The strange story of the teddy bear and what it reveals | Jon Mooallem

Çeviri: Tugce Senel Gözden geçirme: Goksu Kalayci

So it was the fall of 1902,

1902 sonbaharında

and President Theodore Roosevelt

Başkan Theodore Roosevelt

needed a little break from the White House,

Beyaz Saray'dan biraz uzaklaşmak için

so he took a train to Mississippi

Mississippi'ye giden bir trene bindi.

to do a little black bear hunting outside of a town

Smedes adlı bir kasabada

called Smedes.

kara ayı avlamayı planlıyordu.

The first day of the hunt, they didn't see a single bear,

Avın ilk günü, tek bir ayı bile göremediler.

so it was a big bummer for everyone,

Bu, herkeste hayal kırıklığı yaratmıştı.

but the second day, the dogs cornered one

Fakat ikinci gün uzun bir kovalamacanın ardından

after a really long chase, but by that point,

köpekler birini köşeye kıstırdılar.

the president had given up

Fakat Başkan, o zamana kadar vazgeçip

and gone back to camp for lunch,

öğle yemeği için kampa geri dönmüştü.

so his hunting guide cracked the animal

Av rehberi, tüfeğinin kabzasıyla

on the top of the head with the butt of his rifle,

hayvanın kafasına vurdu,

and then tied it up to a tree

onu, bir ağaca bağladı

and started tooting away on his bugle

ve Roosevelt'i çağırmak için

to call Roosevelt back so he could have the honor

borazanını çalmaya başladı.

Hayvanı vurma onuru Roosevelt'in olacaktı.

of shooting it.

The bear was a female.

Dişi bir ayıydı.

It was dazed, injured,

Sersemlemiş, yaralı,

severely underweight, a little mangy-looking,

normalden zayıf ve perişan haldeydi.

and when Roosevelt saw this animal

Roosevelt ağaca bağlanmış

tied up to the tree,

bu hayvanı gördüğünde

he just couldn't bring himself to fire at it.

hayvanı vurmaya eli gitmedi.

He felt like that would go against his code

Bunu yapmanın, bir sporcu olarak

as a sportsman.

prensiplerine aykırı olacağını hissetti.

A few days later, the scene was memorialized

Birkaç gün sonra, bu sahne

Washington'da politik bir karikatürle ölümsüzleştirildi.

in a political cartoon back in Washington.

It was called "Drawing a Line in Mississippi,"

Adı "Mississippi'de çizgiyi çekmek"ti.

and it showed Roosevelt with his gun down and his arm out,

Roosevelt, silahını indirmiş, elini kaldırmış,

sparing the bear's life,

ayının hayatını bağışlarken,

and the bear was sitting on its hind legs

ayı, arka ayakları üzerinde dikilmiş,

with these two big, frightened, wide eyes

korku dolu gözleri ve havaya dikilmiş

and little ears pricked up at the top of its head.

küçük kulaklarıyla tasvir edilmişti.

It looked really helpless, like you just wanted to

Öyle çaresiz görünüyordu ki,

sweep it up into your arms

içinizden sadece kollarınıza alıp

and reassure it.

onu rahatlatmak geliyordu.

It wouldn't have looked familiar at the time,

O zamanlar bilinmiyor olsa da,

but if you go looking for the cartoon now,

bugün o karikatüre baktığınızda

you recognize the animal right away:

o hayvanı hemen tanırsınız:

It's a teddy bear.

Bu bir oyuncak ayı (Teddy bear).

And this is how the teddy bear was born.

İşte oyuncak ayı böyle doğdu.

Essentially, toymakers took the bear from the cartoon,

Oyuncakçılar karikatürdeki ayıyı alıp

turned it into a plush toy, and then named it

peluş bir oyuncağa dönüştürdüler

after President Roosevelt -- Teddy's bear.

ve Başkan Roosevelt'e hürmeten adını "Teddy'nin Ayısı" koydular.

