Jonathan Zittrain: The Web as random acts of kindness

Translator: Gohar Khachatryan Reviewer: Arpiné Grigoryan

My name is Jonathan Zittrain,

Իմ անունը Ջոնաթան Զիթրեյն է,

and in my recent work I've been a bit of a pessimist.

և իմ վերջին աշխատանքում ես մի փոքր վատատես էի։

So I thought this morning I would try to be the optimist,

Այնպես որ, որոշեցի այս առավոտ փորձել լավատես լինել,

and give reason to hope

և հիմքեր տալ հուսալու

for the future of the Internet

ինտերնետի ապագայի համար

by drawing upon its present.

ելնելով ներկա իրավիճակից:

Now, it may seem like there is less hope today than there was before.

Կարող է թվալ, որ այսօր ավելի քիչ հույս կա քան երբևէ:

People are less kind. There is less trust around.

Մարդիկ պակաս բարի են: Ավելի ու ավելի քիչ վստահություն կա:

I don't know. As a simple example,

Չգիտեմ: Որպես օրինակ,

we could run a test here.

կարող ենք մի փորձ անել:

How many people have ever hitchhiked?

Ձեզանից քանի՞սն են երբևէ ավտոստոպով ճամփորդել։

I know. How many people have hitchhiked

Ձեզանից քանի՞սն են ավտոստոպով ճամփորդել

within the past 10 years?

վերջին 10 տարիների ընթացքում։

Right. So what has changed?

Տեսնում եք: Իսկ ի՞նչ է փոխվել:

It's not better public transportation.

Հանրային երթևեկությունն ավելի լավը չի դարձել:

So that's one reason to think that we might be

Դա պատճառ է մտածելու, որ միգուցե մենք

declensionists, going in the wrong direction.

սխալ ուղի ենք բռնել։

But I want to give you three examples

Բայց ես ցանկանում եմ երեք օրինակ բերել,

to try to say that the trend line

ցույց տալու համար, որ տենդենցը

is in fact in the other direction,

իրականում հակառակ ուղղությամբ է,

and it's the Internet helping it along.

և այդ գործում օգնում է ինտերնետը:

So example number one: the Internet itself.

Օրինակ համար մեկ՝ ինտերնետն ինքնին։

These are three of the founders of the Internet.

Ահա ինտերնետի երեք հիմնադիրները։

They were actually high school classmates together

Իրականում նրանք համադասարանցիներ են եղել

at the same high school in suburban Los Angles in the 1960s.

Լոս Անջելեսի արվարձաններից մեկի դպրոցում 1960-ականներին։

You might have had a French club or a Debate club.

Միգուցե դուք այցելել եք ֆրանսիական ակումբ կամ բանավեճերի ակումբ։

They had a "Let's build a global network" club,

Նրանք այցելում էին «Եկեք կառուցենք գլոբալ ցանց» ակումբ,

and it worked out very well.

և այն բավականին հաջողություն ունեցավ։

They are pictured here for their 25th anniversary

Այստեղ նրանք պատկերված են իրենց 25-րդ տարեդարձին

Newsweek retrospective on the Internet.

Newsweek ամսագրի համար, որը հետադարձ հայացքով անդրադառնում է ինտերնետին։

And as you can tell,

Ինչպես տեսնում եք

they are basically goof balls.

նրանք բավականին հիմար տեսք ունեն։

They had one great limitation

Նրանք ունեին մի մեծ սահմանափակում

and one great freedom

և մի մեծ ազատություն

as they tried to conceive of a global network.

երբ փորձում էին ստեղծել գլոբալ ցանց։

The limitation was that they didn't have any money.

Սահմանափակումն այն էր, որ նրանք գումար չունեին։

No particular amount of capital to invest,

Նրանք չունեին որևէ կապիտալ` ներդում անելու համար,

of the sort that for a physical network

այդպիսի ֆիզիկական ցանց կառուցելու համար

you might need for trucks and people

անհրաժեշտ են մեքենաներ և մարդիկ

and a hub to move packages around overnight.

ինչպես նաև պահուստ, ուր կարելի է գիշերվա ընթացքում տեղափոխել փաթեթեներ։

They had none of that.

Նրանք դրանցից որևէ մեկը չունեին։

But they had an amazing freedom,

Բայց նրանք զարմանալիորեն ազատ էին,

which was they didn't have to make any money from it.

քանի որ ստիպված չէին գումար վաստակել։

The Internet has no business plan, never did.

Ինտերնետը բիզնես պլան չուներ, և երբևէ չի ունեցել։

No CEO,

Չկար ոչ մի տնօրեն,

no firm responsible, singly, for building it.

կամ ձեռնարկություն, որն ամբողջությամբ պատասխանատու լիներ նրա կառուցման համար։

Instead, it's folks getting together

Ընդհակառակը. մարդիկ հավաքվել են

to do something for fun,

միասին մի բան անելու համար, հանուն զվարճանքի,

rather than because they were told to,

և ոչ թե որովհետև նրանց այդպես է ասվել,

or because they were expecting to make a mint off of it.

կամ որովհետև նրանք գումար էին ուզում վաստակել։

That ethos led to a network architecture,

Այդ դավանանքը ստեղծեց ցանցային ճարտարապետություն`

a structure that was unlike

մի համակարգ, որը տարբերվում էր

other digital networks then or since.

մինչ այդ և դրանից հետո գոյություն ունեցող թվային ցանցերից։

So unusual, in fact,

Իրականում այն այնքան տարօրինակ էր,

that it was said that it's not clear the Internet could work.

