The revolutionary power of diverse thought | Elif Shafak

Çeviri: berat güven Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

"Can you taste words?"

"Kelimelerin tadını alabiliyor musun?"

It was a question that caught me by surprise.

Soruya hazırlıksız yakalanmıştım.

This summer, I was giving a talk at a literary festival,

Bu yaz konuşmacı olarak bir edebiyat festivalindeydim

and afterwards, as I was signing books,

ve konuşmadan sonra kitap imzalıyordum,

a teenage girl came with her friend,

yanında arkadaşıyla genç bir kız geldi

and this is what she asked me.

ve bana bu soruyu sordu.

I told her that some people experience an overlap in their senses

Kıza bazı insanlarda duyuların birbiri içine geçebildiğini ve böylece

renklerin seslerini duyabildiklerini

so that they could hear colors

or see sounds,

veya sesleri görebildiklerini

and many writers were fascinated by this subject, myself included.

ve bu konunun ben dahil pek çok yazarı büyülediğini anlatmaya başlamıştım ki

But she cut me off, a bit impatiently, and said, "Yeah, I know all of that.

sabırsızlanıp sözümü kesti ve "Evet, biliyorum bunları.

It's called synesthesia. We learned it at school.

Buna sinestezi deniyor, okulda öğrenmiştik.

But my mom is reading your book,

Ama annem sizin kitaplarınızı okur,

and she says there's lots of food and ingredients

kitaplarınızda bol bol yemekler ve yemek malzemeleri oluyormuş,

and a long dinner scene in it.

uzun yemek sahneleri anlatıyormuşsunuz

She gets hungry at every page.

ve bunları okudukça acıkıyor.

So I was thinking,

Yani aklıma şu gelmişti;

how come you don't get hungry when you write?

bunları yazarken siz acıkmıyor musunuz?

And I thought maybe, maybe you could taste words.

Sonra da, belki de siz kelimelerin tadını alabiliyorsunuz diye düşündüm.

Does it make sense?"

Mantıklı mı söylediklerim? " dedi.

And, actually, it did make sense,

Yani, aslında çok mantıklıydı;

because ever since my childhood,

çünkü çocukluğumdan beri

each letter in the alphabet has a different color,

alfabedeki her harfin bana göre farklı bir rengi vardır

and colors bring me flavors.

ve renkler bana tatları çağrıştırır.

So for instance, the color purple is quite pungent, almost perfumed,

Mesela mor renk, epeyce acımsı, neredeyse kokulu bir renktir

and any words that I associate with purple

ve bu nedenle, mor ile ilişkilendirdiğim

taste the same way,

her kelime aynı tadı verir.

such as "sunset" -- a very spicy word.

Örneğin, "gün batımı" bol acılı bir kelimedir.

But I was worried that if I tell all of this to the teenager,

Ancak endişem şuydu ki; kıza bütün bunları anlatmaya kalksam

it might sound either too abstract

ya çok soyut kalacaklardı

or perhaps too weird,

ya da fazlasıyla tuhaf.

and there wasn't enough time anyhow,

Ayrıca bunu yapmaya vakit de yoktu;

because people were waiting in the queue,

insanlar kuyrukta bekliyordu.

so it suddenly felt like what I was trying to convey

Birden, aslında anlatmaya çalıştığım şeyin o ortamda

was more complicated and detailed

anlatılamayacak kadar karmaşık

than what the circumstances allowed me to say.

ve ayrıntılı olduğunu fark ettim

And I did what I usually do in similar situations:

ve böyle durumlarda başıma gelen şey oldu:

I stammered, I shut down, and I stopped talking.

Kekelemeye başladım, kendimi kapattım ve sustum.

I stopped talking because the truth was complicated,

Sustum, çünkü bu karmaşık bir gerçekti

even though I knew, deep within,

ve üstelik bir kişinin karmaşıklıktan korkup

that one should never, ever remain silent for fear of complexity.

sessiz kalmasını asla onaylamayacağımı ta derinden bilirken, ben sessiz kaldım.

So I want to start my talk today

Bu nedenle konuşmama,

with the answer that I was not able to give on that day.

o gün cevaplayamadığım o soruya cevap vererek başlamak istiyorum.

Yes, I can taste words --

Evet, kelimelerin tadını alabiliyorum

sometimes, that is, not always,

-yani bazen, her zaman değil-

and happy words have a different flavor than sad words.

ve mutlu kelimelerin tadı mutsuz olanlardan farklı.

I like to explore: What does the word "creativity" taste like,

Bunları keşfetmek hoşuma gidiyor: "Yaratıcılık" kelimesinin tadı nasıldır

or "equality,"

veya "eşitlik"

"love," "revolution?"

