Cheryl Hayashi: The magnificence of spider silk

Translator: Spartak Ferrollari Reviewer: Helena Bedalli

I'm here to spread the word about the

Jam këtu për të përhapur fjalën rreth

magnificence of spiders

madhështisë së merimangave

and how much we can learn from them.

dha sa shumë mund të mësojmë nga to.

Spiders are truly global citizens.

Merimangat janë me të vërtetë shtetas globalë.

You can find spiders in nearly

Ju mund ti gjeni merimangat

every terrestrial habitat.

në çdo habitat tokësor.

This red dot marks

Pika e kuqe shënon

the Great Basin of North America,

Ultësirën e Madhe të Amerikës veriore

and I'm involved with an alpine biodiversity

dhe unë jam përfshirë në një projekt

project there with some collaborators.

mbi biodiversitetin alpin me disa bashkëpuntorë.

Here's one of our field sites,

Ja një nga terrenet tona të kërkimit,

and just to give you a sense of perspective,

dhe për ti dhënë një ide të perspektivës

this little blue smudge here,

kjo njollë blu këtu,

that's one of my collaborators.

është një nga bashkëpuntorët e mi.

This is a rugged and barren landscape,

Kjo është një peizazh i thyer dhe i zhveshur,

yet there are quite a few spiders here.

dhe ende ka disa lloje merimangash këtu.

Turning rocks over revealed this crab spider

Ndërsa ngrinim gurët gjetëm këtë merimangë gaforre

grappling with a beetle.

duke u ndeshur me një brumbull.

Spiders are not just everywhere,

Merimangat nuk janë vetëm kudo,

but they're extremely diverse.

por ato janë tejet të ndryshme.

There are over 40,000 described species

Ka mbi 40.000 lloje specie të kataloguara

of spiders.

të merimangave.

To put that number into perspective,

Për të vënë këtë numër në perspektivë,

here's a graph comparing the 40,000

këtu është një grafik krahasues i 40.000

species of spiders

specieve të merimangave

to the 400 species of primates.

ndaj 400 specieve të primatëve.

There are two orders of magnitude more

Ka dy renditje madhësie më shumë

spiders than primates.

të merimangave se të primatëve.

Spiders are also extremely old.

Merimangat janë gjithashtu shumë të vjetra.

On the bottom here,

Këtu në fund,

this is the geologic timescale,

është shkalla e kohës gjeologjike

and the numbers on it indicate millions

dhe numrat mbi të shënojnë miliona

of years from the present, so the zero here,

vjet nga koha e sotme, pra ja tek është zero,

that would be today.

që është sot.

So what this figure shows is that spiders

Pra, çfarë kjo shifër tregon është se merimangat

date back to almost 380 million years.

datojnë pothuajse 380 milion vjet.

To put that into perspective, this red

Për t'ju dhënë idenë, kollona e kuqe

vertical bar here marks the divergence time

këtu shënon momentin e divergjencës

of humans from chimpanzees,

të njerëzve nga shimpazetë,

a mere seven million years ago.

janë vetëm 7 milion vjetë.

All spiders make silk

Të gjitha merimangat prodhojnë fije merimange

at some point in their life.

në një moment të jetës së tyre.

Most spiders use copious amounts of silk,

Shumica e tyre përdorin sasi të bollshme të fijes

and silk is essential to their survival

fije që është thelbësore për mbijetesën e tyre

and reproduction.

dhe shumimin e tyre.

Even fossil spiders can make silk,

Deri edhe merimangat fosile mund të prodhonin fije,

as we can see from this impression of

siç mund ta shohim nga kjo figurë praninë

a spinneret on this fossil spider.

e një gjëndre pishmange në këtë fosil.

So this means that both spiders

Pra kjo do të thotë që merimangat

and spider silk have been around

dhe fija e tyre ekzistojnë

for 380 million years.

që prej 380 milion vjetësh.

It doesn't take long from working with spiders

Nuk duhet shumë kohë e gjatë punë me merimangat

to start noticing how essential silk is

për të vënë re se sa thelbësor është fija

to just about every aspect of their life.

në lidhje me çdo aspekt të jetës së tyre.

