The strange story of the teddy bear and what it reveals | Jon Mooallem

Translator: Nhu PHAM Reviewer: nga nguyen

So it was the fall of 1902,

Mùa thu năm 1902,

and President Theodore Roosevelt

Tổng thống Theodore Roosevelt

needed a little break from the White House,

muốn rời khỏi Nhà Trắng một thời gian,

so he took a train to Mississippi

ông lên tàu đến Mississippi

to do a little black bear hunting outside of a town

để săn gấu đen bên ngoài một thị trấn

called Smedes.

tên là Smedes.

The first day of the hunt, they didn't see a single bear,

Ngày đầu tiên, họ không thấy một con gấu nào,

so it was a big bummer for everyone,

mọi người thấy thật vô ích,

but the second day, the dogs cornered one

nhưng ngày hôm sau, đàn chó dồn được một con

after a really long chase, but by that point,

sau một hồi rượt đuổi, nhưng đúng lúc đó,

the president had given up

tổng thống dừng lại

and gone back to camp for lunch,

và về trại ăn trưa,

so his hunting guide cracked the animal

người dẫn đường của ông đánh con thú

on the top of the head with the butt of his rifle,

vào đầu với chiếc đuôi súng

and then tied it up to a tree

và sau đó buộc nó vào một cái cây

and started tooting away on his bugle

và bắt đầu thổi cái kèn

to call Roosevelt back so he could have the honor

gọi Roosevelt về để ông có vinh dự

of shooting it.

bắn nó,

The bear was a female.

Con gấu là một con cái.

It was dazed, injured,

Nó bị choáng, bị thương,

severely underweight, a little mangy-looking,

thiếu cân trầm trọng, trông hơi bẩn thỉu,

and when Roosevelt saw this animal

và khi Roosevelt thấy con vật này

tied up to the tree,

bị cột vào cái cây

he just couldn't bring himself to fire at it.

ông ấy thực sự không thể tự thân tiến đến bắn nó.

He felt like that would go against his code

Ông ấy cảm thấy nó như đi ngược những quy tắc của riêng mình,

as a sportsman.

một người có tinh thần thượng võ.

A few days later, the scene was memorialized

Vài ngày sau, cảnh tượng đó được tái hiện

in a political cartoon back in Washington.

trong một phim hoạt hình chính trị ở Washington.

It was called "Drawing a Line in Mississippi,"

Nó có tên "Drawing a Line in Mississippi,"

and it showed Roosevelt with his gun down and his arm out,

và nó cho thấy Roosevelt với cây súng gục xuống và với cánh tay giơ ra,

sparing the bear's life,

để con gấu được sống,

and the bear was sitting on its hind legs

và con gấu ngồi trên hai chân sau

with these two big, frightened, wide eyes

với đôi mắt to và sợ sệt

and little ears pricked up at the top of its head.

và đôi tai nhỏ vểnh lên trên đầu.

It looked really helpless, like you just wanted to

Nó nhìn như bất lực, nhìn như chỉ muốn

sweep it up into your arms

được ôm vào lòng

and reassure it.

và được trấn an.

It wouldn't have looked familiar at the time,

Nhìn nó lúc đấy không như vậy,

but if you go looking for the cartoon now,

nhưng nếu bạn thấy đoạn phim hoạt hình,

you recognize the animal right away:

bạn nhận ra con vật ngay lập tức:

It's a teddy bear.

Nó là gấu teddy.

And this is how the teddy bear was born.

Và đây là cách mà gấu teddy được sinh ra.

Essentially, toymakers took the bear from the cartoon,

Về cơ bản, các nhà làm đồ chơi lấy con gấu từ trong phim hoạt hình,

turned it into a plush toy, and then named it

và biến nó thành một thứ đồ chơi vải, và đặt tên cho nó

after President Roosevelt -- Teddy's bear.

theo tên của Roosevelt -- Gấu của Teddy.