"aşk", "devrim"?

And what about "motherland?"

Peki, ya "ana vatan"?

These days, it's particularly this last word that troubles me.

Özellikle son kelime şu sıralar bana zahmetli geliyor.

It leaves a sweet taste on my tongue,

Dilimde, tarçın, biraz gül suyu

like cinnamon, a bit of rose water

ve sarı elma gibi

tatlı bir çeşni bırakıyor

and golden apples.

But underneath, there's a sharp tang,

ama altında ısırgan ve karahindiba gibi

like nettles and dandelion.

keskin, kekre bir tat saklıyor.

The taste of my motherland, Turkey,

Benim ana vatanım Türkiye'nin tadı

is a mixture of sweet and bitter.

tatlıyla acının bir karışımı.

And the reason why I'm telling you this

Bunu size neden anlatıyorum,

is because I think there's more and more people

çünkü; galiba ana vatanları

all around the world today

hakkında benzer karmaşık duygular

who have similarly mixed emotions

besleyen insanların sayısı

about the lands they come from.

dünyada gün geçtikçe artıyor.

We love our native countries, yeah?

Hepimiz ana vatanını sever değil mi?

How can we not?

Nasıl sevmeyiz ki !

We feel attached to the people, the culture, the land, the food.

Oradaki insanlarla, kültürle, toprakla, yemeklerle güçlü bağlarımız vardır.

And yet at the same time,

Fakat bir yandan da

we feel increasingly frustrated by its politics and politicians,

memleketin politikası ve siyasetçilerine moralimiz öyle bir bozulur ki

sometimes to the point of despair or hurt or anger.

bazen umutsuzluk, kırgınlık hattâ öfkeye bile kapılabiliriz.

I want to talk about emotions

Duygular ve duygusal zekâmızı

and the need to boost our emotional intelligence.

geliştirmemiz gerektiğinden bahsetmek istiyorum.

I think it's a pity

Ana akım siyaset bilimcilerin

that mainstream political theory pays very little attention to emotions.

bu konuya bu kadar az ilgi göstermesi, ne acıklı bir durum.

Oftentimes, analysts and experts are so busy with data and metrics

Analizciler ve uzmanlar verilere ve ölçümlere öyle dalmışlar ki

that they seem to forget those things in life

ölçülmesi ve istatistiksel modellerle kümelendirilmesi belki de

that are difficult to measure

imkânsız olan

and perhaps impossible to cluster under statistical models.

hayattaki diğer şeyleri unutmuş görünüyorlar.

But I think this is a mistake, for two main reasons.

Bence iki büyük nedenden ötürü, bu bir hata.

Firstly, because we are emotional beings.

Birincisi; biz duygusal varlıklarız.

As human beings, I think we all are like that.

Sanıyorum insanoğlu olarak hepimiz öyleyiz.

But secondly, and this is new,

İkinci neden; bu yeni bir şey,

we have entered a new stage in world history

dünya tarihinde yeni bir döneme girdik

in which collective sentiments guide and misguide politics

ve bu yeni dönemde siyasete yön veren şey artık kollektif (toplumsal) duygular,

more than ever before.

bu kadarı hiç görülmemişti.

And through social media and social networking,

Sosyal medya ve sosyal ağlar yoluyla

these sentiments are further amplified,

bu duygular iyice körükleniyor,

polarized, and they travel around the world quite fast.

kutuplaşmalar yaratılıyor ve hızla dünyaya yayılıyor.

Ours is the age of anxiety, anger,

Bizim çağımız kaygı, öfke

distrust, resentment

güvensizlik, gücenmişlik

and, I think, lots of fear.

ve sanırım bolca korku çağı.

But here's the thing:

Ancak şöyle bir durum var:

even though there's plenty of research about economic factors,

Ekonomik faktörler konusunda çok miktarda araştırma olmasına rağmen

there's relatively few studies about emotional factors.

duygusal faktörler konusundaki araştırmaların sayısı oldukça az.

Why is it that we underestimate feelings and perceptions?

Duyguları ve algıları neden küçümsüyoruz?

I think it's going to be one of our biggest intellectual challenges,

Sanırım bu bizim en zor entellektüel sınavlarımızdan biri olacak

because our political systems are replete with emotions.

çünkü politik sistemlerimiz ağzına kadar duyguyla dolu.

In country after country,

Her gün bir başka ülkede

we have seen illiberal politicians exploiting these emotions.

dar kafalı politikacıların bu duyguları sömürmeye başladığını görüyoruz.

