The smelly mystery of the human pheromone | Tristram Wyatt

Tristram Wyatt: İnsan feromonunun kokulu gizemi

Çeviri: Oğuz Yılmaz Gözden geçirme: Ramazan Şen

"Pheromone" is a very powerful word.

"Feromon" güçlü çağrışımları olan bir sözcük.

It conjures up sex, abandon, loss of control,

Akla seks, ayrılık, kontrolün yitirilmesi gibi şeyler getiriyor.

and you can see, it's very important as a word.

Sözcük olarak çok büyük bir öneme sahip.

But it's only 50 years old. It was invented in 1959.

Ama sadece 50 yıldır kulllanılıyor. 1959 yılında türetildi.

Now, if you put that word into the web,

Günümüzde, bu sözcüğü internette aratacak olursanız,

as you may have done,

-muhtemelen aratmışsınızdır-

you'll come up with millions of hits,

karşınıza milyonlarca sonuç çıkar

and almost all of those sites are trying to sell you

ve karşınıza çıkan bu sitelerin neredeyse tamamı

something to make you irresistible

arzu edilmenizi sağlayacak birşeyler satmaya çalışır

for 10 dollars or more.

aşağı yukarı 10 dolar karşılığında.

Now, this is a very attractive idea,

Bu çok cazip bir fikir,

and the molecules they mention

bahsettikleri moleküller

sound really science-y.

bilimsel gerçeklermiş gibi gelir.

They've got lots of syllables.

Uzun uzun isimleri vardır;

It's things like androstenol, androstenone

androstenol, androstenon

or androstadienone.

androstenedione...

It gets better and better,

Bu böyle sürüp gider,

and when you combine that with white lab coats,

işin içine bir de beyaz laboratuvar önlükleri katılınca

you must imagine that there is

aklınıza ister istemez, bunun arkasında

fantastic science behind this.

büyük bir bilimsel çalışma varmış gibi gelir.

But sadly, these are fraudulent claims

Ama ne yazık ki bunlar aldatıcı bilimle desteklenen

supported by dodgy science.

içi boş iddialardan ibaret.

The problem is that, although there are many

Asıl sorun, insan feromonu üzerinde

good scientists working on what they think

çalışan ve makaleleri önemli dergilerde

are human pheromones,

yayınlanan pekç ok

and they're publishing in respectable journals,

başarılı bilim insanı olmasına karşın

at the basis of this,

temelde

despite very sophisticated experiments,

yapılan onca kapsamlı deneye rağmen

there really is no good science behind it,

bunun arkasında bilimin bulunmaması.

because it's based on a problem,

Çünkü temeli bir sorunsala dayanmaktadır;

which is nobody has systematically gone through

insanın ürettiği bütün kokular

all the odors that humans produce --

sistematik bir biçimde incelenememiştir.

and there are thousands of molecules that we give off.

-ki binlerce molekülden bahsetmek mümkündür.

We're mammals. We produce a lot of smell.

Memeli canlılar olarak bizler bir sürü koku salgılarız.

Nobody has gone through systematically

Hangi moleküllerin gerçekten feromon olduklarını

to work out which molecules really are pheromones.

anlamaya yönelik hiçbir sistematik çalışma yapılmadı.

They've just plucked a few,

Sadece birkaç tanesi cımbızlanarak alınır

and all these experiments are based on those,

ve tüm bu deneyler bu çalışmalara dayandırılır,

but there's no good evidence at all.

fakat bu geçerli bir kanıt oluşturmaz.

Now, that's not to say

Kokunun insanlar için

that smell is not important to people.

önemsiz olduğu anlamına gelmez bu.

It is, and some people are real enthusiasts,

Önemlidir ve konunun meraklısı çoktur,

and one of these was Napoleon.

onlardan biri de Napolyon'du.