And I do feel a little ridiculous

Bu sahneye çıkıp süremi

that I'm up here on this stage

size tüylü bir oyuncağın icadının

and I'm choosing to use my time

100 yıllık hikayesini anlatmak için

to tell you about a 100-year-old story

kullandığımdan, kendimi biraz

about the invention of a squishy kid's toy,

gülünç hissediyorum,

but I'd argue that the invention of the teddy bear,

ama oyuncak ayının öyküsünde,

inside that story is a more important story,

çok daha önemli bir başka öykü gizli.

a story about how dramatically our ideas

Doğa hakkındaki fikirlerimizin nasıl

about nature can change,

dramatik bir şekilde değişebileceğine

and also about how, on the planet right now,

ve bugün anlattığımız öykülerin

the stories that we tell

doğayı ne kadar çarpıcı bir biçimde

are dramatically changing nature.

değiştirebileceğine dair bir hikaye.

Because think about the teddy bear.

Oyuncak ayıyı bir düşünün.

For us, in retrospect, it feels like an obvious fit,

Geçmişe baktığımızda bu bize normal geliyor.

because bears are so cute and cuddly,

Çünkü ayılar sevimli, yani kim

and who wouldn't want to give one to their kids to play with,

oynaması için çocuğuna bir tane vermez ki?

but the truth is that in 1902,

Ama işte, 1902'de

bears weren't cute and cuddly.

ayılar sevimli falan değillerdi.

I mean, they looked the same,

Yani, görüntüleri aynıydı

but no one thought of them that way.

ama kimse şirin bulmuyordu.

In 1902, bears were monsters.

1902'de ayılar canavarlardı.

Bears were something that frickin' terrified kids.

Ayılar çocukların ödünü koparan şeylerdi.

For generations at that point,

Nesiller boyunca ayı,

the bear had been a shorthand for all the danger

insanların karşılaştığı bütün tehlikelerin

that people were encountering on the frontier,

bir sembolü oldu.

and the federal government was actually

Federal hükümet aslında

systematically exterminating bears

ayıları ve çakal

and lots of other predators too,

ve kurt gibi yırtıcıları

like coyotes and wolves.

sistematik olarak öldürüyordu.

These animals, they were being demonized.

Bu hayvanlar öcüleştiriliyordu.

They were called murderers

Çiftlik hayvanlarını öldüren

because they killed people's livestock.

birer katildiler.

One government biologist, he explained this

Bir hükümet biyoloğu,

ayı gibi hayvanlara karşı verilen

war on animals like the bear by saying

that they no longer had a place

bu savaşı,

gelişen medeniyetimizde artık bu hayvanlara yer olmadığından

in our advancing civilization,

and so we were just clearing them out of the way.

onları yolumuzdan kaldırdığımız şeklinde açıklamıştı.

In one 10-year period, close to half a million wolves

Bir 10 yıllık dönem içinde, yarım milyona yakın

kurt katledildi.

had been slaughtered.

The grizzly would soon be wiped out

Bozayılar, kısa sürede doğal yaşam

from 95 percent of its original territory,

alanlarının yüzde 95'inden silinecekti.

and whereas once there had been 30 million bison

Bir zamanlar ovalarda gezinen 30 milyon bizon varken,

moving across the plains, and you would have

tren raylarının üzerinden adeta

these stories of trains having to stop

bir ırmak gibi akıp geçmeleri için

for four or five hours so that these thick,

dört-beş saat beklemek zorunda kalan

living rivers of the animals could pour over the tracks,

trenlerin hikayelerini duymuşsunuzdur.

now, by 1902, there were maybe less than 100 left in the wild.

1902 civarında doğada belki 100'den az bizon kalmıştı.

And so what I'm saying is, the teddy bear was born

Oyuncak ayı, işte böyle bir

into the middle of this great spasm of extermination,

yok etme çılgınlığının ortasında doğdu.

and you can see it as a sign that

Bu açıdan onu, bazı insanların,

maybe some people deep down

tüm bu katliamlar hakkında, içten içe

were starting to feel conflicted about all that killing.

ikileme düşmeye başlamasının bir işareti olarak görebiliriz.

America still hated the bear and feared it,

Amerika hala ayıdan korkuyor ve nefret ediyordu.

but all of a sudden, America also wanted

Ama aynı zamanda

to give the bear a great big hug.

ayıya sımsıkı sarılmak da istiyordu.

So this is something that I've been really curious about in the last few years.

Bu, son birkaç yıldır merak ettiğim bir şeydi:

How do we imagine animals,

Hayvanları nasıl hayal ediyoruz,

how do we think and feel about them,

onlar hakkında ne hissediyoruz?

and how do their reputations get written

Aklımızdaki itibarlarını nasıl şekillendiriyor

and then rewritten in our minds?

ve sonrasında yenileriyle değiştiriyoruz?

