How the magic of kindness helped me survive the Holocaust | Werner Reich

Μετάφραση: Maria Protopapa Επιμέλεια: Maria Panteli

In the rather delightful book "The Little Prince,"

Στο απολαυστικό βιβλίο «Ο Μικρός Πρίγκιπας»

there is a quotation, which says

υπάρχει μια ρήση που λέει το εξής:

«Μόνο με την καρδιά μπορεί να δει κανείς σωστά.

"It's only with the heart that one can see rightly.

What is essential is invisible."

Ό,τι είναι ουσιώδες είναι αόρατο για τα μάτια».

Και καθώς ο συγγραφέας έγραψε αυτές τις λέξεις

And while the author wrote these words sitting in a comfortable chair,

καθισμένος σε μια αναπαυτική καρέκλα, κάπου στις Ηνωμένες Πολιτείες,

somewhere in the United States,

I learned this very same lesson

εγώ έμαθα το ίδιο ακριβώς μάθημα,

miles away in a filthy, dirty barrack

μίλια μακριά σε ένα αηδιαστικό, βρόμικο κατάλυμα,

in an extermination camp in Poland.

σε ένα στρατόπεδο εξόντωσης στην Πολωνία.

It isn't the value or the size of a gift that truly matters,

Δεν είναι η αξία ή το μέγεθος ενός δώρου που μετράει πραγματικά,

it is how you hold it in your heart.

είναι το πώς το κρατάς στην καρδιά σου.

When I was six years old,

Όταν ήμουν έξι χρονών,

my mother, my father, my sister and myself

η μητέρα μου, ο πατέρας μου, η αδερφή μου κι εγώ

left Jew-hating Germany, and we went to Yugoslavia.

αφήσαμε τη Γερμανία που μισούσε τους Εβραίους και πήγαμε στη Γιουγκοσλαβία.

And we were in Yugoslavia for seven happy years,

Και ήμασταν στη Γιουγκοσλαβία για επτά ευτυχισμένα χρόνια,

and then Germany invaded Yugoslavia

και ύστερα η Γερμανία εισέβαλε στη Γιουγκοσλαβία,

and we suddenly were persecuted again,

και ξαφνικά βρεθήκαμε πάλι καταδιωκόμενοι,

and I had to go into hiding.

και έπρεπε να αρχίσω να κρύβομαι.

And I was hiding for roughly two years

Και κρυβόμουν για περίπου δύο χρόνια,

with a couple who had worked for the resistance movement.

με ένα ζευγάρι που είχε εργαστεί για το αντιστασιακό κίνημα.

And I developed films, and I made enlargements.

Και εμφάνιζα φιλμ κι έκανα μεγεθύνσεις.

One day, when I was 15 years old,

Μία μέρα, όταν ήμουν 15 χρονών,

I was arrested by the gestapo

με συνέλαβε η Γκεστάπο

and beaten up,

και ξυλοκοπήθηκα,

and, for two months, dragged through various prisons,

και, για δύο μήνες, σερνόμουν σε διάφορες φυλακές,

and eventually, I ended up

και τελικά, κατέληξα

in a 150-year-old fortress in Czechoslovakia,

σε ένα παλιό φρούριο 150 ετών στην Τσεχοσλοβακία,

which the Nazis had converted into a concentration camp.

το οποίο οι Ναζί είχαν μετατρέψει σε στρατόπεδο συγκέντρωσης.

I was there for 10 months.

Ήμουν εκεί για 10 μήνες.

I laid railroad tracks,

Άπλωνα σιδηροδρομικές ράγες,

I exterminated vermin,

εξόντωνα τρωκτικά και παράσιτα,

I made baskets,

έφτιαχνα καλάθια,

and after 10 months,

κι ύστερα από 10 μήνες,

about 2,000 of us were loaded into cattle cars,

γύρω στους 2.000 από μας επιβιβαστήκαμε σε άμαξες για ζώα,

the doors were closed, and we were shipped east.

οι πόρτες έκλεισαν, και μας έστειλαν ανατολικά.

For three days, we traveled like that,

Για τρεις μέρες, ταξιδέψαμε έτσι,

and when we were unloaded,

και όταν μας ξεφόρτωσαν,

we were smelling of urine and of feces,

μυρίζαμε ούρα και κόπρανα,

and we found ourselves in the Auschwitz extermination camp.

και βρεθήκαμε στο στρατόπεδο εξόντωσης του Άουσβιτς.

