Jonathan Zittrain: The Web as random acts of kindness

Translator: Vy Trần Reviewer: Trang Nguyen Phuong

My name is Jonathan Zittrain,

Tôi là Jonathan Zittrain,

and in my recent work I've been a bit of a pessimist.

và tôi có vài cái nghiên cứu gần đây không khả quan cho lắm

So I thought this morning I would try to be the optimist,

mà tôi nghĩ, sáng nay tôi sẽ cố gắng lạc quan hơn

and give reason to hope

và cho các bạn lí do để hi vọng

for the future of the Internet

vào tương lai của internet

by drawing upon its present.

dựa sự hiện diện của nó.

Ngày nay, dường như người ta không hi vọng nhiều như trước.

Now, it may seem like there is less hope today than there was before.

People are less kind. There is less trust around.

Người ta bớt tốt bụng còn niềm tin thì ngày càng vơi dần

I don't know. As a simple example,

Ý tôi là...Tôi không biết nữa Một ví dụ đơn giản,

we could run a test here.

ta có thể làm khảo sát ở đây.

How many people have ever hitchhiked?

Bao nhiêu người đã từng đi quá giang?

I know. How many people have hitchhiked

Biết mà..

Bao nhiêu người đã đi quá giang trong 10 năm trở lại đây?

within the past 10 years?

Right. So what has changed?

Được rồi

Vậy thì điều gì đã thay đổi?

It's not better public transportation.

Không phải do phương tiện công cộng xịn hơn đâu

So that's one reason to think that we might be

Nên, đó là một lí do để nghĩ rằng

declensionists, going in the wrong direction.

có thể mình đang nghĩ sai hướng

But I want to give you three examples

Nhưng tôi muốn đưa ra 3 ví dụ

to try to say that the trend line

để chỉ ra rằng xu thế hiện nay

is in fact in the other direction,

thật ra đang đi theo chiều hướng khác...

and it's the Internet helping it along.

...với sự hỗ trợ của Internet.

So example number one: the Internet itself.

Ví dụ thứ nhất: bản chất của Internet

These are three of the founders of the Internet.

Đây là 3 người sáng lập Internet

They were actually high school classmates together

Vốn dĩ họ là bạn cùng lớp

at the same high school in suburban Los Angles in the 1960s.

học cùng trường trung học ở ngoại ô Los Angeles..

vào những năm 1960.

You might have had a French club or a Debate club.

Các bạn có câu lạc bộ tiếng Pháp hay câu lạc bộ tranh luận gì gì

They had a "Let's build a global network" club,

còn họ có CLB "Tạo mạng lưới toàn cầu"

and it worked out very well.

Có vẻ nó hoạt động khá là ổn.

They are pictured here for their 25th anniversary

Tấm hình ở đây được chụp vào dịp kỉ niệm 25 năm

Newsweek retrospective on the Internet.

xuất bản tạp chí Newsweeks trên Internet.

And as you can tell,

Và bạn có thể nói rằng,

they are basically goof balls.

nhìn họ chẳng khác gì những tên ngốc.

They had one great limitation

Họ có một hạn chế rất lớn

and one great freedom

và sự tự do cũng rộng không kém

as they tried to conceive of a global network.

khi cố gắng hình dung ra một mạng lưới toàn cầu.

The limitation was that they didn't have any money.

Hạn chế của họ là tài chính.

Không có một số vốn cụ thể nào để đầu tư

No particular amount of capital to invest,

cho một mạng lưới vật lý.

of the sort that for a physical network

you might need for trucks and people

Bạn sẽ cần xe tải, nhân viên

and a hub to move packages around overnight.

và một trung tâm để vận chuyển hàng hóa thâu đêm.

They had none of that.

Họ chẳng có gì cả.

But they had an amazing freedom,

Nhưng họ lại có một sự tự do đáng kinh ngạc

which was they didn't have to make any money from it.

đó là không có áp lực phải kiếm tiền từ nó.

The Internet has no business plan, never did.

Internet không và chưa bao giờ có một kế hoạch kinh doanh cụ thế.

No CEO,

Không có CEO,

no firm responsible, singly, for building it.

không công ty riêng rẽ nào mang trách nhiệm xây dựng nó.

Instead, it's folks getting together

Mà thay vào đó là những con người tập hợp lại với nhau

to do something for fun,

để làm điều gì đó vì sở thích

rather than because they were told to,

hơn là vì họ bị bắt phải làm thế

or because they were expecting to make a mint off of it.

hay vì họ hi vọng sẽ kiếm thật nhiều tiền từ nó.

That ethos led to a network architecture,

Đặc thù đó dẫn đến một mô hình mạng,

a structure that was unlike

một kết cấu hoàn toàn không giống

other digital networks then or since.

với những mạng kĩ thuật số trước đó hay trở về sau.

