you have to remember that CO2 --

Và bạn phải nhớ rằng CO2

carbon dioxide, which is 96 percent of Mars' atmosphere --

cacbon đioxit chiếm 96% bầu khí quyển của sao Hỏa

CO2 is basically 78 percent oxygen.

CO2 cơ bản là 78% khí oxy.

Now, the next big rover that NASA sends to Mars in 2020

Bây giờ, người du lịch tiếp theo mà NASA gửi lên sao Hỏa vào 2029

is going to have one of these devices aboard,

sẽ có một trong những thiết bị trên tàu,

and it will be able to produce enough oxygen

và thiết bị này có thể sản xuất đủ khí oxy

to keep one person alive indefinitely.

để giúp một người sống vô thời hạn.

But the secret to this --

Nhưng bí mật là --

and that's just for testing --

và đó chỉ dành cho thử nghiệm --

the secret to this is that this thing was designed from the get-go

bí mật là ban đầu thứ này được thiết kế

to be scalable by a factor of 100.

theo tỉ lệ 1/100.

Next, what will we eat?

Tiếp theo, chúng ta sẽ ăn gì?

Well, we'll use hydroponics to grow food,

Chúng ta sẽ sử dụng thủy canh để trồng thực phẩm,

but we're not going to be able to grow

nhưng chúng ta sẽ không thể trồng

more than 15 to 20 percent of our food there,

nhiều hơn 15 đến 20 phần trăm thức ăn cần

at least not until water is running on the surface of Mars

ít nhất là cho tới khi nước chảy trên bề mặt của sao Hỏa

and we actually have the probability and the capability of planting crops.

và chúng ta thực sự có tiềm năng và khả năng để trồng trọt.

In the meantime,

Trong lúc đó,

most of our food will arrive from Earth,

phần lớn thức ăn chúng ta sẽ đến từ Trái đất,

and it will be dried.

và là thức ăn khô.

And then we need some shelter.

Và sau đó chúng ta cần vài chỗ nghỉ ngơi.

At first we can use inflatable, pressurized buildings

Đầu tiên chúng ta có thể sử dụng tòa nhà bơm hơi

as well as the landers themselves.

cũng như chính phi thuyền không gian.

But this really only works during the daytime.

Nhưng điều này chỉ có hiệu quả vào ban ngày.

There is too much solar radiation and too much radiation from cosmic rays.

Có quá nhiều bức xạ mặt trời và bức xạ từ các tia vũ trụ.

So we really have to go underground.

Vì vậy chúng ta sẽ phải đi dưới lòng đất.

Now, it turns out that the soil on Mars,

Bây giờ, hóa ra đất trên sao Hỏa,

by and large, is perfect for making bricks.

nhìn chung, rất tốt để làm gạch.

And NASA has figured this one out, too.

Và NASA cũng đã nhìn ra điều này.

They're going to throw some polymer plastic into the bricks,

Họ sẽ cho một ít nhựa polymer vào gạch,

shove them in a microwave oven,

đặt chúng vào lò vi sóng,

and then you will be able to build buildings with really thick walls.

và sau đó bạn sẽ có thể xây nhà với những bức tường cực kỳ dày.

Or we may choose to live underground in caves or in lava tubes,

Hay chúng ta có thể sống dưới lòng đất trong hang động hoặc các bồn dung nham,

of which there are plenty.

những thứ đó nhiều vô kể.

And finally there's clothing.

Và cuối cùng là quần áo.

On Earth we have miles of atmosphere piled up on us,

Trên Trái đất chúng ta có cả mét bầu khí quyển ở trên chúng ta,

which creates 15 pounds of pressure on our bodies at all times,

tạo ra 15 pounds ( khoảng 7kg) áp lực đè lên chúng ta,

and we're constantly pushing out against that.

và chúng ta liên tục đẩy áp lực đó ra.

On Mars there's hardly any atmospheric pressure.

Trên sao Hỏa, hầu như không có trọng lực.

So Dava Newman,

Nên Dava Newman,

a scientist at MIT,

một nhà khoa học tại MIT,

has created this sleek space suit.

đã tạo ra bộ quần áo không gian trơn bóng này.

It will keep us together,

Nó sẽ giúp chúng ta đứng yên,

block radiation and keep us warm.

ngăn chặn bức xạ và giữ ấm cho chúng ta.

So let's think about this for a minute.

Hãy nghĩ về điều này một chút nào.

Food, shelter, clothing, water, oxygen ...