And I do feel a little ridiculous

Và tôi thấy hơi buồn cười

that I'm up here on this stage

khi tôi trên sân khấu này

and I'm choosing to use my time

dùng thời gian của mình,

to tell you about a 100-year-old story

kể cho bạn nghe câu chuyện đã 100 tuổi

about the invention of a squishy kid's toy,

về sáng chế đồ chơi của trẻ con mít ướt,

but I'd argue that the invention of the teddy bear,

nhưng xin thưa rằng ý tưởng về gấu teddy

inside that story is a more important story,

trong câu chuyện đó là một câu chuyện quan trọng hơn,

a story about how dramatically our ideas

một câu chuyện về việc ý tưởng của chúng ta

about nature can change,

về tự nhiên đã thay đổi nhanh như thế nào,

and also about how, on the planet right now,

và còn về cái cách, trên hành tinh này,

the stories that we tell

những câu chuyện mà chúng ta kể

are dramatically changing nature.

đang thay đổi tự nhiên rõ rệt như thế nào.

Because think about the teddy bear.

Vì khi nghĩ về gấu teddy.

For us, in retrospect, it feels like an obvious fit,

chúng ta đều thấy hợp lý

because bears are so cute and cuddly,

vì những con gấu đều đáng yêu và đầy âu yếm,

and who wouldn't want to give one to their kids to play with,

và ai mà không muốn tặng một con để con mình chơi cùng chứ,

but the truth is that in 1902,

nhưng sự thật đó là vào năm 1902,

bears weren't cute and cuddly.

những con gấu đều không dễ thương và đáng yêu.

I mean, they looked the same,

Ý tôi là, chúng trông giống nhau,

but no one thought of them that way.

nhưng chẳng ai nghĩ chúng như vậy.

In 1902, bears were monsters.

Năm 1902, gấu là những con quái vật.

Bears were something that frickin' terrified kids.

Gấu là cái gì đó khiến trẻ em hoảng sợ

For generations at that point,

Với nhiều thế hệ lúc đó,

the bear had been a shorthand for all the danger

gấu là hiện thân cho sự nguy hiểm

that people were encountering on the frontier,

mà con nguời ta đang đối đầu trên chiến tuyến

and the federal government was actually

và chính phủ các bang thực sự

systematically exterminating bears

tiêu diệt chúng một cách có hệ thống

and lots of other predators too,

và nhiều loài thú săn mồi khác cũng trong tình trạng tuơng tự,

like coyotes and wolves.

như chó sói Bắc Mỹ và các loại sói khác.

These animals, they were being demonized.

Những loài động vật đó bị phỉ báng.

They were called murderers

Chúng bị gọi là những kẻ sát nhân

because they killed people's livestock.

bởi chúng giết gia súc của con người.

One government biologist, he explained this

Một nhà sinh vật học của chính phủ, đã giải thích

war on animals like the bear by saying

các mâu thuẫn với thú vật như với loài gấu như sau

that they no longer had a place

chúng không có chỗ

in our advancing civilization,

trong nền văn minh hiện đại của chúng ta,

and so we were just clearing them out of the way.

và do đó, chúng ta phải dẹp hết chúng đi.

In one 10-year period, close to half a million wolves

Trong vòng 10 năm, gần nửa triệu con sói

had been slaughtered.

đã bị giết hại.

The grizzly would soon be wiped out

Những đốm xám sẽ sớm biến mất

from 95 percent of its original territory,

từ 95% lãnh thổ ban đầu

and whereas once there had been 30 million bison

và trong khi đó, đã một thời 30 triệu con bò rừng

moving across the plains, and you would have

đi qua những đồng bằng, và bạn có nghe

these stories of trains having to stop

những câu chuyện về những chuyến tàu, buộc phải dừng

for four or five hours so that these thick,

trong vòng 4-5h để cả tập đoàn rồng rắn động vật

living rivers of the animals could pour over the tracks,

có thể qua đường ray,

now, by 1902, there were maybe less than 100 left in the wild.

hiện nay, truớc năm 1902, có khoảng chưa đầy 100 con còn lại trong tự nhiên.

