Jonathan Zittrain: The Web as random acts of kindness

Jonattan Zittrain: Rastgele iyilikler olarak İnternet

Çeviri: Pınar Develioğlu Gözden geçirme: Sancak Gülgen

My name is Jonathan Zittrain,

Benim adım Jonattan Zittrain

and in my recent work I've been a bit of a pessimist.

ve ben en son çalışmalarımda biraz kötümserdim.

So I thought this morning I would try to be the optimist,

Böyle olunca bu sabah iyimser olmaya çalışayım dedim

and give reason to hope

ve internetin bugünü üzerinden

for the future of the Internet

geleceği için

by drawing upon its present.

umutlu olma sebebimi anlatmak istedim.

Now, it may seem like there is less hope today than there was before.

Bugünlerde geçmiş kıyasla daha az umut varmış gibi gelebilir.

People are less kind. There is less trust around.

İnsanlar daha az sefkatli. Birbirimize daha az güveniyoruz.

I don't know. As a simple example,

Bilemiyorum. Örneğin,

we could run a test here.

bir deneme yapabilirz.

How many people have ever hitchhiked?

Kaç kişi daha önce otostop çekti?

I know. How many people have hitchhiked

Biliyorum. Peki, kaç kişi

within the past 10 years?

geçtimiz 10 yılda otostop çekti?

Right. So what has changed?

Ya. Peki, ne değişti?

It's not better public transportation.

Bunun sebebi toplu taşımanın iyileşmiş olması değil.

So that's one reason to think that we might be

Bu sefkatin azaldığını

declensionists, going in the wrong direction.

yanlış yönde olduğumuzu düşünmemiz için bir sebep

But I want to give you three examples

Ama aslında trendin tam ters yönde olduğunu

to try to say that the trend line

ve İnternet'in buna destek verdiğini

is in fact in the other direction,

gösterecek üç örnek

and it's the Internet helping it along.

vereceğim sizlere.

So example number one: the Internet itself.

Bir numaralı örnek: İnternet'in kendisi

These are three of the founders of the Internet.

Bunlar Internet'in üç kurucusu.

They were actually high school classmates together

1960larda Los Angles banliyösinde aynı liseye

at the same high school in suburban Los Angles in the 1960s.

giden sınıf arkadaşları.

You might have had a French club or a Debate club.

Sizin okullarınızda Fransız kulübü veya Münazara kulübü olabilir.

They had a "Let's build a global network" club,

Onların, "Hadi, global bir ağ kuralım" kulübü vardı.

and it worked out very well.

ve çok ta iyiydi.

They are pictured here for their 25th anniversary

Bu resimde Newsweek'in Internet rekrospektifinden

Newsweek retrospective on the Internet.

25. yıldönümleri

And as you can tell,

Gördüğünüz gibi

they are basically goof balls.

biraz şapşallar.

They had one great limitation

Global bir ağ kurmaya çalışırlarken

and one great freedom

bir büyük sınırlayıcı unsurları vardı

as they tried to conceive of a global network.

bir de büyük özgürlükleri.

The limitation was that they didn't have any money.

Sınırlayıcı unsur hiç paralarının olmamasıydı.

No particular amount of capital to invest,

Bu fiziki bir ağ olsaydı,

of the sort that for a physical network

geceleyin paketleri taşımak için kamyonlar ve insanlara ihtiyacınız olurdu

you might need for trucks and people

ama onlar böyle bir yatırım için gerekli olan

and a hub to move packages around overnight.

sermayesi yoktu.

They had none of that.

Bunları hiçbirine sahip değillerdi.

But they had an amazing freedom,

Ama şahane bir özgürlükleri vardı,

which was they didn't have to make any money from it.

bu işten para kazanmaları gerekmiyordu.

The Internet has no business plan, never did.

İnternetin bir iş planı yoktur; hiçbir zaman olmadı.

No CEO,

Bir icra kurulu başkanı yok,

no firm responsible, singly, for building it.

hiçbir firma interneti kurmaktan tek başına sorumlu değil.

Instead, it's folks getting together

Onun yerine, bu insanlar eğlenceli birşeyler yapmak için

to do something for fun,

bir araya gelmişti.

rather than because they were told to,

Kimse onlara bunu yapmasını söylememişti

or because they were expecting to make a mint off of it.

veya bu işten kanazaç sağlamayı beklemiyorlardı.

That ethos led to a network architecture,

Bu ağ mimarisine yol açan ideal

a structure that was unlike

o zamandan bu yana olan

other digital networks then or since.

diğer dijital ağlara benzemiyordu.

So unusual, in fact,

O kadar sıradışıydı ki,

that it was said that it's not clear the Internet could work.