Spiders use silk for many purposes, including

Merimangat përdorin fijen për shumë qëllime, duke përfshirë

the trailing safety dragline,

kavon e siguresës për tu zvarritur,

wrapping eggs for reproduction,

mbështjellin vezët për tu shumuar,

protective retreats

streha mbrojtëse

and catching prey.

dhe për gjueti.

There are many kinds of spider silk.

Ka shumë lloje fije merimange.

For example, this garden spider can make

Për shembull, kjo merimangë kopshti mund të prodhojë

seven different kinds of silks.

shtatë lloje fije mëndafshti merimange.

When you look at this orb web, you're actually

Kur ju vëreni në këtë rrjetë merimange, në të vërtetë

seeing many types of silk fibers.

shihni disa lloje të fibrave mëndafshti merimange.

The frame and radii of this web

Korniza dhe rrezet e kësaj rrjete merimange

is made up of one type of silk,

janë bërë me të njëjtin material,

while the capture spiral is a composite

ndërsa spirali për kapjen e preve ka një përbërje

of two different silks:

prej dy lloje mëndafshti merimange:

the filament and the sticky droplet.

filamenti dhe pika ngjitëse.

How does an individual spider

Si mundet që një merimangë e vetme

make so many kinds of silk?

të prodhojë kaq shumë lloje të mëndafshi?

To answer that, you have to look a lot closer

Për të marë përgigje, ju duhet të shikoni shumë më afër

at the spinneret region of a spider.

në zonën tjerrëse të një merimange.

So silk comes out of the spinnerets, and for

Pra mëndafshi del nga gjendrat tjerrëse,

those of us spider silk biologists, this is what

ato që ne biologët e mëndafshit të merimangës, kjo ështe ajo

we call the "business end" of the spider. (Laughter)

që në e quajmë "tyta pushkës" e merimangës. (Të qeshura)

We spend long days ...

Ne kalojnë ditë të gjata ...

Hey! Don't laugh. That's my life.

Hej! Mos qeshni. Kjo është jeta ime.

(Laughter)

(Të qeshura)

We spend long days and nights

Ne kalojmë ditë të tëra dhe netë

staring at this part of the spider.

duke fiksuar me sy këtë pjesë të merimangës.

And this is what we see.

Dhe kjo është ajo që shohim.

You can see multiple fibers

Ju mund të shihni fibra shumëllojëshe

coming out of the spinnerets, because

që dalin prej gjëndrave prodhuese të fijeve pasi

each spinneret has many spigots on it.

çdo gjëndër ka brenda saj shumë gypa.

Each of these silk fibers exits from the spigot,

Secila nga këto fibra del nga një gyp,

and if you were to trace the fiber back

dhe nëse i ndiqni fijen mbrapsht

into the spider, what you would find is that

brenda merimangës, ju do të gjeni

each spigot connects to its own individual

çdo gyp është i lidhur me gjëndrën e vet

silk gland. A silk gland kind of looks like a sac

Gjendra sekretuese ngjan me një qeskë të vogël

with a lot of silk proteins stuck inside.

plot me proteina mëndafshi brenda saj.

So if you ever have the opportunity to dissect

Pra, nëse ju ndonjëherë të keni mundësi ta disektoni për analizë

an orb-web-weaving spider,

një merimangë që thur rrjetën në formë orbitale

and I hope you do,

dhe unë shpresoj për ju,

what you would find is a bounty

ajo që do të gjeni është një bollëk

of beautiful, translucent silk glands.

gjëndrash të bukura dhe tejdukshme mëndafshi.

Inside each spider, there are hundreds

Brenda çdo merimange, gjenden qindra

of silk glands, sometimes thousands.

gjendra mëndafshi, ndonjëherë mijëra.

These can be grouped into seven categories.

Ato mund të grupohen në shtatë kategori.

They differ by size, shape,

Ata ndryshojnë në madhësi, formë,

and sometimes even color.

dhe ndonjëherë edhe në ngjyra.

