Ajit Narayanan: A word game to communicate in any language

Ajit Narayanan: Her dilde iletişim için bir sözcük oyunu

Çeviri: Sevkan Uzel Gözden geçirme: İrem Uzel

I work with children with autism.

Ben otistik çocuklarla çalışıyorum.

Specifically, I make technologies

Tam olarak yaptığım, iletişim kurmalarına yardımcı olacak

to help them communicate.

teknolojiler yaratmak.

Now, many of the problems that children

Otistik çocukların karşılaştığı sorunların çoğunun

with autism face, they have a common source,

ortak bir kökeni var.

and that source is that they find it difficult

Bu köken, onların

to understand abstraction, symbolism.

soyut kavramları ve sembolleri anlamakta zorlanmaları.

And because of this, they have a lot of difficulty with language.

Ve bu yüzden konuşma dilinde zorluk yaşıyorlar.

Let me tell you a little bit about why this is.

Bunun nedeni hakkında biraz açıklama yapayım.

You see that this is a picture of a bowl of soup.

Görüyorsunuz ki bu fotoğrafta bir kâse çorba var.

All of us can see it. All of us understand this.

Hepimiz bunu görebiliyor ve anlıyoruz.

These are two other pictures of soup,

Bunlar da iki farklı çorba resmi,

but you can see that these are more abstract

ama görüyorsunuz ki bu ikisi daha soyut.

These are not quite as concrete.

Bunlar o kadar da somut değiller.

And when you get to language,

Konuşma diline gelirsek,

you see that it becomes a word

bu bir sözcük hâline gelir: Çorba.

whose look, the way it looks and the way it sounds,

Ve bu sözcüğün ne görüntüsünün ne de seslendirilişinin

has absolutely nothing to do with what it started with,

başlangıçtakiyle hiç bir ilgisi yoktur.

or what it represents, which is the bowl of soup.

Temsil etmekte olduğu şeye, bir kâse çorbaya benzemez.

So it's essentially a completely abstract,

Sözcük, gerçek dünyada bulunan bir şeyin

a completely arbitrary representation of something

tamamen soyut, tamamen rasgele seçilmiş

which is in the real world,

bir temsilidir.

and this is something that children with autism

İşte bu durum,

have an incredible amount of difficulty with.

otizmli çocukların aşırı derecede zorlanmalarına neden olur.

Now that's why most of the people that work with children with autism --

Bu nedenle, otizmli çocuklarla çalışan pek çok insanın,

speech therapists, educators --

konuşma terapistlerinin, eğitimcilerin

what they do is, they try to help children with autism

yaptıkları şey, otistik çocuklara yardım için

communicate not with words, but with pictures.

sözcüklerle değil de, resimlerle iletişim kurmaktır.

So if a child with autism wanted to say,

Eğer otizmli bir çocuk "Ben çorba istiyorum"

"I want soup," that child would pick

demek isterse, 3 farklı resim seçer:

three different pictures, "I," "want," and "soup,"

"Ben", "istemek" ve "çorba"

and they would put these together,

ve bunları biraraya getirir.

and then the therapist or the parent would

Böylece terapist veya ebeveyn

understand that this is what the kid wants to say.

çocuğun söylemek istediği şeyi anlar.

And this has been incredibly effective;

Ve bu inanılmaz etkili olmuştur;

for the last 30, 40 years

son 30-40 yıldır

people have been doing this.

insanlar bunu yapıyor.

In fact, a few years back,

Aslında, birkaç yıl önce

I developed an app for the iPad

iPad için bir uygulama geliştirdim

which does exactly this. It's called Avaz,

ve yaptığı şey tam olarak bu.

and the way it works is that kids select

Adı Avaz ve çocukların farklı resimler

different pictures.

seçmesi şeklinde çalışıyor.

These pictures are sequenced together to form sentences,

Bu resimler, cümleler oluşturacak biçimde sıralanıyor

and these sentences are spoken out.

ve cümleler sesli olarak okunuyor.