İnternet'in işleyip işlemeyeceğinin net olmadığı söylenmişti.

As late as 1992, IBM was known to say

1992 yılına gelindiğinde bile, IBM

you couldn't possibly build a corporate network

İnternet Protokol'ü kullanarak kurumsal bir ağ

using Internet Protocol.

inşa edilemeyeceğini söylüyordu.

And even some Internet engineers today say

Ve bugün bile bazı İnternet mühendisleri

the whole thing is a pilot project and the jury is still out.

tüm bunun bir pilot proje olduğunu ve jürinin hala mevcut olmadığını söylüyor.

(Laughter)

Gülüşmeler

That's why the mascot of Internet engineering,

Bu nedenle İnternet mühendisliğinin maskotu olsaydı

if it had one, is said to be the bumblebee.

bal arısı olacağı söylenir.

Because the fur-to-wingspan ratio of the bumblebee

Çünkü bal arılarının tüy - kanat genişliği oranı

is far too large for it to be able to fly.

uçmaları için fazla büyüktür.

And yet, mysteriously, somehow the bee flies.

Ama yine de, gizemli bir şekilde, bal arıları uçabilmektedir.

I'm pleased to say that, thanks to massive government funding,

Söylemekten memnuniyet duyuyoru ki, muazzam devlet finansmanı sayesinde

about three years ago we finally figured out

üç yıl kadar önce bal arılarının

how bees fly.

nasıl uçabildiğini öğrendik.

(Laughter)

Gülüşmeler

It's very complicated, but it turns out they

Bu oldukça karmaşık, ama görünen o ki

flap their wings very quickly.

bal arıları çok hızlı kanat çırpıyor.

(Laughter)

Gülüşmeler

So what is this bizarre architecture configuration

Peki nedir bu ağın işlemesini sağlayan ve onu bu kadar sıradışı yapan

that makes the network sing and be so unusual?

tuhaf mimari yapılanış?

Well, to move data around

Veriyi bir noktadan diğerine taşımak

from one place to another -- again, it's not like a package courier.

kurye ile paket taşınması gibi değildir.

It's more like a mosh pit.

Bu daha çok bir konserde sahne önündeki karmaşaya benzer.

(Laughter)

Gülüşmeler

Imagine, you being part of a network

Düşünün ki, bu ağın bir parçası olmak

where, you're maybe at a sporting event,

bir spor müsabakasında olmak gibi.

and you're sitting in rows like this,

Buradaki gibi sıra sıra oturuyorusunuz,

and somebody asks for a beer,

ve biri bir bira söylüyor,

and it gets handed at the aisle.

bira sıra boyunca elden ele geçiyor.

And your neighborly duty

Sizin oturduğunuz noktada komşuluk göreviniz

is to pass the beer along,

pantolonunuza dökülme riskine rağmen,

at risk to your own trousers,

birayı varış noktasına gidebilmesi için

to get it to the destination.

bir yanınızdan alıp diğer yanınızdaki kişiye vermek.

No one pays you to do this.

Kimse bunu yapmanız için size para ödenemz.

It's just part of your neighborly duty.

Bu sizin oturduğunuz noktada komşuluk görevinizdir.

And, in a way, that's exactly how packets move around the Internet,

Ve, bir bakıma, İnternet'te paketler bu şekilde hareket eder,

sometimes in as many as 25 or 30 hops,

orijinal gönderici veya alıcı ile

with the intervening entities

herhangi bir kontratı

that are passing the data around

ya da yasal yükümlülüğü olmadan

having no particular contractual or legal obligation

veriyi bir yandan alıp diğerine ileten

to the original sender

aracı kuruluşlar sayesinde

or to the receiver.

kimi zaman 25 veya 30 kadar iletim noktasından geçer.

Now, of course, in a mosh pit it's hard to specify a destination.

Doğaldır ki sahneönü gibi keşmekeş bi rotamda rota belirlemek zordur.

You need a lot of trust,

Güvene ço kihtiyacınız var,

but it's not like, "I'm trying to get to Pensacola, please."

ama bu "Pardon, ben Pensacola şehrine gitmek istiyorum" demek gibi değildir.

So the Internet needs addressing and directions.

Sonuç olarak, İnternet adreslemeye ve yönlendirmelere ihtiyaç duyar.

It turns out there is no one overall map of the Internet.

Ancak tüm İnternet'i kapsayan bir harita yok.

Instead, again, it is as if we are all sitting together in a theater,

Onun yerien, benzer bir şekilde, hepimiz bir tiyatro salonunda oturuyoruz,

but we can only see amidst the fog

ama sisin ortasında herkes sadece

the people immediately around us.

bir yanındaki kişiyi görebiliyor.