And yet within the academia and among the intelligentsia,

Ancak yine de, akademik çevrelerimiz ve aydınlarımız,

we are yet to take emotions seriously.

duyguları ciddiye almaya yanaşmıyor.

I think we should.

Bence ciddiye almalıyız.

And just like we should focus on economic inequality worldwide,

Tıpkı dünyadaki ekonomik eşitsizliğe eğilmemiz gerektiği gibi

we need to pay more attention to emotional and cognitive gaps worldwide

dünyadaki duygusal ve zihinsel (bilişsel) ayrışmalara da dikkat etmeli ve bunu

and how to bridge these gaps,

nasıl gidereceğimizi düşünmeliyiz

because they do matter.

çünkü bunlar gerçekten önemli.

Years ago, when I was still living in Istanbul,

Yıllar önce, hâlâ İstanbul'da yaşarken

an American scholar working on women writers in the Middle East

Orta Doğulu kadın yazarlar üzerine araştırma yapan bir Amerikalı akademisyen

came to see me.

benimle görüşmeye gelmişti.

And at some point in our exchange, she said,

Görüşmenin bir yerinde şöyle bir şey söyledi:

"I understand why you're a feminist,

"Neden bir feminist olduğunuzu anlıyorum

because, you know, you live in Turkey."

yani biliyorsunuz işte; yaşadığınız yer Türkiye"

And I said to her,

Şöyle cevap vermiştim;

"I don't understand why you're not a feminist,

" Ama ben sizin neden bir feminist olmadığınızı

because, you know, you live in America."

anlamıyorum yani biliyorsunuz işte; yaşadığınız yer Amerika"

(Laughter)

(Kahkahalar)

(Applause)

(Alkışlar)

And she laughed.

Sadece güldü ve

espri yaptığımı sandı,

She took it as a joke,

and the moment passed.

üzerinde durmadık..

(Laughter)

(Kahkahalar)

But the way she had divided the world into two imaginary camps,

Ama onun dünyayı kafasında bu şekilde hayali ve birbirine zıt

into two opposite camps --

kamplara bölmesi

it bothered me and it stayed with me.

canımı sıktı ve sıkıntı bir süre geçmedi.

According to this imaginary map,

Bu hayali haritaya göre

some parts of the world were liquid countries.

dünyadaki bazı ülkeler çalkantılı ülkelerdi.

They were like choppy waters not yet settled.

Bunlar henüz durulmamış çalkantılı sular gibiydi.

Some other parts of the world, namely the West,

Dünyanın diğer kısımları ise, yani Batı oluyordu,

were solid, safe and stable.

durulmuş, güvenli ve istikrarlıydı.

So it was the liquid lands that needed feminism

Dolayısıyla feminizme, eylemlere ve insan haklarına ihtiyacı olan da

and activism and human rights,

yine bu çalkantılı ülkelerdi

and those of us who were unfortunate enough

ve tabii, bu ülkelerde doğan

to come from such places

aramızdaki bahtsızlar da

had to keep struggling for these most essential values.

temel haklar ve değerler için mücadeleye devam etmek zorundaydı.

But there was hope.

Ama bir umut da vardı;

Since history moved forward,

Tarih hep ileri doğru gittiğinden

even the most unsteady lands would someday catch up.

en düzeni bozuk ülkeler bile bir gün bu açığı kapatacaktı.

And meanwhile, the citizens of solid lands

Ve bu esnada durulmuş ülke vatandaşları

could take comfort in the progress of history

tarihteki gelişmelerin ve liberal düzenin kazandığı zaferin

and in the triumph of the liberal order.

tadını çıkarıyor olacaklardı.

They could support the struggles of other people elsewhere,

Tabii ki, başka yerlerdeki insanların mücadelelerine destek olabilirlerdi,

but they themselves did not have to struggle

ancak kendileri artık demokrasi mücadelesi

for the basics of democracy anymore,

yapmak zorunda değildiler,

because they were beyond that stage.

o aşamayı çoktan geride bırakmışlardı.

I think in the year 2016,

Galiba 2016 yılında

this hierarchical geography was shattered to pieces.

bu coğrafi hiyerarşi paramparça oldu.

Our world no longer follows this dualistic pattern

Dünyamız artık iki kutuplu bir görüntü vermiyor. Eskiden,

in the scholar's mind, if it ever did.

en azından aydınların kafasında, öyleydi.

Now we know that history does not necessarily move forward.

Şimdi şunu anladık ; tarihin illede ileri doğru gitmesi gerekmiyor.

Sometimes it draws circles,

Bazen daireler çiziyor,

even slides backwards,

bazen geriye bile gidiyor

and that generations can make the same mistakes

ve bazı kuşaklar büyük dedelerinin

that their great-grandfathers had made.

yaptığı hataların aynını yapabiliyor.