So Avaz is essentially converting pictures,

Dolayısıyla Avaz, esasen resimleri dönüştüren

it's a translator, it converts pictures into speech.

bir çeviri yazılımı, resimleri konuşmaya çeviren.

Now, this was very effective.

Bu son derece etkili.

There are thousands of children using this,

Dünyanın her yanında

you know, all over the world,

bunu kullanan binlerce çocuk var.

and I started thinking about

Neler yapabildiği ve yapamadığı

what it does and what it doesn't do.

üzerine düşünmeye başladım.

And I realized something interesting:

Ve ilginç bir şey fark ettim:

Avaz helps children with autism learn words.

Avaz, otistik çocukların sözcük öğrenmesine yardımcı oluyor.

What it doesn't help them do is to learn

Yardım edemediği nokta ise

word patterns.

sözcük kalıplarını öğrenmeleri.

Let me explain this in a little more detail.

Bunu daha ayrıntılı şekilde açıklamama izin verin.

Take this sentence: "I want soup tonight."

Şu cümleyi ele alalım: "Ben bu gece çorba istiyorum."

Now it's not just the words here that convey the meaning.

Burada anlamı ileten sadece sözcükler değildir.

It's also the way in which these words are arranged,

Sözcüklerin nasıl sıralandığı ve

değiştiriliş ve düzenleniş biçimi de önemlidir.

the way these words are modified and arranged.

And that's why a sentence like "I want soup tonight"

Bu yüzden "Ben bu gece çorba istiyorum" cümlesi,

is different from a sentence like

"Çorba gece ben bu istiyorum" gibi anlamsız

"Soup want I tonight," which is completely meaningless.

bir cümleden farklıdır.

So there is another hidden abstraction here

Öyleyse burada otizmli çocukların başa çıkmakta

which children with autism find a lot of difficulty coping with,

zorlandığı gizli bir başka soyutlama daha var.

and that's the fact that you can modify words

İşin aslı, sözcükleri değiştirip düzenleyerek,

and you can arrange them to have

farklı düşünceler iletmek için

different meanings, to convey different ideas.

farklı anlamlara gelmelerini sağlayabilirsiniz.

Now, this is what we call grammar.

Buna dilbilgisi diyoruz.

Ve dilbilgisi inanılmaz güçlü.

And grammar is incredibly powerful,

because grammar is this one component of language

Çünkü dilbilgisi, dilin öyle bir bileşeni ki,

which takes this finite vocabulary that all of us have

onun sayesinde sonlu sayıdaki sözcüklerimizle

and allows us to convey an infinite amount of information,

sonsuz miktarda bilgi iletebiliyoruz,

an infinite amount of ideas.

sonsuz miktarda düşünce.

It's the way in which you can put things together

Ne isterseniz onu dile getirmeniz için

in order to convey anything you want to.

sözcükleri bir araya getirmenin yolu.

And so after I developed Avaz,

Böylece Avaz'ı geliştirmemin ardından,

I worried for a very long time

uzun bir süre boyunca otizmli çocuklara

about how I could give grammar to children with autism.

dilbilgisini nasıl kazandırabileceğim konusunda kafa yordum.

The solution came to me from a very interesting perspective.

Çok ilginç bir bakış açısı sonucunda çözüme ulaştım.

I happened to chance upon a child with autism

Şans eseri, annesiyle konuşmakta olan

conversing with her mom,

otizmli bir çocuğa rastladım

and this is what happened.

ve olaylar gelişti.

Completely out of the blue, very spontaneously,

Durup dururken, hiç beklenmedik bir biçimde,

the child got up and said, "Eat."

çocuk ayağa kalktı ve dedi ki, "Ye."