In an orb-web-weaving spider,

Tek merimanga me rrjetë në formë orbitale

you can find seven types of silk glands,

ju mund të gjeni shtatë lloje të gjëndrave të mëndafshta

and what I have depicted here in this picture,

dhe ajo që unë kam përshkruar në këtë foto --

let's start at the one o'clock position,

fillojnë në orën një, po ti krahasojmë me fushën e sahatit

there's tubuliform silk glands, which are used

këto gjendra në formë tubi, të cilat përdoren

to make the outer silk of an egg sac.

për të prodhuar mbështjelljen e jashtme të një qeske veze.

There's the aggregate and flagelliform silk

Janë gjëndrat e mëndafshit të agreguar dhe flagelliform,

glands which combine to make the sticky

të cilat kombinohen për të bërë ngjitëse

capture spiral of an orb web.

spiralen që kap gjahun në rrjetë.

Pyriform silk glands make the attachment

Gjëndrat piriforme shërbejnë për ngjitjen

cement -- that's the silk that's used to adhere

e cimentos -- ky është mëndafshi që shërben të bashkëngjisë

silk lines to a substrate.

fijet me nën shtresën.

There's also aciniform silk,

Është gjithashtu edhe mëndafshi aciniform,

which is used to wrap prey.

i cili përdoret për të mbështjellë prenë.

Minor ampullate silk is used in web construction.

Mëndafshi ampullac i vogël përdoret për thurjen e rrjetës.

And the most studied silk line

Dhe fija e mëndashti që studiohet më shumë

of them all: major ampullate silk.

nga të gjithë këto: mëndafshi ampulac i madh.

This is the silk that's used to make the frame

Është mëndafshi përdoret për të bërë të kronizën

and radii of an orb web, and also

dhe rrezet e rrjetës dhe gjithashtu

the safety trailing dragline.

fijet e sigurisë për tu zvarritur.

But what, exactly, is spider silk?

Por çfarë është saktësisht mëndafshi merimangës?

Spider silk is almost entirely protein.

Mëndafshi i merimangës është pothuajse tërësisht proteinë.

Nearly all of these proteins can be explained

Pothuajse të gjitha këto proteina mund të shpjegohen

by a single gene family,

nga një familje e vetme gjeni,

so this means that the diversity of silk types

që do të thotë se diversiteti në llojet e mëndafshit

we see today is encoded by one gene family,

të vërejtur sot është koduar nga familja e një gjeni të vetëm.

so presumably the original spider ancestor

kështu me sa duket paraardhësi origjinal i merimangës

made one kind of silk,

prodhonte vetëm një lloj mëndafshi

and over the last 380 million years,

dhe gjatë 380 milion viteve të fundit

that one silk gene has duplicated

gjeni i vetëmi mëndafshit u dyfishua

and then diverged, specialized,

dhe pastaj u degëzua, specializua,

over and over and over again, to get

shumë e shumë herë, për të patur

the large variety of flavors of spider silks

një larmi të gjërë të llojeve të mëndafshit të merimangës

that we have today.

të sotëm.

There are several features that all these silks

Ka disa karakteristika që të gjithë të këta mëndafshe

have in common. They all have a common

kanë të përbashkët. Ata të gjithë kanë të njëjtën

design, such as they're all very long --

formë, kështu që ata janë shumë të gjatë --

they're sort of outlandishly long

ata kanë disi një gjatësi të pazakontë

compared to other proteins.

në krahasim me proteinat e tjera.

They're very repetitive, and they're very rich

Ata janë shumë të përsëritur, dhe janë shumë të pasur

in the amino acids glycine and alanine.

me aminoacid të glicinës dhe alanine.

To give you an idea of what

Për t'ju dhënë idenë e saj

a spider silk protein looks like,

një proteinë e mëndafshit të merimangës,

this is a dragline silk protein,

Kjo është proteina e kavos së zvarritjes,

it's just a portion of it,

kjo është vetëm një pjesë --

from the black widow spider.

nga e veja e zezë.