So what do we do to figure out who is where?

Peki kimin nerede olduğunu nasıl anlayacağız?

We turn to the person on the right,

Sağımızdaki kişiye dönüp

and we tell that person what we see on our left,

solumuzda kimin olduğunu söyleriz.

and vice versa.

ve solumuzdakine de sağımızdakini.

And they can lather, rinse, repeat. And before you know it,

Ve herkes köpürtüp durulayıp tekrar eder. Daha neler olduğunu anlayamadan

you have a general sense of where everything is.

herşeyin nerede olduğuna dair bir fikriniz olur.

This is how Internet addressing and routing actually work.

Aslında İnternet adreslemesi ve rota tespiti bu şekilde çalışır.

This is a system that relies on kindness and trust,

Bu iyilik ve güvene dayalı olarak çalışan bir sistemdir

which also makes it very delicate and vulnerable.

bu nedenle çok hassas ve saldırıya açıktır.

In rare but striking instances,

Nadir ama çarpıcı durumlarda,

a single lie told by just one entity

bir kişi tarafından söylenen tek bir yalan

in this honeycomb

bu bal peteğinde

can lead to real trouble.

gerçek sorunlara yol açabilir.

So, for example, last year,

Örneğin, geçen sene

the government of Pakistan

Pakistan hükümeti

asked its Internet service providers there

orada Internet hizmet sağlayıcılarına

to prevent citizens of Pakistan from seeing YouTube.

Pakistan vatandaşlarının YouTube'a erişimini engellemesini istedi.

There was a video there that the government did not like

YouTube'da hükümetin halkın görüntülemesini istemediği bir video vardı

and they wanted to make sure it was blocked.

ve hükümet erişimin engellenmesini istedi.

This is a common occurrence. Governments everywhere

Bu sık görülen bir durumdur. Birçok hükümet

are often trying to block

sıklıkla Internet'teki içeriği

and filter and censor content on the Internet.

filtrelemek, sansürlemek ve bloklamak ister.

Well this one ISP in Pakistan

Pakistan'daki bir ISP (Internet hizmet sağlayıcısı)

chose to effectuate the block for its subscribers

abonelerinin erişimini oldukça sıradışı bir yolla

in a rather unusual way.

engellemeyi seçti.

It advertised --

Internet'in bir parçasıysanız etrafınızda ne gördüğünüzü bildirmeniz istenir

the way that you might be asked, if you were part of the Internet,

Bu hizmet sağlayıcı

to declare what you see near you -- it advertised

kendisinin

that near it, in fact, it had suddenly awakened to find

YouTube olduğunu

that it was YouTube.

bildirdi.

"That's right," it said, "I am YouTube."

"Evet, gerçekten" dedi "Ben YouTube'um."

Which meant that packets of data

Böylelikle abonelerin

from subscribers going to YouTube

veri peketleri Internet hizmet sağlayıcısında durdu

stopped at the ISP, since they thought they were already there,

çünkü onun YouTube olduğunu sanıyorlardı.

and the ISP threw them away unopened

Ve hizmet sağlayıcı veri paketlerini açmadan attı

because the point was to block it.

çünkü amaç erişimi engellemekti.

But it didn't stop there.

Ama burada kalmadı.

You see, that announcement

Bu bildiri,

went one click out,

bir tık ile yayıldı,

which got reverberated, one click out.

bir başka tık ile yansıdı.

And it turns out that as you look

Olaya baktığınızda

at the postmortem of this event,

görülüyor ki,

you have at one moment

bir an

perfectly working YouTube.

YouTube gayet düzgün çalışıyor.

Then, at moment number two,

Bir sonraki an,

you have the fake announcement go out.

sahte bildiri yayılıyor.

And within two minutes,

Ve iki dakika içerisinde,

it reverberates around

etraft yansıyor

and YouTube is blocked everywhere in the world.

ve YouTube tüm dünyada bloklanıyor.

If you were sitting in Oxford, England, trying to get to YouTube,

Oxford, İngiltere'de oturup YouTube'a girmeye çalışıyorsanız,

your packets were going to Pakistan

veri paketleriniz Pakistan'a gidiyordu

and they weren't coming back.

ve geri dönmüyordu.

Now just think about that.

Şimdi sadece bunu düşünün.

One of the most popular websites in the world,

Dünyanın en popüler internet sitelerinden biri,

run by the most powerful company in the world,

dünyanın en popüler internet sitelerinden biri

and there was nothing that YouTube or Google

ve ne YouTube'un ne de Google'ın

were particularly privileged to do about it.

yapabileceği birşey yoktu.