Now what was interesting was

İlginç olan nokta,

the way in which the mom was trying to tease out

çocuğunun söylediklerinin anlamını

açığa çıkarabilmek için, annesinin

the meaning of what the child wanted to say

by talking to her in questions.

sorular kullanarak konuşması idi.

So she asked, "Eat what? Do you want to eat ice cream?

"Ne ye? Dondurma yemek ister misin?

You want to eat? Somebody else wants to eat?

Sen mi yemek istiyorsun? Başka biri mi yemek istiyor?

You want to eat cream now? You want to eat ice cream in the evening?"

Sen dondurmayı şimdi mi yemek istiyorsun? Dondurmayı akşam mı yemek istiyorsun?"

And then it struck me that

Ve bir anda, annenin yaptığı şeyin

what the mother had done was something incredible.

ne kadar inanılmaz olduğunu fark ettim.

She had been able to get that child to communicate

Çocuğun, dilbilgisi olmadan kendisine ne düşündüğünü

an idea to her without grammar.

aktarabilmesini sağlıyordu.

And it struck me that maybe this is what

Ve bir anda, belki de aradığım şey bu

I was looking for.

diye düşündüm.

Instead of arranging words in an order, in sequence,

Sözcükleri düzenleyip cümle olarak sıraya sokmak yerine,

as a sentence, you arrange them

onları hepsinin bağlantılı olduğu

in this map, where they're all linked together

bir sözcük haritasına yerleştirmek ve

not by placing them one after the other

ard arda dizmek yerine sorular sormak,

but in questions, in question-answer pairs.

soru-cevap çiftleri şeklinde.

And so if you do this, then what you're conveying

Böyle yaptığınızda, ilettiğiniz şey

is not a sentence in English,

İngilizce bir cümle olmuyor.

but what you're conveying is really a meaning,

Ama ilettiğiniz şey gerçekten de bir anlam oluyor,

the meaning of a sentence in English.

İngilizce bir cümlenin anlamı.

Now, meaning is really the underbelly, in some sense, of language.

Anlam, bir açıdan dilin en hassas noktasıdır.

It's what comes after thought but before language.

Düşünceden sonra değil, dilden bile önce gelir.

And the idea was that this particular representation

Ve bana göre, bu özel gösterim biçimi

might convey meaning in its raw form.

anlamı işlenmemiş biçimiyle iletebilirdi.

So I was very excited by this, you know,

Bu beni çok heyecanlandırmıştı ve

hopping around all over the place,

etrafta hoplaya-zıplaya

trying to figure out if I can convert

duyduğum her olası cümleyi buna çevirebilir miyim

all possible sentences that I hear into this.

diye denemeler yapıyordum.

And I found that this is not enough.

Ve yeterli olmadığını anladım.

Why is this not enough?

Neden yeterli değildi?

This is not enough because if you wanted to convey

Çünkü eğer iletmek istediğiniz düşünce

something like negation,

"Ben çorba istemiyorum" gibi olumsuz birşey ise,

you want to say, "I don't want soup,"

bunu soru sorarak

then you can't do that by asking a question.

yapamıyordunuz.

You do that by changing the word "want."

Bunu ancak "istemek" fiilini değiştirerek yapabiliyorsunuz.

Again, if you wanted to say,

Eğer söylemek istediğiniz şey

"I wanted soup yesterday,"

"Ben dün çorba istemiştim" olursa,

you do that by converting the word "want" into "wanted."

yine "istemek" fiilini değiştirmeniz gerekiyordu.

It's a past tense.

Bu, geçmiş zaman.

So this is a flourish which I added

Sistemi tamamlamak için

to make the system complete.

bir ekleme yaptım.

This is a map of words joined together

Sözcüklerin, soru-cevap şeklinde bir araya getirildiği

as questions and answers,

bir haritamız var ve

and with these filters applied on top of them

üzerlerindeki filtreleri uygulayarak,

in order to modify them to represent

çeşitli farklılıkları belirtecek biçimde

certain nuances.

onları değiştirebiliyoruz.