And now we know that there's no such thing

Şunu da anladık ki ; öyle

as solid countries versus liquid countries.

durulmuş ülkeler çalkantılı ülkeler ayrımı da yokmuş.

In fact, we are all living in liquid times,

Aslında hepimiz çalkantılı zamanlar yaşıyoruz

just like the late Zygmunt Bauman told us.

tıpkı müteveffa Zygmunt Bauman'ın bize söylediği gibi.

And Bauman had another definition for our age.

Bauman'ın bizim çağımız için başka bir tanımı daha vardı:

He used to say we are all going to be walking on moving sands.

"Hepimiz kendimizi, kayan kumların üzerinde yürürken bulacağız" derdi.

And if that's the case, I think,

Eğer durum buysa, ki sanırım bu,

it should concern us women more than men,

öyleyse biz kadınlar, erkeklerden daha fazla endişeli olmalıyız

because when societies slide backwards into authoritarianism,

çünkü bir ülke ve toplum otoriter bir yönetim biçimine kaydığında

nationalism or religious fanaticism,

ister milliyetçilik, isterse dini fanatizm olsun,

women have much more to lose.

en çok kaybedenler kadınlar olur.

That is why this needs to be a vital moment,

İşte bu nedenle, sadece küresel haklar mücadelesi bakımından

not only for global activism,

değil, bana göre küresel kadın kardeşliği

but in my opinion, for global sisterhood as well.

bakımından da çok önemli bir andayız.

(Applause)

(Alkışlar)

But I want to make a little confession before I go any further.

Sözlerime devam etmeden önce küçük bir itirafta bulunmak istiyorum.

Until recently, whenever I took part in an international conference or festival,

Yakın zamanlara kadar ne zaman uluslararası bir konferans veya

I would be usually one of the more depressed speakers.

festivale katılsam, oradaki en keyifsiz konuşmacılardan biri ben oluyordum.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Having seen how our dreams of democracy and how our dreams of coexistence

çünkü Türkiye'deki demokrasi ve birlikte var olma hayallerimizin

were crushed in Turkey,

nasıl ezildiğine şahit oluyordum,

both gradually but also with a bewildering speed,

adım adım ama şaşırtıcı bir hızla eziliyorlardı

over the years I've felt quite demoralized.

ve yıllar geçtikçe moralim daha da bozuluyordu.

And at these festivals there would be some other gloomy writers,

Ve bu festivallerde kederli başka yazarlar da oluyordu

and they would come from places such as Egypt, Nigeria, Pakistan,

ve bu yazarlar Mısır, Nijerya, Pakistan, Bangladeş,

Bangladesh, Philippines, China, Venezuela, Russia.

Filipinler, Çin, Venezuella ve Rusya gibi yerlerden geliyordu.

And we would smile at each other in sympathy,

Birbirimize halden anlayan tebessümler atıyorduk

this camaraderie of the doomed.

kader mahkumu yoldaşlar gibiydik.

(Laughter)

(Kahkahalar)

And you could call us WADWIC:

Bize ULEVKEYAK diyebilirdiniz:

Worried and Depressed Writers International Club.

Uluslararası Endişeli ve Kederli Yazarlar Kulübü

(Laughter)

(Kahkahalar)

But then things began to change,

Ama sonra bir şeyler değişmeye başladı;

and suddenly our club became more popular,

bizim kulüp aniden popüler oldu

and we started to have new members.

ve yeni üyeler kazanmaya başladık

I remember --

Hatırlıyorum da-

(Laughter)

(Kahkahalar)

I remember Greek writers and poets joined first, came on board.

Hatırlıyorum da, ilk gelen yeniler Yunan şair ve yazarlardı

And then writers from Hungary and Poland,

sonra bunları Macarlar ve Polonyalılar (Lehler) takip etti

and then, interestingly, writers from Austria, the Netherlands, France,

ve daha sonra, çok ilginçtir, Avusturyalılar, Hollandalılar

and then writers from the UK, where I live and where I call my home,

ve Fransızlar geldi derken, yaşadığım ve evim dediğim İngiltere'den ve ayrıca

and then writers from the USA.

Amerika'dan yazarlar kulübe katıldı.

Suddenly, there were more of us

Uluslarının kaderinden ve dünyanın

feeling worried about the fate of our nations

geleceğinden endişe duyan

and the future of the world.

bizlerin sayısı birden bire artmıştı.

And maybe there were more of us now

Belki de şu anda, ana vatanında

feeling like strangers in our own motherlands.

kendini yabancı hisseden bizler daha da çoğalmışızdır, kim bilir.

