Secrets of the mind and free will -- revealed by magic tricks | Alice Pailhès

Çeviri: Ayberk Toygar Temizci Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

Alright.

Pekala.

I'd like to start with a small imagination exercise.

Öncelikle kısa bir hayal gücü idmanıyla başlamak istiyorum.

Imagine you're sitting at this table, facing me right now.

Bu masada karşılıklı oturduğumuzu hayal edin.

Now, I'm going to ask you to push one of these cards towards me.

Şimdi, sizden bu kartlardan birini seçip bana doğru itmenizi isteyeceğim.

So please imagine yourself pushing one of these cards towards me.

Bu yüzden lütfen kartlardan birini bana doğru ittiğinizi hayal edin.

OK, so take the number matching the card you pushed

Tamam, şimdi ittiğiniz karttaki sayıyı alın

and remember it -- it's important for later.

ve aklınızda tutun -- birazdan lazım olacak.

Now, I'm going to flip through this deck of cards

Şimdi, bu desteyi karıştıracağım

and ask you to choose a card that you will see in the deck.

ve sizden destede gördüğünüz bir kartı seçmenizi isteyeceğim.

Are you ready?

Hazır mısınız?

Alright, now that you have your card in mind,

Pekala, şimdi aklınızda bir kart olduğuna göre,

add the value of your card to your previous number.

seçtiğiniz kartın değerini bir önceki sayınla toplayın.

For example, if you chose the six of clubs, add six,

Mesela, sinek altılı seçtiyseniz sayınaza altı ekleyin,

if it's an ace, add one,

eğer as seçtiyseniz, bir ekleyin

and take 11 for any picture cards.

ve eğer resimli bir kart seçtiyseniz 11 ekleyin.

Have you got your final number in mind?

Zihninizde son bir sayını belirlediniz mi?

Perfect.

Harika.

So please take the item matching your final number.

Öyleyse, sayınızla eşleşen şekle bakın.

Now, here's what's funny.

Şimdi, komik olan şu.

There are going to be a lot of people watching this video,

Bu videoyu izleyen bir sürü insan olacak

and you all have different quirks with different preferences.

ve hepiniz kendinize has özelliklere sahip farklı farklı insanlar olacaksınız.

And yet,

Ama yine de,

the vast majority of you right now is thinking about a kiwi,

şu an çoğunluğunuzun aklında bir kivi var

or, if you're left-handed, probably a corn on the cob.

ama eğer solaksanız da büyük ihtimalle koçanlı bir mısır.

Yes, I just tricked you.

Evet, az önce sizi kandırdım.

And I used your psychological biases

Ve psikolojik önyargılarınızı kullanarak

to influence both of your decisions.

iki tercihinizde de sizi manipüle ettim.

I work in the MAGIC Lab

Ben, Londra Goldsmiths Üniversitesinde

at Goldsmiths University of London,

MAGIC Lab'de çalışıyorum.

which is not only a place where we make assistants vanish,

Orada, asistanlarımızı görünmez yapmanın yanı sıra

but where we use magic tricks to study psychological processes,

sihir numaralarını kullanarak dikkat, algı, aldatma ve özgür irade gibi

such as attention, perception, deception and free will.

psikolojik süreçleri araştıran çeşitli çalışmalar yürütmekteyiz.

I am fascinated by the subtle factors that influence our choices,

Çok küçük faktörlerin seçimlerimizi bu kadar etkileyebilmesi

and how understanding our flaws can give us back some power.

ve kusurlarımızın farkına varmanın bizi güçlendirebilmesi beni çok şaşırtıyor.

Magic tricks provide a powerful tool to investigate this,

Sihir numaraları bu durumu incelemek için oldukça etkili bir araç

and our experiments have shown that.

ve deneylerimiz de bunu kanıtlıyor.

First, we humans tend to go for the easiest decisions.

Öncelikle, biz insanlar tercihler arasında en kolay olanını seçme eğilimindeyiz.