We're here living in the eye of a great storm

Şu an, gezegendeki türlerin yarısının

of extinction where half the species on the planet

yüzyılın sonuna kadar silinmesine sebep olacak

could be gone by the end of the century,

yok oluş fırtınasının tam ortasındayız.

and so why is it that we come to care about

Peki neden bazı türleri önemserken,

some of those species and not others?

diğerlerini önemsemiyoruz?

Well, there's a new field, a relatively new field

Sosyal bilimlerin bu cevapları arayan,

of social science that started looking at

hayvanlarla olan güçlü

these questions and trying to unpack the powerful

ve çoğu zaman şizofrenik ilişkilerimizi

and sometimes pretty schizophrenic relationships

çözmeye çalışan,

that we have to animals,

görece yeni bir dalı var.

and I spent a lot of time looking through

Akademik dergilerini

their academic journals,

uzun süre takip ettim ve

and all I can really say is that their findings

tek söyleyebileceğim, bulgularının

are astonishingly wide-ranging.

şaşırtıcı derecede kapsamlı olduğu.

So some of my favorites include that

Favorilerimin bazıları şunlar:

the more television a person watches in Upstate New York,

Yukarı New York'da bir insan ne kadar çok televizyon izlerse,

the more he or she is afraid

bir kara ayının kendisine

of being attacked by a black bear.

saldırmasından o kadar korkuyor.

If you show a tiger to an American,

Bir Amerikalı'ya kaplan gösterdiğinizde,

they're much more likely to assume that it's female

çoğu, hayvanın erkek değil,

and not male.

dişi olduğunu varsayıyor.

In a study where a fake snake

Bir çalışmada yol kenarına

and a fake turtle were put on the side of the road,

oyuncak yılan ve kaplumbağa konulmuş

drivers hit the snake much more often than the turtle,

ve sürücülerin yılana daha fazla çarptığı,

and about three percent of drivers who hit the fake animals

oyuncak hayvanlara çarpan sürücülerin de

seemed to do it on purpose.

yüzde 3'ünün bunu kasıtlı yaptığı görülmüş.

Women are more likely than men to get a

Dalgalar arasında yunus gören kadınlar,

"magical feeling" when they see dolphins in the surf.

"büyülenmiş" hissetmeye erkeklerden daha yatkınmış.

Sixty-eight percent of mothers with

"Yüksek özgüven sahibi ve güçlü"

"high feelings of entitlement and self-esteem"

annelerin yüzde 68'i, kendini Purina (kedi maması)

reklamlarındaki danseden kedilerle

identified with the dancing cats

in a commercial for Purina. (Laughter)

özdeşleştirmiş. (Gülüşmeler)

Americans consider lobsters

Amerikalılara göre ıstakozlar,

more important than pigeons

güvercinlerden daha önemli

but also much, much stupider.

ama çok daha aptalmış.

Wild turkeys are seen as only slightly more dangerous than sea otters,

Yabani hindiler, su samurundan biraz daha tehlikeli,

and pandas are twice as lovable as ladybugs.

pandalar ise uğur böceklerinden iki kat daha sevimliymiş.

So some of this is physical, right?

Yani dış görünüş önemli.

We tend to sympathize more with animals that look like us,

Bize benzeyen hayvanlara yakınlık duyma eğilimindeyiz,

and especially that resemble human babies,

özellikle bebeklere benzeyen,

so with big, forward-facing eyes

gözleri yüzünün önünde olan,

and circular faces,

yuvarlak suratlı

kind of a roly-poly posture.

ve biraz tombik yapılı hayvanlara.

This is why, if you get a Christmas card from, like,

Bu yüzden Minnesota'daki teyzenizden

your great aunt in Minnesota,

gelen yılbaşı kartında

there's usually a fuzzy penguin chick on it,

genellikle tüylü bir penguen olur

and not something like a Glacier Bay wolf spider.

Buzul Körfezi kurt örümceği değil.

But it's not all physical, right?

Ama sadece dış görünüşle ilgili de olamaz, değil mi?

There's a cultural dimension to how we think about animals,

Hayvanları nasıl algıladığımızın bir de kültürel boyutu var.

and we're telling stories about these animals,

Hayvanlarla ilgili hikayelerimiz,

and like all stories,

tüm hikayeler gibi,

they are shaped by the times and the places

anlatıldıkları yer ve zamana

in which we're telling them.

göre şekillenir.