And yet, somehow, within about two hours,

Ama nasılda, birkaç saat içerisinde

the problem was fixed.

sorun giderilmişti.

How did this happen?

Peki, bu nasıl oldu?

Well, for a big clue, we turn to NANOG.

Büyük bir ipucu için KAAOG'a (NANOG) dönüyoruz,

The North American Network Operators Group,

Kuzey America Ağ Operasyon Grubu

a group of people who,

Dışarıda

on a beautiful day outside,

güzel bir gün varken

enter into a windowless room,

kendi terminallerinde

at their terminals

penceresiz bir odaya girip

reading email and messages

bunun gibi sabit orantıda

in fixed proportion font, like this,

e-postaları ve mesajları okuyan

and they talk about networks.

ve ağları hakkında konuşan bir grup insan.

And some of them are mid-level employees at Internet service providers

Ve bazıları dünyanın dört bir yanında ki

around the world.

İnternet hizmet sağlayıcılarında orta-düzey çalışanlar.

And here is the message where one of them says,

Ve işte orada mesajlardan biri şöyle diyordu,

"Looks like we've got a live one. We have a hijacking of YouTube!

"Görünen o ki bir sorunumuz var. YouTube gasp ediliyor.

This is not a drill. It's not just the cluelessness

Bu bir tatbikat değil. Bu YouTube mühendislerinin

of YouTube engineers. I promise.

şaşkınlığı da değil. Gerçekten.

Something is up in Pakistan."

Pakistan'da birşeyler oluyor."

And they came together to help find the problem and fix it.

Ve sorunun ne olduğunu bulmak ve çözmeye yardım etmek için bir araya geldiler.

So it's kind of like if your house catches on fire.

Yani bu biraz evinizde yangın çıkması gibi.

The bad news is there is no fire brigade.

Kötü haber, itfaiye ekibi yok.

The good news is random people apparate from nowhere,

İyi haber, nereden geldiği belli olmayan rastgele insanlar

put out the fire and leave without expecting payment or praise.

bir teşekkür veya ödeme beklemeden, yangını söndürüyor.

(Applause)

Alkışlamalar

I was trying to think of the right model to describe

Ben de bilgisayar delisi yabancıların

this form of random acts of kindness

yaptığı rastgele iyilikleri tanımlayan

by geeky strangers.

doğru modeli bulmaya çalışıyordum.

(Laughter)

Gülüşmeler

You know, it's just like the hail goes out

Bilirsiniz, yardım çağırırsınız

and people are ready to help.

ve insanlar destek vermek için hazırdır.

And it turns out this model is everywhere, once you start looking for it.

Ve aramaya başlarsınız bu modelin her yerde olduğunu görebilirsiniz.

Example number two: Wikipedia.

İki numaralı örnek: Wikipedia

If a man named Jimbo came up to you in 2001

2001'de Jimbo adlı biri sizi gelip

and said, "I've got a great idea! We start with seven articles

"Benim bir fikrim var! Herkesin, herhangi bir zamanda

that anybody can edit anything, at any time,

düzenleyebileceği 7 makale ile başlayalım

and we'll get a great encyclopedia! Eh?"

ve kocaman bir ansiklopedimiz olsun! Ne dersin?" deseydi

Right. Dumbest idea ever.

Doğru. Gelmiş geçmiş en saçma fikir.

(Laughter)

Gülüşmeler

In fact, Wikipedia is an idea so profoundly stupid

Nitekim, Wikipedia o kadar saçma bir fikir ki

that even Jimbo never had it.

Jimbo'nun bile aklına gelmemişti.

Jimbo's idea was for Nupedia.

Jimbo'nun fikri Nupedia idi.

It was going to be totally traditional. He would pay people money

Tamamen geleneksel olacaktı.

because he was feeling like a good guy,

İyi bir adam olduğu için

and the money would go to the people

insanlara makaleleri yazmaları için

and they would write the articles.

para ödeyecekti.

The wiki was introduced

Wiki, diğer insanlar

so others could make suggestions on edits --

düzenlemeler ile ilgili önerilerde bulunabilsin diye

as almost an afterthought, a back room.

sonradan akla gelen bir fikir, bir arka oda olarak ortaya çıkmıştı.

And then it turns out the back room grew

Sonradan arka oda büyüdü

to encompass the entire project.

ve tüm projeyi kuşattı.

And today, Wikipedia is so ubiquitous

Ve bugün, Wikipedia o kadar yaygın ki

that you can now find it on Chinese restaurant menus.

Çin restorantlarının menülerin de bile rastlayabiliyorsunuz.