And then this bizarre thing happened.

Sonra acayip bir şey oldu.

Those of us who used to be very depressed for a long time,

Aramızdaki uzun süredir çok kederli olmaya alışık olanlarda

we started to feel less depressed,

keder hafiflemeye başladı,

whereas the newcomers, they were so not used to feeling this way

halbuki acemilerde, yani böyle hissetmeye henüz alışamayanlarda

that they were now even more depressed.

keder ve depresyon iyice dip yapmıştı

(Laughter)

(Kahkahalar)

So you could see writers from Bangladesh or Turkey or Egypt

Yani, Bangladeşli, Türk veya Mısırlı bir yazarın, AB' den çıkmış İngiltereli

trying to console their colleagues

veya Trump (seçim) şoku yaşayan Amerikalı

from Brexit Britain or from post-election USA.

bir meslektaşını teselli etmeye uğraştığını görebilirsiniz.

(Laughter)

(Kahkahalar)

But joking aside,

Şaka bir yana,

I think our world is full of unprecedented challenges,

Sanırım dünyamız emsali görülmemiş zorluklarla karşı karşıya

and this comes with an emotional backlash,

ve bunlar beraberinde duygusal bir geri tepme getiriyor.

because in the face of high-speed change,

Her şeyin hızla değiştiği bu dünyada

many people wish to slow down,

pek çok insan yavaşlamak istiyor.

and when there's too much unfamiliarity,

İnsan, etrafı aşina olmadığı bir sürü şeyle

people long for the familiar.

çevrildiğinde tanıdık bir şeylere hasret duyar

And when things get too confusing,

ve her şey çok karmaşıklaştığında

many people crave simplicity.

çoğu insan sadeliğe hasret duyar.

This is a very dangerous crossroads,

Bu çok tehlikeli bir yol ayrımı,

because it's exactly where the demagogue enters into the picture.

çünkü bir demagog (kışkırtıcı) tam burada devreye girer.

The demagogue understands how collective sentiments work

Demagog denilen adam- evet genelde bir erkektir-

and how he -- it's usually a he -- can benefit from them.

toplumsal duyguları ve bunlardan kendine çıkar sağlamayı iyi bilir.

He tells us that we all belong in our tribes,

Bize, hepimiz aynı kabiledeniz ve hepimiz ve her şey aynı olursa

and he tells us that we will be safer if we are surrounded by sameness.

bu herkesin güvenliği için daha iyi olacaktır gibi şeyler söyler.

Demagogues come in all sizes and in all shapes.

Demagog karşımıza her tür kılıkta çıkabilir.

This could be the eccentric leader of a marginal political party

Bu kişi Avrupa'da bir yerde marjinal bir partinin

somewhere in Europe,

aykırı lideri de olabilir,

or an Islamist extremist imam preaching dogma and hatred,

veya dogma ve nefret nutukları atan bir aşırı dinci de olabilir

or it could be a white supremacist Nazi-admiring orator somewhere else.

ya da başka bir yerdeki Nazi hayranı, aryan (beyaz) ırkçısı hatip de olabilir.

All these figures, at first glance -- they seem disconnected.

Bu tipler ilk bakışta birbirleriyle ilgisiz gibi görünür

But I think they feed each other,

ama aslında bunlar birbirini besler

and they need each other.

ve birbirlerine muhtaçtırlar.

And all around the world,

Bütün dünyada aynıdır,

when we look at how demagogues talk and how they inspire movements,

bu demagogların konuşma tarzına ve insanları nasıl harekete geçirdiklerine

I think they have one unmistakable quality in common:

baktığımızda, bence çok net bir ortak noktaları olduğu görülür:

they strongly, strongly dislike plurality.

Çoğulculuktan sonuna kadar nefret ederler.

They cannot deal with multiplicity.

Çeşitlilikle ne yapacaklarını bilemezler.

Adorno used to say,

Adorno şöyle demişti;

"Intolerance of ambiguity is the sign of an authoritarian personality."

" Muğlaklığa (belirsizliğe) tahammül edememek otoriter kişilik işaretidir ".

But I ask myself:

Ama kendime şunu soruyorum:

What if that same sign,

Ya bu aynı işaret,

that same intolerance of ambiguity --

bu belirsizliğe gösterilen tahammülsüzlük,

what if it's the mark of our times, of the age we're living in?

içinde yaşadığımız bütün bu çağın bir göstergesi, karakteri ise?

Because wherever I look, I see nuances withering away.

Ne yana baksam nüansların (küçük fark) yok olduğunu görüyorum.

