A scientific approach to the paranormal | Carrie Poppy

Çeviri: Gözde Zülal Solak Gözden geçirme: Suleyman Cengiz

Eight years ago, I was haunted by an evil spirit.

Sekiz yıl önce bana kötü bir ruh musallat olmuştu.

I was 25 at the time,

25 yaşımdaydım

and I was living in a tiny house behind someone else's house

ve Los Angeles'da birisinin evinin arkasındaki küçük bir evde yaşıyordum.

in Los Angeles.

It was this guest house, it had kind of been dilapidated,

Bu misafir evi yıkık döküktü,

not taken care of for a long time.

uzun zamandır bakım görmemişti.

And one night, I was sitting there

Bir gece oturuyordum ve ürkütücü bir şeyler hissettim,

and I got this really spooky feeling,

kind of the feeling like you're being watched.

izleniyorum gibi bir histi.

But no one was there except my two dogs,

Ancak iki köpeğim hariç kimse yoktu

and they were just chewing their feet.

ve onlar da ayaklarını çiğniyorlardı.

And I looked around. No one was there.

Etrafa baktım. Kimse yoktu.

And I thought, OK, it's just my imagination.

Şöyle düşündüm, tamam, bu benim hayal gücüm.

But the feeling just kept getting worse,

Fakat bu his gittikçe kötü bir hâl aldı

and I started to feel this pressure in my chest,

ve göğsümde o baskıyı hissetmeye başladım,

sort of like the feeling when you get bad news.

kötü haber aldığınızda hissettiğiniz türden bir baskı.

But it started to sink lower and lower

Gittikçe aşağıya indi ve neredeyse bir ağrı yarattı.

and almost hurt.

And over the course of that week, this feeling got worse and worse,

Bu hafta süresince bu his gittikçe daha da kötü bir hâl aldı

and I started to become convinced that something was there

ve küçük misafir evimde bir şeyler olduğuna ve bana musallat olduğuna

in my little guest house, haunting me.

ikna olmaya başladım.

And I started to hear these sounds,

Sonra sesler duymaya başladım,

this "whoosh," kind of whisper, like something passing through me.

o ıslık gibi, yanımdan bir şey geçiyormuş gibi, "vınnn" sesi.

I called my best friend, Claire, and said,

En iyi arkadaşım Claire'ı aradım ve şöyle dedim:

"I know this is going to sound crazy,

"Biliyorum bu sana çılgınca gelecek,

but, um ...

ama, şey ...

I think there's a ghost in my house, and I need to get rid of it."

sanırım evimde bir ruh var ve benim ondan kurtulmam lazım."

And she said -- she's very open-minded -- and she said,

O da --çok açık fikirlidir-- dedi ki:

"I don't think you're crazy.

"Çılgın olduğunu düşünmüyorum.

I think you just need to do a cleansing ritual."

Sanırım yalnızca bir arınma ritüeli yapmalısın."

(Laughter)

(Gülüşmeler)

"So get some sage and burn it,

"Biraz ada çayı al, onu yak ve ona gitmesini söyle."

and tell it to go away."

So I said, "OK," and I went and I bought sage.

Ben de "Tamam" dedim ve gidip ada çayı aldım.

I had never done this before, so I set the sage on fire,

Bunu daha önce hiç yapmamıştım, ada çayını yaktım, sonra salladım

waved it about, and said, "Go away! This is my house! I live here.

ve dedim ki "Git buradan! Burası benim evim! Burada yaşıyorum.

You don't live here!"

Sen burada yaşamıyorsun!"

But the feeling stayed. Nothing got better.

Fakat o his geçmedi. Hiçbir şey düzelmedi.

And then I started to think,

Ben de şöyle düşünmeye başladım,

OK, well now this thing is probably just laughing at me,

tamam, muhtemelen bu şey şu anda bana gülüyor, çünkü gitmedi,

because it hasn't left,

and I probably just look like this impotent, powerless thing

muhtemelen ben de onu gönderemeyen aciz, güçsüz

that couldn't get it to go away.

birisi gibi gözüküyorum.

So every day I'd come home

Her gün eve giderdim

and you guys, this feeling got so bad that -- I mean, I'm laughing at it now --

ve arkadaşlar, bu his gittikçe kötüleşti -- yani, şu an gülüyorum ama --

but I would sit there in bed and cry every night.

her gece yatağımda oturur, ağlardım.