So unusual, in fact,

Một điều kì lạ là trong thực tế

that it was said that it's not clear the Internet could work.

mọi người không rõ liệu Internet có thể vận hành được hay không

As late as 1992, IBM was known to say

Cuối năm 1992, ai cũng biết IBM phát biểu rằng

you couldn't possibly build a corporate network

"Không thể xây dựng một mạng lưới công ty

using Internet Protocol.

bằng cách sử dụng Internet Protocol."

And even some Internet engineers today say

Thậm chí hiện nay, những kĩ sư Internet cũng cho rằng

the whole thing is a pilot project and the jury is still out.

tất cả đều là những dự án thí điểm

và chẳng đi đến kết luận nào cả.

(Laughter)

That's why the mascot of Internet engineering,

Đó là lí do mà linh vật của công nghệ Internet, nếu có

if it had one, is said to be the bumblebee.

thì mọi người cho nên là con ong nghệ.

Because the fur-to-wingspan ratio of the bumblebee

Vì tỉ lệ lông so với độ sải cánh của chúng

is far too large for it to be able to fly.

quá lớn để chúng bay được.

And yet, mysteriously, somehow the bee flies.

Tuy nhiên bằng một cách bí ẩn nào đó mà loài ong vẫn có thể bay.

I'm pleased to say that, thanks to massive government funding,

Tôi rất vui khi nói rằng, nhờ khoản tài trợ to lớn của chính phủ,

about three years ago we finally figured out

khoảng 3 năm về trước mà ta cuối cùng cũng tìm ra

how bees fly.

cách con ong nó bay.

(Laughter)

It's very complicated, but it turns out they

Phức tạp lắm chứ tưởng,

nhưng hóa ra chỉ là do chúng đập cánh rất lẹ mà thôi.

flap their wings very quickly.

(Laughter)

So what is this bizarre architecture configuration

Vậy thì cấu hình kiến trúc kì quái này là cái gì

that makes the network sing and be so unusual?

mà lại có thể giúp Mạng trở nên độc nhất và khác biệt?

Well, to move data around

Để di chuyển dữ liệu từ nơi này đến nơi khác

from one place to another -- again, it's not like a package courier.

...nhắc lại, không phải giống với chuyển phát hàng hóa.

It's more like a mosh pit.

Mà là như một đám đông khiêng bạn lên

(Laughter)

Imagine, you being part of a network

Thử tưởng tượng, bạn là một phần của một mạng lưới

where, you're maybe at a sporting event,

nơi mà, có thể là ở một sự kiện thể thao

và bạn đang ngồi trong hàng như thế này,

and you're sitting in rows like this,

and somebody asks for a beer,

và đột nhiên ai đó yêu cầu một ly bia,

and it gets handed at the aisle.

và quầy bia được đặt ở lối đi.

And your neighborly duty

Và trọng trách của những người ngồi cạnh

is to pass the beer along,

là phải chuyền ly bia đi,

at risk to your own trousers,

chịu mạo hiểm chính cái quần tây của mình,

để đưa nó đến tay người đó.

to get it to the destination.

No one pays you to do this.

Không ai trả tiền để bạn làm việc đó cả

It's just part of your neighborly duty.

Chỉ là nghĩa vụ của một người ngồi cạnh

And, in a way, that's exactly how packets move around the Internet,

Ở khía cạnh nào đó, đó chính là cách các gói dữ liệu truyền đi trong Internet

sometimes in as many as 25 or 30 hops,

đôi khi chỉ trong vòng 25 đến 30 bước nhảy,

with the intervening entities

...với sự hỗ trợ của các yếu tố trung gian đưa dữ liệu đi khắp nơi

that are passing the data around

having no particular contractual or legal obligation

mà không có bất kì hợp đồng cụ thể hay nghĩa vụ pháp lý nào

to the original sender

đối với người gửi hay là người nhận.

or to the receiver.

Tất nhiên, khi được một đám đông khiêng đi

Now, of course, in a mosh pit it's hard to specify a destination.

thì khó mà biết được đích đến

You need a lot of trust,

Phải tin tưởng nhiều lắm đấy,

but it's not like, "I'm trying to get to Pensacola, please."

nhưng không phải kiểu như

"Vui lòng đưa tôi tới Pensacola".

So the Internet needs addressing and directions.

Vì vậy Internet cần sự định hướng.

It turns out there is no one overall map of the Internet.

Hóa ra, không có một tấm bản đồ tổng quan về Internet.

Instead, again, it is as if we are all sitting together in a theater,

Mà thay vào đó, một lần nữa, giống như chúng ta đang ngồi trong rạp hát

but we can only see amidst the fog

nhưng chỉ thấy giữa sương mù

the people immediately around us.

...những người ngồi cạnh ta lúc đó.

So what do we do to figure out who is where?

Vậy làm sao ta xác định ai đang ở đâu?