And famously, you may remember

Bilindiği üzere, belki anımsarsınız.

that out on the campaign trail for war,

Savaşa giderken sevgilisi

he wrote to his lover, Empress Josephine,

İmparatoriçe Josephine'e bir mektup yazar,

saying, "Don't wash. I'm coming home."

"Sakın yıkanma. Eve dönüyorum." der.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

So he didn't want to lose any of her richness

Yani, kendisi eve varmadan sevgilisinin

in the days before he'd get home,

kokusunun bir zerresini dahi kaybetmek istemiyordu.

and it is still, you'll find websites

Günümüzde bazı internet siteleri

that offer this as a major quirk.

bu durumu tuhaflık olarak nitelendiriyor.

At the same time, though,

Öteki taraftan,

we spend about as much money

kendi kokumuzu gidermek için harcadığımız para kadar

taking the smells off us

bu kokuları parfüm şeklinde

as putting them back on in perfumes,

satın almak için harcıyoruz.

and perfumes are a multi-billion-dollar business.

Parfüm, işi milyon dolarlık bir pazar.

So what I want to do in the rest of this talk

Konuşmanın geri kalanında sizlere

is tell you about what pheromones really are,

feromonların gerçekte ne olduklarını anlatmak ve

tell you why I think we would expect

insanların niçin feromonlara sahip olması

humans to have pheromones,

gerektiğini açıklamak;

tell you about some of the confusions in pheromones,

feromonlar hakkında doğru bilinen yanlışları göstermek

and then finally, I want to end with

ve konuşmamın sonunda

a promising avenue which shows us

izlememiz gereken yola dair umut veren

the way we ought to be going.

bir gelişmeden söz etmek istiyorum.

So the ancient Greeks knew

Antik Yunanlılar, köpeklerin

that dogs sent invisible signals between each other.

birbirlerine gizli mesajlar gönderdiklerini biliyorlardı.

A female dog in heat

Kızışan dişi köpek

sent an invisible signal to male dogs

kilometreler boyunca

for miles around,

gizli bir mesaj gönderiyordu;

and it wasn't a sound, it was a smell.

bu mesaj sesle değil kokuyla iletiliyordu.

You could take the smell from the female dog,

Dişi köpeğin kokusunu bir kumaş parçasına sürdüğünüzde

and the dogs would chase the cloth.

köpekler bu kumaşın peşinden koşarlardı.

But the problem for everybody

Bu etkiyi bilen kişi için

who could see this effect

asıl sorun

was that you couldn't identify the molecules.

meolekülleri saptayamamaktı.

You couldn't demonstrate it was chemical.

Kimyasal olduğu ortaya koyulamıyordu.

The reason for that, of course,

Bunun nedeni ise, elbette

is that each of these animals

bu hayvanların her birinin

produces tiny quantities,

çok küçük miktarlarda koku üretmesi

and in the case of the dog,

ve köpek örneğinde ise

males dogs can smell it, but we can't smell it.

erkek köpeklerin kokuyu alabilirken, insanların alamamasıdır.

And it was only in 1959 that a German team,

1959 yılında Alman bir ekip,

after spending 20 years in search of these molecules,

bu melokülleri aramakla geçen 20 yılın ardından

discovered, identified, the first pheromone,

ilk feromonu keşfedip saptayabildiler.

and this was the sex pheromone of a silk moth.

Buldukları molekül, ipek güvesinin seks feromonuydu.

Now, this was an inspired choice by Adolf Butenandt and his team,

Adolf Butenandt ve ekibinin bu tercihlerinin önemli bir gerekçesi vardı,

because he needed half a million moths

çünkü kimyasal analizi mümkün kılmak için

to get enough material to do the chemical analysis.

yarım milyon güveye ihtiyaçları vardı.

But he created the model

Feromon analizinin

for how you should go about pheromone analysis.

nasıl yapılacağına ilişkin modeli yarattı.

He basically went through systematically,

Temelde sistematik bir yaklaşımla

showing that only the molecule in question

yalnızca söz konusu molekülün

was the one that stimulated the males,

-bütün diğer moleküller hariç-

not all the others.

erkek güveleri uyardığını gösterdi.

