What if we replaced politicians with randomly selected people? | Brett Hennig

Translator: Kiệm Phan Reviewer: Quỳnh Anh

I want to talk about one of the big questions,

Tôi muốn nói về một trong những câu hỏi lớn,

perhaps the biggest question:

có lẽ là câu hỏi lớn nhất:

How should we live together?

Chúng ta nên chung sống như thế nào?

How should a group of people, who perhaps live in a city

Làm sao để một nhóm người sống ở thành phố

or in the continent

hoặc trên những lục địa

or even the whole globe,

hay thậm chí là cả địa cầu

share and manage common resources?

cùng chia sẻ và quản lý tài nguyên chung?

How should we make the rules that govern us?

Chúng ta tạo ra luật lệ chi phối mình ra sao?

This has always been an important question.

Đây luôn là một câu hỏi quan trọng.

And today, I think it's even more important than ever

Và bây giờ thì nó quan trọng hơn hết.

if we want to address rising inequality, climate change, the refugee crisis,

Bất bình đẳng địa vị, biến đổi khí hậu, khủng hoảng tị nạn,

just to name a few major issues.

và đó mới chỉ là một số vấn đề hệ trọng.

It's also a very old question.

Đó cũng là một câu hỏi rất cũ.

Humans have been asking themselves this question

Con người đã tự hỏi bản thân câu hỏi này

ever since we lived in organized societies.

ngay từ khi ta sống trong xã hội có tổ chức.

Like this guy, Plato.

Như người này, Plato.

He thought we needed benevolent guardians

Ông ấy nghĩ chúng ta cần người bảo hộ tốt

who could make decisions for the greater good of everyone.

người có thể quyết định những điều tốt đẹp hơn cho mọi người.

Kings and queens thought they could be those guardians,

Vua và hoàng hậu nghĩ mình có thể trở thành người bảo hộ đó,

but during various revolutions, they tended to lose their heads.

nhưng qua nhiều cuộc cách mạng, họ dần mất đi ý chí của mình.

And this guy, you probably know.

Và người này, bạn chắc chắn biết

Here in Hungary, you lived for many years

Ông đã sống ở Hungary nhiều năm

under one attempt to implement his answer of how to live together.

với nỗ lực để thực hiện câu hỏi làm sao để cùng chung sống.

His answer was brutal, cruel and inhumane.

Câu trả lời của người này thật tàn bạo, ác độc và vô nhân đạo.

But a different answer, a different kind of answer,

Nhưng một câu trả lời khác, một câu trả lời kiểu khác,

which went more or less into hibernation for 2,000 years,

đã ít nhiều đi vào dĩ vãng suốt 2000 năm,

has had profound recent success.

gần đây đã đạt được thành công.

That answer is, of course, democracy.

Câu trả lời tất nhiên là chế độ dân chủ.

If we take a quick look at the modern history of democracy,

Nếu chúng ta xem qua lịch sử hiện đại của chế độ dân chủ,

it goes something like this.

thì nó như thế này.

Along here, we're going to put the last 200 years.

Trục hoành thể hiện quãng thời gian 200 năm.

Up here, we're going to put the number of democracies.

Trục tung là số lượng nền dân chủ.

And the graph does this,

Và biểu đồ như thế này đây,

the important point of which,

điểm quan trọng của biểu đồ này

is this extraordinary increase over time,

là sự gia tăng phi thường theo thời gian.

which is why the 20th century

Đó là lý do mà tại sao thế kỷ 20

has been called the century of democracy's triumph,

luôn được gọi là thế kỷ của thành tựu dân chủ,

and why, as Francis Fukuyama said in 1989,

và cũng là lý do tại sao, như lời Francis Fukuyama nói năm 1989,

some believe that we have reached the end of history,

có người tin rằng chúng ta chạm đến điểm kết thúc của lịch sử,

that the question of how to live together has been answered,

và rằng câu hỏi về việc làm sao để chung sống đó đã được trả lời,

and that answer is liberal democracy.

và câu trả lời đó là tự do dân chủ.

Let's explore that assertion, though.

Hãy cùng khám phá sự khẳng định này.

I want to find out what you think.

Tôi muốn biết bạn nghĩ thế nào.

So I'm going to ask you two questions,

Nên tôi sẽ đặt ra hai câu hỏi,

and I want you to put your hands up

và tôi muốn bạn giơ tay lên

if you agree.

nếu bạn đồng ý.

The first question is: Who thinks living in a democracy is a good thing?

Câu hỏi đầu tiên: Bạn có nghĩ sống trong một nền dân chủ là điều tốt không?

Who likes democracy?

Ai thích chế độ dân chủ?

If you can think of a better system, keep your hands down.