We turn to the person on the right,

Chúng ta quay sang người bên phải,

and we tell that person what we see on our left,

nói với người đó thứ chúng ta thấy bên trái,

and vice versa.

và ngược lại.

Họ cứ vô thức lặp lại hành động đó. Và trước khi bạn nhận ra,

And they can lather, rinse, repeat. And before you know it,

you have a general sense of where everything is.

bạn đã biết sơ về vị trí của mọi vật.

This is how Internet addressing and routing actually work.

Đây chính là cách định tuyến Internet hoạt động.

This is a system that relies on kindness and trust,

Đây là một hệ thống dựa trên lòng tốt và niềm tin,

which also makes it very delicate and vulnerable.

khiến nó trở nên rất mong manh, dễ vỡ.

In rare but striking instances,

Trong vài ví dụ hiếm hoi nhưng nổi bật,

a single lie told by just one entity

chỉ cần một lời nói dối từ một cá nhân

in this honeycomb

trong cái tổ ong này,

can lead to real trouble.

có thể dẫn tới rắc rối thật sự.

So, for example, last year,

Ví dụ, năm ngoái,

the government of Pakistan

chính phủ Pakistan

asked its Internet service providers there

yêu cầu những nhà cung cấp Internet ở đó

to prevent citizens of Pakistan from seeing YouTube.

ngăn không cho người dân dùng YouTube.

There was a video there that the government did not like

Có một video chính phủ không thích

and they wanted to make sure it was blocked.

nên họ muốn đảm bảo nó đã bị khóa.

This is a common occurrence. Governments everywhere

Đây là chuyện xảy ra như cơm bữa. Chính phủ các nước

are often trying to block

hay cố gắng ngăn chặn,

and filter and censor content on the Internet.

lọc và kiểm duyệt nội dung trên Internet.

Well this one ISP in Pakistan

Có một loại tên ở Pakistan là ISP

chose to effectuate the block for its subscribers

chọn cách là thực hiện ngăn chặn các thuê bao của nó

in a rather unusual way.

bằng một cách khá lạ đời.

It advertised --

Nó quảng cáo --

the way that you might be asked, if you were part of the Internet,

theo cách mà bạn có thể bị hỏi, nếu đã tham gia Internet,

to declare what you see near you -- it advertised

để xác nhận cái gì đang ở gần bạn. Nó quảng cáo rằng

that near it, in fact, it had suddenly awakened to find

gần đó, hóa ra nó vừa chợt nhận ra

that it was YouTube.

nó chính là Youtube

"That's right," it said, "I am YouTube."

Nó nói: "Đúng vậy, tôi là YouTube đây".

Which meant that packets of data

Có nghĩa là các gói dữ liệu

from subscribers going to YouTube

từ những người đăng ký trên YouTube

stopped at the ISP, since they thought they were already there,

bị chặn ở ISP, vì họ nghĩ chúng đã tồn tại rồi,

and the ISP threw them away unopened

và ISP ném chúng đi mà không mở ra

because the point was to block it.

vì mục đích của họ là chặn nó.

But it didn't stop there.

Nhưng không chỉ dừng lại ở đó.

You see, that announcement

Mọi người thấy đấy, thông báo đó

went one click out,

được đưa ra chỉ bằng một click,

which got reverberated, one click out.

và gây tiếng vang, cũng chỉ bằng một click.

And it turns out that as you look

Và hóa ra, như những gì bạn thấy sau khi sự kiện này kết thúc,

at the postmortem of this event,

you have at one moment

bạn đang có một khoảng thời gian tuyệt vời lướt YouTube.

perfectly working YouTube.

Then, at moment number two,

Và khoảnh khắc tiếp theo,

you have the fake announcement go out.

bạn nhận được một thông báo giả.

And within two minutes,

Và chỉ trong vòng 2 phút,

it reverberates around

nó đã lan đi khắp nơi

and YouTube is blocked everywhere in the world.

và YouTube khắp nơi trên thế giới bị khóa.

If you were sitting in Oxford, England, trying to get to YouTube,

Nếu bạn đang ngồi ở Oxford, Anh và cố truy cập Youtube

your packets were going to Pakistan

Gói dữ liệu bạn định truyền tới Pakistan

and they weren't coming back.

sẽ một đi không trở lại.

Now just think about that.

Hãy nghĩ về điều đó.

One of the most popular websites in the world,

Một trong những trang web phổ biến nhất thế giới,

run by the most powerful company in the world,

được điều hành bởi công ty quyền lực nhất,

and there was nothing that YouTube or Google

và chẳng có gì mà YouTube hay Google

were particularly privileged to do about it.

có đặc quyền can thiệp vào nó.

And yet, somehow, within about two hours,

Tuy nhiên, bằng cách nào đó trong vòng 2 tiếng đồng hồ,

the problem was fixed.

rắc rối đã được giải quyết.