This is the kind of sequence that I love

Kjo është lloji i renditjes që unë dua

looking at day and night. (Laughter)

të shoh natë e ditë. (Të qeshura)

So what you're seeing here is the one letter

Pra, ajo që ju shihni këtu është shkurtimi

abbreviation for amino acids, and I've colored

me një gërmë i aminoacideve, dhe kam ngjyrosur

in the glycines with green,

glicinën me të gjelbër,

and the alanines in red, and so

dhe alaninet me të kuqe, pra

you can see it's just a lot of G's and A's.

ju mund të shihni plot gërma G dhe A.

You can also see that there's a lot of short

Ju gjithashtu mund të shihni se ka shumë sekuenca

sequence motifs that repeat over and over

të shkurtra të modeleve që përsëriten pa pushim

and over again, so for example there's a lot of

për shembull, ka shumë

what we call polyalanines, or iterated A's,

e të ashtuquajturave polyalanines, ose A të përsëritura,

AAAAA. There's GGQ. There's GGY.

AAAAA. Ka GGQ. Ka GGY.

You can think of these short motifs

Ju mund të shihni këto motive të shkurtra

that repeat over and over again as words,

që janë përsëritur përsëri dhe përsëri si fjalë,

and these words occur in sentences.

dhe nga këto fjalë shfaqet në fjali.

So for example this would be one sentence,

Për shembull, kjo do të ishte një fjali,

and you would get this sort of green region

dhe ju do të keni këtë lloj të zonës së gjelbër

and the red polyalanine, that repeats

dhe polianalijën e kuqja, që përsëriten

over and over and over again,

shumë e shumë herë të tjera,

and you can have that hundreds and

dhe ju mund të keni këtë dhe qindra

hundreds and hundreds of times within

qindra e qindra herë brenda

an individual silk molecule.

një molekule të vetme të mëndafshit.

Silks made by the same spider can have

Mëndafshi i prodhuar nga e njëjta merimangë mund të ketë

dramatically different repeat sequences.

sekuenca të përsëritura rrënjësisht të ndryshme.

At the top of the screen, you're seeing

Në krye të ekranit, ju shihni

the repeat unit from the dragline silk

formën e një njësie të përsëritur të fijes së siguresës

of a garden argiope spider.

të një merimange kopshti.

It's short. And on the bottom,

Është e shkurtër. Dhe në fund,

this is the repeat sequence for the

kjo është sekuenca e përsëritur për

egg case, or tubuliform silk protein,

veshjen e vezës, apo proteinë mëndafshi tubuliforme,

for the exact same spider. And you can see

pikërisht për të njëjtën merimangë. Dhe ju mund të shihni

how dramatically different

si këto proteina mëndafshi

these silk proteins are -- so this is

janë rrënjësisht të ndryshme -- në një farë mënyre,

sort of the beauty of the diversification

kjo është bukuria e diversifikimit e

of the spider silk gene family.

gjenit të familjes së mëndafshti merimangës.

You can see that the repeat units differ

Ju mund të shihni se njësi të përsëritura ndryshojnë

in length. They also differ in sequence.

në gjatësi. Ata gjithashtu ndryshojnë në sekuenca e tyre.

So I've colored in the glycines again

Pra nëse i ngjyros glicidëd përsëri

in green, alanine in red, and the serines,

me të blertë, alalinën me të kuqë dhe serinat,

the letter S, in purple. And you can see

gërma S, me të purpurt. Dhe ju mund të shihni

that the top repeat unit can be explained

që njësia e përsëritur sipër mund të shjegohet

almost entirely by green and red,

krejtësisht e gjelbër dhe e kuqe,

and the bottom repeat unit has

dhe njësia përsëritur në pjesën e poshtme

a substantial amount of purple.

ka një sasi të konsiderueshme të purpurta.

What silk biologists do is we try to relate

Ajo që ne biologët bëjmë është të lidhim

these sequences, these amino acid

këto sekuenca, sekuenca

sequences, to the mechanical properties

të aminoacideve, më vetitë mekanikë

of the silk fibers.

të fibrës së mëndafshit.

