What if we replaced politicians with randomly selected people? | Brett Hennig

Çeviri: Ahmet DEMİRCİ Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

I want to talk about one of the big questions,

Önemli konulardan biri hakkında konuşmak istiyorum,

perhaps the biggest question:

belki de en önemlisi:

How should we live together?

Nasıl beraber yaşamalıyız?

How should a group of people, who perhaps live in a city

Muhtemelen aynı şehir veya kıta, hatta aynı dünyada yaşayan

or in the continent

bir grup insan

or even the whole globe,

nasıl birlikte yaşayarak

share and manage common resources?

ortak kaynakları nasıl paylaşmalı ve yönetmeli?

How should we make the rules that govern us?

Bizi yönetecek kanunları nasıl yapmalıyız?

This has always been an important question.

Bu daima çok önemli bir soru olmuştur.

And today, I think it's even more important than ever

Bugün, bu sorunun daha da önem kazandığını düşünüyorum,

if we want to address rising inequality, climate change, the refugee crisis,

eğer artan eşitsizlik, iklim değişikliği, sığınmacı sorunları gibi

just to name a few major issues.

bir takım büyük problemleri ele almak istiyorsak.

It's also a very old question.

Bu ayrıca oldukça eski bir soru.

Humans have been asking themselves this question

Düzenli bir toplum yapısına geçtiğimizden bu yana

ever since we lived in organized societies.

insanoğlu bu soruyu kendine sormakta.

Like this guy, Plato.

Tıpkı bu adam gibi, Platon.

He thought we needed benevolent guardians

O herkes için daha iyi olana karar verebilen

who could make decisions for the greater good of everyone.

iyiliksever koruyuculara ihtiyacımız olduğunu düşündü.

Kings and queens thought they could be those guardians,

Krallar ve kraliçeler onların kendileri olabileceğini düşündüler,

but during various revolutions, they tended to lose their heads.

fakat çeşitli devrimlerle hayatlarını kaybetmekle karşı karşıya kaldılar.

And this guy, you probably know.

Bu adamı belki tanıyorsunuz.

Here in Hungary, you lived for many years

Macaristan'da onun ''Nasıl beraber yaşarız?'' sorusuna

under one attempt to implement his answer of how to live together.

verdiği cevap bulma girişiminin altında yıllardır yaşadınız.

His answer was brutal, cruel and inhumane.

Onun cevabı ise gaddar, acımasız ve insanlık dışıydı.

But a different answer, a different kind of answer,

Fakat farklı bir cevap, farklı türde bir cevap,

which went more or less into hibernation for 2,000 years,

aşağı yukarı iki bin yıllık kış uykusuna yatmış,

has had profound recent success.

son zamanlardaki en büyük başarıya sahip bir cevap.

That answer is, of course, democracy.

Bu cevap tabii ki demokrasi.

If we take a quick look at the modern history of democracy,

Eğer modern demokrasi tarihine hızlıca bir göz atarsak

it goes something like this.

şöyle olduğunu görürüz.

Along here, we're going to put the last 200 years.

Buraya, son iki yüz yılı koyacağız.

Up here, we're going to put the number of democracies.

Üst tarafa da demokrasi sayısını koyacağız.

And the graph does this,

Grafik şu şekilde oluştu

the important point of which,

buradaki önemli nokta,

is this extraordinary increase over time,

zamanla görülen olağanüstü artış,

which is why the 20th century

işte bu nedenle yirminci yüzyıl

has been called the century of democracy's triumph,

demokrasi zaferinin asrı olarak adlandırılır.

and why, as Francis Fukuyama said in 1989,

Nedense 1989'da Francis Fukuyama'nın dediği gibi,

some believe that we have reached the end of history,

kimileri cevabı liberal demokrasi olan

that the question of how to live together has been answered,

''Nasıl beraber yaşarız?'' sorusunun

and that answer is liberal democracy.

sonuna vardığımıza inanıyor.

Let's explore that assertion, though.

Yine de bu savı inceleyelim.

I want to find out what you think.

Ne düşündüğünüzü öğrenmek istiyorum.

So I'm going to ask you two questions,

Bu sebeple size iki soru soracağım,

and I want you to put your hands up

eğer katılıyorsanız

ellerinizi kaldırmanızı istiyorum.

if you agree.

The first question is: Who thinks living in a democracy is a good thing?

İlk sorum: Kimler demokrasi içinde yaşamak güzel bir şey diye düşünüyor?