որ շատերն ասում էին, որ պարզ չէ արդյոք ինտերնետը կաշխատի թե ոչ։

As late as 1992, IBM was known to say

Նույնիսկ 1992թ․ IBM-ը հայտարարել էր, որ

you couldn't possibly build a corporate network

անհնար է կառուցել կորպորատիվ ցանց

using Internet Protocol.

օգտագործելով IP պրոտոկոլը։

And even some Internet engineers today say

Եվ նույնիսկ այսօր որոշ համացանցային ինժեներներ ասում են, որ

the whole thing is a pilot project and the jury is still out.

այդ ամենը պիլոտային նախագիծ է, և վերջնական վճիռը դեռ չի կայացվել։

(Laughter)

(Ծիծաղ)

That's why the mascot of Internet engineering,

Այդ իսկ պատճառով համացանցային ճարտարագիտության թալիսմանը,

if it had one, is said to be the bumblebee.

եթե այն գոյություն ունենար, կլիներ իշամեղուն։

Because the fur-to-wingspan ratio of the bumblebee

Քանի որ, իշամեղվի մարմնի և թևերի լայնության հարաբերությունն

is far too large for it to be able to fly.

այնքան մեծ է որ այն չպիտի կարողանա թռնել:

And yet, mysteriously, somehow the bee flies.

Եվ այնուամենայնիվ, անհասկանալի կերպով, մեղուն թռնում է։

I'm pleased to say that, thanks to massive government funding,

Ուրախ եմ տեղեկացնել, որ կառավարության ֆինանսական աջակցության շնորհիվ

about three years ago we finally figured out

մոտ երեք տարի առաջ մենք վերջապես պարզեցինք

how bees fly.

թե ինչպես են մեղուները թռնում։

(Laughter)

(Ծիծաղ)

It's very complicated, but it turns out they

Շատ բարդ է, բայց պարզվում է, որ նրանք

flap their wings very quickly.

շատ արագ են թափահարում իրենց թևերը։

(Laughter)

(Ծիծաղ)

So what is this bizarre architecture configuration

Իսկ ո՞րն է այն տարօրինակ ճարտարապետական կառուցվածքը,

that makes the network sing and be so unusual?

որ ապահովում է ցանցի աշխատանքը և դարձնում այն այդքան արտասովոր։

Well, to move data around

Դե, համենայն դեպս այն ցանցի, որը տեղեկատվությունը

from one place to another -- again, it's not like a package courier.

տեղից տեղ է փոխադրում` դա նման չէ առաքիչով փաթեթների փոխադրմանը։

It's more like a mosh pit.

Այն ավելի նման է բեմի առջև իրար բախվելով պարելուն։

(Laughter)

(Ծիծաղ)

Imagine, you being part of a network

Պատկերացրեք, դուք այնպիսի մի ցանցի մաս եք

where, you're maybe at a sporting event,

որ մասնակցում է որևէ սպորտային միջոցառման։

and you're sitting in rows like this,

Նստած եք այսպիսի մի շարքում,

and somebody asks for a beer,

և ինչ-որ մեկը գարեջուր է խնդրում,

and it gets handed at the aisle.

և այն տրվում է բեմի մյուս կողմից։

And your neighborly duty

Եվ ձեր, որպես հարևանի, պարտավորությունն է

is to pass the beer along,

վտանգելով սեփական տաբատը,

at risk to your own trousers,

գարեջուրն առաջ փոխանցել,

to get it to the destination.

մինչ այն տեղ կհասնի:

No one pays you to do this.

Որևէ մեկը ձեզ չի վճարում դա անելու համար:

It's just part of your neighborly duty.

Այն պարզապես ձեր պարտքն է, որպես հարևան:

And, in a way, that's exactly how packets move around the Internet,

Եվ, ինչ-որ տեղ փաթեթները հենց այդպես են տեղաշարժվում ինտերնետում,

sometimes in as many as 25 or 30 hops,

երբեմն փոխանցվելով 25-30 անգամ,

with the intervening entities

և տեղեկատվությունը փոխանցող մասնակիցներից ոչ մեկ

that are passing the data around

չունի որևէ պայմանագրային կամ

having no particular contractual or legal obligation

իրավական պարտականություն,

to the original sender

ուղարկողի

or to the receiver.

կամ ստաղողի հանդեպ:

Now, of course, in a mosh pit it's hard to specify a destination.

Իհարկե, երբ դուք բեմի առջևում մարդկանց կույտի մեջ եք, դժվար է նշել հստակ նպատակակետ:

You need a lot of trust,

Անհրաժեշտ է վստահություն,

but it's not like, "I'm trying to get to Pensacola, please."

բայց դա նման չէ «Չէիք օգնի Պենսակոլա հասնել, խնդրում եմ»:

So the Internet needs addressing and directions.

Համացանցը կարիք ունի հասցեների և ուղղությունների:

It turns out there is no one overall map of the Internet.

Պարզվում է, որ ինտերնետի մեկ ամբողջական քարտեզ գոյություն չունի:

Instead, again, it is as if we are all sitting together in a theater,

Դրա փոխարեն, մենք բոլորս կարծես թատրոնում նստած լինենք,

but we can only see amidst the fog

և մառախուղի միջից կարող ենք տեսնել միայն,

the people immediately around us.

անմիջապես մեր շուրջը գտնվող մարդկանց:

So what do we do to figure out who is where?