A camp that, by that time,

Ένα στρατόπεδο το οποίο, μέχρι εκείνο τον καιρό

had murdered already over one million people

είχε δολοφονήσει ήδη πάνω από ένα εκατομμύριο ανθρώπους,

and sent them through the chimney into the sky.

και τους έστελνε μέσω της καμινάδας στον ουρανό.

We arrived, we were stripped of all of our properties,

Όταν φτάσαμε, μας αφαιρέθηκαν όλα μας τα υπάρχοντα,

whatever we had,

οτιδήποτε είχαμε,

and were given striped uniforms,

και μας δόθηκαν ριγέ στολές,

were given a tattoo on our arms,

μας έκαναν ένα τατουάζ στα χέρια,

and we also were given the message

και επίσης μας μετέφεραν το μήνυμα,

that we would be there for exactly six months.

ότι θα βρισκόμασταν εκεί για ακριβώς έξι μήνες.

And after that, we would leave the camp.

Και μετά από αυτό το διάστημα, θα αφήναμε το στρατόπεδο.

Through the chimney.

Διαμέσω της καμινάδας.

We were assigned to different barracks.

Μας διένειμαν σε διαφορετικούς στρατώνες.

And the barracks were filled with wooden bunks,

Και οι στρατώνες ήταν γεμάτοι με ξύλινα κρεβάτια-κουκέτες,

six people on each level,

έξι άνθρωποι σε κάθε επίπεδο,

three people sleeping in one direction and three in the other direction,

τρεις κοιμόντουσαν σε μία κατεύθυνση και τρεις στην άλλη κατεύθυνση,

so whichever way you slept,

ώστε όπως και να κοιμόσουν,

you always had a pair of feet in your face.

πάντα είχες ένα ζευγάρι πόδια στο πρόσωπό σου.

The man next to me was an extremely nice gentleman,

Ο άντρας δίπλα μου ήταν ένας εξαιρετικά καλός κύριος,

and he introduced himself as Mr. Herbert Levine.

και συστήθηκε ως ο κύριος Χέρμπερτ Λεβίν.

Mr. Levine was kind and polite to me.

Ο κ. Λεβίν ήταν καλός και ευγενικός μαζί μου.

One day, when I came back from a work assignment,

Μια μέρα, όταν επέστρεψα από μια αγγαρεία,

I climbed up,

σκαρφάλωσα πάνω,

I was at the top level of the three-tier bunk,

γιατί ήμουν στο πάνω επίπεδο της τρίκλινης κουκέτας,

and there was Mr. Levine with a deck of cards.

κι εκεί ήταν ο κ. Λεβίν με μια τράπουλα στα χέρια.

And he was shuffling these cards.

Και ανακάτευε αυτά τα χαρτιά.

Και δεν μπορούσα να καταλάβω τι γίνεται.

And I couldn't understand it, you know,

having a deck of cards in Auschwitz

Ξέρετε το να έχεις μια τράπουλα στο Άουσβιτς,

was like finding a gorilla in your bathroom.

είναι σαν να βρίσκεις έναν γορίλα στην μπανιέρα σου.

(Laughter)

(Γέλια)

You know, "What is he doing there?"

Ξέρετε, «Τι κάνει εκεί;»

And then Mr. Levine turned to me

Και τότε ο κ. Λεβίν γύρισε προς το μέρος μου

and offered me the deck, and said, "Pick a card."

και μου προσέφερε την τράπουλα και είπε, «Διάλεξε ένα χαρτί».

So I picked a card,

Οπότε και διάλεξα ένα χαρτί,

and he performed a card trick for me.

και τότε μου έκανε ένα κόλπο.

He performed a miracle.

Έκανε ένα θαύμα.

And I'd never seen a card trick before,

Και δεν είχα ξαναδεί κόλπο με τράπουλα,

and the man who performed it was sitting right there.

και ο άντρας που το έκανε καθόταν ακριβώς μπροστά μου.

And then Mr. Levine did the unthinkable.

Και τότε ο κ. Λεβίν έκανε το αδιανόητο.

He actually explained the trick to me.

Άρχισε να μου εξηγεί το κόλπο.

And the words got burned into my brain.

Και τα λόγια του χαράχτηκαν στο μυαλό μου.

And I remembered every single word,

Και θυμόμουν και την παραμικρή λέξη,

and from that day on,

κι από κείνη την ημέρα,

I practiced that trick every day.

εξασκούσα αυτό το τρικ κάθε μέρα.

Although I didn't have any cards.

Αν και δεν είχα χαρτιά.

I just kept on practicing.

Απλά συνέχιζα να κάνω πρακτική.