And the feeling on my chest got worse and worse.

Göğsümdeki his gittikçe daha da kötü bir hâl aldı.

It was physically painful.

Fiziksel olarak acı veriyordu.

And I even went to a psychiatrist

Hatta bir psikiyatriste bile gittim

and tried to get her to prescribe me medicine,

ve bana ilaç yazmasını sağlamaya çalıştım,

and she wouldn't just because I don't have schizophrenia, OK.

fakat yazmadı, çünkü şizofren değildim.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

So finally I got on the internet, and I Googled "hauntings."

Sonunda internete girdim ve Google'da "ruhları" aradım.

And I came upon this forum of ghost hunters.

Hayalet avcıları forumuna denk geldim.

But these were a special kind of ghost hunters --

Fakat onlar özel bir tür hayalet avcılarıydı -- kuşkuculardı.

they were skeptics.

They believed that every case of ghosts that they had investigated so far

O zamana kadar inceledikleri her hayalet olayının bilim tarafından

had been explained away by science.

açıklanmış olduğuna inanıyorlardı.

And I was like, "OK, smart guys, this is what's happening to me,

Şöyle tepki verdim, "Pekâlâ zeki çocuklar, bana olan şey şu

and if you have an explanation for me, I would love to hear it."

ve buna dair açıklamanız varsa, duymak isterim."

And one of them said, "OK.

Bir tanesi de şöyle dedi, "Tamam.

Um, have you heard of carbon monoxide poisoning?"

Karbonmonoksit zehirlenmesini duydun mu?"

And I said, "Yeah.

"Evet. Gaz zehirlenmesi gibi mi?" dedim.

Like, gas poisoning?"

Carbon monoxide poisoning is when you have a gas leak

Karbonmonoksit zehirlenmesi, evinizde bir gaz kaçağı varsa gerçekleşir.

leaking into your home.

I looked it up, and the symptoms of carbon monoxide poisoning

Araştırdım ve karbonmonoksit zehirlenmesinin semptomları arasında

include a pressure on your chest,

göğsünüzde bir baskı,

auditory hallucinations -- whoosh --

duyumsal sanrılar -- vınn --

and an unexplained feeling of dread.

ve tanımlanamaz bir korku hissi vardı.

So that night, I called the gas company.

O gece gaz şirketini aradım.

I said, "I have an emergency. I need you to come out.

Dedim ki, "Acil bir durum var. Gelmeniz lazım.

I don't want to get into the story now, but I need you to come out."

Uzun uzun anlatmak istemiyorum ama gelmeniz lazım."

(Laughter)

(Gülüşmeler)

They came out. I said, "I suspect a gas leak."

Geldiler. Dedim ki, "Sanırım bir gaz kaçağı var."

They brought their carbon monoxide detector,

Karbonmonoksit detektörünü getirdiler ve adam da dedi ki,

and the man said,

"It's a really good thing that you called us tonight,

"Bizi bu gece aramanız çok iyi oldu,

because you could have been dead very soon."

çünkü yakında ölmüş olabilirdiniz."

Thirty-seven percent of Americans believe in haunted houses,

Amerikalıların yüzde 37'si perili evlere inanır ve ben kaçının

and I wonder how many of them have been in one

öyle bir evde yaşadığını ve kaçının tehlike atlattığını merak ediyorum.

and how many of them have been in danger.

So that haunting story has led me to my job.

Bu hayalet hikâyesi de işime başlamamı sağladı.

I'm an investigator, and I'm an investigator in two senses:

Ben bir araştırmacıyım ve iki anlamda araştırmacıyım:

I'm an investigative journalist,

Hem araştırmacı gazeteciyim,

and I'm also an investigator of the claims of the paranormal

hem de paranormal ve ruhsal olayları araştırıyorum.

and claims of the spiritual.

And that means a few things.

Bu birkaç anlama geliyor.