On TV shows, we have one anti-something speaker

TV ye bakıyorum; bir tane bir şeye karşı olan konuk

situated against a pro-something speaker.

karşısında o şeyin taraftarı konuk.

Yeah? It's good ratings.

Tabii ya, reytingler güzel.

It's even better if they shout at each other.

Hatta birbirlerine bağırıp çağırınca daha da iyi oluyor.

Even in academia, where our intellect is supposed to be nourished,

Akademisyenler bile, ki onlardan anlayışımızı geliştirmeleri bekleniyor,

you see one atheist scholar competing with a firmly theist scholar,

bakıyorsunuz ateist bir hoca Tanrı'ya inanan (deist) bir hocayla çekişiyor

but it's not a real intellectual exchange,

ama gerçek bir entelektüel fikir alışverişi yok

because it's a clash between two certainties.

çünkü bu iki kesinlik arasındaki bir çarpışma.

I think binary oppositions are everywhere.

Sanırım ikili karşıtlıklar (ya siyah, ya beyaz) her yeri sardı.

So slowly and systematically,

Yavaş ama sistematik bir biçimde

we are being denied the right to be complex.

bileşik (komplike/mürekkep) olma hakkımızı elimizden aldılar.

Istanbul, Berlin, Nice, Paris, Brussels,

İstanbulda, Berlinde, Niste, Brükselde

Dhaka, Baghdad, Barcelona:

Dakkada, Bağdatta, Barselonada

we have seen one horrible terror attack after another.

birbiri ardına korkunç terör saldırıları gördük.

And when you express your sorrow, and when you react against the cruelty,

Üstelik üzüntünüzü ve gaddarlığa olan tepkinizi dile getirdiğinizde de

you get all kinds of reactions,

sosyal medya üzerinden

messages on social media.

her türden pek çok tepki alıyorsunuz.

But one of them is quite disturbing,

Fakat bu tepkilerden biri, özellikle

only because it's so widespread.

rahatsız edici nedeni ise çok yaygın olması

They say, "Why do you feel sorry for them?

Şöyle söylüyorlar: "Onlar için neden üzülüyorsun ki?

Why do you feel sorry for them?

Onlar için neden üzülüyorsun?

Why don't you feel sorry for civilians in Yemen

Neden Yemendeki siviller için üzülmüyorsun

or civilians in Syria?"

veya Suriyedekiler için?"

And I think the people who write such messages

Sanıyorum bu tür mesajları yazan insanlar

do not understand

bizim, Orta Doğu, Avrupa,

that we can feel sorry for and stand in solidarity with

Asya, Amerika, her nerede olursa olsun

victims of terrorism and violence in the Middle East, in Europe,

terörizm kurbanları için eşit derecede ve aynı anda üzüldüğümüzü

in Asia, in America, wherever, everywhere,

ve onlarla dayanışma içinde olduğumuzu

equally and simultaneously.

anlamıyorlar.

They don't seem to understand that we don't have to pick one pain

Bir acıyı veya bir yeri bütün diğerlerine tercih etmediğimizi

and one place over all others.

anlıyor gibi görünmüyorlar.

But I think this is what tribalism does to us.

Sanırım bunu bize yaptıran şey kabilecilik.

It shrinks our minds, for sure,

Kesinlikle anlayışımızı köreltiyor

but it also shrinks our hearts,

ama aynı zamanda kalbimizi de,

to such an extent that we become numb to the suffering of other people.

öyle köreltiyor ki, diğer insanların ıstırabına kayıtsız kalıyoruz.

And the sad truth is, we weren't always like this.

Hüzün veriyor söylemek ama; biz hep böyle değildik.

I had a children's book out in Turkey,

Türkiye'de bir çocuk kitabı çıkarmıştım

and when the book was published, I did lots of events.

ve kitap basıldığında epeyce faaliyet yapmıştım.

I went to many primary schools,

İlk okullara gitmiştim

which gave me a chance to observe younger kids in Turkey.

ve Türkiyedeki küçük çocukları gözlemleme şansı bulmuştum.

And it was always amazing to see how much empathy, imagination

Bu çocukların büyük bir empati yeteneği, hayal gücü ve cüretkârlığa

and chutzpah they have.

sahip olduğunu görmek hayranlık vericiydi.

These children are much more inclined to become global citizens

O yaşlarda bir milliyetçi olmaktan çok, küresel bir

than nationalists at that age.

dünya vatandaşı olmaya eğilimliydiler.

And it's wonderful to see, when you ask them,

Ve ne olmak istediklerini sorduğunuzda, cevapları;

so many of them want to be poets and writers,

genellikle şair ve yazar olmaktı

and girls are just as confident as boys,

ve kızların öz güveni en az erkekler kadar yüksekti,

if not even more.

belki de daha yüksekti.