So think about that moment

1902'de vahşi bir ayının

back in 1902 again where a ferocious bear

oyuncak ayıya dönüştüğü

became a teddy bear.

o anı düşünün.

What was the context? Well, America was urbanizing.

Şartlar neydi? Amerika şehirleşiyordu.

For the first time, nearly a majority of people lived in cities,

İlk kez insanların neredeyse çoğu şehirde yaşıyordu,

so there was a growing distance between us and nature.

doğayla aramızda büyüyen bir mesafe vardı.

There was a safe space where we could

Ayıları yeniden değerlendirip

reconsider the bear and romanticize it.

romantikleştirebileceğimiz güvenli bir alan vardı.

Nature could only start to seem this pure and adorable

Doğa gözümüze masum ve sevimli görünmeye başlamıştı

because we didn't have to be afraid of it anymore.

çünkü artık ondan korkmamıza gerek yoktu.

And you can see that cycle playing out

Bu döngünün her tür hayvan için

again and again with all kinds of animals.

defalarca tekrarlandığını görebilirsiniz.

It seems like we're always stuck between

Bir türü canavarlaştırıp

demonizing a species and wanting to wipe it out,

onu yok etme isteği ile

and then when we get very close to doing that,

bunu tam yapmak üzereyken

empathizing with it as an underdog

onu acınası bulup merhamet gösterme arzusu

and wanting to show it compassion.

arasında sıkışıp kalmışız sanki.

So we exert our power,

Gücümüzü kullanıyoruz

but then we're unsettled

ama sonra

by how powerful we are.

ne kadar güçlü olduğumuz bizi rahatsız ediyor.

So for example, this is one of

Mesela bu,

Nesli Tehlikede Olan Türler Yasası ile kutup ayılarının

probably thousands of letters and drawings

that kids sent to the Bush administration,

korunmasını isteyen çocukların,

begging it to protect the polar bear

Bush yönetimine gönderdikleri

under the Endangered Species Act,

binlerce mektuptan biri ve

and these were sent back in the mid-2000s,

iklim değişikliği bilincinin aniden arttığı,

when awareness of climate change was suddenly surging.

2000'lerde gönderilmişler.

We kept seeing that image of a polar bear

Buz parçası üstünde sürüklenen

stranded on a little ice floe

somurtkan bir kutup ayısı resmini

looking really morose.

sürekli görüyorduk.

I spent days looking through these files.

Bunları günlerce inceledim.

I really love them. This one's my favorite.

Çok hoşuma gittiler, bu da favorim:

If you can see, it's a polar bear that's drowning

Bakın, bu bir kutup ayısı boğuluyor

and then it's also being eaten simultaneously

ve aynı anda ıstakoz ve

by a lobster and a shark.

köpek balığı tarafından yeniyor.

This one came from a kid named Fritz,

Bu Fritz adlı bir ufaklıktan gelmiş

and he's actually got a solution to climate change.

iklim değişimi için bir çözümü var.

He's got it all worked out to an ethanol-based solution.

Etanollü bir fikirle tüm olayı çözmüş.

He says, "I feel bad about the polar bears.

Diyor ki: "Kutup ayıları için üzülüyorum,

I like polar bears.

Kutup ayılarını seviyorum.

Everyone can use corn juice for cars. From Fritz."

Herkes arabası için mısır suyu kullanabilir. İmza Fritz."

So 200 years ago, you would have Arctic explorers

200 yıl önce kutup kaşifleri, botlarına atlayıp

writing about polar bears leaping into their boats

ateşe verdikleri halde,

and trying to devour them,

onları yemeye çalışan

even if they lit the bear on fire,

kutup ayıları hakkında yazarlardı

but these kids don't see the polar bear that way,

ama bu çocuklar kutup ayılarını böyle

and actually they don't even see the polar bear

görmüyor hatta 80'lerde benim

the way that I did back in the '80s.

gördüğüm gibi de görmüyorlar.

I mean, we thought of these animals

Biz bu hayvanları

as mysterious and terrifying lords of the Arctic.

Arktika'nın gizemli, korkunç efendileri olarak düşünürdük.