Ինչպես իմանալ, թե ով որտեղ է գտնվում:

We turn to the person on the right,

Մենք պտտվում ենք դեպի մեզնից աջ նստած անձնավորությանը,

and we tell that person what we see on our left,

և ասում նրան թե ով է գտնվում մեր ձախ կողմում:

and vice versa.

Եվ հակառակը:

And they can lather, rinse, repeat. And before you know it,

Եվ այդպես շարունակավաբար: Եվ ահա արդեն

you have a general sense of where everything is.

դուք ընդհանուր պատկերացում ունեք, թե որտեղ է ամեն բան գտնվում:

This is how Internet addressing and routing actually work.

Համացանցում հասցեավորումը և երթուղման մեխանիզմները հենց այդպես են գործում։

This is a system that relies on kindness and trust,

Սա մի համակարգ է, որը հիմնված է բարյացկամության և վստահության վրա,

which also makes it very delicate and vulnerable.

ինչն էլ դարձնում է այն շատ նուրբ և խոցելի:

In rare but striking instances,

Հազվադեպ բայց զարմանալի դեպքերում

a single lie told by just one entity

նույնիսկ մեկ կողմի փոխանցած սուտը

in this honeycomb

այս մեղրախորիսխում

can lead to real trouble.

կարող է լուրջ խնդիրներ առաջացնել:

So, for example, last year,

Այսպես օրինակ, անցած տարի

the government of Pakistan

Պակիստանի կառավարությունը

asked its Internet service providers there

պահանջեց իր ինտերնետ պրովայդերներին

to prevent citizens of Pakistan from seeing YouTube.

արգելել Պակիստանի քաղաքացիներին YouTube դիտել:

There was a video there that the government did not like

Կար մի տեսահոլովակ, որը կառավարության դուրը չէր գալիս,

and they wanted to make sure it was blocked.

և նրանք ուզում էին համոզվել, որ այն արգելափակված է:

This is a common occurrence. Governments everywhere

Սա բավականին հաճախ հանդիպող պատմություն է: Ամենուր կառավարությունները

are often trying to block

հաճախ փորձում են արգելափակել և ֆիլտրել և

and filter and censor content on the Internet.

գրաքննության ենթարկել ինտերնետում տեղադրված նյութը:

Well this one ISP in Pakistan

Բայց Պակիստանի պրովայդերներից մեկը

chose to effectuate the block for its subscribers

որոշեց իր բաժանորդների ինտերնետն արգելափակել

in a rather unusual way.

բավականին տարօրինակ կերպով։

It advertised --

Նա հայտարարեց...

the way that you might be asked, if you were part of the Internet,

երբ իրենից պահանջվեց, համացանցի մի մասը լինելով,

to declare what you see near you -- it advertised

հայտնել թե ինչ է երևում մոտակայքում, այն հայտարարեց

that near it, in fact, it had suddenly awakened to find

որ իր մոտակայքում, հանկարծակի հայտնաբերել է,

that it was YouTube.

ավելի ճիշտ, որ հենց ինքը YouTube-ն է։

"That's right," it said, "I am YouTube."

«Ճիշտ այդպես», ասեց նա, «ես YouTube-ն եմ»։

Which meant that packets of data

Դա նշանակում էր, որ տեղեկատվության փաթեթները,

from subscribers going to YouTube

որոնք բաժանորդներից YouTube էին գնում,

stopped at the ISP, since they thought they were already there,

մնում էին պրովայդերի մոտ, մտածելով, որ արդեն տեղ են հասել։

and the ISP threw them away unopened

Իսկ պրովայդերը դրանք միանգամից դեն էր նետում,

because the point was to block it.

քանի որ նրա խնդիրը դրանց արգելափակումն էր։

But it didn't stop there.

Բայց պատմությունն այդտեղ չավարտվեց։

You see, that announcement

Քանի որ այդ հայտարարությունը

went one click out,

մեկ քայլ առաջ գնաց,

which got reverberated, one click out.

և քայլ առ քայլ առաջ գնալով տարածում ստացավ։

And it turns out that as you look

Եվ պարզվեց, որ երբ դիտենք

at the postmortem of this event,

այդ դեպքի վերլուծությունը,

you have at one moment

պարզ կդառնա որ մի պահ

perfectly working YouTube.

մենք ունենք աշխատող YouTube:

Then, at moment number two,

Եվ հանկարծ հաջորդ պահին,

you have the fake announcement go out.

հաղորդվում է այդ կեղծ հայտարարությունը։

And within two minutes,

Եվ երկու րոպեի ընթացքում

it reverberates around

այն տարածվում է,

and YouTube is blocked everywhere in the world.

և YouTube-ը արգելափակվում է ամբողջ աշխարհում։

If you were sitting in Oxford, England, trying to get to YouTube,

Եթե դուք նստած եք Օքսֆորդում, Անգլիայում, և փորձում եք մտնել YouTube,

your packets were going to Pakistan

ձեր փաթեթեները գնում են Պակիստան

and they weren't coming back.

և չեն վերադառնում։

Now just think about that.

Միայն մտածեք դրա մասին։

One of the most popular websites in the world,

Դա աշխարհի ամենահանրաճանաչ կայքերից մեկն է,

run by the most powerful company in the world,

որը պատկանում է աշխարհի ամենահզոր կազմակերպությանը,

and there was nothing that YouTube or Google

սակայն ոչ YouTube-ը, ոչ էլ Google-ը արտոնություն չունեին

were particularly privileged to do about it.

այդ պարագայում որևէ բան անելու համար:

And yet, somehow, within about two hours,

Եվ չնայած դրան, մոտ երկու ժամում

the problem was fixed.