How did this happen?

Nó đã xảy ra như thế nào?

Well, for a big clue, we turn to NANOG.

Ta chuyển sang một manh mối lớn: NANOG,

The North American Network Operators Group,

Cơ quan điều hành mạng Bắc Mỹ,

a group of people who,

Một nhóm người mà

on a beautiful day outside,

trong một ngày đẹp trời,

enter into a windowless room,

bước vào một căn phòng không có cửa sổ,

at their terminals

tại bàn làm việc của họ

reading email and messages

ngồi đọc email và tin nhắn

in fixed proportion font, like this,

theo một tỉ lệ font nhất định, như thế này

and they talk about networks.

và nói chuyện về mạng.

And some of them are mid-level employees at Internet service providers

Một số người là nhân viên tầm trung

từ những nhà cung cấp mạng trên thế giới

around the world.

And here is the message where one of them says,

Và đây là thông điệp từ một trong số họ

"Looks like we've got a live one. We have a hijacking of YouTube!

"Có vẻ như chúng ta có một vụ trực tiếp. Có một vụ cướp Youtube!

This is not a drill. It's not just the cluelessness

Không hề xuyên tạc. Đây không chỉ là sự thiếu căn cứ

of YouTube engineers. I promise.

của kỹ sư Youtube. Tôi hứa đấy

Something is up in Pakistan."

Có chuyện gì đó đang xảy ra ở Pakistan".

And they came together to help find the problem and fix it.

Và họ tập hợp lại để tìm ra vấn đề và giải quyết nó.

So it's kind of like if your house catches on fire.

Nó giống như khi nhà bị cháy.

The bad news is there is no fire brigade.

Tin xấu là không có đội chữa cháy.

The good news is random people apparate from nowhere,

Tin tốt là những người ngẫu nhiên từ đâu đến

put out the fire and leave without expecting payment or praise.

dập lửa giúp và rời đi mà chẳng cần đền đáp hay ca ngợi.

(Applause)

I was trying to think of the right model to describe

Tôi đã cố nghĩ đến một hình mẫu chính xác để miêu tả

this form of random acts of kindness

kiểu ngẫu nhiên làm việc tốt này

by geeky strangers.

bởi những người lạ khó hiểu.

(Laughter)

You know, it's just like the hail goes out

Bạn biết đấy, chỉ cần một tiếng kêu cứu,

and people are ready to help.

mọi người sẽ sẵn sàng ra tay giúp đỡ.

And it turns out this model is everywhere, once you start looking for it.

Hóa ra, hình mẫu này có ở khắp mọi nơi, chỉ cần bạn tìm kiếm nó.

Example number two: Wikipedia.

Ví dụ thứ hai: Wikipedia.

If a man named Jimbo came up to you in 2001

Nếu một ông tên Jimbo đứng trước mặt bạn vào năm 2001 và nói

and said, "I've got a great idea! We start with seven articles

"Tôi có một ý tưởng tuyệt vời! Hãy bắt đầu với 7 bài báo

that anybody can edit anything, at any time,

mà ai cũng có thể sửa mọi thứ, mọi lúc

and we'll get a great encyclopedia! Eh?"

Và ta sẽ có một bách khoa thư thật đỉnh! Ha?"

Right. Dumbest idea ever.

Đúng vậy. Ý tưởng ngớ ngẩn nhất của mọi thời đại.

(Laughter)

In fact, Wikipedia is an idea so profoundly stupid

Thực tế, Wikipedia là một ý tưởng hết sức ngu ngốc

that even Jimbo never had it.

mà ngay cả Jumbo cũng chưa bao giờ nghĩ đến.

Jimbo's idea was for Nupedia.

Ý tưởng của Jumbo là về Nupedia.

It was going to be totally traditional. He would pay people money

Nó hoàn toàn truyền thống. Ông ấy sẽ trả tiền

because he was feeling like a good guy,

vì cảm thấy mình đang làm một việc tốt,

and the money would go to the people

tiền sẽ vào túi mọi người và họ sẽ viết những bài báo.

and they would write the articles.

The wiki was introduced

Wiki được giới thiệu

so others could make suggestions on edits --

để mọi người đều có thể góp ý, chỉnh sửa -- gần như là một sự vô dụng

as almost an afterthought, a back room.

một lỗ hổng đằng sau

And then it turns out the back room grew

Và cuối cùng lỗ hổng to ra

to encompass the entire project.

bao trùm toàn bộ dự án

And today, Wikipedia is so ubiquitous

Và ngày nay, Wikipedia đã trở nên cực kỳ phổ biến,

that you can now find it on Chinese restaurant menus.

tới nỗi mà bạn có thể thấy nó trong thực đơn của một nhà hàng Trung Quốc.

(Laughter)

I am not making this up.