But look now how quickly that climate change

Ama şimdi iklim değişikliğinin kafamızdaki bu

has flipped the image of the animal in our minds.

resmi nasıl kolayca değiştirdiğine bakın.

It's gone from that bloodthirsty man-killer

Kana susamış bir insan avcısından

to this delicate, drowning victim,

bu narin, boğulan kurbana dönüştü ve düşündüğünüzde

and when you think about it, that's kind of

bu aslında 1902'de

the conclusion to the story

oyuncak ayının başlattığı hikayeye

that the teddy bear started telling back in 1902,

bir son niteliğinde çünkü o zamanlar

because back then, America had more or less

Amerika kıtadaki payını

conquered its share of the continent.

hemen hemen fethetmişti.

We were just getting around to

Bu son vahşi yırtıcıları

polishing off these last wild predators.

silip süpürmeye yeni başlıyorduk.

Now, society's reach has expanded

Bugün, insanların uzanabilecekleri mesafeler

all the way to the top of the world,

dünyanın tepesine kadar uzanıyor,

and it's made even these, the most remote,

bu da, çok çok uzaklardaki,

the most powerful bears on the planet,

gezegenin bu en güçlü ayılarını gözümüzde

seem like adorable and blameless victims.

masum ve sevimli kurbanlar haline getirdi.

But you know, there's also a postscript to the teddy bear story

Ama aslında oyuncak ayı hikayesinin bir de devamı var

that not a lot of people talk about.

çok kişi bundan bahsetmez

We're going to talk about it,

Biz bahsedeceğiz,

because even though it didn't really take long

Roosevelt'in 1902'deki avından sonra

after Roosevelt's hunt in 1902

oyuncağın tam bir çılgınlığa

for the toy to become a full-blown craze,

dönüşmesi çok zaman almadı.

most people figured it was a fad,

Ama çoğu kişi bu ilginin geçici, ayının da

it was a sort of silly political novelty item

politik ve geçici bir moda olduğunu ve

and it would go away once the president left office,

başkan ofisi devrettiği an unutulacağını

and so by 1909, when Roosevelt's successor,

düşündü ve bu yüzden 1909'da Roosevelt'in halefi

William Howard Taft,

William Howard Taft göreve

was getting ready to be inaugurated,

başlamaya hazırlanırken

the toy industry was on the hunt

oyuncak endüstrisi yeni büyük

for the next big thing.

avı için pusudaydı.

They didn't do too well.

Ama çok da başarılı olamadılar.

That January, Taft was the guest of honor

O ocak ayında, Taft, Atlanta'da bir ziyafetin

at a banquet in Atlanta,

onur konuğuydu,

and for days in advance,

ve daha günler öncesinden

the big news was the menu.

menü büyük haber olmuştu.

They were going to be serving him

Ona, Güneye özgü

a Southern specialty, a delicacy, really,

bir spesiyal, bir lezzet abidesi olan

called possum and taters.

'keseli sıçan ve tatlı patates' ikram edeceklerdi.

So you would have a whole opossum

Tatlı patates yatağında

roasted on a bed of sweet potatoes,

keseli sıçan fırınlanıyor

and then sometimes they'd leave

ve bazen koca kuyruğu da

the big tail on it like a big, meaty noodle.

etten bir erişte gibi bırakılıyor.

The one brought to Taft's table

Taft'ın masasına getirilen

weighed 18 pounds.

8 kiloydu.

So after dinner, the orchestra started to play,

Yemekten sonra orkestra çalmaya başladı ve birden

and the guests burst into song,

konuklar şarkı söylemeye başladı

and all of a sudden, Taft was surprised

ve Taft, bir grup yerel

with the presentation of a gift

destekçisinden gelen hediyeyle

from a group of local supporters,

şaşkına döndü, bu peluş bir

and this was a stuffed opossum toy,

keseli sıçan oyuncağıydı, boncuk gözlü,

all beady-eyed and bald-eared,

kulakları tüysüz.

and it was a new product they were putting forward

Bu yeni oyuncağı,

to be the William Taft presidency's answer

Taft başkanlığının, Teddy Roosevelt'in

to Teddy Roosevelt's teddy bear.

ayısına bir cevap olması için sunuyorlardı

They were calling it the "billy possum."

Adına da Billy keseli sıçanı (Billy=William'ın kısaltması) diyorlardı.