Thức ăn, nhà ở, quần áo, nước, oxy...

we can do this.

có thể lo liệu được.

We really can.

Chúng ta thực sự có thể.

But it's still a little complicated and a little difficult.

Nhưng vẫn còn một chút khó khăn và phức tạp.

So that leads to the next big --

Vì thế dẫn đến điều tiếp theo--

really big step --

một bước đi rất lớn --

in living the good life on Mars.

sống cuộc sống tốt đẹp trên sao Hỏa.

And that's terraforming the planet:

Đó chính là địa khai hóa hành tinh:

making it more like Earth,

làm cho nó trở nên giống Trái đất hơn,

reengineering an entire planet.

tái cấu trúc toàn bộ hành tinh.

That sounds like a lot of hubris,

Nghe có vẻ rất kiêu ngạo,

but the truth is

nhưng sự thật là

that the technology to do everything I'm about to tell you already exists.

công nghệ làm ra tất cả mọi thứ tôi sắp nói thật sự tồn tại.

First we've got to warm it up.

Đầu tiên, chúng ta sưởi ấm sao Hỏa.

Mars is incredibly cold because it has a very thin atmosphere.

Sao Hỏa cực kỳ lạnh lẽo vì bầu khí quyển rất mỏng.

The answer lies here, at the south pole and at the north pole of Mars,

Câu trả lời nằm ở đây, tại cực Bắc và cực Nam của sao Hỏa,

both of which are covered

cả 2 đầu đều được bao phủ

with an incredible amount of frozen carbon dioxide --

bởi một lượng cacbon đioxit đông lạnh đáng kinh ngạc --

dry ice.

đá khô.

If we heat it up,

Nếu chúng ta làm nóng nó,

it sublimes directly into the atmosphere

nó bốc hơi trực tiếp vào bầu khí quyển

and thickens the atmosphere the same way it does on Earth.

và làm đặc bầu khí quyển như trên Trái đất.

And as we know,

Và như chúng ta biết,

CO2 is an incredibly potent greenhouse gas.

CO2 is khí nhà kính cực mạnh.

Now, my favorite way of doing this is to erect a very, very large solar sail

Bây giờ, các làm mà tôi yêu thích nhất là xây dựng một cánh buồm mặt trời thật lớn

and focus it --

và tập trung vào nó --

it essentially serves as a mirror --

nó hoạt động như một cái gương --

and focus it on the south pole of Mars at first.

và tập trung vào cực Nam của sao Hỏa trước tiên.

As the planet spins, it will heat up all that dry ice, sublime it,

Khi hành tinh quay, nó sẽ nung nóng tất cả số lượng đá khô đó, làm nó bốc hơi

and it will go into the atmosphere.

và đi vào bầu khi quyển.

It actually won't take long

Thật sự nó sẽ không mất quá lâu

for the temperature on Mars to start rising,

để nhiệt độ trên sao Hỏa bắt đầu tăng lên,

probably less than 20 years.

có lẽ ít hơn 20 năm.

Right now,

Ngay bây giờ,

on a perfect day at the equator,

vào một ngày tuyệt vời tại xích đạo,

in the middle of summer on Mars,

giữa mùa hè trên sao Hỏa,

temperatures can actually reach 70 degrees,

nhiệt độ trên sao Hỏa có thể lên tới 70 độ,

but then they go down to minus 100 at night.

nhưng sau đó chúng tụt xuống âm 100 độ về đêm.

(Laughter)

( Cười )

What we're shooting for is a runaway greenhouse effect:

Những gì chúng ta đang tiến đến là hiệu ứng nhà kính:

enough temperature rise to see a lot of that ice on Mars --

tăng nhiệt độ vừa đủ để thấy rất nhiều đá trên sao Hỏa --

especially the ice in the ground -- melt.

đặc biệt là đá nằm trong đất -- tan chảy.

Then we get some real magic.

Sau đó sẽ có phép màu thật.

As the atmosphere gets thicker, everything gets better.

Khi bầu khí quyển đặc lại, mọi thứ sẽ tốt hơn.

We get more protection from radiation,

Chúng ta sẽ được bảo vệ bởi bức xạ,

more atmosphere makes us warmer, makes the planet warmer,

chúng ta ấm hơn, làm hành tinh ấm hơn,

so we get running water

vì vậy chúng ta sẽ có nước chảy

and that makes crops possible.

có thể trồng trọt được.

Then more water vapor goes into the air, forming yet another potent greenhouse gas.