(Laughter)

Gülüşmeler

I am not making this up.

Bunu ben uydurmuyorum.

(Laughter)

Gülüşmeler

I have a theory I can explain later.

Daha sonra açıklayacağım bir teorim var.

Suffice it to say for now that I prefer my Wikipedia

Şimdilik Wikipedia'mı tavada ve tatlı kırmızı biberli

stir-fried with pimentos.

tercih ettiğimi söylemem yeterli olacaktır.

(Laughter)

Gülüşmeler

But now, Wikipedia doesn't just spontaneously work.

Ama şimdi, Wikipedia kendiliğinden işlemiyor.

How does it really work? It turns out

Peki gerçekte nasıl işliyor? Görünen o ki

there is a back room that is kind of windowless,

mecazi anlamda penceresiz bir arka

metaphorically speaking.

oda var.

And there are a bunch of people who, on a sunny day,

Güneşli bir günde, bir grup insan

would rather be inside

penceresiz odada oturup

and monitoring this, the administrator's notice board,

kendisi de düzenlenebilen bir wiki olan

itself a wiki page that anyone can edit.

yönetici panelini gözlemliyor.

And you just bring your problems to the page.

Ve siz de sorunlarınızı bu sayfaya yazıyorsunuz.

It's reminiscent of the description of history

Bu tarih için söylenen "felaket felaket üstüne"

as "one damn thing after another," right?

söylemini hatırlatıyor.

Number one: "Tendentious editing by user Andyvphil."

Bir numara: "Andyvphil adlı kullanıcı tarafından taraflı yorum girilmiş"

Apologies, Andyvphil, if you're here today.

Eğer, bugün buradaysan özür dilerim Andyvphill.

I'm not taking sides.

Ben taraf tutmuyorum.

"Anon attacking me for reverting."

"Anon yaptığım değişikliklerden ötürü bana saldırıyor."

Here is my favorite: "A long story."

İşte bu benim favorim: "Uzun bir hikaye."

(Laughter)

Gülüşmeler

It turns out there are more people checking this page for problems

Görünen o ki, bu sayfayı şikayette bulunmak için kullanan insanlardan çok

and wanting to solve them

bu sorunları görmek ve düzeltilmelerine yardım etmek isteyen insanlar

than there are problems arising on the page.

ziyaret ediyor.

And that's what keeps Wikipedia afloat.

Ve Wikipedia'yı ayakta tutan şey de bu.

At all times, Wikipedia is approximately

Herhangi bir zamanda Wikipedia

45 minutes away from utter destruction. Right?

mutlak yıkımdan yaklaşık 45 dakika uzakta. Sizce de öyle değil mi?

There are spambots crawling it, trying to turn every article

İçindeki her bir makaleyi bir Rolex saat reklamına çevirmeye çalışan

into an ad for a Rolex watch.

spam botları geziyor.

(Laughter)

Gülüşmeler

It's this thin geeky line

İşte bu ince bilgisayar delisi insanların çizdiği çizgi

that keeps it going.

onu ayakta tutuyor.

Not because it's a job,

Görev olduğu için değil,

not because it's a career,

kariyer için değil,

but because it's a calling.

ama içten gelen bir çağrı olduğu için.

It's something they feel impelled to do

Değer verdikleri için yapmaları

because they care about it.

gerektiğini hissediyorlar.

They even gather together in such groups

Hatta sadece sayfaları temizlemek için

as the Counter-Vandalism Unit --

"Vandalizm Karşıtı Ünite",

"Civility, Maturity, Responsibility" --

"Kibarlık, Olgunluk, Sorumluluk"

to just clean up the pages.

gibi gruplar oluşturuyorlar.

It does make you wonder if there were, for instance,

İnsan merak ediyor,

a massive, extremely popular Star Trek convention one weekend,

bir hafta sonu muazzam bir Star Trek toplantısı yapılacak olsa

who would be minding the store?

dükkana kim bakacak?

(Laughter)

Gülüşmeler

So what we see --

Görüyoruz ki

(Laughter)

Gülüşmeler

what we see in this phenomenon

Bu fenomende gördüğümüz

is something that the crazed, late traffic engineer

Hollanda'dan çılgın bir trafik mühendisi olan Hans Monderman'ın

Hans Monderman discovered in the Netherlands,

Güney Kensington'da ortaya çıkardığı şudur;

and here in South Kensington, that sometimes

Dış kuralları ve işaretleri ve diğer herşeyi kaldırdığınızda

if you remove some of the external rules and signs and everything else,

insanların kendi kendilerine

you can actually end up

işlev gerçekleştirdiği

with a safer environment in which people can function,

ve birbirleriyle daha insani bir etkileşime girdikleri

and one in which they are more human with each other.

daha güvenli bir ortam elde edebilirsiniz.