He analyzed it very carefully.

Analizi, titizlikle yürüttü.

He synthesized the molecule,

Molekülü sentezleyerek

and then tried the synthesized molecule on the males

sentez melokülü erkekler üzerinde denedi

and got them to respond and showed it was,

böylece tepki vermelerini sağlayarak

indeed, that molecule.

molekülün oynadığı rolü gösterdi.

That's closing the circle.

Daire kapanmış oluyordu.

That's the thing which has never been done with humans:

İnsanlar üzerinde daha önce denenmeyen şey budur:

nothing systematic, no real demonstration.

sistematik biçimde ortaya koyma.

With that new concept,

Bu yeni kavram ile birlikte

we needed a new word,

yeni bir sözcük ihtiyacı doğdu,

and that was the word "pheromone,"

bu sözcük "feromon" didi

and it's basically transferred excitement,

ve aslında taşınan heyecan anlamına gelir,

transferred between individuals,

bireyler arasında taşınan heyecan.

and since 1959, pheromones have been found

1959 yılından bu yana feromonlar

right the way across the animal kingdom,

dişi ve erkek hayvanlar arasında

in male animals, in female animals.

hayvanlar aleminin her köşesinde keşfedildi.

It works just as well underwater

Su altında balıklar ve ıstakozlar

for goldfish and lobsters.

için de durum farklı değil.

And almost every mammal you can think of

Aklınıza gelen hemen her memeliye ait

has had a pheromone identified,

bir feromon saptandı

and of course, an enormous number of insects.

ve tabi pek çok böcek de bunlara dahil.

So we know that pheromones exist

Hayvanlar aleminin bir ucundan ötekine

right the way across the animal kingdom.

feromonların var olduğunu artık biliyoruz.

What about humans?

Peki ya insanlar?

Well, the first thing, of course,

Öncelikle, tabi ki,

is that we're mammals,

bizler de memeli canlılarız

and mammals are smelly.

ve memelilerin kokusu vardır.

As any dog owner can tell you,

Köpeği olan herkesin söyleyebileceği gibi,

we smell, they smell.

biz de, onlar da kokarız.

But the real reason we might think

Fakat insanların da feromonlara sahip olduklarını

that humans have pheromones

düşünmemizin asıl nedeni

is the change that occurs as we grow up.

bizler büyürken meydana gelen değişiklikler.

The smell of a room of teenagers

Ergenlik çağındaki bireylere ait

is quite different

bir odanın kokusu

from the smell of a room of small children.

çocuklara ait bir odanın kokusundan oldukça farklıdır.

What's changed? And of course, it's puberty.

Değişen nedir peki? Ergenlik, elbette.

Along with the pubic hair

Kasık bölgesinde ve

and the hair in the armpits,

koltuk altlarındaki kıllanmalar başlar,

new glands start to secrete in those places,

bu bölgelerdeki bezler salgılamaya başlar,

and that's what's making the change in smell.

kokuda meydana gelen değişikliğin asıl sebebi budur.

If we were any other kind of mammal,

Başka türlü bir memeli olsaydık,

or any other kind of animal,

ya da herhangi bir memeli,

we would say,

şöyle derdik,

"That must be something to do with pheromones,"

"Feromonlardan kaynaklanıyor olmalı,"

and we'd start looking properly.

ve olaya daha doğru bakabilirdik.

But there are some problems, and this is why,

Ancak bazı sorunlar var, asıl neden bu.

I think, people have not looked for

Bence insanlardaki feromonları

pheromones so effectively in humans.

olması gerektiği kadar aramadık.

There are, indeed, problems.

Bu konuda gerçekten sıkıntılar var.

And the first of these

Bunlardan ilki

is perhaps surprising.

biraz da şaşırtıcı.

It's all about culture.

Kültür hakkında.

