Derek Paravicini and Adam Ockelford: In the key of genius

Derek Paravicini ve Adam Ockelford: Dahinin Notasında

Çeviri: Aycan Morris Gözden geçirme: duygu Sezgin

Adam Ockelford: I promise there won't be too much

Adam Ockelford: Söz veriyorum az konuşacağım,

of me talking, and a lot of Derek playing,

daha çok Derek'i çalarken dinleyeceksiniz.

but I thought it would just be nice to recap

Ama önce Derek'in, bugün bulunduğu yere nasıl geldiğini

on how Derek got to where he is today.

özetlemek hoş olur diye düşündüm.

It's amazing now, because he's so much bigger than me,

Şaşılacak şey, şu anda benden çok daha iri

but when Derek was born,

fakat Derek doğduğunda

he could have fitted on the palm of your hand.

bir elin avucuna sığacak kadardı.

He was born three and a half months premature,

3 buçuk ay erken doğmuş

and really it was a fantastic fight for him to survive.

ve hayatta kalmak için müthiş bir mücadele vermiş.

He had to have a lot of oxygen,

Fazla miktarda oksijen verilmesi gerekmiş

and that affected your eyes, Derek,

ve o da senin gözlerini etkilemiş Derek,

and also the way you understand language

aynı zamanda konuşma dilini

and the way you understand the world.

ve dünyayı anlayış şeklini de.

But that was the end of the bad news,

Ama bu kötü haberler burada bitiyor,

because when Derek came home from the hospital,

çünkü Derek hastaneden eve geldiğinde

his family decided to employ the redoubtable nanny

ailesi yiğit bir bakıcıyı işe almaya karar vermiş,

who was going to look after you, Derek,

o kişi de çocukluğunun geri kalanı boyunca

really for the rest of your childhood.

sana göz kulak olmuş Derek

And Nanny's great insight, really,

ve bakıcının muazzam sezgisi onu şöyle düşünmeye itmiş;

was to think, here's a child who can't see.

işte gözleri görmeyen bir çocuk,

Music must be the thing for Derek.

Derek'e gereken şey müzik olmalı.

And sure enough, she sang, or as Derek called it, warbled,

Gerçekten de bakıcı, hayatının ilk birkaç yılında

to him for his first few years of life.

ona hep şarkı söylemiş ya da Derek'in deyimiyle şakımış

And I think it was that excitement with hearing her voice

ve sanırım, her gün saatler boyunca onun sesini

hour after hour every day that made him think

duymanın coşkusu Derek'i düşündürdü,

maybe, you know, in his brain something was stirring,

belki,yani... beyninin içinde bir şey, bir çeşit müzikal yeteneği

some sort of musical gift.

harekete geçiriyordu.

Here's a little picture of Derek going up now,

İşte Derek'in bir fotoğrafı,

when you were with your nanny.

sen bakıcınla birlikteyken.

Now Nanny's great other insight was to think,

Bakıcının bir diğer muhteşem sezgisi de,

perhaps we should get Derek something to play,

"belki Derek'e çalması için bir şey bulmalı" düşüncesi olmuş,

and sure enough, she dragged this little keyboard

ve tavan arasından çıkardığı

out of the loft, never thinking really

bu küçük klavyeyi getirmiş,

that anything much would come of it.

bundan bir şey çıkacağını pek düşünmese de.

But Derek, your tiny hand must have gone out to that thing

Ama Derek, senin minicik elin ona doğru uzanmış

and actually bashed it,

ve hızla vurmuş olmalı,

bashed it so hard they thought it was going to break.

öyle hızlı ki kırılacağını zannetmişler.

But out of all the bashing, after a few months,

Ama birkaç ay sonra, tüm o sert vuruşlardan

emerged the most fantastic music,

muhteşem bir müzik ortaya çıkmış,

and I think there was just a miracle moment, really, Derek,

sanırım gerçekten de mucizevi bir an olmuş Derek,

when you realized that all the sounds you hear in the world

ve sen, dış dünyada duyduğun tüm sesleri

out there is something that you can copy on the keyboard.

klavyede taklit edebileceğini kavramışsın.