Within 24 hours, the Georgia Billy Possum Company

24 saat içinde, Georgia Billy Keseli Sıçanı şirketi

was up and running, brokering deals

kurulmuş ve çalışıyor, bu şeyler

for these things nationwide,

için ülke çapında satış

and the Los Angeles Times announced,

anlaşmaları yapıyordu ve

very confidently, "The teddy bear

Los Angeles Times kendine güvenle şunu

has been relegated to a seat in the rear,

duyurdu, "Teddy'nin ayısı arka koltuğa geçti

and for four years, possibly eight,

ve önümüzdeki 4, belki 8, yıl boyunca

the children of the United States

Birleşik Devletler'in çocukları

will play with billy possum."

Billy keseli sıçanıyla oynayacak."

So from that point, there was a fit of opossum fever.

Bu noktadan sonra keseli sıçan ateşi herkesi

There were billy possum postcards, billy possum pins,

sardı, Billy keseli sıçanı kartpostalları,

billy possum pitchers for your cream at coffee time.

rozetleri, kahvenizin sütü için ibrikleri,

There were smaller billy possums on a stick

çocuklar bayrak gibi taşıyabilsin

that kids could wave around like flags.

diye değneklere asılı daha ufak keseli sıçanlar vardı.

But even with all this marketing,

Ama bu kadar pazarlamayla bile

the life of the billy possum

Billy keseli sıçanının ömrü

turned out to be just pathetically brief.

acınası derecede kısa oldu.

The toy was an absolute flop,

Bu oyuncak tam bir başarısızlıktı

and it was almost completely forgotten

ve yılın sonuna kadar neredeyse

by the end of the year,

tamamen unutulmuştu,

and what that means is that the billy possum

bu da şu anlama geliyor ki Billy keseli

didn't even make it to Christmastime,

sıçanı yılbaşını bile göremedi

which when you think about it is

ki düşünürseniz bu

a special sort of tragedy for a toy.

bir oyuncak için özel bir tür trajedi.

So we can explain that failure two ways.

Bu fiyaskoyu iki şekilde açıklayabiliriz

The first, well, it's pretty obvious.

Birincisi, yani evet, malumunuz.

I'm going to go ahead and say it out loud anyway:

Yine de malumu dillendireceğim:

Opossums are hideous. (Laughter)

Keseli sıçanlar çirkinler. (Kahkahalar)

But maybe more importantly is that

Ama belki daha da önemlisi Billy

the story of the billy possum was all wrong,

keseli sıçanının hikayesinin tamamen yanlış olması

especially compared

özellikle de

to the backstory of the teddy bear.

oyuncak ayının hikayesiyle kıyaslandığında.

Think about it: for most of human's evolutionary history,

Bir düşünün: insanın evrimsel tarihinin uzunca

what's made bears impressive to us

bir kısmı boyunca ayıları bizim için etkileyici

has been their complete independence from us.

yapan, bizden tamamen bağımsız olmalarıydı.

It's that they live these parallel lives

Hem tehdit hem rakip olarak yaşadıkları

as menaces and competitors.

o paralel hayatlardı.

By the time Roosevelt went hunting in Mississippi,

Roosevelt Mississipi'de ava çıktığında,

that stature was being crushed,

bu özelliklerini kaybediyorlardı ve

and the animal that he had roped to a tree

ağaca bağlanmış o hayvan gerçekten de

really was a symbol for all bears.

bütün ayıları simgeliyordu.

Whether those animals lived or died now

Yaşamaları ya da ölmeleri

was entirely up to the compassion

tamamen insanın merhametine

or the indifference of people.

ya da insafsızlığına kalmıştı.

That said something really ominous

Bu ayıların geleceği için çok kaygı

about the future of bears,

verici bir mesaj veriyor ama,

but it also said something very unsettling about who we'd become,

aynı zamanda, böyle bir hayvanın bile yaşaması bize kaldıysa

if the survival of even an animal like that

bizim kime dönüşeceğimiz hakkında

was up to us now.

da sarsıcı birşeyler söylüyor.

So now, a century later, if you're at all

Bu gün, bir yüzyıl sonra, eğer doğada neler

paying attention to what's happening in the environment,

olduğuna bir şekilde dikkat ediyorsanız, bu

you feel that discomfort so much more intensely.

sarsılmayı daha yoğun hissedersiniz.