Now moths don't learn a lot

Güveler, neyin koklanacak kadar iyi olduğunu

about what is good to smell, but humans do,

öğrenmezler, fakat insanlar öğrenir.

and up to the age of about four,

Yaklaşık dört yaşına gelinceye kadar

any smell, no matter how rancid,

ne kadar kötü olursa olsun her koku

is simply interesting.

ilginç gelir.

And I understand that the major role of parents

Biliyorum, anne-babalarının başlıca görevi

is to stop kids putting their fingers in poo,

çocukların kakalarına parmak sokmalarını engellemek,

because it's always something nice to smell.

ama koklaması her zaman güzeldir.

But gradually we learn what's not good,

Zamanla neyin güzel olmadığını öğreniriz.

and one of the things we learn

Bu arada neyin güzel olmadığını öğrenirken

at the same time as what is not good

öğrendiğimiz şeylerden bir tanesi de

is what is good.

neyin güzel olduğu.

Now, the cheese behind me

Arkamda gördüğünüz peynir

is a British, if not an English, delicacy.

İngiliz değilse de Britanya lezzeti.

It's ripe blue Stilton.

Küflü mavi Stilton peyniri.

Liking it is incomprehensible to people from other countries.

Farklı ülkelerden insanlar için bu peyniri sevmek akıl almaz birşey.

Every culture has its own special food

Her kültürün kendine özgü yiyecekleri

and national delicacy.

ve milli lezzetleri vardır.

If you were to come from Iceland,

İzlandalıysanız,

your national dish

milli yiyeceğiniz

is deep rotted shark.

köpekbalığı eti olurdu.

Now, all of these things are acquired tastes,

Bütün bunlar sonradan edinilmiş damak tatlarıdır,

but they form almost a badge of identity.

fakat neredeyse kimliği oluşturur.

You're part of the in-group.

Grubun bir parçası olduğunuzu gösterir.

The second thing is the sense of smell.

İkincisi koku duyusudur.

Each of us has a unique odor world,

Hepimizin benzersiz bir koku dünyası vardır,

in the sense that what we smell,

aldığımız kokular bakımından

we each smell a completely different world.

birbirinden tamamen farklı bir dünya duyumsarız.

Now, smell was the hardest

Koku duyusu, şifresi en zor kırılan

of the senses to crack,

duyu olmuştur.

and the Nobel Prize awarded to

Richard Axel ve Linda Buck'a

Richard Axel and Linda Buck

kokunun işleyişine ilişkin çalışmalar için verilen

was only awarded in 2004

Nobel Ödülü

for their discovery of how smell works.

henüz 2004'te sahibini bulabilmiştir.

It's really hard,

Gerçekten zor bir konudur,

but in essence, nerves from the brain

fakat özünde sinirler beyinden

go up into the nose

burna ulaşırlar

and on these nerves exposed in the nose

ve burnun içinde dışarıdaki havaya doğru açılan

to the outside air are receptors,

bu sinirler üzerinde reseptörler bulunur

and odor molecules coming in on a sniff

ve koklama sırasında içeri giren koku molekülleri

interact with these receptors,

bu reseptörlerle etkileşime girer

and if they bond, they send the nerve a signal

ve bağ kurulması durumunda sinire doğru bir sinyal gönderir

which goes back into the brain.

ve bu sinyal beyin tarafından algılanır.

We don't just have one kind of receptor.

Tek bir tür reseptörümüz yoktur.

If you're a human, you have about 400

Bir insanda yaklaşık

400 çeşit reseptör bulunur

different kinds of receptors,

and the brain knows what you're smelling

ve reseptörlerin bir araya gelmesi sayesinde

because of the combination of receptors

beyin neyi kokladığını bilir

and nerve cells that they trigger,

ve reseptörlerin tetiklediği sinir hücreleri

sending messages up to the brain

beyne tümleşik biçimde

in a combinatorial fashion.

mesajlar gönderir.