With the card trick I did,

Yaptığım kart numarasında;

most people tend to choose the card that I want them to choose,

çoğu insan genellikle benim istediğim kartı seçiyor

because I'm presenting it a bit longer than the others.

çünkü kartı diğerlerinden birazcık daha uzun gösteriyorum.

And it becomes the easiest option for your brain.

Ve böylece o kart beyniniz için en kolay tercih haline geliyor.

In our case,

Bizim durumumuzda da

the majority of you probably chose the ten of hearts, right?

çoğunuz kupa onlusunu seçti öyle değil mi?

And a lot of other tricks are based on this principle

Bu en kolay tercih prensibine dayalı daha bir sürü

of easy decision.

sihir numarası var.

Because magicians are very aware

Çünkü sihirbazlar da gayet farkında ki

that our brain, not to say "we," tends to be a bit lazy.

beynimiz, "biz" demeyelim de, genellikle birazcık tembel.

The exercise we did with the four cards is also a good example of this.

Dört kartla gerçekleştirdiğimiz numara da bu duruma gayet iyi bir örnek.

It's based on another trick I investigated,

Kendisi; katılımcılardan, dört karttan birini

where I ask participants to physically push

bana fiziksel olarak itmelerini istediğim,

one of the four cards towards me.

bir başka numaradan esinlenerek tasarlandı.

We found that around 60 percent of people choose the third card from the left,

Bu deneyde, insanların yüzde atmışının soldan üçüncü kartı seçtiğini

and if they were left-handed,

ve eğer solak iseler de,

they typically chose the second card from the left.

çoğunlukla soldan ikinci kartı seçtiklerini gördük.

This is based on the easy-option principle again,

Bu durum da yine en kolay tercih prensibine dayanmakta

because the card that most people choose

çünkü çoğu insanın seçtiği kart

is the most easy to reach by the dominant hand.

dominant elleriyle en kolay ulaşabildikleri.

Yani, çoğunuzun bu iki sayıdan birini seçeceğini biliyordum

So, I knew that most of you

would end up with one of these two numbers,

and this allowed me to estimate

ve bu bilgiyi kullanarak

the two most probable things you would end up with.

en olası iki durumu hesapladım.

But this is not just about magic.

Ama bu sadece sihirle alakalı değil.

It's also about how we are influenced in our day-to-day lives.

Günlük hayatlarımızda nasıl çevremizin etkisi altında kaldığımızla da alakalı.

You know, stories and politicians

Biliyorsunuz, haber ve siyasetçiler de

play with your mind as well, all the time,

aklınızla sürekli oynuyorlar,

because they also know that we tend to choose and like

çünkü onlar da biliyor ki

what's easily grabbed or seen.

biz erişmesi kolay şeyleri tercih ediyoruz.

For instance, when you are in a store,

Mesela, bir markete girdiğinizde

choosing a bottle of wine or a bag of rice

bir şişe şarap veya bir paket pirinç alırken

among many lined up on vertical shelves,

onlarca dikey rafa dizilmiş ürün arasından

your first instinct is to look

içgüdüsel olarak ilk önce

only at the ones that are on the shelves in front of your eyes, right?

sizin için görmesi en kolay olanlara bakıyorsunuz, öyle değil mi?

It's easier and requires less effort.

Çünkü kolay ve daha az efor gerektiriyor.

Did you know that many brands actually negotiate

Biliyor musunuz, sırf bu "en kolay tercih" prensibi yüzünden

to be at eye-level on grocery store shelves

markalar, ürünlerini görmesi kolay raflara koydurabilmek için

because of that easy-option principle?

market sahipleriyle pazarlık yapmaktalar.

And this is a tactic that many politicians use.

Ve bu, birçok siyasetçinin de kullandığı bir taktik.

When information is right in front of our eyes on social media,

Bir bilgi, sosyal medyada gözümüzün önüne düştüğünde

it's easily accessible,

erişmesi kolay hale geliyor

and it absolutely affects our voting behaviors.

ve bu, kesinlikle oy verme tercihimizi etkileyen bir şey.