About three weeks later,

Περίπου τρεις εβδομάδες αργότερα,

the entire camp, with the exception of a couple hundred of us,

ολόκληρο το στρατόπεδο, με εξαίρεση καμιάς διακοσαριάς από εμάς,

were sent to the gas chambers.

στάλθηκε στους θαλάμους αερίων.

I was sent to another camp where I worked in the stables,

Εμένα με έστειλαν σε άλλο στρατόπεδο, όπου δούλευα σε στάβλους,

and then, in January 1945,

και ύστερα, τον Ιανουάριο του 1945,

when the Russians advanced,

όταν οι Ρώσοι άρχισαν να προελαύνουν,

60,000 of us were sent on a death march.

έστειλαν 60.000 από μας σε πορεία θανάτου.

And we walked for three days, on and off,

Και περπατούσαμε για τρεις μέρες, με κάποιες διακοπές,

and in the middle of the winter,

μέσα στο καταχείμωνο,

and by the time we arrived at a railroad siding,

και μέχρι να φτάσουμε στις σιδηροδρομικές γραμμές,

out of the 60,000 people,

από τους 60.000 ανθρώπους,

15,000 had died.

οι 15.000 είχαν πεθάνει.

And the rest of us were loaded into open railroad cars,

Και οι υπόλοιποι από εμάς φορτωθήκαμε σε ανοιχτά βαγόνια,

and for four days, shipped all the way from Poland down to Austria.

και για τέσσερις μέρες κάναμε όλη τη διαδρομή από την Πολωνία ως την Αυστρία.

And we found ourselves in a death camp,

Και βρεθήκαμε σε ένα στρατόπεδο θανάτου,

in a concentration camp called Mauthausen,

σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης που λεγόταν Μαουτχάουζεν,

which again was built like a fortress.

το οποίο κι αυτό ήταν χτισμένο σαν φρούριο.

And at that point, the SS abandoned us,

Και σ'αυτό το σημείο οι Ες Ες μας εγκατέλειψαν,

and there was no food there,

και δεν υπήρχε φαγητό εκεί,

and there were thousands and thousands of bodies there.

και υπήρχαν χιλιάδες και χιλιάδες πτώματα εκεί.

I slept for three days next to a dead man,

Κοιμόμουν για τρεις μέρες δίπλα σε έναν νεκρό άντρα,

just to get his ration of a tablespoon of moldy bread.

απλά για να παίρνω τη δική του μερίδα, μια χούφτα μουχλιασμένο ψωμί.

And two days before the end of the war, May 5,

Και δύο μέρες πριν τη λήξη του πολέμου, στις 5 Μαΐου,

we were liberated by American forces.

απελευθερωθήκαμε από Αμερικανικές δυνάμεις.

At that time, I was 17 years old,

Εκείνο τον καιρό ήμουν 17 χρονών,

and I weighed 64 pounds.

και ζύγιζα 29 κιλά.

And I hitchhiked back to Yugoslavia.

Και έκανα ωτοστόπ για να πάω πίσω στη Γιουγκοσλαβία.

And when I came back to Yugoslavia,

Όταν επέστρεψα στη Γιουγκοσλαβία,

there was communism there,

είχε κομμουνισμό εκεί,

there was no family there

δεν είχα οικογένεια εκεί

and there were no friends there.

και δεν είχα πια φίλους εκεί.

I stayed there for two years,

Έμεινα εκεί για δύο χρόνια,

and after two years, I managed to escape to England.

και μετά από δύο χρόνια, κατάφερα να δραπετεύσω στην Αγγλία.

And when I came to England,

Και όταν έφτασα στην Αγγλία,

I couldn't speak English,

δεν μπορούσα να μιλήσω Αγγλικά,

I had no education, I had no skills.

δεν είχα καμία εκπαίδευση, δεν είχα δεξιότητες.

I started working,

Άρχισα να εργάζομαι,

and about a year after I arrived in England,

και ύστερα από περίπου έναν χρόνο από την άφιξή μου στην Αγγλία,

I bought myself a deck of cards.

μου αγόρασα μια τράπουλα.

And for the very first time,

Και για πρώτη φορά,

I actually performed the trick

έκανα το μαγικό τρικ

that was shown to me in Auschwitz on top of a bunk bed.

που μου είχε δείξει στο Άουσβιτς, πάνω στο τρίκλινο κρεβάτι.

And it worked.

Και πέτυχε!

It worked beautifully.

Και δούλεψε υπέροχα.