խնդիրը լուծվեց։

How did this happen?

Ինչպե՞ս դա պատահեց։

Well, for a big clue, we turn to NANOG.

Այդ հարցին պատասխանելու համար անդրադառնանք NANOG-ին,

The North American Network Operators Group,

Հյուսիսամերիկյան ցանցային օպերատորների խմբին։

a group of people who,

Սա այնպիսի մարդկանց խումբ է, որոնք,

on a beautiful day outside,

երբ դրսում հրաշալի օր է,

enter into a windowless room,

մտնում են առանց պատուհանների սենյակ,

at their terminals

նստում իրենց տերմինալների առջև

reading email and messages

կարդում էլ․ նամակներ և հաղորդագրություններ,

in fixed proportion font, like this,

ֆիքսված չափի տառատեսակով, ինչպիսին սա է,

and they talk about networks.

և խոսում են ցանցերի մասին։

And some of them are mid-level employees at Internet service providers

Նրանցից ոմանք աշխատում են աշխարհի տարբեր

around the world.

ինտերնետ պրովայդեր կազմակերպություններում:

And here is the message where one of them says,

Ահա այն հաղորդագրությունը, որում նրանցից մեկն ասում է,

"Looks like we've got a live one. We have a hijacking of YouTube!

«Կարծես թե խնդիր ունենք։ YouTube-ն առևանգել են։

This is not a drill. It's not just the cluelessness

Սա ուսումնական նպատակով չէ արված, և ոչ էլ YouTube ինժեներների

of YouTube engineers. I promise.

պատահական սխալ է։ Համոզված եմ,

Something is up in Pakistan."

ինչ-որ բան այնպես չէ Պակիստանում։

And they came together to help find the problem and fix it.

Եվ նրանք բոլորը միավորվում են խնդիրը հայտնաբերելու և լուծելու համար։

So it's kind of like if your house catches on fire.

Սա նման է նրան, երբ Ձեր տանը կրակ է բռնկվում։

The bad news is there is no fire brigade.

Վատն այն է, որ հրշեջ ջոկատ չկա։

The good news is random people apparate from nowhere,

Լավն այն է, որ հայտնվում են պատահական մարդիկ,

put out the fire and leave without expecting payment or praise.

հանգցնում կրակը, և հեռանում առանց վճարի կամ գովասանքի ակնկալիքի։

(Applause)

(Ծափահարություններ)

I was trying to think of the right model to describe

Ես փորձում էի անծանոթների կողմից

this form of random acts of kindness

այսպիսի պատահական բարի արարքները

by geeky strangers.

նկարագրելու ճիշտ մոդելը գտնել:

(Laughter)

(Ծիծաղ)

You know, it's just like the hail goes out

Գիտեք, կարծես խնդիր է առաջանում,

and people are ready to help.

և մարդիկ պատրաստ են օգնել:

And it turns out this model is everywhere, once you start looking for it.

Եվ երբ սկսում ես փնտրել, պարզվում է, որ, այս մոդելն ամենուր է։

Example number two: Wikipedia.

Օրինակ համար երկու՝ Վիքիփեդիա։

If a man named Jimbo came up to you in 2001

Եթե 2001թ․-ին Ջիմբո անունով մեկը մոտենար ձեզ

and said, "I've got a great idea! We start with seven articles

և ասեր․ «Ես մի հրաշալի միտք ունեմ։ Մենք կսկսենք 17 հոդվածից,

that anybody can edit anything, at any time,

որոնք յուրաքանչյուր մարդ յուրաքանչյուր պահի կարող է խմբագրել,

and we'll get a great encyclopedia! Eh?"

և մենք կունենանք հրաշալի հանրագիտարան։ Հը՞»:

Right. Dumbest idea ever.

Իհարկե։ Աշխարհի ամենահիմար միտքն է։

(Laughter)

(Ծիծաղ)

In fact, Wikipedia is an idea so profoundly stupid

Իրականում, Վիքիփեդիայի միտքն այնքան հիմար է,

that even Jimbo never had it.

որ նույնիսկ Ջիմբոյի մտքով այն չի անցել։

Jimbo's idea was for Nupedia.

Ջիմբոյի մտահղացումը Նուպեդիան էր։

It was going to be totally traditional. He would pay people money

Այն պիտի ամբողջովին ավանդական լիներ։ Նա մարդկանց գումար կվճարեր,

because he was feeling like a good guy,

որովհետև նա լավ մարդ էր,

and the money would go to the people

և մարդիկ գումար կստանային

and they would write the articles.

և հոդվածներ կգրեին։

The wiki was introduced

Վիքին ստեղծվեց,

so others could make suggestions on edits --

որպեսզի մյուսները կարողանան խմբագրական առաջարկներ անել,

as almost an afterthought, a back room.

համարյա որպես ուշացած մտքերի համար մի սենյակ։

And then it turns out the back room grew

Իսկ ապա այնպես ստացվեց, որ սենյակը մեծացավ

to encompass the entire project.

և ընդգրկեց ամբողջ նախագիծը։

And today, Wikipedia is so ubiquitous

Եվ այսօր Վիքիփեդիան այնքան համատարած է,

that you can now find it on Chinese restaurant menus.

որ դուք կարող եք գտնել այն չինական ռեստորանների ճաշացուցակներում։

(Laughter)

(Ծիծաղ)

I am not making this up.

Ես սա չեմ հնարում։

(Laughter)

(Ծիծաղ)

I have a theory I can explain later.

