How the magic of kindness helped me survive the Holocaust | Werner Reich

Çeviri: Sevgi Gerçek Claes Gözden geçirme: Nevaz Mescioğlu

In the rather delightful book "The Little Prince,"

Oldukça keyifli bir kitap olan "Küçük Prens"te şöyle bir kısım var:

there is a quotation, which says

"It's only with the heart that one can see rightly.

“İnsan yalnızca kalbiyle doğru görebilir.

What is essential is invisible."

Asıl görülmesi gerekenler göze görünmezdir.”

And while the author wrote these words sitting in a comfortable chair,

Yazar bu sözcükleri, Birleşik Devletler'de bir yerde,

somewhere in the United States,

rahat bir sandalyede oturmuş yazarken

I learned this very same lesson

ben de bu tam aynı şeyi

miles away in a filthy, dirty barrack

kilometrelerce ötede, iğrenç, pis bir barakada,

in an extermination camp in Poland.

Polonya'daki bir imha kampında öğrendim.

It isn't the value or the size of a gift that truly matters,

Gerçekten önemli olan şey, bir hediyenin ederi ya da büyüklüğü değil,

it is how you hold it in your heart.

onu kalbinde nasıl taşıdığındır.

When I was six years old,

Ben altı yaşındayken

my mother, my father, my sister and myself

annem, babam, kız kardeşim ve ben

left Jew-hating Germany, and we went to Yugoslavia.

Yahudi nefreti dolu Almanya'yı terk ettik ve Yugoslavya'ya gittik.

And we were in Yugoslavia for seven happy years,

Yedi mutlu yıl boyunca Yugoslavya'daydık

and then Germany invaded Yugoslavia

ve daha sonra Almanya, Yugoslavya'yı işgal etti

and we suddenly were persecuted again,

ve biz bir anda yeniden zulme uğradık

and I had to go into hiding.

ve benim saklanmam gerekti.

And I was hiding for roughly two years

Ben aşağı yukarı iki yıldır

with a couple who had worked for the resistance movement.

direniş hareketi için çalışmış olan bir çiftle beraber saklanıyordum.

And I developed films, and I made enlargements.

Ben filmler geliştirdim, agrandismanlar yaptım.

One day, when I was 15 years old,

Bir gün, ben 15 yaşındayken

I was arrested by the gestapo

gestapo tarafından tutuklanmıştım

and beaten up,

ve dövülmüştüm

and, for two months, dragged through various prisons,

ve iki ay boyunca o hapishaneden bu hapishaneye sürüklenmiştim

and eventually, I ended up

ve nihayetinde

in a 150-year-old fortress in Czechoslovakia,

Çekoslovakya'da Nazilerin toplama kampına dönüştürdükleri

which the Nazis had converted into a concentration camp.

150 yıllık bir kaleye düştüm.

I was there for 10 months.

10 ay boyunca orada kaldım.

I laid railroad tracks,

Demir yolları döşedim,

I exterminated vermin,

haşereleri yok ettim,

I made baskets,

sepetler ördüm,

and after 10 months,

10 ay sonra da

about 2,000 of us were loaded into cattle cars,

ben dahil yaklaşık 2000 kişi sığır vagonlarına yüklenmişti,

the doors were closed, and we were shipped east.

kapılar kapalıydı ve bizler doğuya gönderiliyorduk.

For three days, we traveled like that,

Üç gün boyunca bu şekilde yolculuk ettik

and when we were unloaded,

ve indirildiğimizde

we were smelling of urine and of feces,

idrar ve dışkı kokuyorduk

and we found ourselves in the Auschwitz extermination camp.

ve kendimizi Auschwitz imha kampında bulduk.

A camp that, by that time,

O kamp, daha o zamanlarda

had murdered already over one million people

bir milyonun üzerinde insanı öldürmüş

and sent them through the chimney into the sky.

ve onları bacadan gökyüzüne göndermiş bir kamptı.

We arrived, we were stripped of all of our properties,

Biz oraya vardık, bütün eşyalarımız bizden alındı,

whatever we had,

neyimiz varsa

and were given striped uniforms,

ve bize çizgili üniformalar verilmişti,

were given a tattoo on our arms,

kollarımıza bir dövme yapılmıştı,

and we also were given the message

hem de bize orada

that we would be there for exactly six months.

tam altı ay kalacağımız mesajı verilmişti.

And after that, we would leave the camp.

Ondan sonra, kamptan ayrılacaktık.

Through the chimney.

Bacadan çıkarak.

We were assigned to different barracks.

Farklı barakalara atanmıştık.

And the barracks were filled with wooden bunks,

Barakalar tahta ranzalarla doluydu,

six people on each level,

her bir katında altı kişi yatardı,

three people sleeping in one direction and three in the other direction,

üç kişi bir yöne doğru uzanırdı, diğer üç kişi de ters yöne,

so whichever way you slept,

yani nasıl uyursan uyu,

you always had a pair of feet in your face.

yüzüne her zaman bir çift ayak gelirdi.