Let me show you this with a different example.

Başka bir örnekle göstereyim bunu.

Let's take this sentence:

Şu cümleyi ele alalım:

"I told the carpenter I could not pay him."

"Ben marangoza ona ödeme yapamayacağımı söyledim."

It's a fairly complicated sentence.

Biraz karmaşık bir cümle oldu.

The way that this particular system works,

Cümlenin istediğiniz parçasından başlayarak

you can start with any part of this sentence.

sistemi uygulayabilirsiniz.

I'm going to start with the word "tell."

Ben "söylemek" sözcüğünden başlayacağım.

So this is the word "tell."

Burada "söylemek" sözcüğü var.

Now this happened in the past,

Olay geçmişte olduğundan,

so I'm going to make that "told."

bunu "söyledim" yapacağım.

Now, what I'm going to do is,

Ve ardından da

I'm going to ask questions.

sorular soracağım.

So, who told? I told.

Kim söyledi? Ben söyledim.

I told whom? I told the carpenter.

Kime söyledim? Marangoza söyledim.

Now we start with a different part of the sentence.

Cümlenin başka bir parçası ile başlayalım şimdi de.

We start with the word "pay,"

"Ödeme yapmak" sözcüğü ile başlayalım ve buna

and we add the ability filter to it to make it "can pay."

muktedirlik filtresi uygulayarak "ödeme yapabilmek" elde edelim.

Sonra da bunu "ödeme yapamamak" biçimine dönüştürebilir,

Then we make it "can't pay,"

bunu da "ödeme yapamayacağım" yaparız,

and we can make it "couldn't pay"

by making it the past tense.

geçmiş zamanı seçerek.

So who couldn't pay? I couldn't pay.

Yani kim ödeme yapamayacaktı? Ben.

Couldn't pay whom? I couldn't pay the carpenter.

Kime? Marangoza ödeme yapamayacaktım.

And then you join these two together

Şimdi de şu soruyu sorarak,

by asking this question:

bu ikisini birleştirelim:

What did I tell the carpenter?

Ben marangoza ne söyledim?

I told the carpenter I could not pay him.

Ben marangoza ona ödeme yapamayacağımı söyledim.

Now think about this. This is

Şimdi düşünelim. Bu

—(Applause)—

— (Alkış) —

this is a representation of this sentence

Bu, dil kullanmaksızın şu cümlenin

without language.

temsil edilmesidir.

And there are two or three interesting things about this.

Burada iki ya da üç ilginç durum var.

First of all, I could have started anywhere.

İlk olarak, istediğim yerden başlayabiliyorum.

I didn't have to start with the word "tell."

"Söylemek" sözcüğü ile başlamak zorunda değildim.

I could have started anywhere in the sentence,

Cümle içinde herhangi bir yerden başlayabilir ve

and I could have made this entire thing.

bütüne yine ulaşabilirdim.

The second thing is, if I wasn't an English speaker,

İkincisi, eğer İngilizce bilmiyor olsaydım,

if I was speaking in some other language,

başka bir dil konuşuyor olsaydım,

this map would actually hold true in any language.

bu harita yine doğru olurdu, dil hangisi olursa olsun.

So long as the questions are standardized,

Sorular standart olduğu sürece,

the map is actually independent of language.

bu harita dilden bağımsızdır.

So I call this FreeSpeech,

Buna FreeSpeech adını verdim ve

and I was playing with this for many, many months.

pek çok ay boyunca bununla uğraştım.

I was trying out so many different combinations of this.

Bunun çok sayıda kombinasyonunu deniyordum.

And then I noticed something very interesting about FreeSpeech.

Bu arada FreeSpeech'in çok ilginç bir özelliğini fark ettim.

I was trying to convert language,

Konuşma dilini, İngilizce cümleleri

convert sentences in English into sentences in FreeSpeech,

FreeSpeech cümlelerine ve tersi yönde

birini diğerine dönüştürmekle uğraşıyordum.

and vice versa, and back and forth.