Մի տեսություն ունեմ, որը կարող եմ հետո բացատրել։

Suffice it to say for now that I prefer my Wikipedia

Հիմա պարզապես ասեմ, որ նախընտրում եմ իմ Վիքիփեդիան

stir-fried with pimentos.

կարմիր պղպեղով տապակված։

(Laughter)

(Ծիծաղ)

But now, Wikipedia doesn't just spontaneously work.

Բայց Վիքիփեդիան ինքն իրենով չի աշխատում։

How does it really work? It turns out

Ինչպե՞ս է այն իրականում աշխատում։ Պարզվում է,

there is a back room that is kind of windowless,

կա մի սենյակ, որը չունի պատուհան,

metaphorically speaking.

փոխաբերական իմաստով։

And there are a bunch of people who, on a sunny day,

Եվ կա մարդկանց մի խումբ, որոնք արևոտ օրերին,

would rather be inside

նախընտրում են նստել ներսում

and monitoring this, the administrator's notice board,

և վերահսկել ադմինիստրատորի ծանուցումների էջը,

itself a wiki page that anyone can edit.

որն ինքնին վիքի էջ է, որը յուրաքանչյուրը կարող է խմբագրել։

And you just bring your problems to the page.

Եվ մարդիկ այդ էջի վրա նկարագրում են առաջացած խնդիրները։

It's reminiscent of the description of history

Այն հիշեցնում է պատմության սահմանումը՝

as "one damn thing after another," right?

«մի անիծյալ բան մյուսի հետևից», այնպես չէ՞։

Number one: "Tendentious editing by user Andyvphil."

Համար մեկ․ «Միտումնավոր խմբագրում Andyvphil օգտվողի կողմից»։

Apologies, Andyvphil, if you're here today.

Ներիր ինձ, Andyvphil, եթե այսօր այստեղ ես։

I'm not taking sides.

Ես ոչ մեկին չեմ պաշտպանում։

"Anon attacking me for reverting."

«Անոնիմ ինչ-որ մեկը հարձակվում է ինձ վրա փոփոխությունը չընդունելու պատճառով»։

Here is my favorite: "A long story."

Այս մեկն ամենաշատն եմ սիրում․ «Երկար պատմություն»։

(Laughter)

(Ծիծաղ)

It turns out there are more people checking this page for problems

Պարզվում է, որ ավելի շատ մարդ է ստուգում թե արդյոք կայքում խնդիրներ կան,

and wanting to solve them

և ցանկանում դրանք լուծել

than there are problems arising on the page.

քան իրական խնդիրների թիվն է:

And that's what keeps Wikipedia afloat.

Եվ հենց դա է Վիքիփեդիան ջրի երեսին պահում:

At all times, Wikipedia is approximately

Բոլոր ժամանակներում, Վիքիփեդիան մոտ

45 minutes away from utter destruction. Right?

45 րոպե է հեռու ամբողջական կործանումից: Այդպես չէ:

There are spambots crawling it, trying to turn every article

Ավտոմատացված սփամի ծրագրերը փորձում են յուրաքանչյուր հոդված

into an ad for a Rolex watch.

Ռոլեքս ժամացույցի գովազդի վերածել։

(Laughter)

(Ծիծաղ)

It's this thin geeky line

Վիքին գոյություն ունի

that keeps it going.

այդ մարդկանց շնորհիվ, որոնք պահպանում են այն:

Not because it's a job,

Ոչ թե որովհետև դա աշխատանք է:

not because it's a career,

Ոչ թե որովհետև դա մասնագիտություն է,

but because it's a calling.

այլ որովհետև դա կոչում է:

It's something they feel impelled to do

Դա մի բան է, որ նրանք պարտավորված են զգում անել,

because they care about it.

որովհետև այն կարևոր է նրանց համար:

They even gather together in such groups

Նրանք նույնիսկ համախմբվում են այնպիսի խմբերում,

as the Counter-Vandalism Unit --

ինչպիսին է «Քաղաքավարություն, չափահասություն, պատասխանատվություն»

"Civility, Maturity, Responsibility" --

վանդալիզմի դեմ խումբն է, որի նպատակն է

to just clean up the pages.

մաքուր պահել էջերը:

It does make you wonder if there were, for instance,

Իհարկե հարց է առաջանում, եթե օրինակ,

a massive, extremely popular Star Trek convention one weekend,

չափազանց սիրված Star Trek-ի հսկա մի փառատոն տեղի ունենա,

who would be minding the store?

ո՞վ պիտի խանութին հետևի:

(Laughter)

(Ծիծաղ)

So what we see --

Մենք տեսնում ենք,

(Laughter)

(Ծիծաղ)

what we see in this phenomenon

Այս երևույթում մենք տեսնում ենք նույնը, ինչ

is something that the crazed, late traffic engineer

ճանապարհի երթևկության մի խենթ նախագծող

Hans Monderman discovered in the Netherlands,

Հանս Մոնդերմանը հայտնաբերել էր Նիդերլանդներում

and here in South Kensington, that sometimes

և այստեղ Հարավային Քենսինքթոնում, որ երբեմն,

if you remove some of the external rules and signs and everything else,

երբ հեռացնում ենք արտաքին կանոնները, նշանները և մնացած ամեն բան,

you can actually end up

մենք իրականում ունենում ենք

with a safer environment in which people can function,

շատ ավելի ապահով միջավայր, որտեղ մարդիկ կարող են գործել,

and one in which they are more human with each other.

և ավելի մարդկային գտնվել մեկը մյուսի հանդեպ:

They're realizing that they

Նրանք գիտակցում են, որ պիտի

have to take responsibility for what they do.