The man next to me was an extremely nice gentleman,

Benim yanımdaki adam son derece hoş bir beyefendiydi

and he introduced himself as Mr. Herbert Levine.

ve kendini Bay Herbert Levine olarak tanıttı.

Mr. Levine was kind and polite to me.

Bay Levine bana karşı her zaman nazik ve kibardı.

One day, when I came back from a work assignment,

Bir gün, atanan bir işten geri geldiğimde

I climbed up,

yukarı tırmandım,

I was at the top level of the three-tier bunk,

üç katlı bir ranzanın en tepesindeydim

and there was Mr. Levine with a deck of cards.

ve Bay Levine oradaydı, bir deste kartla beraber.

And he was shuffling these cards.

Bu kartları karıştırıyordu.

And I couldn't understand it, you know,

Ben anlayamamıştım, bilirsiniz,

having a deck of cards in Auschwitz

Auschwitz'te bir deste karta sahip olmak

was like finding a gorilla in your bathroom.

banyonda bir goril bulmak gibi bir şeydi.

(Laughter)

(Kahkahalar)

You know, "What is he doing there?"

Bilirsiniz, “Orada ne yapıyor?”

And then Mr. Levine turned to me

Sonra Bay Levine bana döndü

and offered me the deck, and said, "Pick a card."

ve desteyi bana uzattı ve “Bir kart çek.” dedi.

So I picked a card,

Ben de bir kart çektim

and he performed a card trick for me.

ve bana bir kart numarası yaptı.

He performed a miracle.

Bir mucize gerçekleştirdi.

And I'd never seen a card trick before,

Daha önce hiç böyle bir kart numarası görmemiştim

and the man who performed it was sitting right there.

ve bunu yapan adam hemen orada oturuyordu.

And then Mr. Levine did the unthinkable.

Daha sonra Bay Levine düşünülemezi yaptı.

He actually explained the trick to me.

Bana numarayı gerçekten de açıkladı.

And the words got burned into my brain.

O sözcükler benim beynime kazındı.

And I remembered every single word,

Her bir sözcüğü tek tek hatırladım

and from that day on,

ve o günden itibaren

I practiced that trick every day.

o numarayı her gün çalıştım.

Although I didn't have any cards.

Hiç kartım olmamasına rağmen.

I just kept on practicing.

Sadece çalışmaya devam ettim.

About three weeks later,

Yaklaşık üç hafta sonra,

the entire camp, with the exception of a couple hundred of us,

bütün kamp, aramızdan birkaç yüz kişi hariç,

were sent to the gas chambers.

gaz odalarına gönderildi.

I was sent to another camp where I worked in the stables,

Ben ahırlarda çalıştığım başka bir kampa gönderilmiştim

and then, in January 1945,

ve sonra, Ocak 1945'te,

when the Russians advanced,

Ruslar ilerlediğinde

60,000 of us were sent on a death march.

60.000 kişi ölüm yürüyüşüne gönderildik.

And we walked for three days, on and off,

Üç gün boyunca gece gündüz yürüdük

and in the middle of the winter,

ve kışın ortasında

and by the time we arrived at a railroad siding,

ve biz bir rampa hattına vardığımızda

out of the 60,000 people,

60.000 kişiden

15,000 had died.

15.000'i ölmüştü.

And the rest of us were loaded into open railroad cars,

Kalanlar olarak açık vagonlara bindirildik

and for four days, shipped all the way from Poland down to Austria.

ve dört gün boyunca, Polonya'dan Avusturya'ya sevk edildik.

And we found ourselves in a death camp,

Kendimizi bir ölüm kampında bulduk,

in a concentration camp called Mauthausen,

Mauthausen denen bir toplama kampında,

which again was built like a fortress.

burası da bir kale gibi inşa edilmişti.

And at that point, the SS abandoned us,

O noktada, SS bizi terk etti

and there was no food there,

ve orada yiyecek yoktu

and there were thousands and thousands of bodies there.

ve orada binlerce ve binlerce ceset vardı.

I slept for three days next to a dead man,

Üç gün boyunca ölü bir adamın yanında uyudum,

just to get his ration of a tablespoon of moldy bread.

sırf onun payı olan bir kaşık küflü ekmeği almak için.

And two days before the end of the war, May 5,

Savaşın sonundan iki gün önce, 5 Mayıs'ta,

we were liberated by American forces.

Amerikalı kuvvetler tarafından serbest bırakılmıştık.

At that time, I was 17 years old,

O zaman ben 17 yaşındaydım

and I weighed 64 pounds.

ve 29 kg ağırlığındaydım.

And I hitchhiked back to Yugoslavia.

Yugoslavya'ya otostopla geri döndüm.

