How the magic of kindness helped me survive the Holocaust | Werner Reich

Translator: Ho Nguyen Reviewer: Linh Tran

Trong cuốn sách khá thú vị "Hoàng tử bé,"

In the rather delightful book "The Little Prince,"

there is a quotation, which says

có một trích dẫn, trong đó nói:

"Người ta chỉ nhìn thấy thật rõ ràng bằng trái tim mình.

"It's only with the heart that one can see rightly.

What is essential is invisible."

Cái chủ yếu thì mắt chẳng thể thấy"

And while the author wrote these words sitting in a comfortable chair,

Và khi tác giả ngồi trên một chiếc ghế thoải mái để viết những lời này

somewhere in the United States,

ở đâu đó tại nước Mỹ,

I learned this very same lesson

tôi đã học được cùng bài học đó

miles away in a filthy, dirty barrack

xa hàng dặm ở doanh trại bẩn thỉu

in an extermination camp in Poland.

trong một trại diệt chủng tại Ba Lan.

It isn't the value or the size of a gift that truly matters,

Không phải giá trị hay kích cỡ món quà khiến nó quan trọng,

it is how you hold it in your heart.

mà là cách bạn giữ trong trái tim mình.

When I was six years old,

Khi tôi lên sáu tuổi,

my mother, my father, my sister and myself

mẹ, cha, chị gái và tôi

left Jew-hating Germany, and we went to Yugoslavia.

rời bỏ nước Đức bài Do Thái và đến Nam Tư.

And we were in Yugoslavia for seven happy years,

Và chúng tôi đã ở Nam Tư trong bảy năm hạnh phúc,

and then Germany invaded Yugoslavia

và khi Đức xâm chiếm Nam Tư

and we suddenly were persecuted again,

chúng tôi đột nhiên bị hành hạ một lần nữa,

and I had to go into hiding.

và tôi phải chạy trốn.

And I was hiding for roughly two years

Và tôi đã trốn khoảng hai năm

with a couple who had worked for the resistance movement.

với một cặp vợ chồng đã làm việc cho phong trào kháng chiến.

And I developed films, and I made enlargements.

Công việc của tôi là rửa và phóng ảnh chụp.

One day, when I was 15 years old,

Một ngày nọ, khi 15 tuổi,

I was arrested by the gestapo

tôi bị Mật vụ bắt

and beaten up,

và bị đánh,

and, for two months, dragged through various prisons,

và trong suối hai tháng, bị lôi đi các nhà tù khác nhau.

and eventually, I ended up

Cuối cùng, tôi dừng chân

in a 150-year-old fortress in Czechoslovakia,

tại một pháo đài 150 năm tuổi ở Tiệp Khắc,

which the Nazis had converted into a concentration camp.

nơi mà Đức Quốc Xã đã chuyển đổi thành một trại tập trung.

I was there for 10 months.

Tôi ở đó trong khoảng mười tháng.

I laid railroad tracks,

Tôi đặt đường ray xe lửa,

I exterminated vermin,

tiêu diệt sâu bọ,

I made baskets,

đan giỏ,

and after 10 months,

và sau mười tháng,

about 2,000 of us were loaded into cattle cars,

khoảng 2.000 người trong chúng tôi được chất lên xe gia súc,

the doors were closed, and we were shipped east.

những cánh cửa đã đóng lại và chúng tôi đã được chuyển về phía đông.

For three days, we traveled like that,

Trong ba ngày, chúng tôi di chuyển như thế,

and when we were unloaded,

và khi chúng tôi được xuống xe,

we were smelling of urine and of feces,

chúng tôi toàn mùi nước tiểu và phân,

and we found ourselves in the Auschwitz extermination camp.

và chúng tôi thấy chính mình trong trại diệt chủng Auschwitz.

A camp that, by that time,

Một trại tập trung mà vào thời điểm đó,

had murdered already over one million people

đã thảm sát trên một triệu người

and sent them through the chimney into the sky.

và đưa họ qua ống khói lên trời.

We arrived, we were stripped of all of our properties,

Chúng tôi đến, bị tước tất cả tài sản,

whatever we had,

bất cứ thứ gì chúng tôi có,

and were given striped uniforms,

và được đưa đồng phục sọc,

were given a tattoo on our arms,

được một hình xăm trên cánh tay,

and we also were given the message

và chúng tôi cũng đã nhận được thông điệp

that we would be there for exactly six months.

rằng chúng tôi sẽ ở đó trong chính xác là sáu tháng.

And after that, we would leave the camp.

Và sau đó, chúng tôi sẽ rời trại.

Through the chimney.

Qua ống khói.

We were assigned to different barracks.

Chúng tôi được chỉ định vào các nhà kho khác nhau.

And the barracks were filled with wooden bunks,

Trong kho có toàn giường tầng bằng gỗ

six people on each level,

sáu người trên mỗi tầng,

three people sleeping in one direction and three in the other direction,

ba người ngủ cùng một hướng và ba theo hướng khác,

so whichever way you slept,

dù bạn nằm ngủ như thế nào

you always had a pair of feet in your face.

thì bạn luôn có một đôi chân hướng vào mặt của mình.