And so what I'm saying is, the teddy bear was born

Do đó tôi cho rằng, gấu teddy đuợc sinh ra

into the middle of this great spasm of extermination,

khi mà việc giết hại đạt đỉnh điểm,

and you can see it as a sign that

và bạn có thể thấy, nó như một dấu hiệu rằng

maybe some people deep down

rất có thể một vài người, từ đáy lòng

were starting to feel conflicted about all that killing.

đang bắt đầu cảm thấy mâu thuẫn về việc giết chóc đó.

America still hated the bear and feared it,

Nuớc Mĩ đã luôn ghét gấu và sợ gấu,

but all of a sudden, America also wanted

nhưng đột nhiên, nuớc Mĩ cũng muốn

to give the bear a great big hug.

ôm con gấu thật nhiều.

So this is something that I've been really curious about in the last few years.

Và đây là những gì tôi đã rất tò mò trong vài năm về truớc.

How do we imagine animals,

Chúng ta tuởng tuợng những con vật ra sao,

how do we think and feel about them,

chúng ta nghĩ và cảm nhận chúng như thế nào,

and how do their reputations get written

và niềm tin về chúng đuợc ghi dấu thế nào

and then rewritten in our minds?

và đuợc củng cố thế nào trong chúng ta?

We're here living in the eye of a great storm

Tất cả chúng ta đang sống trong mắt một cơn bão lớn

of extinction where half the species on the planet

của sự tuyệt chủng với một nửa các loài trên hành tinh

could be gone by the end of the century,

có thể biến mất trước thế kỉ này,

and so why is it that we come to care about

vậy thì tại sao chúng ta chỉ quan tâm

some of those species and not others?

đến một số loài nhất định, mà không phải các loài khác?

Well, there's a new field, a relatively new field

Vâng, có một lĩnh vực mới, một lĩnh vực khá mới

of social science that started looking at

của khoa học xã hội đã bắt đầu nghiên cứu

these questions and trying to unpack the powerful

những câu hỏi đó và cố gắng tháo gỡ những mối quan hệ

and sometimes pretty schizophrenic relationships

sâu sắc và đôi khi là kì cục

that we have to animals,

của chúng ta đối với động vật,

and I spent a lot of time looking through

và tôi đã dành nhiều thời gian nghiên cứu

their academic journals,

những ấn phẩm học thuật

and all I can really say is that their findings

và những gì tôi có thể nói chỉ có thể là những nghiên cứu của họ

are astonishingly wide-ranging.

đều mang tầm vóc một cách ngạc nhiên

So some of my favorites include that

Và có vài điều tôi thích như

the more television a person watches in Upstate New York,

khi một người xem TV ở Upstate New York càng nhiều,

the more he or she is afraid

anh ta/cô ta càng sợ

of being attacked by a black bear.

việc bị tấn công bởi một con gấu

If you show a tiger to an American,

Nếu bạn đưa một con hổ cho một người Mĩ,

they're much more likely to assume that it's female

họ sẽ phần lớn cho rằng đó là con cái

and not male.

chứ không phải con đực.

In a study where a fake snake

Trong một nghiên cứu với một con rắn giả

and a fake turtle were put on the side of the road,

và một con rùa giả được đặt ở bên vệ đường

drivers hit the snake much more often than the turtle,

các lái xe thường đâm con rắn hơn là đâm con rùa

and about three percent of drivers who hit the fake animals

và chỉ khoảng 3% các lái xe đã đâm các con vật giả

seemed to do it on purpose.

có vẻ như đã cố tình đâm chúng.

Women are more likely than men to get a

So với nam giới, phụ nữ thường hay gặp hơn

"magical feeling" when they see dolphins in the surf.

cái "cảm giác kì diệu" khi họ nhìn thấy cá heo trên những con sóng.

Sixty-eight percent of mothers with

68% các bà mẹ

"high feelings of entitlement and self-esteem"

có "ý thức cao về tự chủ và tự trọng"

identified with the dancing cats

đã được xác định cùng với các con mèo nhảy múa

in a commercial for Purina. (Laughter)

trong một chương trình quảng cáo của Purina

Americans consider lobsters

Những người Mỹ cho rằng tôm hùm

more important than pigeons

quan trọng hơn là chim bồ câu

but also much, much stupider.

nhưng cũng kém thông minh hơn rất nhiều.