Nếu bạn có thể nghĩ về một chế độ tốt hơn xin hãy bỏ tay xuống.

Don't worry about those who didn't raise their hands,

Đừng lo lắng về những người không giơ tay

I'm sure they mean very well.

tôi chắc là họ có ý tốt thôi.

The second question is:

Câu hỏi thứ hai là:

Who thinks our democracies are functioning well?

Ai nghĩ rằng nền dân chủ của chúng ta đang hoạt động tốt?

Come on, there must be one politician in the audience somewhere.

Thôi nào, phải có một chính trị gia đang ngồi đâu đó chứ.

(Laughter)

(Cười)

No.

Không à.

But my point is, if liberal democracy is the end of history,

Ý tôi là, nếu tự do dân chủ là kết thúc của lịch sử,

then there's a massive paradox or contradiction here.

thì sẽ có một nghịch lý lớn hoặc mâu thuẫn ở đây.

Why is that?

Tại sao lại như thế?

Well, the first question is about the ideal of democracy,

Câu hỏi đầu là về ý tưởng của nền dân chủ.

and all these qualities are very appealing.

và tất cả những phẩm chất này thật sự hấp dẫn.

But in practice, it's not working.

Nhưng trong thực tế, nó không hoạt động.

And that's the second question.

Và đó là câu hỏi thứ hai.

Our politics is broken, our politicians aren't trusted,

Nền chính trị của chúng ta đang rã đám, những chính trị gia không còn đáng tin cậy

and the political system is distorted by powerful vested interests.

và hệ thống chính trị bị xuyên tạc bởi sự ham muốn quyền lực.

I think there's two ways to resolve this paradox.

Tôi nghĩ có hai cách để giải quyết nghịch lý này.

One is to give up on democracy; it doesn't work.

Một là từ bỏ chế độ dân chủ; nó không hoạt động.

Let's elect a populist demagogue who will ignore democratic norms,

Hãy chọn một người thuộc chế độ dân túy người sẽ bỏ qua các chỉ tiêu dân chủ,

trample on liberal freedoms

chà đạp lên quyền tự do

and just get things done.

rồi cứ để mọi thứ như vậy.

The other option, I think, is to fix this broken system,

Phương án khác theo tôi nghĩ đó là sửa chữa lỗ hổng của hệ thống,

to bring the practice closer to the ideal

mang thực tiễn đến gần với lý tưởng

and put the diverse voices of society in our parliaments

và mang tiếng nói đa dạng của cộng đồng đến quốc hội của chúng ta,

and get them to make considered, evidence-based laws

và để họ tạo nên những bộ luật đã được xem xét chu đáo

for the long-term good of everyone.

vì lợi ích lâu dài của mọi người.

Which brings me to my epiphany,

Điều khiến tôi hiện diện ở đây,

my moment of enlightenment.

đó là thời điểm tôi giác ngộ.

And I want you to get critical.

Và tôi muốn bạn phản biện lại.

I want you to ask yourselves, "Why wouldn't this work?"

Tôi muốn bạn tự hỏi bản thân "Sao không thực hiện được?"

And then come and talk to me afterwards about it.

Và sau đó đến và nói với tôi sau khi trả lời nó.

Its technical name is "sortition."

Tên khoa học của nó là "sự bắt thăm"

But its common name is "random selection."

nhưng tên phổ biến của nó là "lựa chọn ngẫu nhiên".

And the idea is actually very simple:

Và thật ra ý tưởng rất đơn giản

we randomly select people and put them in parliament.

ta ngẫu nhiên chọn người và để họ vào quốc hội.

(Laughter)

(Cười)

Let's think about that for a few more minutes, shall we?

Chúng ta hãy cùng phân tích điều đó nhé.

Imagine we chose you and you and you and you and you down there

Tưởng tượng chúng tôi chọn bạn, bạn, và bạn nữa

and a bunch of other random people,

và một đám người ngẫu nhiên khác,

and we put you in our parliament for the next couple of years.

rồi để các bạn ở quốc hội vài năm tới.

Of course, we could stratify the selection to make sure that it matched

Đương nhiên, chúng tôi phân tầng lựa chọn để đảm bảo sự phù hợp

the socioeconomic and demographic profile of the country

với hồ sơ nhân khẩu và kinh tế xã hội của đất nước

and was a truly representative sample of people.

và là mẫu người đại diện thực sự.

Fifty percent of them would be women.

50% trong số đó sẽ là phụ nữ,

Many of them would be young, some would be old,

rất nhiều người trẻ, một số khác thì già,

a few would be rich,

vài người sẽ rất giàu

but most of them would be ordinary people like you and me.

nhưng hầu hết họ đều là những người bình thường như bạn và tôi đây.

This would be a microcosm of society.