And I realized that this particular configuration,

Ve fark ettim ki böyle bir yapılandırma,

this particular way of representing language,

böyle bir dil temsil yolu,

it allowed me to actually create very concise rules

FreeSpeech ile İngilizce arasında çeviri için

that go between FreeSpeech on one side

çok net kurallar yaratmamı

and English on the other.

mümkün kılıyordu.

So I could actually write this set of rules

O halde, böyle bir temsilden İngilizce'ye çeviri için

that translates from this particular representation into English.

gereken bu kurallar kümesini yazabilirdim.

And so I developed this thing.

Ben de şöyle bir şey geliştirdim.

I developed this thing called the FreeSpeech Engine

Buna FreeSpeech Motoru adını veriyoruz.

which takes any FreeSpeech sentence as the input

Herhangi bir FreeSpeech cümlesini girdi olarak alıyor ve

and gives out perfectly grammatical English text.

dilbilgisi açısından kusursuz bir İngilizce cümle çıktısı veriyor.

And by putting these two pieces together,

İşte bu iki parçayı,

the representation and the engine,

temsili ve motoru bir araya getirerek,

I was able to create an app, a technology for children with autism,

otizmli çocuklar için bir teknoloji geliştirebildim.

that not only gives them words

Böylece onlara sözcüklerin yanı sıra

but also gives them grammar.

dilbilgisi de kazandırmış oldum.

So I tried this out with kids with autism,

Bunu otizmli çocuklarla denedim ve

and I found that there was an incredible amount of identification.

gördüm ki inanılmaz miktarda tanımlama olmakta.

They were able to create sentences in FreeSpeech

Eşdeğer İngilizce cümlelerden çok daha karmaşık

which were much more complicated but much more effective

ama çok daha etkili olan FreeSpeech cümlelerini

than equivalent sentences in English,

kurabiliyorlardı.

and I started thinking about

Durumun neden böyle olduğu

why that might be the case.

üzerinde düşünmeye başladım.

And I had an idea, and I want to talk to you about this idea next.

Sonra aklıma bir fikir geldi. Size bu fikirden söz etmek istiyorum.

In about 1997, about 15 years back,

1997 dolaylarında, yaklaşık 15 yıl önce,

there were a group of scientists that were trying

beynin dili nasıl işlediğini araştıran

to understand how the brain processes language,

bir grup bilimci vardı ve

and they found something very interesting.

çok ilginç sonuçlara ulaştılar.

They found that when you learn a language

Çocukken, iki yaşlarındayken

as a child, as a two-year-old,

dil öğrenme sırasında beynin belli bir bölgesi

you learn it with a certain part of your brain,

aktif halde olurken,

and when you learn a language as an adult --

bir yetişkin olarak dil öğrenme sırasında

for example, if I wanted to learn Japanese right now —

-- örneğin, ben şimdi Japonca öğrenirken --

a completely different part of my brain is used.

beynin bütünüyle farklı bir bölgesi kullanılıyor.

Now I don't know why that's the case,

Bunun neden böyle olduğunu bilmiyorum,

but my guess is that that's because

ama sanıyorum ki,

when you learn a language as an adult,

yetişkin olarak dil öğrenirken

you almost invariably learn it

hep anadil üzerinden,

through your native language, or through your first language.

bilinen bir dil üzerinden gidiliyor olması.

So what's interesting about FreeSpeech

İşte FreeSpeech'in ilginç yanı

is that when you create a sentence

bir cümle kurarken

or when you create language,

veya dil oluştururken,

a child with autism creates language with FreeSpeech,

otizmli bir çocuk FreeSpeech ile dil yaratırken,

they're not using this support language,

öyle destek bir dil kullanılmıyor,

they're not using this bridge language.

köprü bir dil kullanılmıyor.

They're directly constructing the sentence.