Wild turkeys are seen as only slightly more dangerous than sea otters,

Gà tây hoang dại được xem là chỉ hơi nguy hiểm hơn rái cá biển một chút.

and pandas are twice as lovable as ladybugs.

và gấu trúc thì đáng yêu gấp đôi bọ rùa.

So some of this is physical, right?

Dường như có vài thứ tự nhiên, phải không?

We tend to sympathize more with animals that look like us,

Chúng ta thường có cảm giác đồng cảm hơn với các loài động vật nhìn giống chúng ta

and especially that resemble human babies,

Và đặc biệt là các loài gợi đến hình ảnh trẻ em

so with big, forward-facing eyes

sẽ là đôi mắt to, hướng thẳng về phía trước

and circular faces,

và khuôn mặt tròn trĩnh

kind of a roly-poly posture.

dáng thấp và lùn

của một chú chim cánh cụt nhỏ xù lông.

This is why, if you get a Christmas card from, like,

Do đó nếu bạn nhận được thiệp Giáng sinh từ

your great aunt in Minnesota,

bà dì của bạn in Minnesota

there's usually a fuzzy penguin chick on it,

Thường có một con chim cánh cụt con trên đó

and not something like a Glacier Bay wolf spider.

chứ không phải là một con vật gì đó như kiểu nhện sói vịnh Glacier

But it's not all physical, right?

Tuy nhiên, bạn có nhận thấy cũng không phải tất cả các cảm giác trên đều có lý.

There's a cultural dimension to how we think about animals,

Lăng kính văn hóa có ảnh hưởng đến cái nhìn của chúng ta đối với động vật

and we're telling stories about these animals,

và chúng ta vẫn kể các câu truyện của các loài vật

and like all stories,

giống như tính cách của chúng mà chúng ta kể trong mọi câu chuyện khác

they are shaped by the times and the places

chúng được định hình từ lần này qua lần khác, từ nơi này qua nơi khác

in which we're telling them.

khi chúng ta kể chuyện

So think about that moment

Nhớ lại thời điểm của câu chuyện ban nãy

back in 1902 again where a ferocious bear

năm 1902, khi một con gấu hung ác

became a teddy bear.

trở thành một chú gấu teddy

What was the context? Well, America was urbanizing.

Bối cảnh là gì? Thực ra lúc đó là thời kì đô thị hóa nước Mỹ

For the first time, nearly a majority of people lived in cities,

Lần đầu tiên trong lịch sử, gần như đại đa số cư dân sống ở thành thị

so there was a growing distance between us and nature.

nên bắt đầu giãn rộng khoảng cách giữa chúng ta và thiên nhiên

There was a safe space where we could

đã có một không gian an toàn để chúng ta

reconsider the bear and romanticize it.

có thể nhìn nhận lại loài gấu và lãng mạn hóa chúng.

Nature could only start to seem this pure and adorable

Thiên nhiên chỉ có thể bắt đầu có vẻ trong sáng và đáng yêu đến thế

because we didn't have to be afraid of it anymore.

khi chúng ta không còn phải sợ nó nữa.

And you can see that cycle playing out

Các bạn có thể thấy tình huống này

again and again with all kinds of animals.

tái diễn ở tất cả các loài động vật

It seems like we're always stuck between

Có vẻ như chúng ta luôn kẹt giữa việc

demonizing a species and wanting to wipe it out,

sợ sệt một loài và muốn loại bỏ chúng

and then when we get very close to doing that,

và việc cảm thấy đồng cảm với chúng như một kẻ thua cuộc

empathizing with it as an underdog

rồi tỏ lòng trắc ẩn

and wanting to show it compassion.

khi chúng ta sắp đạt được mục tiêu ban đầu

So we exert our power,

Tức là chúng ta thể hiện sức mạnh

but then we're unsettled

rồi lại bối rối

by how powerful we are.