Sometimes that means that I'm pretending to need an exorcism

Bu bazen bir şeytan çıkarmaya ihtiyacım varmış gibi davrandığım

so I can get -- yes, that's right! -- so I can go to an exorcist

anlamına geliyor - evet doğru! - böylece bu işi yapan birisine gidebilir

and see if he's using gimmicks or psychological tricks

ve insanları deli olduğuna inandırmak için numara yapıp yapmadığını

to try to convince someone that they're possessed.

veya psikolojik oyunlar oynayıp oynamadığını görebilirdim.

Sometimes that means I'm going undercover in a fringe group

Bu bazen, sunduğum bir yayında bahsedebileceğim

which I report on for a podcast that I co-host.

bir destekçi grubuna gizlice girdiğim anlamına geliyor.

And I've done over 70 investigations like this with my co-host, Ross.

Ve ortağım Ross ile birlikte, bunun gibi 70 araştırma yaptım.

I would love to tell you that nine times out of 10, science wins,

Size 10'a 9 skorla bilimin kazandığını, günü kurtardığını,

saves the day, it's all explained.

açıkladığını söylemek isterdim.

That's not true.

Ama bu doğru değil.

The truth is, 10 times out of 10, science wins, it saves the day.

Gerçek şu ki, bilim 10'da 10 kazanıyor, günü kurtarıyor.

(Applause)

(Alkışlar)

And that doesn't mean there's no such thing as a mystery.

Bu ise, gizem diye bir şey olmadığı anlamına gelmiyor.

Of course there are mysteries, but a mystery is a mystery.

Elbette gizemler vardır, fakat gizem yalnızca bir gizemdir.

It is not a ghost.

Bir hayalet değildir.

Now, I believe there are two kinds of truth,

Şimdi, iki tür doğrunun olduğuna inanıyorum

and it's taken me a while to get to this place, but I think this is right,

ve bu noktaya varmam biraz zaman aldı, fakat bence bu doğru, dinleyin.

so hear me out.

I think there is outer truth and there's inner truth.

Dışsal gerçek ve içsel gerçek olduğunu düşünüyorum.

So if you say to me,

Bana şöyle derseniz,

"There was a man named Jesus and he once existed,"

"İsa adında bir adam var ve bir zamanlar yaşadı,"

that's outer truth, right?

bu dışsal gerçektir, değil mi?

And we can go and look at the historical record.

Gidip tarihsel bir kayda bakabiliriz.

We can determine whether that seems to be true.

Bunun doğru olup olmadığını saptayabiliriz.

And I would argue, it does seem to be true.

Bana kalırsa, doğru gibi gözüküyor.

If you say, "Jesus rose from the dead," -- ooh, trickier.

Eğer "İsa ölüleri diriltti" derseniz, -- aah, hileci.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

I would say that's an outer-truth claim,

Bunun dışsal bir iddia olduğunu öne sürerim,

because he physically rose or he didn't.

çünkü bedenen yükseldi ya da yükselmedi.

I'm not going to get into whether he rose or he didn't,

Yükselme meselesine girmeyeceğim,

fakat bunun dışsal bir iddia olduğunu söylerim.

but I would say that's an outer-truth claim.

It happened or it didn't happen.

Gerçekleşti veya gerçekleşmedi.

But if you say, "I don't care whether he rose from the dead.

Fakat şöyle derseniz, "Dirilip dirilmemesiyle ilgilenmiyorum.

It's symbolically important to me,

Bu sembolik olarak önemli

and that metaphor is so meaningful, so purposeful to me,

ve bu metafor bana çok anlamlı, amaçlı geliyor

and I'm not going to try to persuade you of it,"

ve seni ikna etmeye çalışmayacağım."

now you've moved it from outer truth to inner truth,

Şimdi bunu dışsaldan içsel gerçeğe çevirdiniz,

from science to art.

bilimden sanata.

And I think we have a tendency to not be clear about this,

Bu konuda net olmama, içsel gerçeklerimizi dışsal gerçekliğe taşıma

to try to move our inner truths to outer truths,

veya her ikisinde de adil olmama eğilimine sahibiz

or to not be fair about it to each other,

ve insanlar bize içsel gerçeklerini

and when people are telling us their inner truths,

söyledikleri zaman da, onları dışsal gerçeklerle

to try to make them defend them by outer-truth standards.

savunma yapmaya teşvik etme eğilimine sahibiz.

So I'm talking here about outer truth, about objective things.

Ben burada dışsal gerçeklerden, nesnel şeylerden bahsediyorum.