That was the great eureka moment.

İşte bu harika bir keşif anı olmuş.

Now, not being able to see meant, of course,

Elbette göremiyor olman,

that you taught yourself.

kendi kendine öğrenmen anlamına geliyordu.

Derek Paravicini: I taught myself to play.

Derek Paravicini: Çalmayı kendim öğrendim.

AO: You did teach yourself to play,

Evet çalmayı kendin öğrendin,

and as a consequence,

ve bu sebeple Derek,

playing the piano for you, Derek,

piyano çalmak senin için,

was a lot of knuckles and karate chops,

bolca parmak eklemi ve karate vuruşları demek oldu,

and even a bit of nose going on in there.

ve hatta araya biraz burun bile karıştı.

And now, here's what Nanny did also do

Şimdi, bu bakıcının bir diğer yaptığı da,

was to press the record button on one of those little

o zamanlar kullanılan küçük ses kayıt cihazlarından

early tape recorders that they had,

birinin kayıt tuşuna basmak

and this is a wonderful tape, now, of Derek playing

ve Derek çalarken bu harika bandı kaydetmek olmuş,

when you were four years old.

sen 4 yaşında iken.

DP: "Molly Malone (Cockles and Mussels)."

Derek: "Molly Malone, (Cockles and Mussels) (Kabuklar ve Midyeler)

AO: It wasn't actually "Cockles and Mussels."

Bu "Kabuklar ve Midyeler" değildi aslında.

This one is "English Country Garden."

Bu "English Country Garden (İngiliz Kır Bahçesi).

DP: "English Country Garden."

Derek: "İngiliz Kır Bahçesi".

(Music: "English Country Garden")

(Müzik : "İngiliz Kır Bahçesi")

AO: There you are.

Adam: İşte böyle.

(Applause)

(Alkış)

I think that's just fantastic.

Bana göre muhteşem.

You know, there's this little child who can't see,

Yani, gözleri görmeyen küçük bir çocuk,

can't really understand much about the world,

dünya hakkında pek bir fikri yok,

has no one in the family who plays an instrument,

ailesinde enstrüman çalan kimse yok,

and yet he taught himself to play that.

ve yine de kendisine bu parçayı çalmayı öğretmiş.

And as you can see from the picture,

Fotoğraflarda da gördüğünüz gibi,

there was quite a lot of body action going on

sen çalarken Derek, bayağı bir

while you were playing, Derek.

beden hareketi de varmış işin içinde.

Now, along -- Derek and I met when he was four and a half years old,

Şimdi gelelim -- Derek ile tanıştığımızda, 4 buçuk yaşındaydı,

and at first, Derek, I thought you were mad, to be honest,

ve dürüst olmak gerekirse Derek, ilk başta deli olduğunu düşünmüştüm,

because when you played the piano,

çünkü piyano çalarken, klavyedeki her bir notayı

you seemed to want to play every single note on the keyboard,

çalmak istiyor gibi görünüyordun

and also you had this little habit

ve bir de yolundan çekilmem için

of hitting me out of the way.

bana vurma alışkanlığın vardı.

So as soon as I tried to get near the piano,

Yani ben piyanoya yaklaşmaya çalıştığım anda

I was firmly shoved off.

sertçe itiliyordum.

And having said to your dad, Nic,

Baban Nick'e, sana piyano çalmayı öğreteceğimi söylemiştim,

that I would try to teach you, I was then slightly confused

ama piyanonun başına geçme iznim olmadan

as to how I might go about that

bunu nasıl yapacağım konusunda

if I wasn't allowed near the piano.

biraz kafam karışmıştı.