Tôi không bịa đâu.

(Laughter)

I have a theory I can explain later.

Tôi có một giả thuyết mà tôi sẽ giải thích sau.

Suffice it to say for now that I prefer my Wikipedia

Không cần nói nhiều, bây giờ tôi chỉ muốn một phần Wikipedia chiên với pimento.

stir-fried with pimentos.

(Laughter)

But now, Wikipedia doesn't just spontaneously work.

Nhưng hiện nay, Wikipedia không hoạt động một cách tự phát

How does it really work? It turns out

Vậy nó hoạt động như thế nào? Hóa ra

there is a back room that is kind of windowless,

có một căn phòng kín, không có cửa sổ,

metaphorically speaking.

nói một cách ẩn dụ là như vậy.

And there are a bunch of people who, on a sunny day,

Có một nhóm người vào một ngày nắng đẹp như thế,

would rather be inside

chỉ muốn ở trong phòng

and monitoring this, the administrator's notice board,

và kiểm tra thông báo của người quản lý.

itself a wiki page that anyone can edit.

Bản chất của wiki là ai cũng có thể chỉnh sửa.

And you just bring your problems to the page.

Và bạn vừa mang rắc rối đến cho nó.

It's reminiscent of the description of history

Nó gợi nhớ đến những mô tả của lịch sử

as "one damn thing after another," right?

như "lại thêm một điều vớ vẩn nữa", phải không nào?

Number one: "Tendentious editing by user Andyvphil."

Thứ nhất: "Chỉnh sửa bởi Andyvphil"

Apologies, Andyvphil, if you're here today.

Xin lỗi Andyvphil nếu bạn có mặt ở đây.

I'm not taking sides.

Tôi đang nói khách quan nhé.

"Anon attacking me for reverting."

"Anon tấn công tôi để trở lại"

Phần ưa thích của tôi đây

Here is my favorite: "A long story."

"Một câu chuyện dài"

(Laughter)

It turns out there are more people checking this page for problems

Số người muốn tìm ra vấn đề của trang này

and wanting to solve them

và mong muốn khắc phục nó

nhiều hơn là những tồn tại trong trang.

than there are problems arising on the page.

And that's what keeps Wikipedia afloat.

Và đó là điều giúp Wikipedia thành công.

At all times, Wikipedia is approximately

Lúc nào Wikipedia cứ như chỉ còn 45 phút

45 minutes away from utter destruction. Right?

trước bờ vực hủy diệt ấy. Đúng không?

Có rất nhiều chương trình rác làm chậm nó,

There are spambots crawling it, trying to turn every article

biến các bài viết thành quảng cáo đồng hồ Rolex hết

into an ad for a Rolex watch.

(Laughter)

It's this thin geeky line

Chính ranh gới mỏng manh nhưng tuyệt vời này

that keeps it going.

khiến nó tiếp tục hoạt động.

Not because it's a job,

Không phải vì nó là một công việc,

not because it's a career,

không phải vì nó là sự nghiệp,

but because it's a calling.

mà vì nó là tiếng gọi.

It's something they feel impelled to do

Một điều gì đó họ cảm thấy buộc phải làm

because they care about it.

vì họ quan tâm tới nó.

They even gather together in such groups

Họ thậm chí còn tập hợp lại thành các nhóm

as the Counter-Vandalism Unit --

như là Ban chống bạo lực --

"Civility, Maturity, Responsibility" --

"Văn minh, Trưởng thành, Trách nhiệm" --

to just clean up the pages.

để làm sạch các trang web.

It does make you wonder if there were, for instance,

Chắc chắn các bạn sẽ thắc mắc,

nếu có một hội nghị-- Tôi không rõ,

a massive, extremely popular Star Trek convention one weekend,

một hội nghị lớn và cực nổi tiếng như là Star Trek, vào ngày cuối tuần

who would be minding the store?

thì ai sẽ trông cửa hàng đây?

(Laughter)

So what we see --

Nên những gì chúng ta thấy --

(Laughter)

what we see in this phenomenon

những gì chúng ta thấy từ hiện tượng này

is something that the crazed, late traffic engineer

chính là cái mà kỹ sư giao thông điên rồ quá cố

Hans Monderman discovered in the Netherlands,

Hans Monderman đã khám phá ra ở Hà Lan,

and here in South Kensington, that sometimes

và tại đây, Nam Kensington, đôi khi

if you remove some of the external rules and signs and everything else,

nếu bạn bỏ đi những luật lệ bên ngoài

biển báo và những thứ khác,

you can actually end up

thực ra bạn có thể chấm dứt

with a safer environment in which people can function,

một môi trường an toàn nơi mà mọi người có thể được thể hiện khả năng

and one in which they are more human with each other.

và một nơi mà con người đối tốt với nhau hơn

They're realizing that they

Họ nhận ra rằng phải nhận trách nhiệm

have to take responsibility for what they do.

với việc họ làm.