And there was an objective reality in my haunted house, right?

Benim perili evimde de nesnel bir gerçeklik var, değil mi?

Now that I've told you about the gas leak,

Size gaz sızıntısını anlattım,

I doubt a single person here would be like,

burada birisinin şöyle diyeceğini sanmam,

"I still think there was a ghost, too" --

"Bence orada bir ruh da vardı" --

(Laughter)

(Gülüşmeler)

because as soon as we have these scientific explanations,

Çünkü bilimsel açıklamalara ulaştığımız anda ruhları

we know to give up the ghost.

bir kenara bırakmayı biliyoruz.

We use these things as stopgaps for things that we can't explain.

Açıklayamadığımız şeyler için geçici tedbir gibi şeyleri kullanıyoruz.

We don't believe them because of evidence;

Onlara kanıtlardan ötürü inanmıyoruz,

we believe them because of a lack of evidence.

kanıt eksikliğinden ötürü inanıyoruz.

So there is a group in Los Angeles

Los Angeles'da Bağımsız Araştırma Grubu

called the Independent Investigations Group, or the IIG,

veya BAG adında bir grup var, güzel şeyler yapıyorlar.

and they do great work.

They'll give a $10,000 prize

Bilimsel koşullar altında

to anyone who can show, under scientific conditions,

paranormal bir kabiliyete sahip olduğunu gösterebilen

that they have a paranormal ability.

kişiye 10.000 dolar ödül verecekler.

No one's done it yet,

Henüz kimse yapmadı,

but they've had a couple people who claim that they were clairaudients,

fakat duru işitiye sahip olduğunu, yani normal ötesi sesleri duyabildiğini

which means that they can hear voices either from the great beyond

veya zihin okuyabildiklerini iddia eden birkaç insan var.

or they can read minds.

And they had one person who was very sincere,

Zihin okuyabildiğine inanan,

who believed that he could read minds.

çok samimi bir kişi vardı.

So they set up a test with him, and this is the way it always works.

Ona bir test yaptılar ve bu hep şu şekilde işliyor.

The group says, "OK, we have a protocol,

Grup diyor ki, "Tamam, bir protokolümüz var,

we have a way to scientifically test this.

bunu bilimsel olarak kanıtlama yolumuz var.

Do you agree with it?"

Kabul ediyor musunuz?"

The person says yes. Then they test it.

Kişi evet diyor. Sonra test ediyorlar.

It's very important that both sides agree.

İki tarafın da kabul etmesi önemli.

They did that, they tested him.

Onu test ettiler.

They said, "OK, you know what?

Dediler ki, "Biliyor musun?

You weren't able to predict what Lisa was thinking.

Lisa'nın düşündüğü şeyi tahmin edemedin.

It matched up about the same as chance.

Şans eseri aynı şey çıktı.

Looks like you don't have the power."

Öyle bir gücün yokmuş gibi görünüyor."

And that gave them the opportunity

Bu da onlara o kişiyle samimice

to compassionately sit down with him and have a very difficult discussion,

oturup çok zor bir tartışma yapma fırsatını verdi,

which basically amounted to,

tartışma kısaca şöyleydi:

"Hey, we know you're sincere, and what that means is,

"Samimi olduğunu ve bunun ne olduğunu biliyoruz,

you do hear something in your head."

kafanın içinde sesler duyuyorsun."

And that guy got to make the very difficult decision,

Onun da çok zor bir karar vermesi gerekiyordu,

but really the life-changing decision about whether to go get help.

yardım alıp almayacağına dair, hayatını değiştirecek bir karar.

We're actually helping people to make these connections

Aslında insanlara, önceden uhrevi açıklamalar olarak görünen

that maybe before seemed like otherworldly explanations,

bu bağlantıları kurma konusunda yardımcı oluyoruz,

help draw us into reality and maybe change our lives for the better.

bu da bizi gerçekliğe çekiyor ve belki de yaşamımızı iyileştiriyor.

Now, on the other hand, maybe one time it'll turn out to be true.

Ayrıca belki de bir gün gerçek olduğu ortaya çıkacaktır.

Maybe we'll find out there are ghosts,

Belki de ruhların var olduğunu bulacağız,

and holy shit, it will be the best thing!

vay canına, muhteşem olurdu!