But after a while, I thought, well, the only way

Sonra düşündüm, aklıma gelen tek yol, Derek'i kucaklayıp

is to just pick you up, shove Derek over to the other side of the room,

odanın öbür ucuna götürüp bırakmak,

and in the 10 seconds that I got before Derek came back,

ve o geri gelene kadar olan 10 saniyelik süre içinde

I could just play something very quickly

öğrenebileceği bir parçayı

for him to learn.

hızlıca çalmak oldu.

And in the end, Derek, I think you agreed

Nihayetinde Derek, sanırım

that we could actually have some fun playing the piano together.

ikimiz birlikte piyano çalarken eğlenebileceğimize sen de ikna oldun.

As you can see, there's me in my early,

İşte burada beni gençlik zamanlarımda,

pre-marriage days with a brown beard,

evlenmeden önceki kahverengi sakalımla görüyorsunuz

and little Derek concentrating there.

ve küçük Derek de konsantre oluyor.

I just realized this is going to be recorded, isn't it? Right. Okay.

Şimdi farkettim de bu konuşma kaydediliyor değil mi? Tamam, neyse..

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Now then, by the age of 10, Derek really

Derek 10 yaşına geldiğinde

had taken the world by storm.

dünyanın alkış tufanına tutuldu.

This is a photo of you, Derek, playing at the Barbican

Derek bu senin, Barbican'da (Londra'da çok ünlü bir konser salonu)

with the Royal Philharmonic Pops.

Kraliyet Filarmoni Pop orkestrası ile çalarken çekilmiş bir fotoğrafın.

Basically it was just an exciting journey, really.

Bu çok heyecan verici bir yolculuktu, gerçekten.

And in those days, Derek, you didn't speak very much,

O zamanlar Derek, sen pek konuşmuyordun,

and so there was always a moment of tension

ve o yüzden hep gergin bir an oluyordu,

as to whether you'd actually understood what it was we were going to play

acaba gerçekten ne çalınacağını anladın mı,

and whether you'd play the right piece in the right key,

doğru parçayı doğru tondan çalacak mısın

and all that kind of thing.

falan diye.

But the orchestra were wowed as well,

Ama orkestrayı da hayrete düşürdün,

and the press of the world were fascinated by your ability

ve dünya basını bu muhteşem eserleri çalma kabiliyetin

to play these fantastic pieces.

karşısında hayran kaldı.

Now the question is, how do you do it, Derek?

Şimdi soru; bunu nasıl yapıyorsun, Derek?

And hopefully we can show the audience now

ve şimdi izleyicilere bunu nasıl yaptığını

how it is you do what you do.

gösterebiliriz.

I think that one of the first things that happened

Sanırım sen çok küçükken

when you were very little, Derek,

şöyle bir şey oldu Derek,

was that by the time you were two,

sen iki yaşına geldiğinde, müzik kulağın

your musical ear had already outstripped that of most adults.

birçok yetişkininkini çoktan geride bırakmıştı.

And so whenever you heard any note at all --

Ne zaman bir nota duysan --

if I just play a random note --

Rastgele bir nota çalayım şimdi --

(Piano notes) --

(Piyano sesi) --

you knew instantly what it was,

anında hangi nota olduğunu biliyordun,

and you'd got the ability as well to find that note on the piano.

ve o notayı klavyede bulabiliyordun.

Now that's called perfect pitch,

Buna mutlak kulak deniyor

and some people have perfect pitch for a few white notes

ve bazı insanlar piyanonun ortasındaki birkaç beyaz tuşa

in the middle of the piano.

ilişkin bir mutlak kulağa sahiptirler.

(Piano notes)

(Piyano)

You can see how -- you get a sense of playing with Derek.

Gördüğünüz gibi -- Derek'le çalmaya alışıyorsunuz.

(Applause)

(Alkış)

But Derek, your ear is so much more than that.

Ama Derek, senin kulağın bundan çok daha fazlasına sahip.

If I just put the microphone down for a bit,

Şimdi mikrofonu bir süreliğine bırakıp

I'm going to play a cluster of notes.

bir dizi nota çalacağım.

Those of you who can see will know how many notes,

Aranızda görebilenler kaç tane nota çaldığımı bilecek,

but Derek, of course, can't.

ama tabii Derek göremeyecek.