Đây sẽ là một mô hình thu nhỏ của xã hội.

And this microcosm would simulate how we would all think,

Và mô hình này sẽ thể hiện cách tất cả chúng ta nghĩ

if we had the time, the information

nếu ta có thời gian, có thông tin

and a good process to come to the moral crux of political decisions.

và tiến trình tốt để đạt tới điểm mấu chốt đạo đức của các quyết định chính trị.

And although you may not be in that group,

Và mặc dù bạn không nằm trong nhóm đó,

someone of your age, someone of your gender,

ai đó ở tuổi của bạn, cùng giới tính với bạn

someone from your location and someone with your background

ai đó ở cùng địa phương của bạn và cùng gia cảnh với bạn

would be in that room.

sẽ ở trong căn phòng đó.

The decisions made by these people would build on the wisdom of crowds.

Quyết định của những người này sẽ dựa trên sự thông thái của đám đông.

They would become more than the sum of their parts.

Họ sẽ làm được nhiều hơn là tổng cộng từng người.

They would become critical thinkers

Họ sẽ thành nhà tư tưởng biết phản biện,

with access to experts,

có kết nối với những chuyên gia,

who would be on tap but not on top.

những người thực sự làm việc chứ không phải chỉ ngồi trên cao.

And they could prove that diversity can trump ability

Và họ có thể chứng minh rằng sự đa dạng có thể vượt trội hơn khả năng

when confronting the wide array of societal questions and problems.

khi đối mặt với hàng dài các vấn đề và thắc mắc của xã hội.

It would not be government by public opinion poll.

Nó không phải là chính phủ tạo ra bởi thăm dò dư luận,

It would not be government by referendum.

cũng không phải bởi trưng cầu dân ý.

These informed, deliberating people would move beyond public opinion

Những người hiểu tình hình, thận trọng này sẽ vượt xa ý kiến công chúng

to the making of public judgments.

mà đưa ra những đánh giá công khai.

However, there would be one major side effect:

Tuy nhiên, có một mặt trái lớn:

if we replaced elections with sortition

nếu ta thay thế bầu cử bằng rút thăm

and made our parliament truly representative of society,

và làm cho quốc hội thực sự đại diện cho toàn xã hội,

it would mean the end of politicians.

đó sẽ là kết thúc cho các chính trị gia.

And I'm sure we'd all be pretty sad to see that.

Và tôi chắc chúng ta sẽ khá buồn khi thấy điều đó

(Laughter)

(Cười)

Very interestingly,

Thật thú vị,

random selection was a key part of how democracy was done

lựa chọn ngẫu nhiên là chìa khóa để tạo ra chế độ dân chủ

in ancient Athens.

ở thời Athens cổ đại.

This machine, this device, is called a kleroteria.

Bộ máy này, công cụ này, được gọi là kleroteria.

It's an ancient Athenian random-selection device.

Đó là phương pháp lựa chọn ngẫu nhiên của người Athens cổ đại.

The ancient Athenians randomly selected citizens

Người Athens cổ đại lựa chọn một cách ngẫu nhiên các công dân

to fill the vast majority of their political posts.

để đưa vào phần lớn các tổ chức chính trị của họ.

They knew that elections were aristocratic devices.

Họ hiểu rằng bầu cử là công cụ của quý tộc.

They knew that career politicians were a thing to be avoided.

Họ hiểu rằng nghề chính trị gia là điều cần tránh.

And I think we know these things as well.

Và tôi nghĩ chúng ta cũng biết điều này.

But more interesting than the ancient use of random selection

Nhưng thú vị hơn so với việc người xưa sử dùng cách lựa chọn ngẫu nhiên

is its modern resurgence.

là sự hồi sinh của nó ở xã hội hiện đại.

The rediscovery of the legitimacy of random selection in politics

Việc tái khám phá tính hợp pháp của lựa chọn ngẫu nhiên trong chính trị

has become so common lately,

dần trở nên quá phổ biến gần đây,

that there's simply too many examples to talk about.

đến nỗi có quá nhiều ví dụ để nhắc đến.

Of course, I'm very aware that it's going to be difficult

Tất nhiên tôi rất hiểu rằng thật khó khăn

to institute this in our parliaments.

để tiến hành điều này trong quốc hội.

Try this -- say to your friend,

Hãy thử điều này - nói với bạn mình,

"I think we should populate our parliament with randomly selected people."

"Tôi nghĩ ta nên chọn người đến thượng nghị viện một cách ngẫu nhiên"

"Are you joking?

"Bạn đùa à?

What if my neighbor gets chosen?

Hàng xóm tôi được chọn thì sao?

The fool can't even separate his recycling."

Tên ngốc ấy còn không phân loại được rác."