They're realizing that they

Yaptıkları şeylerin sorumluluğunu

have to take responsibility for what they do.

almaları gerektiğinin farkına varıyorlar.

And Wikipedia has embraced this.

Ve Wikipedia da bunu benimsedi.

Some of you may remember Star Wars Kid,

Bazılarınız Star Wars Kid videosunu hatırlayacaktır.

the poor teenager who filmed himself with a golf ball retriever,

Golf topu toplayıcısını ışın kılıcı olarak kullanırken kendini

acting as if it were a light saber.

filme çekmişti.

The film, without his permission or even knowledge at first,

Film, çocuğun izni olmadan, hatta haberi bile olmadan,

found its way onto the Internet.

İnternet'e düşmüştü.

Hugely viral video. Extremely popular.

Muazzam derecede viral bir video. Çok popüler.

Totally mortifying to him.

Çocuk için tamamen utanç verici.

Now, it being encyclopedic and all,

Ansiklopedik bir durum olmasından dolayı,

Wikipedia had to do an article about Star Wars Kid.

Wikipedia'nın Star Wars Kid ile ilgli bir makale yazması gerekiyordu.

Every article on Wikipedia has a corresponding discussion page,

Wikipedia'da her makaleye karşılık gelen bir tartışma sayfası var.

and on the discussion page

Ve bu tartışma sayfasında

they had extensive argument among the Wikipedians

Wikipediacılar arasında makalede

as to whether to have his real name

çocuğun gerçek adının verilip verilmemesi ile ilgili

featured in the article.

kapsamlı bir tartışma çıktı

You could see arguments on both sides.

Her iki tarafı da destekleyen yazıları bulabilirsiniz.

Here is just a snapshot of some of them.

Burada bir kısmını görüyorsunuz.

They eventually decided --

Sonunda,

not unanimously by any means --

hiçbir şekilde oy birliği olmadan,

not to include his real name,

neredeyse tüm medya çocuğun gerçek adını verirken onlar

despite the fact that nearly all media reports did.

vermemeye karar verdi.

They just didn't think it was the right thing to do.

Yapılması gereken dopru davranışın bu olmadığını düşündüler.

It was an act of kindness.

Bu bir iyilik hareketiydi.

And to this day, the page for Star Wars Kid

Ve bugüne kadar, Star Wars Kid sayfasının en tepesinde

has a warning right at the top

çocuğun gerçek adının kullanılmayacağı ile ilgili

that says you are not to put his real name on the page.

bir uyarı var.

If you do, it will be removed immediately,

Eğer kullanırsanız anında kaldırılacaktır.

removed by people who may have disagreed with the original decision,

Hem de belki esas kararla uyuşmamış olabilecek kişiler tarafından

but respect the outcome

sonuca saygı gösterdikleri ve

and work to make it stay

öyle kalması için çalışacakları için

because they believe in something bigger than their own opinion.

çünkü onlar kendi görüşlerinden daha büyük birşeye inanıyorlar.

As a lawyer, I've got to say these guys are inventing the law

Bir avukat olarak söylemeliyim ki, bu insanlar yasayı,

and stare decisis and stuff like that as they go along.

ve yerleşik kararları icat ediyorlar.

Now, this isn't just limited to Wikipedia.

Şimdi, bu sadece Wikipedia ile sınırlı değil.

We see it on blogs all over the place.

Bunu bloglarda da görüyoruz.

I mean, this is a 2005 Business Week cover.

Bu bir 2005 Business Week kapağı.

Wow. Blogs are going to change your business.

Vay. Bloglar işletmenizi değiştirecek.

I know they look silly. And sure they look silly.

Biliyorum saçm gözüküyorlar. Ve kesinlikle saçma gözüküyorlar.

They start off on all sorts of goofy projects.

Her türlü saçma projelerden çıkıyorlar.

This is my favorite goofy blog:

Bu en favori saçma blog örneğim:

Catsthatlooklikehitler.com.

Hitler gibi gözüken kediler

(Laughter)

Güleşmeler

You send in a picture of your cat

Hitler'e benzeyen kedinizin

if it looks like Hitler.

bir fotoğrafını gönderiyorsunuz.

(Laughter)

Gülüşmeler

Yeah, I know. Number four, it's like, can you imagine

Evet, bence de. 4 numaralı kedi

coming home to that cat everyday?

Hergün eve bu kediye geldiğinizi düşünebiliyor musunuz?