Not only can you say how many notes,

Ama sen, kaç nota olduğunu söylemekle kalmayacak

it's being able to play them all at the same time. Here we are.

aynı zamanda hepsini çalacaksın. Hadi bakalım...

(Chords)

(Akorlar)

Well, forget the terminology, Derek. Fantastic.

Yani, terminolojiyi boşver Derek. Muhteşem.

And it's that ability, that ability to hear simultaneous sounds,

İşte bu yetenek, sadece tek sesleri değil, aynı anda birden fazla

not only just single sounds, but when a whole orchestra is playing,

notayı duyma yeteneği. Bütün bir orkestra

Derek, you can hear every note,

çaldığında Derek, sen her bir notayı duyabiliyorsun

and instantly, through all those hours and hours of practice,

ve saatlerce yapmış olduğun pratik sayesinde

reproduce those on the keyboard,

artık parçaları anında klavyede tekrar edebiliyorsun,

that makes you, I think, is the basis of all your ability.

sanırım kabiliyetinin temeli de bu.

Now then.

Öyleyse

It's no use having that kind of raw ability

saf kabiliyetin, teknik olmadan

without the technique,

bir faydası yok,

and luckily, Derek, you decided that,

ve neyse ki Derek, öğrenmeye başlar başlamaz sen

once we did start learning, you'd let me help you

sana parmak egzersizlerini öğretmem için

learn all the scale fingerings.

bana izin verdin.

So for example using your thumb under with C major.

Mesela Do major gamında baş parmağını kullanmak,

(Piano notes)

(Piyano)

Etc.

gibi...

And in the end, you got so quick,

Sonra o kadar hızlandın ki,

that things like "Flight of the Bumblebee"

"Flight of Bumblebee" (Yabanarısının Uçuşu)

were no problem, were they?

gibi parçalar hiç sorun olmadı öyle değil mi?

DP: No.

Derek: Hayır.

AO: Right. So here, by the age of 11,

Evet. İşte 11 yaşına geldiğinde

Derek was playing things like this.

Derek bunun gibi şeyler çalıyordu.

DP: This.

Derek : Bu...

(Music: "Flight of the Bumblebee")

(Müzik: "Flight of the Bumblebee" (Yabanarısının Uçuşu)

(Applause)

(Alkış)

AO: Derek, let's have a bow.

Derek, hadi selam verelim.

Well done.

Bravo!

Now the truly amazing thing was, with all those scales, Derek,

Gerçekten inanılmaz olan da, Derek, bütün ölçüleri ile

you could not only play "Flight of the Bumblebee"

"Flight of the Bumblebee"yi sadece orjinal tonundan değil,

in the usual key, but any note I play,

benim basacağım herhangi bir

Derek can play it on.

notadan da çalabilir.

So if I just choose a note at random, like that one.

Şöyle rastgele bir nota seçeyim, mesela bu.

(Piano notes)

(Piyano)

Can you play "Flight of the Bumblebee" on that note?

"Flight of the Bumblebee"yi o notadan çalabilir misin?

DP: "Flight of the Bumblebee" on that note.

Derek : O notadan "Flight of the Bumblebee".

(Music: "Flight of the Bumblebee")

(Müzik: "Flight of the Bumblebee")

AO: Or another one? How about in G minor?

Bir tane daha? Sol minör'e ne dersin?

DP: G minor.

Derek: Sol minör

(Music: "Flight of the Bumblebee")

(Müzik: "Flight of the Bumblebee")

AO: Fantastic. Well done, Derek.

Muhteşem. Bravo Derek!

So you see, in your brain, Derek, is this amazing musical computer

Gördüğünüz gibi, Derek, senin beyninde

that can instantly recalibrate, recalculate,

dünyada bulunan tüm eserleri yeniden hesaplayan, kalibre eden

all the pieces in the world that are out there.

inanılmaz bir müzikal bilgisayar var.