Political outcomes, such as the Brexit referendum

Mesela Brexit referandumu

or the American election in 2016,

ve 2016 Amerika seçimleri,

were heavily influenced by targeted advertising,

yüzde yüz doğru olmamasına rağmen

çeşitli bilgilerin erişim kolaylığını orantısız hale getiren

making some information,

which was not necessarily truthful,

ve sadece belirli kişilere görünür yapan,

disproportionately easily accessible and visible to specific audiences

hedef sahibi reklam planlarıyla insanların oylarının belirlendiği

to influence their votes.

iki tarihi siyasi olay.

But here is the good news.

Ama güzel haberler de var.

Some simple factors have an impact on how influencible we are.

Bazı basit faktörler bizim ne kadar etkilenebilir olduğumuzu belirlemekte.

In an experiment using the trick with the four cards,

Dört kartla yapılan sihir numarasını kullanarak gerçekleştirilen bir deneyde

we found that explicitly informing participants

katılımcılara bir seçimleri olduğunu açıkça belirtmemizin

that they have a choice

onların daha bilinçli seçimler yapmalarını sağladığını,

can actually lead them to make more deliberate decisions,

yani onlara yaptırmak istediğimizin tam tersi yönde davrandıklarını keşfettik.

as opposed to behaving in the way we are trying to make them behave.

In other words,

Başka bir deyişle,

I either simply asked participants to push one of the cards,

katılımcılardan ya bir kartı bana doğru itmelerini rica ettim

or I said,

ya da dedim ki,

"Choose a card, and then push it."

"Bir kart seçin, ve bana doğru itin."

And when asked to choose a card,

Ve bir kart seçmeleri istendiğinde

the percentage of people who impulsively chose the most reachable one

düşüncesizce hareket edip ulaşması en kolay kartı seçen kişi sayısı

dropped from 60 to 35 percent.

yüzde 60'dan yüzde 35'e düştü.

So, it seems that when we are reminded that we have control over our choices,

Yani görünen o ki, bir seçim hakkımız olduğu

and know that our actions matter,

ve seçimlerimizin fark yarattığı hatırlatıldığında

as opposed to acting without thinking,

düşünmeden hareket etmek yerine,

we can actually make more personal decisions

daha kişisel seçimler yapabiliyor

and are less easily influenced.

ve daha az manipüle edilebilir oluyoruz.

Let me show you another trick,

İzin verin, size İngiliz mentalist Derren Brown'ın bulduğu

invented by a British mentalist Derren Brown,

bir numara daha göstererek

to make my point.

anlamanızı kolaylaştırayım.

This one uses what's called "priming" in psychology.

Bu seferki psikolojide "ilkinleme" denen bir olayı kullanmakta.

Priming happens when exposure to something

İlkinleme, maruz kaldığınız bir şeyin

influences your thoughts and behavior later on,

gelecek seçim ve davranışlarınızı etkilediğinde gerçekleşir,

without you being aware

Ve siz farkında olmadan maruz kaldığınız şey

that the first thing is guiding you to a certain extent.

belli bir noktaya size kadar rehberlik eder.

The trick is usually done in a more intimate context,

Genelde bu numara sizinle yüz yüze konuştuğum

where I would be directly facing you,

daha samimi bir ortamda gerçekleştirilir

but we'll give it a try together.

ama birlikte yine de deneyeceğiz.

Just focus on me as best as you can,

Sadece bana odaklanabildiğiniz kadar odaklanmaya çalışın

but do not let me influence your choice.

ama seçimlerinize etki etmeme izin vermeyin.

I'm going to try and mentally transmit the identity of a playing card

İskambil kartlarından benim aklımda olanını,

I'm thinking of.

size zihnen iletmeye çalışacağım.

Are you ready?

Hazır mısınız?

OK, so first make the color bright and vivid.