And Wikipedia has embraced this.

Và Wikipedia đã nắm bắt điều này.

Some of you may remember Star Wars Kid,

Vài người có thể còn nhớ Chiến Binh Vì Sao Nhí ,

the poor teenager who filmed himself with a golf ball retriever,

một thiếu niên tội nghiệp tự quay phim với một cây gậy chơi golf tự vệ,

acting as if it were a light saber.

diễn như thể nó là một thanh kiếm ánh sáng.

The film, without his permission or even knowledge at first,

Bộ phim, dù ban đầu không có sự cho phép của anh ta hay tri thức gì

found its way onto the Internet.

đã tìm được chỗ đứng trên Internet

Hugely viral video. Extremely popular.

Một video được mọi người truyền tay nhau. Cực kì nổi tiếng,

Totally mortifying to him.

hoàn toàn làm mất thể diện anh ta

Now, it being encyclopedic and all,

Giờ nó đã lên bách khoa toàn thư

và tất cả những gì Wiki phải làm là một bài viết về Chiến Binh Vì sao Nhí

Wikipedia had to do an article about Star Wars Kid.

Every article on Wikipedia has a corresponding discussion page,

Mỗi bài viết có một trang thảo luận tương ứng

and on the discussion page

Và mỗi trang như thế lại có cực kì nhiều lời tranh luận

they had extensive argument among the Wikipedians

giữa những người dùng Wiki xoay quanh việc anh ta có dùng tên thật trên bài báo không

as to whether to have his real name

featured in the article.

You could see arguments on both sides.

Các bạn có thể thấy đầy cả hai bên

Here is just a snapshot of some of them.

còn đây chỉ là một ảnh chụp một phần thôi

They eventually decided --

Sau cùng họ đã quyết định--

not unanimously by any means --

không phải bởi tất cả mọi người

not to include his real name,

rằng không thêm tên thật của anh ta

despite the fact that nearly all media reports did.

cho dù phần lớn các bài báo cáo đều làm điều này.

They just didn't think it was the right thing to do.

Họ đã không nghĩ đây là điều nên làm

It was an act of kindness.

Đây là hành động nhân từ

And to this day, the page for Star Wars Kid

Và đến hôm nay, cái trang cho Chiến binh Vì sao Nhí

has a warning right at the top

đã có một cảnh báo lớn ngay trên tiêu đề

that says you are not to put his real name on the page.

rằng bạn không được đề tên anh ấy trên trang.

If you do, it will be removed immediately,

Nếu làm thế, nó sẽ bị xóa ngay lập tức,

removed by people who may have disagreed with the original decision,

bởi những người không đồng ý với quyết định ban đầu,

but respect the outcome

nhưng lại tôn trọng thành quả

and work to make it stay

và hành động để giữ nó lại

vì họ tin vào cái gì đó lớn hơn quan điểm của mình.

because they believe in something bigger than their own opinion.

As a lawyer, I've got to say these guys are inventing the law

Là luật sư, tôi phải nói rằng

mấy người này đang "phát minh" luật lệ

and stare decisis and stuff like that as they go along.

tiền lệ pháp và những thứ đại loại thế

khi họ tiến hành thông qua.

Now, this isn't just limited to Wikipedia.

Đó không chỉ là hạn chế với Wikipedia.

We see it on blogs all over the place.

Chúng ta thấy nó trên các blog ở khắp nơi.

I mean, this is a 2005 Business Week cover.

Ý tôi là, đây là ảnh bìa của tờ Business Week năm 2005.

Wow. Blogs are going to change your business.

Blog mà sẽ thay đổi sự nghiệp của bạn luôn

I know they look silly. And sure they look silly.

Tôi biết nghe rất ngớ ngẩn. Chắc chắn là như vậy.

They start off on all sorts of goofy projects.

Họ bắt đầu bằng tất cả thể loại dự án rất buồn cười.

This is my favorite goofy blog:

Cái blog ngớ ngẩn mà tôi thích đây

Catsthatlooklikehitler.com.

Catsthatlooklikehitler.com.

(Laughter)

You send in a picture of your cat

Bạn chỉ cần gửi hình của chú mèo nhà bạn

nếu nhìn nó giống Hitler.

if it looks like Hitler.

(Laughter)

Yeah, I know. Number four, it's like, can you imagine

Tôi biết. Số 4, giống như là, bạn có thể hình dung ra

coming home to that cat everyday?

cảnh về nhà với con mèo đó mỗi ngày không?

(Laughter)

But then, you can see the same kind of whimsy

Nhưng sau đó, bạn có thể thấy sự bất thường tương tự

applied to people.

xảy đến với người.

So this is a blog devoted to unfortunate portraiture.

Đây là một blog về vẽ chân dung kì cục

This one says, "Bucolic meadow with split-rail fence.