պատասխանատու լինեն իրենց արարքների համար:

And Wikipedia has embraced this.

Եվ Վիքիփեդիան որդեգրել է այդ մոտեցումը:

Some of you may remember Star Wars Kid,

Ձեզանից ոմանք միգուցե կհիշեն Star Wars-ի պատանուն,

the poor teenager who filmed himself with a golf ball retriever,

խեղճ պատանին, որ նկարահանել էր իրեն գոլֆի գնդակի մականով

acting as if it were a light saber.

խաղալիս այնպես կարծես այն լուսային թուր լինի:

The film, without his permission or even knowledge at first,

Ֆիլմն, առանց իր թույլտվության և սկզբնական շրջանում նույնիսկ առանց իր իմացության

found its way onto the Internet.

հայտնվեց համացանցում:

Hugely viral video. Extremely popular.

Այն վիրուսային հոլովակ դարձավ, և հսկայական տարածում ստացավ:

Totally mortifying to him.

Ստորացուցիչ էր տղայի համար։

Now, it being encyclopedic and all,

Լինելով հանրագիտարան,

Wikipedia had to do an article about Star Wars Kid.

Վիքիփեդիան պարտավոր էր ունենալ Star Wars պատանու մասին հոդված:

Every article on Wikipedia has a corresponding discussion page,

Վիքիփեդիայի յուրաքանչյուր հոդված ունի համապատասխան քննարկումների էջ:

and on the discussion page

Եվ քննարկման էջի վրա,

they had extensive argument among the Wikipedians

Վիքիփեդիականները մի հսկայական բանավեճ ծավալեցին,

as to whether to have his real name

հոդվածում տղայի իրական անունը

featured in the article.

նշելու խնդրի շուրջ:

You could see arguments on both sides.

Երկու կողմերն էլ ունեին փաստարկներ:

Here is just a snapshot of some of them.

Ահա դրանցից մի քանիսը:

They eventually decided --

Վերջ ի վերջո որոշվեց,

not unanimously by any means --

իհարկե դա միաձայն որոշում չէր,

not to include his real name,

չներառել տղայի իրական անունը,

despite the fact that nearly all media reports did.

չնայած նրան, որ համարյա բոլոր լրագրողներն ընդգրկել էին նրա անունը:

They just didn't think it was the right thing to do.

Նրանք պարզապես չէին կարծում, որ դա ճիշտ կլինի:

It was an act of kindness.

Դա բարության դրսևորում էր:

And to this day, the page for Star Wars Kid

Եվ մինչ այսօր, Star Wars պատանու էջը

has a warning right at the top

աջ վերևի մասում ունի զգուշացում,

that says you are not to put his real name on the page.

որն ասում է, որ չի կարելի ընդգրկել նրա իրական անունը:

If you do, it will be removed immediately,

Եթե դուք նշեք այն, անունն անմիջապես կհեռացվի,

removed by people who may have disagreed with the original decision,

մարդկանց կողմից, որոնք միգուցե և համաձայն չէին նախնական որոշման հետ,

but respect the outcome

բայց հարգում են վերջնական արդյունքը,

and work to make it stay

և աշխատում են պահպանել այն,

because they believe in something bigger than their own opinion.

որովհետև նրանք հավատում են, որ սեփական կարծիքից զատ ավելի կարևոր բան կա:

As a lawyer, I've got to say these guys are inventing the law

Որպես իրավաբան պիտի ասեմ, որ այս մարդիկ այս ընթացքում ստեղծում են օրենք,

and stare decisis and stuff like that as they go along.

նախադեպային որոշումներ և նման բաներ։

Now, this isn't just limited to Wikipedia.

Սա չի սահմանափակվում միայն Վիքիփեդիայի օրինակով։

We see it on blogs all over the place.

Մենք տեսնում ենք դա ամենուր` բլոգերի օրինակով։

I mean, this is a 2005 Business Week cover.

Սա 2005 Business Week-ի շապիկն է։

Wow. Blogs are going to change your business.

Բլոգերը փոխելու են ձեր բիզնեսը։

I know they look silly. And sure they look silly.

Գիտեմ դրանք հիմար տեսք ունեն: Վստահաբար դրանք հիմար տեսք ունեն։

They start off on all sorts of goofy projects.

Դրանք օգտագործվում են տարբեր տեսակի ցանցառ նախագծերի համար։

This is my favorite goofy blog:

Սա իմ ամենասիրելի ցանցառ բլոգն է

Catsthatlooklikehitler.com.

Catsthatlooklikehitler.com.

(Laughter)

(Ծիծաղ)

You send in a picture of your cat

Դուք ուղարկում եք ձեր կատվի նկարը,

if it looks like Hitler.

եթե այն նման է Հիտլերին:

(Laughter)

(Ծիծաղ)

Yeah, I know. Number four, it's like, can you imagine

Գիտեմ: Համար չորսը.. կարող եք պատկերացնել

coming home to that cat everyday?

ամեն օր տուն գնալ այդ կատվի մոտ:

(Laughter)

(Ծիծաղ)

But then, you can see the same kind of whimsy

Դուք կարող եք տեսնել նույն տարօրինակ գաղափարները

applied to people.

կիրառված նաև մարդկանց հանդեպ։

So this is a blog devoted to unfortunate portraiture.

Ահա սա մի բլոգ է նվիրված անհաջող դիմանկարներին։

This one says, "Bucolic meadow with split-rail fence.

Այս մեկն ասում է, «Հովվերգական մարգագետին երկփեղկանի ցանկապատով։

Is that an animal carcass behind her?"