Sau đó nước bốc hơi vào không khí, lại hình thành nên một tầng khí nhà kính.

It will rain and it will snow on Mars.

Sẽ có mưa và tuyết trên sao Hỏa.

And a thicker atmosphere will create enough pressure

Và một bầu khí quyển dày hơn, sẽ tạo ra đủ áp lực

so that we can throw away those space suits.

và chúng ta có thể vứt bỏ bộ quần áo không gian ấy.

We only need about five pounds of pressure to survive.

Chúng ta chỉ cần 5 pounds áp lực để tồn tại.

Eventually, Mars will be made to feel a lot like British Columbia.

Đến cuối, sao Hỏa sẽ trở nên rất giống British Colombia.

We'll still be left with the complicated problem

Chúng ta sẽ vẫn còn vấn đề phức tạp

of making the atmosphere breathable,

như tạo bầu khí quyển có thể thở,

and frankly that could take 1,000 years to accomplish.

và nói thẳng ra có thể mất 1000 năm để hoàn thiện.

But humans are amazingly smart and incredibly adaptable.

Nhưng con người thông minh vô cùng và cực kỳ dễ thích nghi.

There is no telling what our future technology will be able to accomplish

Không ai biết được công nghệ tương lai sẽ làm được những gì

and no telling what we can do with our own bodies.

hay cơ thể con người có thể làm nên điều kỳ diệu gì.

In biology right now,

Trong ngành sinh học ngay lúc này đây,

we are on the very verge of being able to control our own genetics,

chúng ta đang ngay trên bờ vực của việc có thể hoàn toàn điều khiển gen của mình,

what the genes in our own bodies are doing,

gen trong cơ thể chúng ta đang làm gì,

and certainly,

và chắc chắn rằng cuối cùng,

eventually, our own evolution.

sẽ là tiến hóa của loài người.

We could end up with a species of human being on Earth

Chúng ta có thể tạo ra các giống loài con người trên Trái đất

that is slightly different from the species of human beings on Mars.

chỉ khác một chút so với loài người trên sao Hỏa.

But what would you do there? How would you live?

Nhưng bạn sẽ làm gì? Bạn sẽ sống như thế nào?

It's going to be the same as it is on Earth.

Sẽ giống như trên Trái đất thôi.

Somebody's going to start a restaurant,

Ai đó sẽ xây dựng một nhà hàng,

somebody's going to build an iron foundry.

người nào đó sẽ xây một công ty đúc sắt.

Someone will make documentary movies of Mars

Người khác sẽ àm phim tài liệu về sao Hỏa

and sell them on Earth.

và bán bộ phim đó ở Trái đất.

Some idiot will start a reality TV show.

Vài tên ngốc sẽ bắt đầu chương trình truyền hình thực tế.

(Laughter)

( Cười )

There will be software companies,

Sẽ có những công ty phần mềm,

there will be hotels, there will be bars.

sẽ có những khách sạn, những quán bar.

This much is certain:

Từng này là chắc chắn:

it will be the most disruptive event in our lifetimes,

nó sẽ là sự kiện đột phá nhất trong cuộc đời chúng ta,

and I think it will be the most inspiring.

và tôi cho rằng đó sẽ là điều xúc động nhất.

Ask any 10-year-old girl if she wants to go to Mars.

Hỏi thử một bé gái 10 tuổi xem cô bé có muốn lên sao Hỏa không.

Children who are now in elementary school are going to choose to live there.

Những đứa trẻ đang học tiểu học sẽ chọn sống trên đó.

Remember when we landed humans on the Moon?

Bạn còn nhớ khi con người lên mặt trăng không?

When that happened, people looked at each other and said,

Khi điều đó xảy ra, mọi người nhìn nhau và nói,

"If we can do this, we can do anything."

"Nếu có thể làm việc này, chúng ta có thể làm mọi thứ".

What are they going to think when we actually form a colony on Mars?

Chúng ta sẽ nghĩ gì khi chúng ta tạo ra được khu thuộc địa trên sao Hỏa?

Most importantly,

Quan trọng nhất là,

it will make us a spacefaring species.

đó sẽ khiến chúng ta trở thành giống loài du lịch vào không gian.

And that means humans will survive no matter what happens on Earth.

Có nghĩa là con người vẫn sẽ sống sót cho dù có chuyện gì xảy ra trên Trái đất.

We will never be the last of our kind.

Chúng ta sẽ không bao giờ là những loài người cuối cùng.

Thank you.

Cám ơn.

(Applause)

( Vỗ tay )