(Laughter)

Gülüşmeler

But then, you can see the same kind of whimsy

Ama, benzer muzipliğin insanlara

applied to people.

uygulandığını da görüyorsunuz.

So this is a blog devoted to unfortunate portraiture.

Bu talihsiz portrelere adanmış bir blog.

This one says, "Bucolic meadow with split-rail fence.

Bu "Çit ile ayrılmış Bucolic çayır" fotoğrafı.

Is that an animal carcass behind her?"

Kadının arkasındaki bir hayvan cesedi mi yoksa?

(Laughter)

Gülüşmeler

You're like, "You know? I think that's an animal carcass

Galiba, kadının arkasındaki

behind her."

bir hayvan cesedi.

And it's one after the other.

Ve her biri diğerinden daha talihsiz.

But then you hit this one. Image removed at request of owner.

Sonra buna rastlıyorsunuz. Fotoğraf, sahibinin isteği üzerine kaldırılmıştır.

That's it. Image removed at request of owner.

İşte bu. Fotoğraf, sahibinin isteği üzerine kaldırılmıştır.

It turns out that somebody lampooned here

Görünen o ki, biri siteyi yapan alaycı kişiye

wrote to the snarky guy that does the site,

yasal bir tehdit olmadan, bir ödeme yapmayı teklif etmeden

not with a legal threat, not with an offer of payment,

ama sadece "Lütfen fotoğrafı kaldırır mısın?"

but just said, "Hey, would you mind?"

demiş.

The person said, "No, that's fine."

Alaycı kişi "Peki, sorun değil." demiş.

I believe we can build architectures online

İnanıyorum ki, öyle online mimariler inşa edebiliriz ki,

to make such human requests

bunun gibi insani talepleri

that much easier to do,

yerine getirmeyi kolay kılar

to make it possible for all of us to see

böylelikle görürüz ki

that the data we encounter online

karşılaştığımız online veriler

is just stuff on which to click and paste and copy and forward

tıklayıp, kopyalayıp, yapıştırıp, başkalarına gönderdiğimiz bu veriler

that actually represents human emotion

aslında insani duyguları temsil ediyorlar.

and endeavor and impact,

Gayret ederek ve etki ederek

and to be able to have an ethical moment

etik bir an yaşayarak

where we decide how we want to treat it.

nasıl davranacağımıza karar verebiliriz.

I even think it can go into the real world.

Hatta ben bunun gerçek dünyada da olabileceğine inanıyorum.

We can end up, as we get in a world with more censors --

her yerde sizi filme alan, belki de bunu İnternete yükleyen

everywhere there is something filming you, maybe putting it online --

her geçen gün daha fazla sansürün olduğu bir dünyada yaşıyoruz

to be able to have a little clip you could wear

"Biliyorum, ama yapmamayı tercih ediyorum" yazan

that says, "You know, I'd rather not."

bir yaka kartı takabilirsiniz.

And then have technology

Ve teknolojiye sahipsiniz

that the person taking the photo will know later,

fotoğrafı çekilen o kişi daha sonra bilecektir ki

this person requested to be contacted

onun rızası olmadan

before this goes anywhere big,

bu fotoğraf ses getiren bir yerlere

if you don't mind.

düşmeyecektir.

And that person taking the photo can make a decision

Ve fotoğrafı çeken kişi

about how and whether to respect it.

ne yapacağına ve buna saygı gösterip göstermeyeceğine karra verecektir.

In the real world, we see filtering of this sort

Gerçek hayatta buna benzer filtrelemelerin

taking place in Pakistan.

Pakistan'da gerçekleştiğini görüyoruz.

And we now have means that we can build, like this system,

Ve artık bu sistem gibi insanların böyle filtrelemelerle karşılaştıklarında

so that people can report the filtering as they encounter it.

bildirebilecekleri sistemler inşa edebiliriz.

And it's no longer just a "I don't know. I couldn't get there. I guess I'll move on,"

Ve artık "Bilmiyorum. O sayfaya ulaşamıyorum. Herhalde yoluma devam ederim."

but suddenly a collective consciousness

şeklinde işlemiyor ama aniden bir kolektif bilinç

about what is blocked and censored

neyi engellendiğini ve sansürlendiğini

where online.

buluyor.

In fact, talk about technology imitating life

Hatta, teknolojinn hayatı imite etmesinden bahsedecek olursak,

imitating tech, or maybe it's the other way around.

daha çok hayat teknolojiyi imite ediyor.

An NYU researcher here took little cardboard robots

Bir NYU (New York Üniversitesi) araştırma görevlisi

with smiley faces on them,

üzerinde gülen suratlar ve gitmek istediği

and a motor that just drove them forward

yeri yazan bayraklar olan

and a flag sticking out the back

karton robotları

with a desired destination.

bir motora bindirip etrafta dolaştırdı

It said, "Can you help me get there?"