Now, it's really convenient that spiders use their silk

Tani është me të vërtetë praktike që merimangat përdorin mëndafshin e tyre

completely outside their body.

plotësisht jashtë trupit të tyre.

This makes testing spider silk really, really

Kjo e bën testimin e mëndafshit të merimangës shumë

easy to do in the laboratory, because

të lehtë për ta bërë në laborator, për shkak

we're actually, you know, testing it in air

në fakt, e dini, ne po e testojmë atë në ajër

that's exactly the environment that

që është pikërisht ambienti

spiders are using their silk proteins.

ku merimangat përdorin proteinat e tyre të mëndafshit.

So this makes quantifying silk properties by

Pra kjo bën përcaktimin e sasisë së proteinave me

methods such as tensile testing, which is

metoda të tilla si testimi i rezistencës së elasticitetit, i cili është

basically, you know, tugging on one end

thjesht, ju e dini, tërheqja nga fundi

of the fiber, very amenable.

i fijes, shumë e përshtatshme.

Here are stress-strain curves

Shihni kurbën e stresit dhe të tensionit

generated by tensile testing

e gjeneruar nga testimi i rezistencës së elasticitetit

five fibers made by the same spider.

pesë fijë të prodhuara nga e njëjta merimangë.

So what you can see here is that

Pra ç'mund të shihni këtu është ajo që

the five fibers have different behaviors.

pesë fijet kanë sjellje të ndryshme.

Specifically, if you look on the vertical axis,

Në mënyrë të veçantë, nëse shikoni në boshtin vertikal,

that's stress. If you look at the maximum

ky është stresi. Nëse ju shikoni në vlerën

stress value for each of these fibers,

maksimale të stresit për secilën nga këto fije,

you can see that there's a lot of variation,

ju mund të shihni se ka shumë ndryshim,

and in fact dragline, or major ampullate silk,

dhe në fakt kavoja, apo mëndafshi i merimangës të familjes ampulace të madhe

is the strongest of these fibers.

është më rezistente e këtyre fibrave.

We think that's because the dragline silk,

Ne besojmë që kjo është për shkak se mëndafshi i kavos

which is used to make the frame and radii

i cili përdoret për të bërë kornizën dhe rrezet

for a web, needs to be very strong.

e rrjetës, duhet të jetë shumë rezistente..

On the other hand, if you were to look at

Nga ana tjetër, në qoftë se ju do të shikoni në

strain -- this is how much a fiber can be

tendosje -- kjo është sa një fije mund të

extended -- if you look at the maximum value

zgjatet - nëse ju shikoni në vlera maksimale

here, again, there's a lot of variation

këtu, përsëri, nuk ka shumë ndryshim

and the clear winner is flagelliform,

dhe fitues i qartë është fija frageliformë,

or the capture spiral filament.

apo fija në formë spirale i përdorur për kapjen e gjahut.

In fact, this flagelliform fiber can

Në fakt, fibra frageliforme mund

actually stretch over twice its original length.

të tendoset dyfishin e gjatësisë së tij origjinale.

So silk fibers vary in their strength

Pra fibra mëndafshi ndryshojnë nga forca

and also their extensibility.

dhe gjithashtu nga zgjateshmëria tyre.

In the case of the capture spiral,

Në rastin spirales së kapjes së gjahut,

it needs to be so stretchy to absorb

ajo duhet të jetë i zgjatueshëm për të absorbuar

the impact of flying prey.

përplasjen me prenë fluturuese.

If it wasn't able to stretch so much, then

Nëse ajo nuk mund të shtrihet sa më shumë,

basically when an insect hit the web,

afërsisht kur një insekt godet rrjetën,

it would just trampoline right off of it.

ai do të kërcejë drejtë në të, si në një trampoline.

So if the web was made entirely out of

Pra, nëse rrjeta është bërë tërësisht nga

dragline silk, an insect is very likely to just

mëndafshi i kavos, një insekt ka shumë ngjasë që vetëm

bounce right off. But by having really, really

të kërcejë menjëherë prapa. Por, duke pasur një spirale me të vërtetë,

stretchy capture spiral silk, the web is actually

shumë elastike, rrjeta e merimangës është faktikisht

able to absorb the impact

e aftë të absorbojë përplasjen

of that intercepted prey.

e presë se zënë në rrjetë.