But it's a bit more complicated,

Ancak durum bu kadar basit değil,

because each of those 400

çünkü 400 reseptörün herbiri

comes in various variants,

çeşitli varyasonlar halinde oldukları için

and depending which variant you have,

sahip olduğunuz varyasyona bağlı olarak

you might smell coriander, or cilantro, that herb,

kişnişi, kişniş yaprağını veya bitkinin kendisini

either as something delicious and savory

ya hoş ve lezzetli birşey olarak

or something like soap.

ya da sabun gibi duyumsayabilirsiniz.

So we each have an individual world of smell,

Herbirimizin kendine ait koku dünyası vardır.

and that complicates anything

Bu durum, kokuyla ilgili yapılacak her türlü çalışmayı

when we're studying smell.

karmaşık hale getirir.

Well, we really ought to talk about armpits,

Koltuk altlarını tartışmalıyız

and I have to say that I do have particularly good ones.

Benimkiler gayet hoştur.

Now, I'm not going to share them with you,

Size koklatmayacağım, elbette.

but this is the place that most people

Fakat çoğu insan feromonları

have looked for pheromones.

işte burada arar.

There is one good reason,

Çok geçerli bir nedeni vardır;

which is, the great apes have armpits

büyük maymunların koltuk altları

as their unique characteristic.

karakteristik özellikleridir.

The other primates have scent glands

Diğer primatların koku bezleri

in other parts of the body.

vücutlarının başka yerlerindedir.

The great apes have these armpits

Büyük maymunların koltuk altları

full of secretory glands

salgı bezleriyle kaplıdır.

producing smells all the time,

Bunlar sürekli olarak muazzam ölçülerde

enormous numbers of molecules.

koku molekülleri üretirler.

When they're secreted from the glands,

Bezlerden salgılandıklarında

the molecules are odorless.

moleküller kokusuzdurlar

They have no smell at all,

Kesinlikle kokmazlar.

and it's only the wonderful bacteria

Kıl örtüsünün üzerinde büyüyen

growing on the rainforest of hair

muhteşem bakteriler

that actually produces the smells

bildiğimiz ve sevdiğimiz

that we know and love.

kokuları üretirler.

And so incidentally, if you want to reduce

Olur da kokunun azalmasını isterseniz

the amount of smell,

koltuk altındaki kılları almak

clear-cutting your armpits

bakteri habitatını azaltmada

is a very effective way of reducing

oldukça etkili bir yöntemdir

the habitat for bacteria,

ve sonrasında çok daha uzun süre

and you'll find they remain less smelly

daha az koktuklarını

for much longer.

görürsünüz.

But although we've focused on armpits,

Ama koltuk altı kıllarına odaklanmış olsak da,

I think it's partly because they're the least

Bence bu bir dereceye kadar çünkü bunlar insanlardan

embarrassing place to go and ask people for samples.

örnek olarak isteyebileceğimiz en az utanç verici yer.

There is actually another reason why we might not

Aslında bir evrensel cinsellik feromonunu orada

be looking for a universal sex pheromone there,

aramamamız gerektiğinin başka bir sebebi var

and that's because 20 percent of the world's population

ve çünkü dünya popülasyonunun yüzde 20'sinin

doesn't have smelly armpits like me.

benimkisi gibi kokan koltukaltı kılı yok.

And these are people from China, Japan,

Ve bunlar Çin'den, Japonya'dan, Kore'den ve

Korea, and other parts of northeast Asia.

kuzeydoğu Asya'nın başka bölgelerinden insanlar.

They simply don't secrete those odorless precursors

Onlar basitçe bakterilerin, her zaman koltukaltı kıllarının

that the bacteria love to use to produce the smells

karakteristiği olarak düşündüğümüz, etnik merkezli tarzda

that in an ethnocentric way we always thought of

kokuları üretmek için kullanmayı sevdikleri bu kokusuz

as characteristic of armpits.

habercileri salgılamıyor.

So it doesn't apply to 20 percent of the world.