Doğrudan cümle kuruluyor.

And so this gave me this idea.

Benim de aklıma gelen soru şu oldu:

Is it possible to use FreeSpeech

Otizmli çocuklara değil de,

not for children with autism

herhangi bir engeli olmayan insanlara

but to teach language to people without disabilities?

dil öğretmede FreeSpeech kullanmak mümkün mü?

And so I tried a number of experiments.

Çok sayıda deney yaptım.

The first thing I did was I built a jigsaw puzzle

Yaptığım ilk şey bir yapboz tasarlamak oldu.

in which these questions and answers

Burada sorular ve cevaplar

are coded in the form of shapes,

şekiller biçiminde kodlanmış durumda,

in the form of colors,

renkler biçiminde.

and you have people putting these together

İnsanlardan bunları bir araya getirerek,

and trying to understand how this works.

nasıl işlediğini anlamaya çalışmalarını istiyoruz.

And I built an app out of it, a game out of it,

Böyle bir uygulama ve oyun geliştirdim.

in which children can play with words

Çocuklar sözcüklerle oynayabiliyor

and with a reinforcement,

ve biraz takviye ile,

a sound reinforcement of visual structures,

görsel yapıların sesle takviyesi ile,

they're able to learn language.

dil öğrenebiliyorlar.

And this, this has a lot of potential, a lot of promise,

Bunun büyük bir potansiyeli var ve çok şey vaat ediyor.

and the government of India recently

Kısa süre önce Hindistan Hükümeti bizden bu teknolojiyi

licensed this technology from us,

kullanmak için gerekli izinleri aldı.

and they're going to try it out with millions of different children

Milyonlarca farklı çocukla bunu deneyecek ve

trying to teach them English.

onlara İngilizce öğretmeye çalışacaklar.

And the dream, the hope, the vision, really,

Ve rüya, ümit, vizyon,

is that when they learn English this way,

gerçekte şu ki, İngilizceyi bu yolla öğrendiklerinde,

they learn it with the same proficiency

anadillerinde olduğu kadar

as their mother tongue.

ustalıkla öğrenmiş olacaklar.

All right, let's talk about something else.

Bu arada, değinmek istediğim bir başka konu var.

Let's talk about speech.

Konuşma hakkında bir kaç şey söylemek istiyorum.

This is speech.

Konuşma budur.

So speech is the primary mode of communication

Hepimiz arasındaki birincil iletişim biçimi

delivered between all of us.

konuşmadır.

Now what's interesting about speech is that

Konuşma hakkında ilginç olan şu ki,

speech is one-dimensional.

konuşma tek boyutlu.

Why is it one-dimensional?

Neden tek boyutlu?

It's one-dimensional because it's sound.

Tek boyutlu çünkü o ses.

It's also one-dimensional because

Ayrıca tek boyutlu çünkü

our mouths are built that way.

ağızlarımız böyle biçimlendirilmiş.

Our mouths are built to create one-dimensional sound.

Ağzımız tek boyutlu ses oluşturmak için biçimlendirilmiş.

But if you think about the brain,

Fakat beynimizi düşünürsek,

aklımızdan geçen düşüncelerin

the thoughts that we have in our heads

are not one-dimensional.

tek boyutlu olmadığını görüyoruz.

I mean, we have these rich,

Yani, bizim zengin, karmaşık,

complicated, multi-dimensional ideas.

çok boyutlu düşüncelerimiz var.

Now, it seems to me that language

Bana öyle geliyor ki, konuşma dili

is really the brain's invention

bir taraftaki bu zengin ve çok boyutlu düşüncelerin,

to convert this rich, multi-dimensional thought

diğer taraftaki konuşma hâline

on one hand

dönüştürülebilmesi için

into speech on the other hand.

beyin tarafından icat edilmiştir.