Most pianists would have a heart attack if you said,

Birçok piyanist, kendilerine "Pardon, acaba

"Sorry, do you mind playing 'Flight of the Bumblebee'

'Flight of the Bumblebee'yi La minör yerine Si minörden çalar mıydınız?"

in B minor instead of A minor?" as we went on.

denilse kalp krizi geçirirdi.

In fact, the first time, Derek, you played that with an orchestra,

Aslında, sen bu parçayı ilk kez bir orkestra ile çaldığında,

you'd learned the version that you'd learned,

sen kendi öğrendiğin versiyonu biliyordun sadece

and then the orchestra, in fact, did have a different version,

ama orkestrada başka bir versiyon vardı,

so while we were waiting in the two hours

prova ve konserden önce beklediğimiz

before the rehearsal and the concert,

o iki saat boyunca, Derek

Derek listened to the different version and learned it quickly

o farklı versiyonu dinledi ve çabucak öğrendi

and then was able to play it with the orchestra.

ve orkestra ile birlikte çalmayı başardı.

Fantastic chap.

Muhteşem bir adam!

The other wonderful thing about you is memory.

Seninle ilgili bir diğer harika şey de hafızan.

DP: Memory. AO: Your memory is truly amazing, and every concert we do,

Derek: Hafıza. Adam: Hafızan inanılmaz, her konserde

we ask the audience to participate, of course,

dinleyicilerden Derek'in çalmaktan hoşlanabileceği

by suggesting a piece Derek might like to play.

bir parça önererek katılmalarını istiyoruz.

And people say, "Well, that's terribly brave

İnsanlar, "Bu korkunç bir cesaret,

because what happens if Derek doesn't know it?"

ya Derek o parçayı bilmiyorsa?" diyorlar.

And I say, "No, it's not brave at all,

Ben de "Hayır, hiç de cesur değil,

because if you ask for something that Derek doesn't know,

çünkü eğer Derek'in bilmediği bir parça isterseniz

you're invited to come and sing it first,

sizi sahneye davet ediyoruz ve önce mırıldanmanızı

and then he'll pick it up." (Laughter)

istiyoruz ve sonra Derek hemen onu kapıveriyor. (Gülüşmeler)

So just be thoughtful before you suggest something too outlandish.

Yani çok acayip bir şey istemeden önce bunu da göz önünde bulundurun.

But seriously, would anyone like to choose a piece?

Cidden, aranızdan birinin istediği bir parça var mı?

DP: Choose a piece. Choose, choose, would you like to choose? AO: Because it's quite dark. You'll just have to shout out.

Derek: Bir parça seç. Seç, seç. Seçmek ister misin? Adam: Orası çok karanlık, biraz bağırmanız gerekecek.

Would you like to hear me play?

Derek: Beni çalarken dinlemek ister misiniz?

(Audience: "Theme of Paganini.")

(Seyirci: "Theme of Paganini").

AO: Paganini. DP: "The Theme of Paganini."

Adam : Paganini. Derek : "Theme of Paganini"

(Laughter)

(Gülüşmeler)

(Music: "Theme of Paganini")

(Müzik: "Theme of Paganini")

(Applause)

(Alkış)

AO: Well done.

Adam: Bravo!

Derek's going to L.A. soon,

Derek yakında Los Angeles'a gidiyor,

and it's a milestone, because it means that Derek and I

bu bir kilometre taşı olacak, çünkü bu, Derek'le birlikte

will have spent over 100 hours on long-haul flights together,

100 saati aşan uzun mesafeli uçuşlar yapmış olacağımız anlamına geliyor

which is quite interesting, isn't it Derek?

ki bu epey ilgi çekici, öyle değil mi Derek?

DP: Very interesting, Adam, yes. Long-haul flights. Yes.

Derek: Çok ilginç, Adam evet, uzun mesafeli uçuşlar. Evet.