Nó đề rằng: "Đồng cỏ thôn quê với rào phân cách đường sắt.

Is that an animal carcass behind her?"

Có phải xác con vật phía sau cô ấy không?"

(Laughter)

Bạn sẽ phản ứng kiểu, "Bạn biết không? Có xác một con vật

You're like, "You know? I think that's an animal carcass

behind her."

sau lưng cô ấy thật đấy!"

And it's one after the other.

Và cứ thế cứ thế tiếp tục.

But then you hit this one. Image removed at request of owner.

Nhưng sau đó bạn sẽ gặp điều này.

Hình ảnh đã bị xóa theo yêu cầu của người sở hữu.

That's it. Image removed at request of owner.

Chỉ thế thôi. Ảnh bị xóa theo ý của người sở hữu.

It turns out that somebody lampooned here

Vậy nghĩa là có ai đó đã chỉ trích ở đây,

wrote to the snarky guy that does the site,

viết cho anh chàng gàn dở nào đó quản lý trang web,

not with a legal threat, not with an offer of payment,

không phải một lời đe dọa hợp pháp hay đề nghị thanh toán,

but just said, "Hey, would you mind?"

mà chỉ nói: "Này, đó có phiền không?"

The person said, "No, that's fine."

Người kia nói, "Không sao."

I believe we can build architectures online

Tôi tin là chúng ta có thể xây dựng những mô hình trực tuyến

to make such human requests

để đáp ứng những yêu cầu như thế

that much easier to do,

Làm thế sẽ dễ dàng hơn

to make it possible for all of us to see

để ta có thể thấy những dữ liệu mà chúng ta gặp trực tuyến

that the data we encounter online

is just stuff on which to click and paste and copy and forward

chỉ bằng những cái nhấp chuột, dán, sao chép và di chuyển

that actually represents human emotion

nhưng lại có thể diễn tả cảm xúc của con người,

and endeavor and impact,

những nỗ lực và ảnh hưởng,

and to be able to have an ethical moment

và có thể có những giây phút đầy nhân văn

where we decide how we want to treat it.

nơi chúng ta quyết định ta muốn hành xử thế nào.

I even think it can go into the real world.

Thậm chí tôi còn nghĩ ta có thể ra thế giới thực

Chúng ta có thể kết thúc, vì ta đến với một nơi có nhiều sự kiểm soát hơn --

We can end up, as we get in a world with more censors --

everywhere there is something filming you, maybe putting it online --

mọi nơi đều có cái để quay phim bạn, sau đó có lẽ đăng lên mạng--

to be able to have a little clip you could wear

để có được một cái cặp tóc nhỏ

that says, "You know, I'd rather not."

có viết: "Bạn biết không, tôi không muốn thế"

And then have technology

Và sau đó sẽ có công nghệ

mà người chụp ảnh sẽ biết về nó sau.

that the person taking the photo will know later,

this person requested to be contacted

Người này sẽ yêu cầu liên lạc

before this goes anywhere big,

trước khi đi đến nơi nào đó lớn hơn

if you don't mind.

nếu như bạn không phiền.

And that person taking the photo can make a decision

Và người chụp tấm hình đó có thể quyết định

about how and whether to respect it.

về việc làm cách nào và liệu có nên tôn trọng nó hay không.

In the real world, we see filtering of this sort

Trong thực tế, chúng ta thấy những điều như vậy

taking place in Pakistan.

diễn ra ở Pakistan

And we now have means that we can build, like this system,

Ngày nay ta có đủ phương tiện cần thiết để xây dựng một hệ thống như thế này đây,

so that people can report the filtering as they encounter it.

nên mọi người có thể báo cáo các bộ lọc khi họ gặp phải nó.

And it's no longer just a "I don't know. I couldn't get there. I guess I'll move on,"

Sẽ không còn những câu kiểu

"Tôi không biết. Tôi không làm được. Tôi nghĩ mình sẽ tiến lên"

but suddenly a collective consciousness

mà đột nhiên nó trở thành ý thức tập thể

about what is blocked and censored

về những gì đã bị ngăn chặn và kiểm duyệt

where online.

ở trên mạng trực tuyến

In fact, talk about technology imitating life

Thật vậy, nói về công nghệ mô phỏng cuộc sống,

imitating tech, or maybe it's the other way around.

mô phỏng công nghệ cao, hay có thể là một cách khác.

An NYU researcher here took little cardboard robots

Một nhà nghiên cứu của NYU đã dùng những con robot các-tông nhỏ

with smiley faces on them,

với một khuôn mặt cười,

and a motor that just drove them forward

một động cơ kéo con robot đi,

and a flag sticking out the back

một lá cờ gắn trên lưng nó

with a desired destination.

ghi một địa điểm muốn đến

It said, "Can you help me get there?"