We're living now in an age of what scientists

Şu an bilim adamlarının 'korumaya bağımlı' demeye

have started to call "conservation reliance,"

başladıkları bir çağda yaşıyoruz.

and what that term means is that we've disrupted

Bu terim şu demek, öyle çok şeyi bozduk ki

so much that nature can't possibly stand on its own anymore,

doğa büyük ihtimalle artık kendi başına ayakta duramayacak

and most endangered species

ve soyu tükenmekte olan türlerin

are only going to survive

çoğu eğer biz doğada

if we stay out there in the landscape

gezinip, etraflarındaki dünyayı hileli

riggging the world around them in their favor.

biçimde onların lehine çevirirsek hayatta kalacak.

So we've gone hands-on

Bu yüzden pratiğe geçtik ve

and we can't ever take our hands off,

asla tekrar teoriğe geçemeyiz

and that's a hell of a lot of work.

ve bu gerçekten çok ağır bir iş.

Right now, we're training condors

Şimdi, elektrik tellerine konmasınlar diye Güney Amerika

not to perch on power lines.

akbabalarını eğitiyoruz.

We teach whooping cranes to migrate south for the winter

Haykıran turnalara ultra hafif uçakların peşinden,

behind little ultra-light airplanes.

kış için güneye göçmeyi öğretiyoruz.

We're out there feeding plague vaccine to ferrets.

Gelinciklere veba aşısı yapıyoruz.

We monitor pygmy rabbits with drones.

Dronlarla cüce tavşanları gözetliyoruz.

So we've gone from annihilating species

Kısacası türleri yok etmekten vazgeçip, bir çok türün

to micromanaging the survival of a lot of species

hayatta kalması için işlerine karışmaya süresiz geçiş yaptık

indefinitely, and which ones?

peki ama bunlar hangi türler?

Well, the ones that we've told

Haklarında etkileyici

compelling stories about,

hikayeler anlattıklarımızın,

the ones we've decided ought to stick around.

etrafımızda olması gerektiğine karar verdiklerimizin.

The line between conservation and domestication

Koruma ve evcilleştirme arasındaki sınır

is blurred.

bulanık.

So what I've been saying is that the stories

Anlatmaya çalıştığım şu ki, vahşi

that we tell about wild animals are so subjective

hayvanlar hakkında anlattığımız hikayeler çok

they can be irrational

subjektif. Mantıksız,

or romanticized or sensationalized.

romantikleştirilmiş yada duygusallaştırılmış

Sometimes they just have nothing to do with the facts.

olabilirler. Bazen de gerçekle hiç alakaları olmayabilir.

But in a world of conservation reliance,

Ama korumaya bağımlı dünyada,

those stories have very real consequences,

bu hikayelerin çok gerçek sonuçları var,

because now, how we feel about an animal

çünkü şimdi, bir hayvan için ne hissettiğimiz

affects its survival

onun varoluşunu

more than anything that you read about

ekoloji kitaplarında okuyabileceğiniz

in ecology textbooks.

herşeyden daha çok etkiliyor.

Storytelling matters now.

Artık anlatım önemli.

Emotion matters.

Duygular önemli.

Our imagination has become an ecological force.

Hayal gücümüz ekolojik bir güce dönüştü.

And so maybe the teddy bear worked in part

Belki de oyuncak ayı da kısmen,

because the legend of Roosevelt

Roosevelt ve Mississippi'deki ayının efsanesi toplumun,

and that bear in Mississippi

o zamanlar yüzleşmeye yeni başladığı bu

was kind of like an allegory

büyük sorumluluğun bir

of this great responsibility that society

alegorisi gibi olduğu için

was just beginning to face up to back then.

başarılı oldu.

It would be another 71 years

Nesli Tehlikede Olan Türler yasası çıkmadan 71 yıl

before the Endangered Species Act was passed,

önce olsa da, yasanın bütün ruhu

but really, here's its whole ethos

adeta bir vitrayda görebileceğiniz

boiled down into something like a scene

cinsten bir sahneye

you'd see in a stained glass window.

indirgenmişçesine burada:

The bear is a helpless victim tied to a tree,

Ayı ağaca bağlanmış çaresiz bir kurban

and the president of the United States

ve Birleşik Devletler başkanı

decided to show it some mercy.

ona merhamet etmeyi seçiyor.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)

[Illustrations by Wendy MacNaughton]

[İlüstrasyonlar: Wendy MacNaughton]