AO: You may think 13 hours is a long time to keep talking,

Adam: 13 saatin devamlı konuşmak için çok uzun bir süre olduğunu düşünebilirsiniz,

but Derek does it effortlessly. Now then.

ama Derek bunu zahmetsizce yapabiliyor. Neyse...

(Laughter)

(Gülüşmeler)

But in America, they've coined this term,

Amerika'da Derek için şu terimi uydurdular,

"the human iPod" for Derek,

"İnsan iPod",

which I think is just missing the point, really,

bence bu terim esas noktayı ıskalıyor, gerçekten

because Derek, you're so much more than an iPod.

çünkü Derek, sen bir iPod'dan çok daha fazlasısın.

You're a fantastic, creative musician,

Sen muazzam, yaratıcı bir müzisyensin

and I think that was nowhere clearer to see, really,

ve sanırım bunu en açık şekilde

than when we went to Slovenia,

Slovenya'ya gittiğimizde gösterdin,

and someone -- in a longer concert we tend to get people joining in,

ve birisi -- biz uzun konserlerde insanları da katılmaya teşvik ediyoruz,

and this person, very, very nervously came onto the stage.

ve bu kişi, çok gergin bir şekilde sahneye geldi.

DP: He played "Chopsticks." AO: And played "Chopsticks."

Derek: "Chopsticks"i çaldı. Adam: ... ve "Chopsticks"i çaldı.

DP: "Chopsticks."

Derek: "Chopsticks".

AO: A bit like this. DP: Like this. Yes.

Adam: Böyle bir şey. Derek: Böyle. Evet.

(Piano notes)

(Piyano)

AO: I should really get Derek's manager to come and play it.

Adam: Aslında Derek'in menajerini çağırmalıyım çalması için.

He's sitting there.

Orada oturuyor.

DP: Somebody played "Chopsticks" like this. AO: Just teasing, right? Here we go.

Derek: Birisi böyle "Chopsticks"i çaldı. Adam: Sadece takılıyorum. Hadi bakalım...

(Music: "Chopsticks")

(Müzik: "Chopsticks")

DP: Let Derek play it.

Derek: Bırak Derek çalsın.

AO: What did you do with it, Derek?

Adam : Peki ne yapmıştın o parçayla Derek?

DP: I got to improvise with it, Adam.

Derek : Onunla doğaçlama yapmıştım, Adam.

AO: This is Derek the musician.

Adam : İşte Derek, tam bir müzisyen.

(Music: "Chopsticks" improvisation)

(Müzik: Doğaçlama "Chopsticks")

(Applause)

(Alkış)

(Music) (Clapping)

(Müzik) (El çırpmalar)

Keep up with Derek.

Derek'e ayak uydurun.

(Music)

(Müzik)

(Applause)

(Alkış)

The TED people will kill me,

TED çalışanları beni öldürecek

but perhaps there's time for one encore.

ama belki bir bis için zaman vardır.

DP: For one encore. AO: One encore, yes.

Derek: Bir bis için. Adam: Bir bis, evet.

So this is one of Derek's heroes.

Bu Derek'in kahramanlarından biri.

It's the great Art Tatum -- DP: Art Tatum.

Muhteşem Art Tatum -- (Amerika'lı ünlü caz piyanisti) Derek: Art Tatum.

AO: -- who also was a pianist who couldn't see,

Adam: O da görmeyen bir piyanistti,

and also, I think, like Derek,

ve sanırım, o da Derek gibi

thought that all the world was a piano,

bütün dünyayı bir piyano olarak görüyordu,

so whenever Art Tatum plays something,

o nedenle Art Tatum ne zaman bir şey çalsa

it sounds like there's three pianos in the room.

sanki odada 3 tane piyano varmış gibi ses çıkıyor.

And here is Derek's take on Art Tatum's take on "Tiger Rag."

ve işte Art Tatum'un "Tiger Rag"ine Derek'in yorumu.

DP: "Tiger Rag."

Derek: "Tiger Rag"

(Music: "Tiger Rag")

(Müzik: "Tiger Rag")

(Applause)

(Alkış)