Who likes democracy?

Kimler demokrasiyi seviyor?

If you can think of a better system, keep your hands down.

Daha iyi bir sistem düşünebiliyorsanız ellerinizi kaldırmayın.

Don't worry about those who didn't raise their hands,

Ellerini kaldırmayanlar endişe etmesin,

daha iyisini düşündüklerinden eminim.

I'm sure they mean very well.

The second question is:

İkinci sorum:

Who thinks our democracies are functioning well?

Kimler demokrasimizin iyi çalıştığını düşünüyor?

Come on, there must be one politician in the audience somewhere.

Hadi ama! Seyircilerin arasında bir politikacı olmalı!

(Laughter)

(Kahkahalar)

Hayır.

No.

But my point is, if liberal democracy is the end of history,

Ama bence şayet liberal demokrasi tarihinin sonuna geldiysek

burada büyük bir tezat veya terslik var.

then there's a massive paradox or contradiction here.

Why is that?

Neden peki?

Well, the first question is about the ideal of democracy,

Pekala, ilk soru ideal demokrasi hakkında,

and all these qualities are very appealing.

tüm bu özellikler çok albenili.

But in practice, it's not working.

Ancak uygulamada bu işlemiyor.

And that's the second question.

İşte ikinci soru.

Our politics is broken, our politicians aren't trusted,

Politikamız bozuldu, politikacılarımız güvenilmez,

and the political system is distorted by powerful vested interests.

politik sistemimiz yerleşik ve güçlü çıkarlarımız tarafından saptırılmış.

I think there's two ways to resolve this paradox.

Bana göre bu tezatlığı çözmenin iki yolu var.

One is to give up on democracy; it doesn't work.

İlki çalışmayan bu demokrasiyi bırakmak.

Let's elect a populist demagogue who will ignore democratic norms,

Liberal özgürlükleri çiğneyen demokratik normları umursamayacak,

trample on liberal freedoms

sadece birtakım şeyleri halleden

and just get things done.

popülist siyasetçileri seçelim .

The other option, I think, is to fix this broken system,

Diğer seçenek, bana göre, bozulan bu sistemi onarmak

to bring the practice closer to the ideal

pratiği ideale daha da yakınlaştırmak

and put the diverse voices of society in our parliaments

toplumun farklı seslerini parlementomuzun içine yerleştirmek,

and get them to make considered, evidence-based laws

onları önemsemek ve uzun vadede herkesin iyiliği için

for the long-term good of everyone.

delile dayalı kanunlar yapmak.

Which brings me to my epiphany,

Bu beni aydınlatmya getiriyor,

my moment of enlightenment.

kendi aydınlanma anıma.

And I want you to get critical.

Şu sorgulamayı yapın.

I want you to ask yourselves, "Why wouldn't this work?"

Kendinize ''Neden bu çalışmıyor?'' diye sormanızı istiyorum.

And then come and talk to me afterwards about it.

Sonra gelin bu konu hakkında konuşalım.

Its technical name is "sortition."

Teknik adı ''kura ile seçme'' olsa da

But its common name is "random selection."

bunun bilinen adı ''rastgele seçim''.

And the idea is actually very simple:

Fikir aslında oldukça basit:

we randomly select people and put them in parliament.

insanları rastgele seçiyoruz ve onları parlementoya koyuyoruz.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Let's think about that for a few more minutes, shall we?

Bu konu üzerinde birazcık daha düşünelim mi?

Imagine we chose you and you and you and you and you down there

Sizi, sizi ve biraz ilerideki sizi seçtğimizi hayal edin

and a bunch of other random people,

ve bir grup başka rastgele insanı,

and we put you in our parliament for the next couple of years.

sizi gelecek birkaç yıl için parlemetomuza koyuyoruz.

Of course, we could stratify the selection to make sure that it matched

Tabii ki, ülkenin demografik ve sosyoekonomik profiline göre

the socioeconomic and demographic profile of the country

ve doğruca temsil eden insan örnekleriyle

eşleştiğinden emin olmak için bu seçimi sınıflandırabilirdik.

and was a truly representative sample of people.

Fifty percent of them would be women.

Yüzde ellisi kadın olurdu.

Many of them would be young, some would be old,

Çoğu genç, bir kısmı olgun,

a few would be rich,

daha az bir kısmı zengin,

but most of them would be ordinary people like you and me.

ancak çoğu sizin ve benim gibi sıradan insanlar olurdu.