Now what's interesting is that

Şöyle de ilginç bir şey var ki,

we do a lot of work in information nowadays,

günümüzde bilgi üzerine pek çok çalışma var

and almost all of that is done in the language domain.

ve neredeyse hepsi dil konusunda yapılıyor.

Take Google, for example.

Örneğin Google.

Google trawls all these countless billions of websites,

Google, İngilizce olan milyarlarca web sitesini ağında tutar

all of which are in English, and when you want to use Google,

ve Google'ı kullanmak istediğinizde,

you go into Google search, and you type in English,

arama çubuğuna İngilizce giriş yaptığınızda,

and it matches the English with the English.

İngilizce ile İngilizce arasında eşleştirme yapar.

What if we could do this in FreeSpeech instead?

Ya bunu FreeSpeech'te yapabilseydik?

I have a suspicion that if we did this,

Tahminimce eğer bunu yaparsak,

we'd find that algorithms like searching,

arama, bulup getirme ve buna benzer

like retrieval, all of these things,

tüm diğer algoritmalar

are much simpler and also more effective,

daha basit ve daha verimli olabilir.

because they don't process the data structure of speech.

Çünkü konuşmanın veri yapısını işlemek yerine,

Instead they're processing the data structure of thought.

düşüncenin veri yapısını işleyecek.

The data structure of thought.

Düşüncenin veri yapısı.

That's a provocative idea.

Bu kışkırtıcı bir fikir.

But let's look at this in a little more detail.

Buna biraz daha yakından bakalım.

So this is the FreeSpeech ecosystem.

Bu, FreeSpeech ekosistemi.

We have the Free Speech representation on one side,

Bir tarafta FreeSpeech temsili var,

and we have the FreeSpeech Engine, which generates English.

ve bir de FreeSpeech Motoru var, ki İngilizce üreten bu.

Now if you think about it,

Şimdi biraz düşünelim.

FreeSpeech, I told you, is completely language-independent.

Söylediğim gibi FreeSpeech bütünüyle dilden bağımsız.

It doesn't have any specific information in it

Onun İngilizce ile ilgili hiç bir

which is about English.

özel bilgisi yok.

So everything that this system knows about English

Yani sistemin İngilizce hakkında bildiği her şey,

is actually encoded into the engine.

aslında motora kodlanmış durumda.

That's a pretty interesting concept in itself.

Bu da ayrıca çok ilginç bir kavram.

You've encoded an entire human language

Bütün bir insan dili,

into a software program.

bir yazılım programına kodlanmış durumda.

But if you look at what's inside the engine,

Eğer motorun içinde ne olduğuna bakarsak,

it's actually not very complicated.

aslında pek de karmaşık değil.

It's not very complicated code.

Pek karmaşık bir kod değil.

And what's more interesting is the fact that

Daha ilginç olanı ise,

the vast majority of the code in that engine

motordaki kodun büyük çoğunluğunun

is not really English-specific.

İngilizceye özgü olmayışı.

And that gives this interesting idea.

Bu durum, akla ilginç bir fikir getiriyor.

It might be very easy for us to actually

Pek çok farklı dil için bu motorlardan geliştirmek

create these engines in many, many different languages,

bizim için çok kolay olabilir,

in Hindi, in French, in German, in Swahili.

Hintçe, Fransızca, Almanca, Swahili dili gibi.

And that gives another interesting idea.

Buradan başka bir ilginç sonuç çıkıyor.

For example, supposing I was a writer,

Örneğin, bir gazetede ya da dergide

say, for a newspaper or for a magazine.

yazar olarak çalıştığımı düşünelim.

I could create content in one language, FreeSpeech,

İçeriği tek bir dilde, FreeSpeech'te, oluştururum

and the person who's consuming that content,

ve içeriğe ulaşmak isteyen kişi,

the person who's reading that particular information

bu bilgilere erişmek isteyen kişi,

could choose any engine,

herhangi bir motoru seçebilir ve

and they could read it in their own mother tongue,

böylece kendi anadilinde,

in their native language.

bildiği bir dilde okuyabilir.