The man next to me was an extremely nice gentleman,

Người đàn ông bên cạnh tôi là một quý ông cực kỳ tốt,

and he introduced himself as Mr. Herbert Levine.

và ông ấy tự giới thiệu mình là Ngài Herbert Levine.

Mr. Levine was kind and polite to me.

Ông Levine tử tế và lịch sự với tôi.

One day, when I came back from a work assignment,

Một ngày nọ, khi tôi trở về từ một việc được phân công,

I climbed up,

tôi trèo lên,

I was at the top level of the three-tier bunk,

đến nơi cao nhất của giường ba tầng,

and there was Mr. Levine with a deck of cards.

và Ngài Levine ở đó với một bộ bài.

And he was shuffling these cards.

Và ông ấy xáo trộn những lá bài.

And I couldn't understand it, you know,

Và tôi không thể hiểu, bạn biết đấy,

having a deck of cards in Auschwitz

có một bộ bài ở Auschwitz

was like finding a gorilla in your bathroom.

giống như tìm một con khỉ đột trong phòng tắm của bạn.

(Laughter)

(Cười)

You know, "What is he doing there?"

Bạn sẽ nghĩ, "Nó làm gì ở đó?"

And then Mr. Levine turned to me

Và rồi Ngài Levine quay sang tôi

and offered me the deck, and said, "Pick a card."

đưa cho tôi bộ bài, và nói, "Chọn một lá đi."

So I picked a card,

Thế nên tôi chọn một lá,

and he performed a card trick for me.

và ông ấy thực hiện ảo thuật cho tôi xem.

He performed a miracle.

Ông đã thực hiện một điều kì diệu.

And I'd never seen a card trick before,

Tôi chưa bao giờ thấy ảo thuật bài trước đây,

and the man who performed it was sitting right there.

và người đàn ông thực hiện trò ảo thuật đang ngồi ngay đó.

And then Mr. Levine did the unthinkable.

Và sau đó, Ngài Levine đã làm một điều bất ngờ.

He actually explained the trick to me.

Ông ấy thực sự giải thích mẹo cho tôi.

And the words got burned into my brain.

Và những từ này đã in hằn trong tâm trí tôi.

And I remembered every single word,

Tôi nhớ từng từ một,

and from that day on,

và kể từ ngày đó,

I practiced that trick every day.

Tôi đã thực hành thủ thuật đó mỗi ngày.

Although I didn't have any cards.

Mặc dù tôi không có lá bài nào.

I just kept on practicing.

Tôi cứ tiếp tục luyện tập.

About three weeks later,

Khoảng ba tuần sau đó,

the entire camp, with the exception of a couple hundred of us,

toàn bộ trại, ngoại trừ vài trăm người trong chúng tôi,

were sent to the gas chambers.

được gửi đến các buồng khí.

I was sent to another camp where I worked in the stables,

Tôi đã được gửi đến một trại khác, để làm việc trong chuồng ngựa.

and then, in January 1945,

Sau đó, vào tháng một năm 1945,

when the Russians advanced,

khi quân đội Nga tới,

60,000 of us were sent on a death march.

60.000 người trong chúng tôi đã được gửi đi diễu hành tử thần.

And we walked for three days, on and off,

Và chúng tôi đi bộ trong ba ngày, đi và nghỉ,

and in the middle of the winter,

vào giữa mùa đông,

and by the time we arrived at a railroad siding,

và khi chúng tôi đến đường tàu tránh,

out of the 60,000 people,

trong số 60.000 người,

15,000 had died.

15.000 người đã chết.

And the rest of us were loaded into open railroad cars,

Và những người còn lại đã được tải vào xe chạy trên đường ray,

and for four days, shipped all the way from Poland down to Austria.

và trong bốn ngày, được chuyển suốt từ Ba Lan đến Áo.

And we found ourselves in a death camp,

Và chúng tôi phát hiện ra mình ở trại diệt chủng,

in a concentration camp called Mauthausen,

trong một trại tập trung tên là Mauthausen,

which again was built like a fortress.

được xây dựng như một pháo đài.

And at that point, the SS abandoned us,

Và tại thời điểm đó, Đức Quốc Xã đã bỏ rơi chúng tôi,

and there was no food there,

và không có thực phẩm ở đó,

and there were thousands and thousands of bodies there.

và có hàng ngàn và hàng ngàn thi thể ở đó.

I slept for three days next to a dead man,

Tôi đã ngủ ba ngày cạnh một người đàn ông đã chết,

just to get his ration of a tablespoon of moldy bread.

chỉ để có được khẩu phần của ông, một muỗng bánh mì mốc.

And two days before the end of the war, May 5,

Và hai ngày trước khi cuộc chiến kết thúc, ngày 5 tháng 5.

we were liberated by American forces.

chúng tôi đã được giải phóng bởi các lực lượng Mỹ.

At that time, I was 17 years old,

Và vào thời thời điểm đó, tôi 17 tuổi,

and I weighed 64 pounds.

và nặng khoảng 29 cân.

And I hitchhiked back to Yugoslavia.