Yani dünyanın yüzde 20'sine bu durum uymuyor.

So what should we be doing

Yani insan feromonlarını ararken

in our search for human pheromones?

ne yapıyor olmalıyız?

I'm fairly convinced that we do have them.

Onlara sahip olduğumuza gerçekten ikna olmuş durumdayım.

We're mammals, like everybody else

Diğer memeli olan herkes gibi bizler de memeliyiz

who's a mammal, and we probably do have them.

ve muhtemelen biz de onlara sahibiz.

But what I think we should do

Ama yapmamız gereken şey

is go right back to the beginning,

en başa geri dönmek

and basically look all over the body.

ve temel olarak bütün vücudumuza bakmak.

No matter how embarrassing,

Ne kadar utanç verici olsa da,

we need to search and go for the first time

araştırmamız ve kimsenin cesaret

where no one else has dared tread.

edemediği ilk zamanlara geri dönmemiz gerekiyor.

It's going to be difficult,

Zor olacak,

it's going to be embarrassing, but we need to look.

utanç verici olacak fakat bakmamız gerekiyor.

We also need to go back to the ideas

Ayrıca Butenandt'ın ipekböceği güvesini incelerken

that Butenandt used when he was studying the silk moth.

kullandığı fikirlere geri dönmemiz gerekiyor.

We need to go back and look systematically

Geri dönüp, sistemli bir şekilde

at all the molecules that are being produced,

üretilen bütün moleküllere bakmalıyız

and work out which ones are really involved.

ve hangilerinin gerçekten alakalı olduğuna çalışmalıyız.

It isn't good enough simply to pluck a couple

Basitçe bir çift bulup "Onlar yapıyor" demek

and say, "They'll do."

yeterince iyi değil.

We have to actually demonstrate

İddia ettiğimiz etkilere gerçekten sahip olduklarını

that they really have the effects we claim.

ispatlamak zorundayız.

There is one team that I'm actually very impressed by.

Gerçekten çok etkilendiğim bir takım var.

They're in France, and their previous success

Fransa'da bulunuyorlar ve bir önceki başarıları

was identifying the rabbit mammary pheromone.

tavşan memeli feromonunu tespit etmekti.

They've turned their attention now

Şimdi dikkatlerini

to human babies and mothers.

bebek ve annelere çevirdiler.

So this is a baby having a drink of milk

Bu bir bebeğin annesinin göğsünden

from its mother's breast.

süt emmesini gösteriyor.

Her nipple is completely hidden

Meme ucu bebeğin başı tarafından

by the baby's head,

tamamen kaplanmış durumda

but what you'll notice is a white droplet

ama siz okla gösterilen

with an arrow pointing to it,

beyaz damlacığı fark edeceksiniz

and that's the secretion from the areolar glands.

bu gözenekli salgı bezinden bir salgı.

Now, we all have them, men and women,

Şimdi, hepimiz bunlara sahibiz, erkekler ve kadınlar

and these are the little bumps around the nipple,

ve bunlar meme ucunun etrafındaki küçük çıkıntılar

and if you're a lactating woman,

ve eğer emziren bir kadınsanız

these start to secrete.

bunlar salgı salgılamaya başlar.

It's a very interesting secretion.

Bu çok ilginç bir salgılama.

What Benoist Schaal and his team developed

Benoist Schaal ve takımının bu salgılamanın etkisinin

was a simple test to investigate

basit bir bioanalizin etkisi ile ne olabileceğini araştırmak için

what the effect of this secretion might be,

geliştirmiş olduğu

in effect, a simple bioassay.

basit bir test.

So this is a sleeping baby,

Bu uyuyan bir bebek

and under its nose, we've put a clean glass rod.

ve burnunun altına temiz bir cam çubuk yerleştirdik.

The baby remains sleeping,

Bebek hiç ilgi göstermeden

showing no interest at all.

uyumaya devam etti.