Pekala, öncelikle rengi parlak ve capcanlı yapın

Imagine a screen in your mind,

Zihninizde bir ekran hayal edin,

and on the screen, the little numbers, low down in the corners of the cards,

ve ekranda, küçük sayılar, kartların alt köşelerindeki

and then in the top of the cards.

ve şimdi de kartın üstündeki,

And then the things in the middle,

sonra da ortadaki şeyleri,

in the center of the cards,

kartın merkezindekileri düşünün,

the boom, boom, boom, the suits.

pat, pat, pat, şekiller.

Did you get it?

Oldu mu?

OK, so I'm going to bet that the majority of you

Tamam, şimdi iddiaya varım ki büyük çoğunluğunuz

thought about the three of diamonds,

karo üçlüsünü düşündü

but chose another card, right?

ama başka bir kart seçti, öyle değil mi?

As you might have noticed,

Fark etmiş olabileceğiniz gibi,

I heavily tried to influence your choice with my gestures

size komutları verirken vücut dilimi kullanarak

while giving you the instructions.

seçimlerinize etki etmeye çalıştım.

By studying this trick,

Bu numarayla çalışmalar yaparak

we found that around 18 percent of people choose the three of diamonds,

katılımcıların yaklaşık yüzde 18'inin karo üçlüsünü

and nearly 40 percent choose the three of any suit,

ve yine yaklaşık yüzde 40'ının başka bir şeklin üçlüsünü

while being completely oblivious of the fact I was manipulating them.

onları manipüle ettiğimden bihaber olarak seçtiğini keşfettik.

So what happened here?

Peki burada noldu?

Because you were aware

Siz, seçimlerinizi etkilemeye çalıştığımın farkında olduğunuzdan dolayı,

that I was trying to influence your choice,

you probably paid more attention to what I was doing.

yaptığım şeye büyük ihtimalle daha fazla dikkat ettiniz.

And this led the majority of you to choose more consciously

Ve bu da birçoğunuzun, kim olduğum, ne üzerine uğraştığım

than our participants who have no information

ve onların zihinleriyle ne yapmaya çalıştığım hakkında

about who I am, what I'm studying

bir bilgilendirme almayan

önceki katılımcılara kıyasla, daha bilinçli seçimler yapabildiniz.

or what I'm trying to do with their minds.

So the thing is,

Yani mesele şu ki,

in all of our experiments,

deneylerimizin hepsinde,

we managed to heavily influence people's card choices,

seçimlerini tamamen özgür iradeyle gerçekleştirdiklerini iddia etseler de

while they report feeling completely free and in control of their choice.

tüm katılımcılarımızın kart seçimlerine başarıyla etki edebildik.

And this lack of self-awareness

Ve bu öz farkındalık eksikliği

makes politicians, companies

siyasetçileri, şirketleri

and other people's influence all the more powerful,

ve diğer tüm insanların

üzerimizde daha fazla etki sağlamalarına izin veriyor,

because we might think we are in control of our choice and beliefs

çünkü aslında olmamamıza rağmen,

kendi seçim ve inançlarımızın mutlak kontrolüne sahip olduğumuza inanıyoruz.

when we are not.

Politically or in our consumer behaviors,

Politik ya da alışveriş seçimlerimizde

if we don't pay attention,

eğer dikkat etmezsek

misleading content or showy ads can just trick our mind.

yanıltıcı içerik veya cafcaflı reklamlar aklımızla oynayabilir.

What if, in our day-to-day lives,

Peki ya, günlük yaşantımızda

we would stop more often and consciously choose

içimizdeki dürtüsel canavarı bastırıp,

düşünmeden hareket etmek yerine,

before acting on this impulsive, reactive beast inside of us?

durup seçimlerimiz hakkında daha derin düşünebiliyor olsaydık?

We can actually act more consciously

Aslında, manipüle edilebilir olduğumuzu

if we keep in mind

hayatımız boyunca aklımızdan çıkarmayarak

that we have the capacity to be influenced.

daha bilinçli seçimler yapabiliriz.

Thank you.

Teşekkürler.