This would be a microcosm of society.

Bu toplumun bir mikrokozmosudur.

And this microcosm would simulate how we would all think,

Bu mikrokozm hepimizin nasıl düşündüğü benzetimini yapabilir,

if we had the time, the information

tabii eğer politik kararların ahlaki özüne inmek için

and a good process to come to the moral crux of political decisions.

vaktimiz, bilgimiz ve iyi bir yöntemimiz olsaydı.

And although you may not be in that group,

Bu grubun içinde olamayabilirsiniz,

someone of your age, someone of your gender,

fakat yaşıtınız, hemcinsiniz,

someone from your location and someone with your background

hemşehriniz ve sizinle aynı geçmişe sahip olan birisi

would be in that room.

bu odada olabilir.

The decisions made by these people would build on the wisdom of crowds.

Onlar tarafından alınan kararlar kalabalığın bilgeliği üzerine inşa edilir.

They would become more than the sum of their parts.

Onlar parçalarının toplamından daha fazlası.

They would become critical thinkers

Eleştirel düşünürler hâline gelirler,

with access to experts,

tepeden bakmayan, her zaman hazır olan

who would be on tap but not on top.

uzmanlara erişimleri olur.

And they could prove that diversity can trump ability

Onlar toplumsal soru ve sorunlarla karşılaştıklarında

when confronting the wide array of societal questions and problems.

farklılıkların yeteneği geliştirdiğini kanıtladı.

It would not be government by public opinion poll.

Kamuouyu yoklamasıyla idareci olunmaz.

It would not be government by referendum.

Referandumla idareci olunmaz.

These informed, deliberating people would move beyond public opinion

Bu bilgili müzakereci insanlar kamuoyu oluşturmak için

to the making of public judgments.

halkın düşüncelerinin de ötesine geçerler.

However, there would be one major side effect:

Yine de bu sistemin büyük bir yan etkisi var:

if we replaced elections with sortition

şayet seçimlerle ''kura ile seçmeyi'' değiştirip

and made our parliament truly representative of society,

parlementomuzu da toplumun tamamını temsil edecek şekilde oluştursaydık

it would mean the end of politicians.

bu politikacıların sonu demek olurdu.

And I'm sure we'd all be pretty sad to see that.

Eminim ki bunu gördüğümüz için oldukça üzgün olurduk.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Very interestingly,

Çok ilginç bir biçimde,

random selection was a key part of how democracy was done

antik Atina'da rastgele seçim demokrasinin nasıl yapıldığının

in ancient Athens.

püf noktasıydı.

This machine, this device, is called a kleroteria.

Bu alete ''kleroteria'' denmiş.

It's an ancient Athenian random-selection device.

Eski Atina'daki rastgele seçim aleti.

The ancient Athenians randomly selected citizens

Eski Atinalılar, siyasi makamlarının büyük çoğunluğunu doldurmak için

to fill the vast majority of their political posts.

vatandaşları rastgele seçti.

They knew that elections were aristocratic devices.

Onlar seçimin aristokratik bir araç olduğunu biliyordu.

They knew that career politicians were a thing to be avoided.

Kariyerci politikacılardan kaçınılması gerektiğini de biliyorlardı.

And I think we know these things as well.

Ayrıca bizim de bunu bildiğimizi düşünüyorum.

But more interesting than the ancient use of random selection

Fakat rastgele seçimin antik kullanımından daha ilginç olan

is its modern resurgence.

onun çağdaş oluşumudur.

The rediscovery of the legitimacy of random selection in politics

Siyasette, rastgele seçimin meşruluğunun yeniden keşfi

has become so common lately,

son zamanlarda çok yagın hâle geldi,

that there's simply too many examples to talk about.

öyle ki hakkında konuşmak için birçok örnek mevcut.

Of course, I'm very aware that it's going to be difficult

Tabii ki bunun bizim parlementomuzda kurulmasının

to institute this in our parliaments.

çok zor olacağının oldukça farkındayım.

Try this -- say to your friend,

Arkadaşlarınıza şunu söylemeyi deneyin,

"I think we should populate our parliament with randomly selected people."

''Bence parlementomuzu rastgele seçilmiş insanlarla doldurmalıyız.''

"Are you joking?

''Şaka mı yapıyorsun?

What if my neighbor gets chosen?

Ya benim komşum seçilirse?

The fool can't even separate his recycling."