Tôi đã quá giang trở lại Nam Tư.

And when I came back to Yugoslavia,

Và khi tôi trở lại đó,

there was communism there,

chủ nghĩa cộng sản đã ở đó,

there was no family there

không còn gia đình

and there were no friends there.

và không có bạn bè.

I stayed there for two years,

Tôi ở lại đó hai năm,

and after two years, I managed to escape to England.

và sau hai năm, tôi tìm cách trốn sang Anh.

And when I came to England,

Và khi đến Anh,

I couldn't speak English,

tôi không thể nói tiếng Anh,

I had no education, I had no skills.

tôi không có học vấn hay kỹ năng.

I started working,

Tôi bắt đầu làm việc,

and about a year after I arrived in England,

và khoảng một năm sau khi đến nước Anh,

I bought myself a deck of cards.

tôi mua cho mình một bộ bài.

And for the very first time,

Và lần đầu tiên,

I actually performed the trick

tôi thực sự thực hiện màn ảo thuật

that was shown to me in Auschwitz on top of a bunk bed.

mà tôi được dạy ở Auschwitz, trên giường tầng đó.

And it worked.

Và thành công.

It worked beautifully.

Thành công một cách hoàn hảo.

And I showed it to some friends of mine,

Và tôi đã chỉ cho một số người bạn,

and they loved it.

và họ thích nó.

And I went to a magic store, and I bought some magic tricks,

Tôi đã đi đến một cửa hàng ảo thuật, và mua một số trò ảo thuật,

and I showed them to my friends,

rồi chỉ cho bạn mình.

and I bought some more magic tricks

Tôi mua thêm một vài trò ảo thuật

and I showed it to them.

và lại chỉ cho họ.

And then I bought some magic books, and I bought some more magic books.

Và sau đó tôi mua thêm nhiều sách ảo thuật.

There's a very, very thin line

Có một lằn ranh rất nhỏ

between a hobby and insanity.

giữa sở thích và sự điên rồ.

(Laughter)

(Cười)

Anyway, I got married,

Dù sao thì sau đó tôi đã kết hôn,

and I came to the United States,

và đến nước Mỹ.

and one of the first jobs that I had

Một trong những công việc đầu tiên của tôi

demanded from me to speak to small groups of people.

đòi hỏi phải nói chuyện với một nhóm nhỏ.

And I managed it, I was very good at it.

Và tôi xoay xở được khá tốt.

And then, 25 years ago, I retired.

Sau 25 năm, tôi về hưu,

And I started speaking in schools.

và tôi bắt đầu nói chuyện ở trường học.

And the only reason why I could speak in schools

Lý do duy nhất mà tôi có thể nói chuyện tại trường

is because a very friendly man

là bởi vì một người thân thiện

showed a rather scared kid a card trick

đã chỉ trò ảo thuật cho đứa trẻ sợ hãi

in a concentration camp.

trong một trại tập trung.

This man who showed it to me, Mr. Levine,

Người đàn ông đã chỉ cho tôi, Ngài Levine,

had been a professional magician.

đã từng một nhà ảo thuật chuyên nghiệp.

He worked in Germany,

Ông ấy làm việc ở Đức,

and when he came to Auschwitz, the SS knew who he was,

và khi ông đến Auschwitz, Đức Quốc Xã biết ông là ai,

so they gave him some cards,

nên họ đưa ông ta vài lá bài,

they gave him a piece of string,

một đoạn dây,

they gave him some dice,

một vài viên xúc xắc,

and he performed for them.

để ông biểu diễn cho họ xem.

And then he also taught some of them.

Và sau đó ông đã dạy cho một số người.

Ông ấy sống sót qua cuộc chiến,

He survived the war,

but his wife and his son died.

nhưng vợ và con trai ông đã chết.

He came to the United States and performed in various venues,

Ông đến Mỹ và biểu diễn một số nơi,

but I never met him again.

nhưng tôi chưa bao giờ gặp lại ông.

But the trick that he showed me stayed with me

Tuy nhiên, tôi nhớ trò ảo thuật mà ông đã chỉ cho tôi

and enabled me to go around schools

và nó giúp tôi đi khắp các trường

and try to make this world just a little bit better.

và giúp làm thế giới này trở nên tốt đẹp hơn dù chỉ một chút.

So if you ever know somebody who needs help,

Vì vậy, nếu bạn biết ai cần giúp đỡ,

if you know somebody who is scared,

nếu bạn biết ai đó đang sợ hãi,

be kind to them.

hãy tử tế với họ.

Give them advice,

Cho họ lời khuyên,

give them a hug,

cho họ cái ôm,

teach them a card trick.

dạy họ một trò ảo thuật.

Whatever you are going to do,

Bất kỳ điều gì bạn làm

it's going to be hope for them.

sẽ mang đến hy vọng cho họ.

And if you do it at the right time,

Và nếu bạn làm đúng thời điểm,

it will enter their heart,

chúng sẽ chạm vào tâm hồn họ,

and it will be with them wherever they go, forever.

và chúng ở lại với họ bất cứ nơi nào họ đến, mãi mãi.

Thank you.

Xin cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)