But the perhaps surprising but overwhelming and compelling evidence

Nhưng có lẽ bằng chứng đáng ngạc nhiên nhưng áp đảo và thuyết phục

from all these modern examples

từ tất cả các ví dụ hiện đại này

is that it does work.

là hình thức đó hoạt động được.

If you give people responsibility, they act responsibly.

Nếu bạn giao cho người khác trách nhiệm, họ sẽ tỏ ra vẻ có trách nhiệm.

Don't get me wrong -- it's not a panacea.

Đừng hiểu lầm tôi, nó không phải thuốc vạn năng.

The question is not: Would this be perfect?

Câu hỏi không phải là: Nó có hoàn hảo không?

Of course not.

Tất nhiên là không rồi.

People are fallibly human,

Chúng ta là con người,

and distorting influences will continue to exist.

và những tác động méo mó sẽ còn tiếp tục tồn tại.

The question is: Would it be better?

Câu hỏi ở đây là: Nó có tốt hơn không?

And the answer to that question, to me at least, is obviously yes.

Và trả lời cho câu hỏi đó, ít nhất là đối với tôi, là có.

Which gets us back to our original question:

Điều đó khiến ta trở về câu hỏi gốc:

How should we live together?

Làm sao để cùng chung sống với nhau?

And now we have an answer:

Và giờ chúng ta đã có câu trả lời:

with a parliament that uses sortition.

đó là quốc hội sử dụng cách rút thăm.

But how would we get from here to there?

Nhưng làm thế nào để đạt được điều đó?

How could we fix our broken system

Làm sao để ta sửa được lỗi hệ thống

and remake democracy for the 21st century?

và tái tạo nền dân chủ cho thế kỷ 21?

Well, there are several things that we can do,

Có vài thứ mà chúng ta có thể làm

and that are, in fact, happening right now.

và trên thực tế thì chúng đang diễn ra ngay bây giờ.

We can experiment with sortition.

Chúng ta có thể thử nghiệm rút thăm.

We can introduce it to schools and workplaces and other institutions,

Chúng ta có thể tiến hành nó ở trường học, nơi làm việc và các cơ quan khác,

like Democracy In Practice is doing in Bolivia.

như là chế độ dân chủ hành động đang hoạt động ở Bolivia.

We can hold policy juries and citizens' assemblies,

Chúng ta có thể tổ chức các hội đồng chính trị và hội đồng nhân dân,

like the newDemocracy Foundation is doing in Australia,

như tổ chức Dân chủ mới ở Úc,

like the Jefferson Center is doing in the US

như trung tâm Jefferson đang hoạt động ở Mỹ

and like the Irish government is doing right now.

và như chính phủ Ai-len đang làm hiện giờ.

We could build a social movement demanding change,

Chúng ta có thể tạo ra vận động xã hội để đòi hỏi thay đổi,

which is what the Sortition Foundation is doing in the UK.

đó là điều Tổ chức lựa chọn ngẫu nhiên thực hiện ở Vương quốc Anh

And at some point, we should institute it.

Với những luận điểm đó, chúng ta nên thực hiện nó.

Perhaps the first step would be a second chamber in our parliament,

Có lẽ bước đi đầu tiên sẽ là phòng thứ hai trong quốc hội,

full of randomly selected people --

đầy những người được lựa chọn ngẫu nhiên

a citizens' senate, if you will.

một thượng viện nhân dân, nếu bạn muốn.

There's a campaign for a citizens' senate in France

Có một chiến dịch cho thượng viện nhân dân ở Pháp

and another campaign in Scotland,

và chiến dịch khác ở Scotland,

and it could, of course, be done right here in Hungary.

và đương nhiên nó có thể xảy ra ở Hungary.

That would be kind of like a Trojan horse right into the heart of government.

Đó sẽ giống kiểu con ngựa thành Tơ-roa tiến thẳng vào trung tâm của chính phủ.

And then, when it becomes impossible

Và sau đó, khi không thể

to patch over the cracks in the current system,

vá những rạn nứt của hệ thống hiện tại,

we must step up and replace elections with sortition.

chúng ta phải bước tiếp và thay thế việc bầu cử bằng việc bốc thăm.

I have hope.

Tôi hy vọng.

Here in Hungary, systems have been created,

Tại Hungary này, các chế độ đã được tạo ra

and systems have been torn down and replaced

và chúng cũng sụp đổ và bị thay thế đi

in the past.

trong quá khứ.

Change can and does happen.

Thay đổi có thể và chắc chắn sẽ xảy ra,

It's just a matter of when and how.

vấn đề chỉ là khi nào và như thế nào thôi.

Thank you. (Hungarian) Thank you.

Cảm ơn. (tiếng Hungary) Cảm ơn

(Applause)

(Vỗ tay)