And I showed it to some friends of mine,

Και το έδειξα σε μερικούς φίλους μου,

and they loved it.

και το λάτρεψαν.

And I went to a magic store, and I bought some magic tricks,

Και πήγα σε μαγαζί με μαγικά, και αγόρασα μερικά τρικ,

and I showed them to my friends,

και τα έδειξα στους φίλους μου,

and I bought some more magic tricks

και αγόρασα κι άλλα μαγικά κόλπα

and I showed it to them.

και τους τα έδειξα κι αυτά.

And then I bought some magic books, and I bought some more magic books.

Και μετά αγόρασα μερικά βιβλία για μαγικά, και ύστερα αγόρασα κι άλλα βιβλία.

There's a very, very thin line

Μια πολύ, πολύ λεπτή γραμμή

between a hobby and insanity.

διαχωρίζει το χόμπι από την τρέλα.

(Laughter)

(Γέλια)

Anyway, I got married,

Τέλος πάντων, παντρεύτηκα,

and I came to the United States,

και ήρθα στις Η.Π.Α,

and one of the first jobs that I had

και μια από τις πρώτες δουλειές που είχα,

demanded from me to speak to small groups of people.

απαιτούσε να μιλάω σε μικρά γκρουπ ανθρώπων.

And I managed it, I was very good at it.

Και τα κατάφερα, ήμουν πολύ καλός σ' αυτό.

And then, 25 years ago, I retired.

Και πριν από 25 χρόνια, συνταξιοδοτήθηκα.

And I started speaking in schools.

Και άρχισα να δίνω ομιλίες σε σχολεία.

And the only reason why I could speak in schools

Και ο μόνος λόγος που μπορούσα και μιλούσα σε σχολεία,

is because a very friendly man

ήταν επειδή ένας πολύ φιλικός άντρας,

showed a rather scared kid a card trick

έδειξε σε ένα φοβισμένο παιδί ένα κόλπο με χαρτιά,

in a concentration camp.

μέσα σ' ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης.

This man who showed it to me, Mr. Levine,

Αυτός ο άνδρας που μου το έδειξε, ο κ. Λεβίν,

had been a professional magician.

ήταν επαγγελματίας μάγος.

He worked in Germany,

Δούλευε στη Γερμανία,

and when he came to Auschwitz, the SS knew who he was,

και όταν ήρθε στο Άουσβιτς, οι Ες Ες ήξεραν ποιος είναι,

so they gave him some cards,

οπότε και του έδωσαν μερικά χαρτιά,

they gave him a piece of string,

του έδωσαν ένα κομμάτι σύρμα,

they gave him some dice,

του έδωσαν μερικά ζάρια,

and he performed for them.

και εκείνος τους έκανε μαγικά.

And then he also taught some of them.

Και επίσης τους μάθαινε και μερικά από αυτά.

He survived the war,

Ο ίδιος επέζησε τον πόλεμο,

but his wife and his son died.

αλλά η γυναίκα του και ο γιος του πέθαναν.

He came to the United States and performed in various venues,

Ήρθε στις Η.Π.Α. και έδωσε διάφορες παραστάσεις,

but I never met him again.

αλλά δεν τον συνάντησα ξανά.

But the trick that he showed me stayed with me

Αλλά το τρικ που μου έδειξε έμεινε μαζί μου,

and enabled me to go around schools

και με κατέστησε ικανό να πηγαίνω σε διάφορα σχολεία,

and try to make this world just a little bit better.

και να προσπαθώ να κάνω αυτόν τον κόσμο λίγο καλύτερο.

So if you ever know somebody who needs help,

Έτσι λοιπόν, αν ποτέ γνωρίσετε κάποιον που χρειάζεται βοήθεια,

if you know somebody who is scared,

αν γνωρίζετε κάποιον που φοβάται,

be kind to them.

να είστε καλοί μαζί τους.

Give them advice,

Δώστε τους συμβουλή,

give them a hug,

δώστε τους μια αγκαλιά,

teach them a card trick.

μάθετέ τους ένα μαγικό κόλπο με χαρτιά.

Whatever you are going to do,

Ό,τι και να κάνετε,

it's going to be hope for them.

θα είναι ελπίδα για εκείνους.

And if you do it at the right time,

Και αν το κάνετε την κατάλληλη στιγμή,

it will enter their heart,

θα μπει στην καρδιά τους,

and it will be with them wherever they go, forever.

και θα μείνει μαζί τους, όπου κι αν πάνε, για πάντα.

Thank you.

Ευχαριστώ πολύ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)