vì chính sức mạnh chúng ta có

So for example, this is one of

Ví dụ, đây là một trong số

probably thousands of letters and drawings

hàng ngàn lá thư và bức vẽ

that kids sent to the Bush administration,

trẻ em đã gửi tới chính quyền Bush

begging it to protect the polar bear

cầu xin chính quyền bảo vệ gấu bắc cực

under the Endangered Species Act,

trong Chính sách bảo vệ các loại vật có nguy cơ tuyệt chủng

and these were sent back in the mid-2000s,

các lá thư này được gửi giữa những năm 2000

when awareness of climate change was suddenly surging.

khi sự nhận thức về thay đổi khí hậu đột nhiên trỗi dậy

We kept seeing that image of a polar bear

Chúng ta cứ thấy mãi hình ảnh này, về một con gấu bắt cực

stranded on a little ice floe

mắc kẹt trên một mảnh băng nhỏ

looking really morose.

trông vô cùng rầu rĩ

I spent days looking through these files.

Tôi đã xem các tài liệu này trong nhiều ngày

I really love them. This one's my favorite.

Tôi thực sự thích chúng, đây là cái tôi thích nhất.

If you can see, it's a polar bear that's drowning

Nếu bạn có thể thấy, đây là một con gấu bắc cực đang chìm

and then it's also being eaten simultaneously

và nó đang bị ăn thịt.

by a lobster and a shark.

bởi cả một con tôm hùm và một con cá sấu.

This one came from a kid named Fritz,

Đây là bức vẽ của một cậu bé tên là Fritz

and he's actually got a solution to climate change.

Cậu bé thậm chí còn có một cách giải quyết tình trạng biến đổi khí hậu.

He's got it all worked out to an ethanol-based solution.

cách giải quyết dựa trên ethanol

He says, "I feel bad about the polar bears.

Cậu ấy viết rằng: "em cảm thấy lo lắng cho những con gấu bắc cực

I like polar bears.

Em thích gấu bắc cực.

Everyone can use corn juice for cars. From Fritz."

Mọi người có thể dùng nước ngô để làm xăng cho xe. Từ Fritz.

So 200 years ago, you would have Arctic explorers

Nếu là 200 năm trước, bạn sẽ chỉ gặp các nhà thám hiểm Bắc cực

writing about polar bears leaping into their boats

viết viết về việc gấu Bắc cực nhảy lên thuyền của họ

and trying to devour them,

cố gắng xực họ

even if they lit the bear on fire,

kể cả khi họ có đốt chúng,

but these kids don't see the polar bear that way,

nhưng những đứa trẻ này không nhìn gấu bắc cực theo cách đó,

and actually they don't even see the polar bear

mà thậm chí cũng không giống cách

the way that I did back in the '80s.

mà tôi nhìn gấu bắc cực vào những năm 80.

I mean, we thought of these animals

Hồi đó chúng ta đã nghĩ những con vật đó

as mysterious and terrifying lords of the Arctic.

như là những chúa tể thần bí và kinh hoàng ở Bắc cực

But look now how quickly that climate change

Nhưng hãy xem việc biến đổi khí hậu nhanh chóng

has flipped the image of the animal in our minds.

đã đảo ngược hình ảnh của động vật trong tâm trí của chúng ta như thế nào.

It's gone from that bloodthirsty man-killer

Từ một loài khát máu người

to this delicate, drowning victim,

thành một nạn nhân chết chìm mong manh,

and when you think about it, that's kind of

suy nghĩ một chút, bạn sẽ thấy

the conclusion to the story

câu chuyện này có cùng một cái kết

that the teddy bear started telling back in 1902,

với câu chuyện gấu teddy năm 1902

because back then, America had more or less

vì vào thời điểm đó, nước Mỹ

conquered its share of the continent.

đã và đang chế ngự phần lục địa của mình.

We were just getting around to

và chúng ta chỉ đang

polishing off these last wild predators.

quét nốt vài con thú săn mồi còn sót lại

Now, society's reach has expanded

Giờ thì con người

all the way to the top of the world,

đã lan ra toàn thế giới

and it's made even these, the most remote,

Khiến ngay cả những con gấu

the most powerful bears on the planet,

xa xôi nhất, quyền lực nhất trên trái đất

seem like adorable and blameless victims.

biến thành những nạn nhân đáng yêu và vô tội trong mắt chúng ta.