Նրա հետևում կենդանու դիակ է՞»:

(Laughter)

(Ծիծաղ)

You're like, "You know? I think that's an animal carcass

Դուք էլ ասում եք, «Գիտեք, կարծում եմ դա կենդանու դիակ է

behind her."

նրա հետևում»:

And it's one after the other.

Եվ այդպես, մեկը մյուսի հետևից:

But then you hit this one. Image removed at request of owner.

Բայց այնուհետև տեսնում եք հետևյալը. նկարը հեռացված է սեփականատիրոջ խնդրանքով:

That's it. Image removed at request of owner.

Այդքան բան: Նկարը հեռացված է սեփականատիրոջ խնդրանքով:

It turns out that somebody lampooned here

Պարզվում է, որ ինչ-որ մեկը, ում ծաղրել են այս կայքում,

wrote to the snarky guy that does the site,

գրել է կայքը վարող անձին,

not with a legal threat, not with an offer of payment,

և ոչ թե սպառնացել է կամ գումար առաջարկել,

but just said, "Hey, would you mind?"

այլ պարզապես ասել, «Դեմ չե՞ս լինի»:

The person said, "No, that's fine."

Անձն էլ պատասխանել է՝ իհարկե ոչ։

I believe we can build architectures online

Ես հավատում եմ, որ մենք կարող ենք կառուցել առցանց ճարտարապետություն,

to make such human requests

որը կնպաստի նրան, որ այսպիսի մարդկային խնդրանքները

that much easier to do,

շատ ավելի դյուրին լինեն,

to make it possible for all of us to see

և որը հնարավոր կդարձնի մեզ տեսնել

that the data we encounter online

որ տեղեկատվությունը, որի հետ մենք առընչվում ենք ցանցում,

is just stuff on which to click and paste and copy and forward

ուղղակի բաներ են, որ մենք կարող ենք, ընդօրինակել կամ ուղարկել մյուսներին,

that actually represents human emotion

ինչն իրականում պատկերում է մարդկային զգացմունքներ,

and endeavor and impact,

ջանք և ազդեցություն,

and to be able to have an ethical moment

և բարոյագիտական մոտեցում ցուցաբերել կարողանալու համար,

where we decide how we want to treat it.

երբ մենք որոշում ենք կայացնում ինչպես վարվել այդ տեղեկատվության հետ։

I even think it can go into the real world.

Ես նույնիսկ կարծում եմ, որ սա կարող է կիրառվել իրական աշխարհում։

We can end up, as we get in a world with more censors --

Հնարավոր է, որ գրաքննությունն ավելի մեծ չափերի հասնի,

everywhere there is something filming you, maybe putting it online --

ամեն ուր նկարահանող սարքավորումներ կան, միգուցե այնհուհետև այդ ամենը հայտնվում է համացանցում:

to be able to have a little clip you could wear

Եվ մենք կարող ենք ունենալ մի փոքրիկ կրծքանշան,

that says, "You know, I'd rather not."

որի վրա գրված կլինի, «Գիտեք, ես չէի ցանկանա»:

And then have technology

Եվ այնուհետև ունենալ տեխնոլոգիա,

that the person taking the photo will know later,

որի միջոցով, լուսանկարողը կարող է իմանալ,

this person requested to be contacted

որ այս անձը խնդրել է կապնվել իր հետ,

before this goes anywhere big,

մինչ իր նկարը տարածում կստանա,

if you don't mind.

եթե դեմ չեք:

And that person taking the photo can make a decision

Եվ լուսանկարողը կարող է որոշում կայացնել, թե

about how and whether to respect it.

արդյոք հաշվի առնել խնդրանքը և ինչպես դա անել:

In the real world, we see filtering of this sort

Իրական աշխարհում մենք տեսնում ենք նման ֆիլտրում,

taking place in Pakistan.

որը տեղի է ունենում Պակիստանում:

And we now have means that we can build, like this system,

Եվ այժմ մենք հնարավորություն ունենք կառուցել այնպիսի համակարգ,

so that people can report the filtering as they encounter it.

որտեղ մարդիկ կարող են զեկուցել ֆիլտրման մասին, երբ հանդիպում են այն:

And it's no longer just a "I don't know. I couldn't get there. I guess I'll move on,"

Սա այլևս պարզապես «Չգիտեմ: Չկարողացա այնտեղ հասնել: Անցնեմ առաջ» չէ,

but suddenly a collective consciousness

այլ ուղղակի դառնում է կոլեկտիվ գիտակցություն,

about what is blocked and censored

ցանցում արգելափակված և գրաքննության ենթարկված

where online.

նյութի մասին:

In fact, talk about technology imitating life

Իրականում, կարծես տեխնոլոգիան ընդօրինակում է կյանքը,

imitating tech, or maybe it's the other way around.

որն ընդօրինակում է տեխնոլոգիան, կամ հակառակը:

An NYU researcher here took little cardboard robots

Նյու-Յորքի համալսարանի մի հետազոտող պատրաստել էր ստվարաթղթից փոքրիկ ռոբոտներ,

with smiley faces on them,

որոնց վրա պատկերված էին դեմքեր, և որոնք ունեին

and a motor that just drove them forward

շարժիչ, որն էլ նրանց առաջ էր տանում,

and a flag sticking out the back

ինչպես նաև մի դրոշակ

with a desired destination.

որտեղ նշված էր նպատակակետը:

It said, "Can you help me get there?"