But then I would go to high schools,

Ama sonra liselere giderdim

and everything has changed.

ve her şey tamamıyla değişmiş olurdu.

Now nobody wants to be a writer anymore,

Artık hiç biri bir yazar olmak istemezdi,

now nobody wants to be a novelist anymore,

artık hiç biri bir romancı olmak istemezdi

and girls have become timid,

ve kızlar artık ürkek,

they are cautious, guarded,

dikkatli ve temkinliydi,

reluctant to speak up in the public space,

düşüncelerini açıkça söylemeye isteksizdi

because we have taught them --

çünkü onlara bunu biz öğretmiştik.

the family, the school, the society --

Aile, okul, toplum,

we have taught them to erase their individuality.

onlara kişiliklerini yok etmeyi öğrettik.

I think East and West,

Doğu ve Batı

we are losing multiplicity,

biz çeşitliliğimizi, farklılıklarımızı kaybediyoruz

both within our societies and within ourselves.

hem toplumlar olarak hem bireyler olarak.

And coming from Turkey, I do know that the loss of diversity

Bir Türk olarak farklılıkların kaybedilmesi ne demek iyi bilirim,

is a major, major loss.

çok çok büyük bir kayıptır.

Today, my motherland became the world's biggest jailer

Bugün benim ana vatanım gazeteciler için dünyanın

for journalists,

en büyük hapishanesi,

surpassing even China's sad record.

Çin'in o kötü rekorunu bile geçti.

And I also believe that what happened over there in Turkey

Ve orada, Türkiye'de olanlar

can happen anywhere.

bence her yerde olabilir.

It can even happen here.

Burada bile olabilir.

So just like solid countries was an illusion,

Durulmuş ülkeler terimi nasıl bir yanılgı ise

singular identities is also an illusion,

tekil kişilik de öyle bir yanılgıdır.

because we all have a multiplicity of voices inside.

Hepimiz içimizde birden çok ses taşırız.

The Iranian, the Persian poet, Hafiz,

İranlı Fars şair Hafız

used to say, "You carry in your soul every ingredient necessary

şöyle demişti : " Ruhunda, varoluşunu neşeye çevirmek için gereken

to turn your existence into joy.

her renk vardır.

All you have to do is to mix those ingredients."

Tek yapman gereken bu renkleri birbirine karıştırmaktır"

And I think mix we can.

Sanırım bunu yapabiliriz.

I am an Istanbulite,

Ben İstanbulluyum

but I'm also attached to the Balkans,

ama aynı zamanda Balkanlarla

the Aegean, the Mediterranean,

Egeyle, Akdenizle, Orta Doğuyla

the Middle East, the Levant.

Levantenlerle de bağım var.

I am a European by birth, by choice,

Doğuştan Avrupalıyım ve desteklemeyi

the values that I uphold.

seçtiğim değerler onlar.

I have become a Londoner over the years.

Zaman içinde bir Londralı oldum.

I would like to think of myself as a global soul, as a world citizen,

Kendimi küresel bir insan, bir dünya vatandaşı, göçebe ve gezgin bir hikâyeci

a nomad and an itinerant storyteller.

olarak görmek hoşuma gidiyor.

I have multiple attachments, just like all of us do.

Bir çok bağım ve ilgim var tıpkı hepimizin olduğu gibi

And multiple attachments mean multiple stories.

ve bir çok ilgi demek bir çok hikâye demektir.

As writers, we always chase stories, of course,

Biz yazarlar şüphesiz, hep öykü peşinde koşarız

but I think we are also interested in silences,

ama galiba suskunluk da ilgimizi çekiyor

the things we cannot talk about,

yani hakkında konuşmadığımız şeyler;

political taboos, cultural taboos.

politik tabular ve kültürel tabular.

We're also interested in our own silences.

Ayrıca kendi suskunluğumuzla da ilgileniriz.

I have always been very vocal about and written extensively

Azınlık hakları, kadın hakları ve LGTB hareketi konularında

about minority rights, women's rights,

sesimi hep yükselttim ve

LGBT rights.

pek çok şey yazdım.

But as I was thinking about this TED Talk,

Ama bu TED konuşmasını düşünürken

I realized one thing:

bir şeyi fark ettim:

I have never had the courage to say in a public space

İnsanların önünde bir biseksüel olduğumu söyleme cesaretini,

that I was bisexual myself,

hiç gösterememiştim.

because I so feared the slander

Çamur atılmasından, damgalanmaktan

and the stigma and the ridicule

alaya alınmaktan ve tabii bunları izleyecek olan

and the hatred that was sure to follow.

nefretten, çok korkuyordum.