Aptal şey çöplerini bile ayırt edemiyor.''

But the perhaps surprising but overwhelming and compelling evidence

Belki şaşırtıcı, fakat tüm bu örneklerin

baskın ve ikna edici kanıtları şu ki

from all these modern examples

is that it does work.

bu sistem çalışıyor.

If you give people responsibility, they act responsibly.

Şayet insanlara sorumluluk verirseniz onlar da sorumlu alarak hareket eder.

Don't get me wrong -- it's not a panacea.

Sakın yanlış anlamayın, her derde deva demiyorum.

The question is not: Would this be perfect?

Soru şu değil: Mükemmel olur muydu?

Of course not.

Tabii ki değil.

People are fallibly human,

İnsanlar yanılabilirler

and distorting influences will continue to exist.

ve yanıltıcı etkiler de varlığını sürdürecek.

The question is: Would it be better?

Asıl soru: Daha iyi olur mu?

And the answer to that question, to me at least, is obviously yes.

En azından bana göre bu sorunun cevabı kesinlikle evet.

Which gets us back to our original question:

Bu bizi orjinal sorumuza döndürüyor:

How should we live together?

Beaber nasıl yaşamalıyız?

And now we have an answer:

Artık bir cevabımız var:

with a parliament that uses sortition.

kurayla seçme yöntemini kullanan parlemento ile.

But how would we get from here to there?

Ancak bu noktadan oraya nasıl geçeriz?

How could we fix our broken system

Bozulan sistemimizi nasıl onarabilir

and remake democracy for the 21st century?

ve yirmi birinci yüzyıl için demokrasiyi nasıl yeniden inşa ederiz?

Well, there are several things that we can do,

Aslında, yapabileceğimiz bir çok şey var,

and that are, in fact, happening right now.

doğrusu bunlar şu anda meydana geliyor.

We can experiment with sortition.

Kura ile seçmeyi tecrübe edebiliriz.

We can introduce it to schools and workplaces and other institutions,

Bunu okullar iş alanları ve diğer kurumlarda uygulayabiliriz,

like Democracy In Practice is doing in Bolivia.

tıpkı Democracy In Practice projesinin Bolivya'da yaptığı gibi.

We can hold policy juries and citizens' assemblies,

Siyaset jürisi ve halk meclisi düzenleyebiliriz,

like the newDemocracy Foundation is doing in Australia,

tıpkı newDemocracy Foundation'ın Avustralya'da yaptığı gibi

like the Jefferson Center is doing in the US

Jefferson Center'ın ABD'de yaptığı gibi

and like the Irish government is doing right now.

ve İrlanda hükûmetinin şu anda yaptığı gibi.

We could build a social movement demanding change,

Değişim talepli sosyal hareket kurabiliriz,

which is what the Sortition Foundation is doing in the UK.

Sortition Foundation'ın Birleşik Krallık'ta yaptığı gibi.

And at some point, we should institute it.

Önünde sonunda kurmalıyız da.

Perhaps the first step would be a second chamber in our parliament,

Belki ilk adım parlementomuzda ikinci bir meclis olabilir,

full of randomly selected people --

tamamı rastgele seçilmiş insanlar,

a citizens' senate, if you will.

yurttaş senatosu, eğer istenirse.

There's a campaign for a citizens' senate in France

Fransa'da yurttaş senatosu için bir kampanya mevcut,

and another campaign in Scotland,

İskoçya'da bir başka kampanya

and it could, of course, be done right here in Hungary.

ve tabii ki burada, Macaristan'da bu yapılabilir.

That would be kind of like a Trojan horse right into the heart of government.

Bu yönetim biçiminin kalbinde bir tür Truva atı olabilir.

And then, when it becomes impossible

Mevcut sistemin üzerini

to patch over the cracks in the current system,

yamayla kapatmak imkansız bir hâl aldığında

we must step up and replace elections with sortition.

süreci hızlandırıp seçimleri rastgele seçim ile değiştirmek zorundayız.

I have hope.

Umudum var.

Here in Hungary, systems have been created,

Burada, Macaristan'da

and systems have been torn down and replaced

geçmişte sistemler oluşturuldu, sistemler tersine çevrildi

in the past.

ve değiştirildi.

Change can and does happen.

Değişim olabilir ve oluyor da.

It's just a matter of when and how.

Mesele sadece ne zaman ve nasıl olacağı.

Thank you. (Hungarian) Thank you.

Teşekkürler (Macarca) Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)