But if we go to any mother

Ama eğer salgı bezlerinden salgı üreten

who is secreting from the areolar glands,

herhangi bir anneye gidersek

so it's not about recognition,

yani tanıma ile ilgili değil,

it can be from any mother,

herhangi bir anneden olabilir,

if we take the secretion

salgıyı alırsak

and now put it under the baby's nose,

ve şimdi bebeğin burnunun altına koyarsak,

we get a very different reaction.

çok farklı bir tepki alırız.

It's a connoisseur's reaction of delight,

Bu bir eksperin hazza tepkisidir

and it opens its mouth

ve ağzını açar

and sticks out its tongue

dilini dışarı çıkarır

and starts to suck.

ve emmeye başlar.

Now, since this is from any mother,

Şimdi, herhangi bir anneden olmasına rağmen,

it could really be a pheromone.

gerçekten bir feromon olabilir.

It's not about individual recognition.

Bu bireysel tanıma ile ilgili değil.

Any mother will do.

Herhangi bir anne yapacaktır.

Now, why is this important,

Peki bu neden önemli,

apart from being simply very interesting?

basitçe çok ilginç olmasının dışında.

It's because women vary

Çünkü kadınlar sahip oldukları gözenekli salgı bezleri

in the number of areolar glands that they have,

sayısı olarak çeşitlilik gösterir

and there is a correlation between the ease

ve bebeklerin emmeye başlama huzuru ile

with which babies start to suckle

kadının sahip olduğu gözenekli salgı bezi sayısı

and the number of areolar glands she has.

arasında bir ilişki mevcut.

It appears that the more secretions she's got,

Kadın ne kadar fazla salgı üretirse

the more likely the baby is to suckle quickly.

bebek de o kadar çabuk emecektir.

If you're a mammal,

Eğer bir memeli iseniz,

the most dangerous time in life

hayatınızdaki en tehlikeli zaman

is the first few hours after birth.

doğduktan sonraki ilk birkaç saattir.

You have to get that first drink of milk,

İlk sütünüzü içmek zorundasınız

and if you don't get it, you won't survive.

ve eğer içmezseniz, yaşayamazsınız.

You'll be dead.

Ölürsünüz.

Since many babies actually find it difficult

Birçok bebek aslında ilk besinini almayı

to take that first meal,

zor bulsa da

because they're not getting the right stimulus,

çünkü doğru uyarıcıyı almıyorlar,

if we could identify what that molecule was,

eğer o molekülün ne olduğunu belirleyebilirsek

and the French team are being very cautious,

ve Fransız takım çok temkinli

but if we could identify the molecule,

ama eğer molekülü belirleyebilirsek,

synthesize it, it would then mean

onu sentezleyebilirsek, böylece prematüre bebeklerin

premature babies would be more likely to suckle,

emzirilmesi ve her bebeğin yaşamak için

and every baby would have a better chance

daha iyi bir şansa

of survival.

sahip olması anlamına gelir.

So what I want to argue is this is one example

Yani tartışmak istediğim şey bu sistematik ve

of where a systematic, really scientific approach

gerçek bilimsel yaklaşımın feromonların

can actually bring you a real understanding

gerçekten anlaşılabilir bir hale gelebileceğinin

of pheromones.

bir örneği.

There could be all sorts of medical interventions.

O zaman her türlü medikal müdahale olabilir.

There could be all sorts of things

İnsanların şu anda bilmediğimiz

that humans are doing with pheromones

feromonlarla yaptığı

that we simply don't know at the moment.

her türlü şey olabilir.

What we need to remember is pheromones

Hatırlamamız gereken şey ise

are not just about sex.

feromonlar sadece cinsellik ile ilgili değil.

They're about all sorts of things to do

Bir memelinin hayatıyla ilgili

with a mammal's life.

olan her çeşit şey ile alakalı.

So do go forward and do search for more.

Yani daha ileri gidin ve daha fazlası için araştırın.

There's lots to find.

Bulunacak çok fazla şey var.

Thank you very much.

Çok teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)