Üzerinde "Oraya gitmeme yardımcı olabilir misiniz?" yazıyordu.

Released it on the streets of Manhattan.

Bu robotları Manhattan sokaklarında gezdirdi.

(Laughter)

Gülüşmeler

They'll fund anything these days.

Bugünlerde herşeyi finanse ediyorlar.

Here is the chart of over 43 people

Burada 43 kişinin yardımıyla

helping to steer the robot that could not steer

robotun Washington Square Park'ın bir köşesinden

and get it on its way, from one corner

diğer bir köşesine gitmeyi

from one corner of Washington Square Park

başardığınız gösteren

to another.

bir harita var.

That leads to example number three: hitchhiking.

Bu bizi üç numaralı örneğimize getiriyor: otostop çekmek.

I'm not so sure hitchhiking is dead.

Ben otostop çekmenin öldüğünden emin değilim.

Why? There is the Craigslist rideshare board.

Neden mi? İşte burada Craiglist yolculuk paylaşım panosu.

If it were called the Craigslist hitchhiking board,

Eğer adı Craigslist otostop panosu olsaydı

tumbleweeds would be blowing through it.

hiç kimse kullanmazdı, ıssız bir adaya benzerdi.

But it's the rideshare board, and it's basically the same thing.

Ama bu yolculuk paylaşım panosu ve aslında aynı şey.

Now why are people using it?

Peki neden insanlar kullanıyor bunu?

I don't know. Maybe they think that, uh, killers don't plan ahead?

Bilmiyorum. Belki, katillerin önceden plan yapmadığını düşünüyorlardır??

(Laughter)

Gülüşmeler

No. I think the actual answer is

Hayır. Asıl cevap şu;

that once you reframe it,

bir kere yeniden düzenlerseniz

once you get out of one set of stale expectations

zamanını doldurmuş, pas tutmuş

from a failed project that had its day,

bayat beklentilerin

but now, for whatever reason, is tarnished,

dışına çıkarsanız

you can actually rekindle the kind of human kindness and sharing

Craigslist'in temsil ettiği insani nezaket ve paylaşımı

that something like this on Craigslist represents.

canlandırabilirsiniz.

And then you can highlight it

Daha sonra

into something like,

CouchSurfing.org gibi birşeyle renklendirebilirsiniz.

yes, CouchSurfing.org.

CouchSurfing; uzaklara giden insanların

CouchSurfing: one guy's idea

o uzaklarda yaşayan

to, at last, put together people who are going somewhere far away

ve koltuklarında yabancıların uyumasından hoşlanan

and would like to sleep on a stranger's couch for free,

o yabancıların

with people who live far away,

koltuklarında bedavaya uyumalarını

and would like someone they don't know to sleep on their couch for free.

sağlayan bir fikir.

It's a brilliant idea.

Bu çok parlak bir fikir.

It's a bee that, yes, flies.

Bu o uçan bal arısı işte.

Amazing how many successful couch surfings there have been.

Ne kadar çok başarılı koltuk paylaşımı olduğunu görmek hayret verici.

And if you're wondering, no, there have been no known fatalities

Ve eğer merak ediyorsanız, hayır, CouchSurfing yüzünden

associated with CouchSurfing.

hiç kimse ölmemiş

Although, to be sure, the reputation system, at the moment,

Gerçi, emin olmak için, mevcut repütasyon sistemine bakalım;

works that you leave your report after the couch surfing experience,

koltuk paylaşım deneyiminizin ardından yourmlarınızı yazıyorsunuz.

so there may be some selection bias there.

Yani biraz seçim yanlılığı olabilir.

(Laughter)

Gülüşmeler

So, my urging, my thought,

Kanımca,

is that the Internet isn't just a pile of information.

İnternet sadece bir bilgi öbeğinden ibaret değil.

It's not a noun. It's a verb.

İnternet bir isim değil. O bir fiil.

And when you go on it,

Ve İnterneti kullandığınızda

if you listen and see carefully and closely enough,

eğer yeterince yakından ve dikkatlice

what you will discover

dinleyip izlerseniz

is that that information

bilginin size birşeyler söylediğini

is saying something to you.

keşfedeceksiniz.

What it's saying to you is what we heard yesterday,

Bilginin size söylediği dün Demonsthenes'ten

Demosthenes was saying to us.

duyduklarınız ile aynı.

It's saying, "Let's march." Thank you very much.

"Haydi yürüyelim" diyor. Çok teşekkürler.

(Applause)

Alkış