Այնտեղ գրված էր. «Կարո՞ղ եք օգնել ինձ տեղ հասնել»։

Released it on the streets of Manhattan.

Այն բաց էր թողված Մանհեթենի փողոցներում:

(Laughter)

(Ծիծաղ)

They'll fund anything these days.

Այսօր ամեն ինչ ֆինանսավորում են:

Here is the chart of over 43 people

Ահա մի դիագրամ, որը ցույց է տալիս ավելի քան 43 մարդկանց,

helping to steer the robot that could not steer

որոնք օգնել են ռոբոտին առաջ գնալ, երբ այն չէր կարող շարժվել,

and get it on its way, from one corner

և ճիշտ ուղու վրա դնել,

from one corner of Washington Square Park

Վաշինգտոնի Սքուեր պուրակի մի անկյունից մյուսը

to another.

հասնելու համար։

That leads to example number three: hitchhiking.

Որը բերում է մեզ օրինակ համար երեքին․ ավտոստոպով ճամփորդությանը։

I'm not so sure hitchhiking is dead.

Ես չեմ կարծում, որ ավտոստոպով ճամփորդությունն անցյալում է։

Why? There is the Craigslist rideshare board.

Ինչու՞։ Գոյություն ունի Craigslist ուղևորությունների տախտակ։

If it were called the Craigslist hitchhiking board,

Եթե այն կոչվեր Craigslist ավտոստոպով ճամփորդությունների տախտակ,

tumbleweeds would be blowing through it.

հավանաբար այնտեղ մոլախոտներ կաճեին։

But it's the rideshare board, and it's basically the same thing.

Բայց դա ուղևորություններ համատեղելու տախտակ է, և սկզբունքորեն նույն բանն է։

Now why are people using it?

Ինչու՞ են մարդիկ այն օգտագործում։

I don't know. Maybe they think that, uh, killers don't plan ahead?

Չգիտեմ։ Միգուցե նրանք կարծում են, որ մարդասպանները նախօրոք չեն պլանավորում։

(Laughter)

(Ծիծաղ)

No. I think the actual answer is

Չէ։ Իրականում կարծում եմ, որ երբ

that once you reframe it,

դուք վերափոխում եք մի բան,

once you get out of one set of stale expectations

երբ ազատվում եք ծրագրի հին սպասելիքներից,

from a failed project that had its day,

մի ձախողված ծրագիր, որը հաջողակ է եղել անցյալում,

but now, for whatever reason, is tarnished,

բայց այժմ ինչ-որ պատճարով իր դարն ապրել է,

you can actually rekindle the kind of human kindness and sharing

դուք իրականում կարող եք վերածնել այնպիսի մարդկային բարիություն և մասնակցություն,

that something like this on Craigslist represents.

որ հանդիպում է Craigslist-ում։

And then you can highlight it

Եվ այնուհետև դուք կարող եք վերափոխել այն

into something like,

ենթադրենք,

yes, CouchSurfing.org.

CouchSurfing.org-ի։

CouchSurfing: one guy's idea

CouchSurfing.org-ը մեկ երիտասարդի գաղափար է,

to, at last, put together people who are going somewhere far away

միավորել մարդկանց, որոնք հեռու մի տեղ են ճամփորդում

and would like to sleep on a stranger's couch for free,

և կցանկանային անվճար գիշերել որևէ անծանոթի տանը,

with people who live far away,

այն մարդկանց հետ, որոնք հեռու մի տեղում են ապրում,

and would like someone they don't know to sleep on their couch for free.

և ցանկանում են անվճար օթևան տրամադրել որևէ անծանոթի:

It's a brilliant idea.

Դա հրաշալի միտք է:

It's a bee that, yes, flies.

Դա մեղու է, որը թռնում է:

Amazing how many successful couch surfings there have been.

Զարմանալի է, թե քանի հաջողակ օրինակներ են եղել:

And if you're wondering, no, there have been no known fatalities

Եվ եթե ցանկանում եք իմանալ, CouchSurfing-ի հետ առչություն ունեղող

associated with CouchSurfing.

ոչ մի հայտնի մահվան դեպք չի գրանցվել:

Although, to be sure, the reputation system, at the moment,

Չնայած ներկայումս գնահատման համակարգն այնպիսին է,

works that you leave your report after the couch surfing experience,

որ դուք գրանցում եք Ձեր կարծիքը միայն փորձից հետո:

so there may be some selection bias there.

Այնպես որ, հնարավոր է, որ այստեղ կանխակալ ընտրության խնդիր կա:

(Laughter)

(Ծիծաղ)

So, my urging, my thought,

Այսպիսով, իմ համոզմունքը, իմ միտքն այն է,

is that the Internet isn't just a pile of information.

որ համացանցը տեղեկատվության կույտ չէ:

It's not a noun. It's a verb.

Այն գոյական չէ: Այն բայ է:

And when you go on it,

Եվ երբ դուք օգտվում եք դրանից,

if you listen and see carefully and closely enough,

եթե ականջ դնեք և բավականին ուշադիր նայեք,

what you will discover

դուք կհայտնաբերեք,

is that that information

որ այդ տեղեկատվությունը

is saying something to you.

ինչ-որ բան է ասում ձեզ:

What it's saying to you is what we heard yesterday,

Այն ասում է նույնն ինչ երեկ

Demosthenes was saying to us.

Դեմեսթենեսն էր ասում:

It's saying, "Let's march." Thank you very much.

Այն ասում է. «Եկեք առաջ քայլենք»։ Շատ շնորհակալություն:

(Applause)

(Ծափահարություններ)