And every time I do one of these investigations,

Bu araştırmaları ne zaman yapsam

I still get so excited,

hâlâ heyecanlanıyorum ve 75 tane yaptım,

and I'm like 75 into them,

and still I swear on number 76, I'm going to be like, "This is the one!"

76. araştırmada yine, "İşte bu!" diyeceğime yemin edebilirim.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Maybe I'm just eternally optimistic, but I hope I never lose this hope,

Belki de sonsuz iyimserimdir, ama umarım bu umudumu hiç kaybetmem

and I invite you to take this same attitude

ve insanlar, sizlerle dışsal inançlarını paylaştığında,

when people share their outer beliefs with you.

sizleri aynı tutumu sergilemeye davet ediyorum.

When talking about testable claims,

Test edilebilir iddialardan bahsederken,

respect them enough to ask these good questions.

onlara bu güzel soruları soracak kadar güvenin.

Challenge and see how you can examine them together,

Onları, birlikte nasıl inceleyebileceğinizi düşünün ve görün,

because there's this idea that you can't respect a belief

çünkü bir fikre saygı duymadan da o fikre meydan okuyabileceğiniz fikri vardır,

and still challenge it, but that's not true.

ama bu doğru değil.

When we jiggle the lock, when we test the claim,

Kilidi salladığımızda, iddiayı test ettiğimizde

we're saying, OK, I respect you, I'm listening to what you're saying,

şöyle deriz, tamam, saygı duyuyorum, seni dinliyorum,

I'm going to test it out with you.

bunu seninle test edeceğim.

We've all had that experience where you're telling someone something,

Birisine bir şeyler anlatırken hepimiz bunu yaşamışızdır

and they're like, "Oh, that's really interesting, yeah,"

ve onlar da "Ah, gerçekten çok ilginç, evet" demiştir,

you know you're being had.

dinlenmediğini bilirsiniz.

But when someone says, "Really? Huh.

Fakat birisi "Gerçekten mi? Ha.

Sounds a little sketchy to me, but I'm listening,"

Biraz eksik gibi geldi, ama dinliyorum"

you at least know you're being engaged and respected.

dediğinde dinlendiğinizi, saygı duyulduğunuzu bilirsiniz.

And that's the kind of attitude we should have with these claims.

Bu iddialara bu tür tutumlar sergilemeliyiz.

That's showing someone that you care what they're saying.

Bu, bir insanın söylediği şeyle ilgilendiğinizi gösterir.

That's respect.

Bu saygıdır.

Now, yes, most of these searches will come up empty,

Pekâlâ, çoğu araştırmaların sonu boşa çıktı, fakat bilim böyle işler.

but that's how all of science works.

Every cure for cancer so far has not panned out,

Şu ana dek kanser için üretilen her tedavi başarıya ulaşmadı,

but we don't stop looking,

ama bakmayı bırakmıyoruz,

for two reasons.

iki nedenden ötürü.

Because number one, the answer matters.

Birincisi, cevap önemlidir.

Whether it's looking at the afterlife or the paranormal or the cure for cancer,

İster öbür dünyayı, ister paranormali veya kanser tedavisini ele alalım,

it all amounts to the same question:

hep aynı soruya çıkarız:

How long will we be here?

Ne kadar süre burada kalacağız?

And two, because looking for the truth,

İkincisi, doğruyu aradığımız için, açık zihinli olmak

being open-minded,

and being willing to be wrong and to change your whole worldview

ve yanlışa hazır olmak, dünya görüşünüzü değiştirmek büyüleyicidir.

is awe-inspiring.

I still get excited at ghost stories every single time.

Ruh hikâyeleri beni hâlâ heyecanlandırıyor.

I still consider that every group I join might be right,

Hâlâ katıldığım her grubun haklı olabileceğini düşünüyorum

and I hope I never lose that hope.

ve umarım bu umudu kaybetmem.

Let's all never lose that hope,

Bu umudu kaybetmeyelim,

because searching for what's out there

çünkü dışarıda olup biteni araştırmak,

helps us understand what's in here.

içeride ne olduğunu anlamamızı sağlar.

And also, please have a carbon monoxide detector in your home.

Ayrıca, lütfen evinize bir karbonmonoksit detektörü alın.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)