But you know, there's also a postscript to the teddy bear story

Tuy nhiên, còn có một bài báo cáo khác về câu chuyện gấu teddy

that not a lot of people talk about.

được nhiều người nhắc đến.

We're going to talk about it,

Giờ chúng ta sẽ xem xét ở đây

because even though it didn't really take long

mặc dù chỉ sau cuộc đi săn năm 1902 của Roosevelt

after Roosevelt's hunt in 1902

một thời gian ngắn

for the toy to become a full-blown craze,

gấu teddy trở thành một đồ chơi hot

most people figured it was a fad,

hầu hết mội người vẫn cho rằng điều đó thật điên rồ

it was a sort of silly political novelty item

một câu chuyện chính trị ngu xuẩn và lạ lùng

and it would go away once the president left office,

sẽ biến mất khi Roosevelt rời ghế tổng thống

and so by 1909, when Roosevelt's successor,

và thế là, vào năm 1909, khi người kế nhiệm của Roosevelt

William Howard Taft,

Wiliam Howard Taft

was getting ready to be inaugurated,

chuẩn bị nhậm chức.

the toy industry was on the hunt

ngành công nghiệp đồ chơi bắt đầu săn lùng

for the next big thing.

thú tiêu khiển mới.

They didn't do too well.

Họ đã không thành công.

That January, Taft was the guest of honor

Tháng một năm đó, Taft là khách mời danh dự

at a banquet in Atlanta,

ở một bữa tiệc lớn ở Atlanta,

and for days in advance,

và trước đó vài ngày,

the big news was the menu.

có một tin lớn về menu

They were going to be serving him

mà họ sẽ chiêu đãi ông

a Southern specialty, a delicacy, really,

một đặc sản miền Nam rất ngon

là món gấu túi possum

called possum and taters.

và salad taters

So you would have a whole opossum

Người ta sẽ nướng nguyên con gấu túi

roasted on a bed of sweet potatoes,

trong khoai lang

and then sometimes they'd leave

đôi khi người ta đặt lên đó chiếc đuôi to

the big tail on it like a big, meaty noodle.

trông như một sợi mì lớn bằng thịt

The one brought to Taft's table

Món đó được mang đến bàn của Taft.

weighed 18 pounds.

nặng đến 18 pound.

So after dinner, the orchestra started to play,

Sau bữa tối, ban nhạc bắt đầu chơi nhạc

and the guests burst into song,

và những vị khách hát vang

and all of a sudden, Taft was surprised

đột nhiên, Taft nhận được

with the presentation of a gift

một món quà đặc biệt

from a group of local supporters,

từ một nhóm người ủng hộ ông ta ở địa phương,

and this was a stuffed opossum toy,

đó là một con gấu túi nhồi bông.

all beady-eyed and bald-eared,

với đôi mắt sáng và cái đuôi trụi lông,

and it was a new product they were putting forward

và đó là sản phẩm mới họ định dùng để

to be the William Taft presidency's answer

đại diện cho câu trả lời của tổng thống William Taft

to Teddy Roosevelt's teddy bear.

trước gấu teddy của Teddy Roosevelt.

They were calling it the "billy possum."

Họ gọi nó là "gấu túi billy"

Within 24 hours, the Georgia Billy Possum Company

Trong vòng 24 giờ, công ty Gấu túi Billy Georgia

was up and running, brokering deals

đã hoạt động liên tục, môi giới các hợp đồng

for these things nationwide,

cho món đồ chơi này trên toàn nước Mĩ,

and the Los Angeles Times announced,

và tờ Los Angeles Times đã thông báo

very confidently, "The teddy bear

rất tự tin: "Gấu teddy

has been relegated to a seat in the rear,

sẽ bị xếp xó

and for four years, possibly eight,

và trong 4 năm, có thể là 8 năm,

the children of the United States

trẻ em ở Mỹ

will play with billy possum."

sẽ chơi gấu túi billy.

So from that point, there was a fit of opossum fever.