But of course, one should never, ever, remain silent

Bir insan asla ve asla karmaşıklık korkusuyla

for fear of complexity.

sessiz kalmamalıdır.

(Applause)

(Alkışlar)

And although I am no stranger to anxieties,

Kaygı bana hiç yabancı bir duygu olmasa da

and although I am talking here about the power of emotions --

ve burada duyguların gücünden bahsediyor olsam da

I do know the power of emotions --

-duyguların gücünü iyi bilirim-

I have discovered over time

Zamanla şunu anladım:

that emotions are not limitless.

duygular sınırsız değil.

You know? They have a limit.

Yani, onların da bir sınırı var.

There comes a moment --

An gelir,

it's like a tipping point or a threshold --

kırılma noktandır, bir eşiğe gelirsin

when you get tired of feeling afraid,

an gelir, yorulursun korkmaktan,

when you get tired of feeling anxious.

an gelir, bıkarsın kaygıyla yaşamaktan

And I think not only individuals,

ve galiba sadece bireylerin değil

but perhaps nations, too, have their own tipping points.

ama belki uluslarında da bir kırılma noktası vardır.

So even stronger than my emotions

Duygularımdan daha güçlü olan şey ise;

is my awareness

benim farkındalığımdır

that not only gender, not only identity,

çalkantılı olan sadece cinsiyetler sadece kimlikler değildir

but life itself is fluid.

hayatın kendisi bir çalkantıdır.

They want to divide us into tribes,

Bizi kabilelere bölmek istiyorlar

but we are connected across borders.

ama biz sınırların ötesinden bağlıyız.

Kesinliği, ya siyahı ya beyazı övüyorlar

They preach certainty,

but we know that life has plenty of magic

ama biz hayatın belirsizlik ve başka

and plenty of ambiguity.

renklerle dolu olduğunu biliyoruz.

And they like to incite dualities,

İkiliği kışkırtıp, ikisinden biri ol diyorlar

but we are far more nuanced than that.

ama bizim farklarımız ikiden çok fazla.

So what can we do?

Peki, ne yapabiliriz?

I think we need to go back to the basics,

Sanırım temel şeylere geri dönmeliyiz

back to the colors of the alphabet.

alfabenin renklerine geri dönmeliyiz.

The Lebanese poet Khalil Gibran used to say,

Lübnanlı şair Khalil Gibran şöyle demişti:

"I learned silence from the talkative

" Susmayı, gevezelerden

and tolerance from the intolerant

tahammülü, tahammülsüzlerden

and kindness from the unkind."

nezaketi de nobran kişilerden öğrendim."

I think it's a great motto for our times.

Bence yaşadığımız çağ için şahane bir düstur.

So from populist demagogues, we will learn

Öyleyse, popülist demagoglardan, demokrasinin

the indispensability of democracy.

vazgeçilmez olduğunu öğreneceğiz.

And from isolationists, we will learn the need for global solidarity.

Tecrit yanlılarından, küresel dayanışma ihtiyacını öğreneceğiz.

And from tribalists, we will learn the beauty of cosmopolitanism

Kabilecilerden, kozmopolit olmanın ve çeşitliliğin

and the beauty of diversity.

güzelliğini öğreneceğiz.

As I finish, I want to leave you with one word, or one taste.

Sözlerimi bitirirken size bir kelime, bir tat, bırakmak istiyorum.

The word "yurt" in Turkish means "motherland."

Türçede "yurt" kelimesi "ana vatan" anlamına gelir,

It means "homeland."

"memleket" anlamına gelir.

But interestingly, the word also means

Fakat bu kelime ilginç bir şekilde

"a tent used by nomadic tribes."

"göçer çadırı" anlamına da gelir.

And I like that combination, because it makes me think

Bu bileşimi seviyorum çünkü bana, ana vatanların

homelands do not need to be rooted in one place.

tek bir yere kök salıp, sabit kalmasının gerekmediğini düşündürüyor.

They can be portable.

Onu taşıyabiliriz,

We can take them with us everywhere.

onu gittiğimiz her yere yanımızda götürebiliriz.

And I think for writers, for storytellers,

Ve bence yazarlar için hikâyeciler için

at the end of the day,

son tahlilde

there is one main homeland,

tek bir hakiki ana vatan vardır

and it's called "Storyland."

ve ona "Hikâye Ülkesi" deniyor

And the taste of that word

ve bu kelimenin tadı

is the taste of freedom.

özgürlüğün tadıdır.

Thank you.

Teşekkürler

(Applause)

(Alkışlar)