And when I came back to Yugoslavia,

Yugoslavya'ya geri geldiğimde

there was communism there,

orada komünizm vardı,

there was no family there

orada aile yoktu

and there were no friends there.

ve orada arkadaşlar yoktu.

I stayed there for two years,

Orada iki yıl kaldım

and after two years, I managed to escape to England.

ve iki yıl sonra, İngiltere'ye kaçmayı başardım.

And when I came to England,

İngiltere'ye geldiğimde

I couldn't speak English,

İngilizce konuşamıyordum,

I had no education, I had no skills.

eğitimim yoktu, becerilerim yoktu.

I started working,

Çalışmaya başladım,

and about a year after I arrived in England,

İngiltere'ye vardıktan yaklaşık bir yıl sonra,

I bought myself a deck of cards.

kendime bir deste kart aldım.

And for the very first time,

Ben ilk defa

I actually performed the trick

numarayı fiilen yaptım,

that was shown to me in Auschwitz on top of a bunk bed.

Auschwitz'te bir ranzanın tepesinde bana gösterilen numarayı.

And it worked.

Yapabildim.

It worked beautifully.

Hem de güzel bir şekilde.

And I showed it to some friends of mine,

Bazı arkadaşlarıma gösterdim

and they loved it.

ve bayıldılar.

And I went to a magic store, and I bought some magic tricks,

Bir sihir dükkanına gittim ve bazı sihirli hileler satın aldım

and I showed them to my friends,

ve arkadaşlarıma gösterdim.

and I bought some more magic tricks

Daha fazla sihirli hile aldım

and I showed it to them.

ve onlara gösterdim.

And then I bought some magic books, and I bought some more magic books.

Sonra sihir kitapları satın aldım ve daha fazla sihir kitabı satın aldım.

There's a very, very thin line

Hobi ve delilik arasında

between a hobby and insanity.

çok, çok ince bir çizgi var.

(Laughter)

(Kahkaha)

Anyway, I got married,

Her neyse, evlendim

and I came to the United States,

ve Birleşik Devletler'e geldim

and one of the first jobs that I had

ve yaptığım ilk işlerden biri,

demanded from me to speak to small groups of people.

küçük insan grupları önünde konuşmamı gerektirdi.

And I managed it, I was very good at it.

Becerdim, bu konuda çok iyiydim.

And then, 25 years ago, I retired.

Daha sonra, 25 yıl önce, emekli oldum.

And I started speaking in schools.

Okullarda konuşmaya başladım.

And the only reason why I could speak in schools

Okullarda konuşmamın tek nedeni

is because a very friendly man

çok cana yakın bir adamın

showed a rather scared kid a card trick

oldukça korkmuş bir çocuğa bir kart hilesi göstermiş olmasıydı,

in a concentration camp.

bir toplama kampında.

This man who showed it to me, Mr. Levine,

Onu bana gösteren bu adam, Bay Levine,

had been a professional magician.

profesyonel bir sihirbazdı.

He worked in Germany,

Almanya'da çalışmış

and when he came to Auschwitz, the SS knew who he was,

ve Auschwitz'e geldiğinde SS onun kim olduğunu biliyormuş,

so they gave him some cards,

o yüzden ona kartlar vermişler,

they gave him a piece of string,

ona bir parça ip vermişler,

they gave him some dice,

zarlar vermişler

and he performed for them.

ve o da onlar için performans yapmış.

And then he also taught some of them.

Sonra aralarından bazılarına da öğretmiş.

He survived the war,

O, savaştan kurtuldu

but his wife and his son died.

ama eşi ve oğlu öldü.

He came to the United States and performed in various venues,

Birleşik Devletler'e geldi ve farklı yerlerde sahne aldı

but I never met him again.

ama ben onunla tekrar hiç buluşmadım.

But the trick that he showed me stayed with me

Ama bana gösterdiği numara benimle kaldı

and enabled me to go around schools

ve benim okullara gitmemi

and try to make this world just a little bit better.

ve bu dünyayı yalnızca azıcık daha iyi bir yer hâline getirmeyi denememi sağladı.

So if you ever know somebody who needs help,

Yani eğer yardıma ihtiyacı olan birini tanırsanız,

if you know somebody who is scared,

korkmuş birini tanırsanız

be kind to them.

onlara karşı nazik olun.

Give them advice,

Onlara öğüt verin,

give them a hug,

onlara sarılın,

teach them a card trick.

onlara bir kart numarası öğretin.

Whatever you are going to do,

Ne yaparsanız yapın,

it's going to be hope for them.

bu onlara umut olacaktır.

And if you do it at the right time,

Eğer bunu doğru zamanda yaparsanız

it will enter their heart,

bu onların kalbine ulaşır

and it will be with them wherever they go, forever.

ve onlar nereye giderlerse gitsinler yanlarında olur, sonsuza dek.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)