Vào thời điểm đó, có một cơn sốt gấu túi billy.

There were billy possum postcards, billy possum pins,

bài gấu túi billy, gim gấu túi billy,

billy possum pitchers for your cream at coffee time.

cốc có nắp hình gấu billy để đựng kem cho giờ giải lao.

There were smaller billy possums on a stick

hình gấu billy gắn trên đầu cây gậy

that kids could wave around like flags.

để trẻ em có thể vẫy vẫy như cờ.

But even with all this marketing,

Mặc cho tất cả các chiêu marketing đó

the life of the billy possum

thời gian của gấu túi billy

turned out to be just pathetically brief.

ngắn đến thảm hại.

The toy was an absolute flop,

Các đồ chơi hoàn toàn bị quẳng sang một bên

and it was almost completely forgotten

và gần như bị quên lãng

by the end of the year,

vào cuối năm.

and what that means is that the billy possum

Nghĩa là thậm chí gấu túi billy

didn't even make it to Christmastime,

không chờ được đến Giáng sinh

which when you think about it is

là thời điểm đặc biệt

a special sort of tragedy for a toy.

cho một món đồ chơi.

So we can explain that failure two ways.

Do đó chúng ta có thể giải thích điều này theo 2 cách

The first, well, it's pretty obvious.

Thứ nhất, khá là rõ ràng,

I'm going to go ahead and say it out loud anyway:

tôi sẽ nói thẳng ngay đây:

Opossums are hideous. (Laughter)

Gấu túi không xinh xắn cho lắm.

But maybe more importantly is that

Nhưng quan trọng hơn là

the story of the billy possum was all wrong,

câu chuyện về gấu túi billy hoàn toàn không được hưởng ứng

especially compared

đặc biệt khi so sánh với

to the backstory of the teddy bear.

câu chuyện trước đó của gấu teddy.

Think about it: for most of human's evolutionary history,

Nghĩ một chút nhé, hầu như suốt lịch sử tiến hóa của loài người

what's made bears impressive to us

những thứ ấn tượng nhất đối với chúng ta

has been their complete independence from us.

trở nên độc lập với chúng ta

It's that they live these parallel lives

Và chúng sống song song

as menaces and competitors.

như những mối đe dọa hoặc những kẻ cạnh tranh.

By the time Roosevelt went hunting in Mississippi,

Khi Roosewelt đi săn ở Missisipi

that stature was being crushed,

và con gấu đã bị vào một cái cây

and the animal that he had roped to a tree

really was a symbol for all bears.

thực ra là biểu tượng của mọi con gấu.

Whether those animals lived or died now

Những con vật sống hay chết

was entirely up to the compassion

đều phụ thuộc vào lòng trắc ẩn

or the indifference of people.

hay sự vô cảm của con người.

That said something really ominous

Điều đó nói lên một điều gì đó thật đáng ngại

about the future of bears,

về tương lai của loài gấu,

but it also said something very unsettling about who we'd become,

nhưng cũng gây ra nỗi lo lắng về việc chúng ta đang trở thành cái gì.

if the survival of even an animal like that

Khi mà sự tồn tại của một loài, thậm chí nguy hiểm như thế

was up to us now.

giờ phụ thuộc vào chúng ta.

So now, a century later, if you're at all

Do đó mà giở đây, một thế kỉ sau, nếu bạn

paying attention to what's happening in the environment,

để ý đến những điều xảy ra với môi trường

you feel that discomfort so much more intensely.

bạn sẽ thấy sự bất an đó một cách mãnh liệt.

We're living now in an age of what scientists

Chúng ta đang sống vào kỉ nguyên mà

have started to call "conservation reliance,"

các nhà khoa học bắt đầu gọi là "phụ thuộc vào bảo tồn"

and what that term means is that we've disrupted

thuật ngữ đó có nghĩa là chúng ta đã phá hủy

so much that nature can't possibly stand on its own anymore,

tự nhiên đến mức chúng không còn tự tồn tại được nữa.

and most endangered species

và hầu hết các loài đang bị đe dọa

are only going to survive

chỉ có thể tồn tại

if we stay out there in the landscape

nếu chúng ta ở đó

riggging the world around them in their favor.

cung cấp cho chúng mọi thứ

So we've gone hands-on

do đó chúng ta phải nhúng tay vào

and we can't ever take our hands off,

và không thể buông tay ra

and that's a hell of a lot of work.