Rằng: 'Bạn có thể giúp tôi đến đó không?"

Released it on the streets of Manhattan.

Nó được đặt trên những con phố ở Manhattan.

(Laughter)

They'll fund anything these days.

Ngày nay, ta quyên góp gì cũng được mà.

Here is the chart of over 43 people

Đây là biểu đồ đường đi của hơn 43 người

helping to steer the robot that could not steer

đang giúp kéo con robot mù đường này đi

and get it on its way, from one corner

và giúp nó di chuyển, từ góc này,

from one corner of Washington Square Park

một góc Quảng trường Công viên Washington

to another.

đến góc khác.

That leads to example number three: hitchhiking.

Điều này dẫn đến ví dụ thứ 3: Đi nhờ.

I'm not so sure hitchhiking is dead.

Tôi không chắc đi nhờ có hết hay chưa.

Why? There is the Craigslist rideshare board.

Vì sao? Cói một cái gọi là Mục đi chung xe trên Craiglist.

If it were called the Craigslist hitchhiking board,

Nếu nó được gọi là mục quá giang Craglist,

tumbleweeds would be blowing through it.

nó sẽ vắng tanh như chùa bà đanh

But it's the rideshare board, and it's basically the same thing.

Nhưng nó là mục tin quá giang, về cơ bản đều giống nhau.

Now why are people using it?

Sao chúng ta mọi người lại sử dụng nó?

I don't know. Maybe they think that, uh, killers don't plan ahead?

Tôi không biết. Có lẽ họ nghĩ

những kẻ sát nhân chưa có kế hoạch trước chăng?

(Laughter)

No. I think the actual answer is

Không. Tôi nghĩ câu trả lời thật sự là

that once you reframe it,

một khi bạn điều chỉnh nó,

once you get out of one set of stale expectations

một khi bạn đã thoát ra khỏi những kỳ vọng trước đây

from a failed project that had its day,

từ những thất bại ngày ấy

but now, for whatever reason, is tarnished,

nhưng giờ, dù lí do là gì, nó cũng mờ đi ít nhiều

you can actually rekindle the kind of human kindness and sharing

bạn vẫn có thể nhen nhóm lại lòng tốt và sự sẻ chia của con người

that something like this on Craigslist represents.

mà một số thứ tương tự trên Craiglist đã thể hiện.

And then you can highlight it

Và bạn có thể làm nó nổi bật lên

into something like,

thành một thứ như--

yes, CouchSurfing.org.

Phải, là CouchSurfing.org

CouchSurfing: one guy's idea

CouchSurfing: ý tưởng của một người

để cuối cùng có thể tập hợp mọi người, những ai đang có ý định đi xa

to, at last, put together people who are going somewhere far away

and would like to sleep on a stranger's couch for free,

và được ngủ trên ghế bành nhà người lạ miễn phí,

with people who live far away,

cùng với những người xa nhà khác

and would like someone they don't know to sleep on their couch for free.

hay cũng muốn mời những người không quen biết ngủ trọ nhà mình miễn phí.

It's a brilliant idea.

Đó quả là một ý tưởng xuất sắc.

It's a bee that, yes, flies.

Đó chính là cách mà con ong bay.

Amazing how many successful couch surfings there have been.

Tuyệt vời biết bao khi có rất nhiều cơ hội ở trọ cho mọi người.

And if you're wondering, no, there have been no known fatalities

Nếu bạn đang băn khoăn thì không có cái chết nào

associated with CouchSurfing.

liên quan đến CouchSurfing.

Although, to be sure, the reputation system, at the moment,

Mặc dù, để chắc chắn, hệ thống uy tín ngày nay

works that you leave your report after the couch surfing experience,

hoạt động để bạn ghi lại những trải nghiệm khi ở nhờ,

so there may be some selection bias there.

thể nào cũng có một vài lựa chọn thiên vị ở đây cho coi

(Laughter)

So, my urging, my thought,

Vậy, thông điệp và quan điểm của tôi là

is that the Internet isn't just a pile of information.

Internet không chỉ là một đống thông tin

It's not a noun. It's a verb.

Đó không phải một danh từ. Nó là động từ

And when you go on it,

Khi bạn tiếp tục dùng nó,

if you listen and see carefully and closely enough,

nếu bạn lắng nghe và quan sát đủ kĩ, đủ gần,

what you will discover

bạn sẽ nhận ra rằng

is that that information

chính thông tin đó,

is saying something to you.

đang muốn truyền đạt gì đó với bạn

What it's saying to you is what we heard yesterday,

Những gì nó mách bảo bạn, chúng tôi đều đã nghe ngày trước

Demosthenes was saying to us.

Demosthenes đã nói với chúng tôi,

It's saying, "Let's march." Thank you very much.

rằng: "Hãy tiến lên"

Cảm ơn rất nhiều

(Applause)