I mean, this is an incredibly attractive idea,

Bence bu inanılmaz derecede cazip bir fikir,

especially for India.

özellikle Hindistan için.

We have so many different languages.

O kadar çok farklı dilimiz var ki.

There's a song about India, and there's a description

Hindistan hakkında bir şarkı var,

of the country as, it says,

ülkeyi şöyle tanımlıyor

(in Sanskrit).

(Sanskritçe). Anlamı şu:

That means "ever-smiling speaker

"Güzel dilleri

of beautiful languages."

hep gülümseyerek konuşan."

Language is beautiful.

Dil güzeldir.

I think it's the most beautiful of human creations.

Bana göre, insanın yarattığı en güzel şey.

I think it's the loveliest thing that our brains have invented.

Bana göre, beyinlerimizin icat ettiği en sevilesi şey.

It entertains, it educates, it enlightens,

Eğlendirir, eğitir, aydınlatır.

but what I like the most about language

Ama dil hakkında en sevdiğim nokta

is that it empowers.

güç kazandırması.

I want to leave you with this.

Son olarak sizinle şunu paylaşmak istiyorum.

This is a photograph of my collaborators,

Çalışma arkadaşlarımın bir fotoğrafı.

my earliest collaborators

Dil, otizm ve diğer şeyler üzerine

when I started working on language

ilk çalışmaya başladığım zamanki

and autism and various other things.

çalışma arkadaşlarım.

The girl's name is Pavna,

Kızın adı Pavna,

and that's her mother, Kalpana.

bu da annesi Kalpana.

And Pavna's an entrepreneur,

Pavna bir girişimci,

but her story is much more remarkable than mine,

ama hikâyesi benimkinden çok daha dikkat çekici.

because Pavna is about 23.

Çünkü Pavna 23 yaşında ve

She has quadriplegic cerebral palsy,

Quadriplegia serebral palsi hastası.

so ever since she was born,

Bu yüzden doğduğundan beri

she could neither move nor talk.

ne hareket edebiliyor, ne de konuşabiliyor.

And everything that she's accomplished so far,

Şimdiye kadar pek çok şey başarmış,

finishing school, going to college,

okulu bitirmiş, üniversiteye gitmiş,

starting a company,

şirket kurmuş.

collaborating with me to develop Avaz,

Avaz'ı geliştirmemde benimle çalıştı

all of these things she's done

ve tüm bu yaptıklarını

with nothing more than moving her eyes.

sadece gözlerini hareket ettirerek yaptı.

Daniel Webster said this:

Daniel Webster şöyle diyor:

He said, "If all of my possessions were taken

"Eğer bir şey hariç sahip olduğum herşey

from me with one exception,

elimden alınacak olsaydı,

I would choose to keep the power of communication,

iletişim yeteneğimi korumayı seçerdim,

for with it, I would regain all the rest."

çünkü onun sayesinde, geri kalan herşeyi yeniden elde edebilirim."

And that's why, of all of these incredible applications of FreeSpeech,

İşte bu yüzden, FreeSpeech'in tüm bu inanılmaz uygulamaları arasında

the one that's closest to my heart

kalbime en yakın duran nokta,

still remains the ability for this

engelli çocuklara iletişim yeteneği kazandırmak

to empower children with disabilities

iletişim gücü kazandırmak,

to be able to communicate,

ve böylece

the power of communication,

onların

to get back all the rest.

geri kalan her şeye tekrar kavuşmalarını sağlamak.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)

Thank you. (Applause)

Teşekkür ederim. (Alkış)

Thank you. Thank you. Thank you. (Applause)

Teşekkür ederim. Teşekkür ederim. Teşekkür ederim. (Alkış)

Thank you. Thank you. Thank you. (Applause)

Teşekkür ederim. Teşekkür ederim. Teşekkür ederim. (Alkış)