đó là cả một đống việc phải làm.

Right now, we're training condors

Giờ, chúng ta đang phải huấn luyện kền kền

not to perch on power lines.

ngừng đậu trên dây điện.

We teach whooping cranes to migrate south for the winter

chúng ta phải dạy sếu di cư về phía nam vào mùa đông

behind little ultra-light airplanes.

sau những chiếc máy bay siêu sóng,

We're out there feeding plague vaccine to ferrets.

chúng ta phải tiêm vaccin cho chồn

We monitor pygmy rabbits with drones.

chúng ta phải theo dõi thỏ lùn và ong mật

So we've gone from annihilating species

Tức là, chúng ta đã chuyển từ tiêu diệt các loài vật

to micromanaging the survival of a lot of species

sang kiểm soát chặt chẽ sự tồn tại của một số loài nào đó,

indefinitely, and which ones?

và đó là những loài nào.

Well, the ones that we've told

Vâng, chính là những loài mà chúng ta đã kể

compelling stories about,

những câu chuyện hấp dẫn

the ones we've decided ought to stick around.

những loài mà chúng ta đã quyết định sẽ gắn bó

The line between conservation and domestication

Ranh giới giữa bảo tồn và thuần hóa

is blurred.

đã bị xóa nhòa.

So what I've been saying is that the stories

Những gì tôi đã nói có nghĩa là

that we tell about wild animals are so subjective

những câu chuyện chúng ta đã kể về động vật có quá nhiều phần tưởng tượng

they can be irrational

và có thể không hợp lý

or romanticized or sensationalized.

hoặc đã được lãng mạn hóa, hoặc đã được nhạy cảm hóa.

Sometimes they just have nothing to do with the facts.

Đôi khi không có liên quan gì đến thực tại.

But in a world of conservation reliance,

nhưng trong một thế giới của sự phụ thuộc vào việc bảo tồn,

those stories have very real consequences,

những câu chuyện này có những hiệu quả thực tế

because now, how we feel about an animal

bởi vì hiện tại, cách chúng ta cảm nhận về động vật

affects its survival

ảnh hưởng đến sự sinh tồn của chúng

more than anything that you read about

nhiều hơn bất kì thứ gì bạn đã được đọc

in ecology textbooks.

trong cách sách giáo khoa vè sinh thái.

Storytelling matters now.

Thời đại hiện nay, việc kể chuyện là vấn đề.

Emotion matters.

cảm xúc là vấn đề

Our imagination has become an ecological force.

Cảm xúc của chúng ta đã trở thành một động lực sinh thái.

And so maybe the teddy bear worked in part

Câu chuyện gấu teddy đã có hiệu quả trước đây

because the legend of Roosevelt

bởi truyền thuyết về Roosevelt

and that bear in Mississippi

và chú gấu bên bờ Missisipi ngày đó

was kind of like an allegory

trở thành một dạng biểu tượng

of this great responsibility that society

của trách nhiệm lớn lao mà cộng đồng đó

was just beginning to face up to back then.

bắt đầu phải đối mặt khi ấy.

It would be another 71 years

phải mất đến 71 năm nữa

before the Endangered Species Act was passed,

Chính sách về các loài bị đe dọa mới được kí,

but really, here's its whole ethos

nhưng bạn có thể nhận ra đường nét

boiled down into something like a scene

từ cảnh tượng trong câu chuyện năm xưa

you'd see in a stained glass window.

The bear is a helpless victim tied to a tree,

Con gấu là một nạn nhân vô vọng bị trói vào một cái cây,

and the president of the United States

và tổng thống Mỹ

decided to show it some mercy.

đã quyết định gia ân với nó

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

[Illustrations by Wendy MacNaughton]

Vỗ tay

[Minh họa bởi Wendy MacNaughton]