There's quite a bit of variation within

Ka shumë ndryshim midis

the fibers that an individual spider can make.

fijeve që një merimangë e vetme mund të prodhojë.

We call that the tool kit of a spider.

Ne e quajmë atë çanta e veglave të merimangës.

That's what the spider has

Kjo është ajo që merimanga ka

to interact with their environment.

për të bashkëvepruar me mjedisin e vet.

But how about variation among spider

Por si është variacioni midis

species, so looking at one type of silk

specieve, pra studimi i të njëjtës lloj fije merimange

and looking at different species of spiders?

tek speciet e ndryshme të merimangave?

This is an area that's largely unexplored

Kjo është një fushë studimi kryesisht e pashkelur

but here's a little bit of data I can show you.

por kam pak të dhëna që mund t'ju demonstroj juve.

This is the comparison of the toughness

Ky është krahasimi i ashpërsisë

of the dragline spilk spun

i fijes së cavos

by 21 species of spiders.

të 21 specieve të ndryshme merimangash.

Some of them are orb-weaving spiders and

Disa nga to janë merimanga që thurin rrjeta orbitale dhe

some of them are non-orb-weaving spiders.

disa që thurin rrjeta jo orbitale.

It's been hypothesized that

Ka hipoteza që

orb-weaving spiders, like this argiope here,

merimangat me rrjetë orbitale, si argiopa këtu,

should have the toughest dragline silks

duhet të kenë fijen e kavos më të ashpër

because they must intercept flying prey.

pasi ato gjuajnë pretë fluturuese.

What you see here on this toughness graph

Çfarë ju shihni këtu në këtë grafik të nivelit të ashpërsisë

is the higher the black dot is on the graph,

është pika e zezë më e lartë në grafik,

the higher the toughness.

më e larta është më e ashpra.

The 21 species are indicated here by this

21 llojet janë shënuar këtu nga kjo

phylogeny, this evolutionary tree, that shows

pemë filogjenike e evolucionit, që tregon

their genetic relationships, and I've colored

marrëdhëniet gjenetike dhe kam ngjyrosur

in yellow the orb-web-weaving spiders.

me të verdhë merimangat me rrjetë orbitale.

If you look right here at the two red arrows,

Nëse ju duket e drejtë këtu në dy shigjeta të kuqe,

they point to the toughness values

ata theksojnë vlerat e fuqisë

for the draglines of nephila clavipes and

për kavon e nefila klaptives dhe

araneus diadematus.

të araneus didematus.

These are the two species of spiders

Këto janë dy lloje specie merimangash

for which the vast majority of time and money

për të cilat është dedikuar pjesa më e madhe e kohës dhe e parave

on synthetic spider silk research has been

në kërkimet për realizimin e mëndafshit të merimangës sintetic

to replicate their dragline silk proteins.

për të replikuar proteinat e fijes së kavos.

Yet, their draglines are not the toughest.

Megjithatë, cavot e tyre nuk janë më të rezistentet.

In fact, the toughest dragline in this survey

Në fakt, cavoja më rezistente në këtë studim

is this one right here in this white region,

është këtu në pjesën e bardhë,

a non orb-web-weaving spider.

një merimangë me rrjetë jo orbitale.

This is the dragline spun by scytodes,

Kjo është fija e cavos së skitodës

the spitting spider.

merimanga që pështyn.

Scytodes doesn't use a web at all

Skitodat në fakt nuk përdorin rrjetë

to catch prey. Instead, scytodes

për të zënë pretë. Megjitatë, skitodat

sort of lurks around and waits for prey

vihen në pritje të fshehur që preja

to get close to it, and then immobilizes prey

ti afrohet dhe e zë insektin

by spraying a silk-like venom onto that insect.

duke e spërkatur me një helm të ngjashëm me mëndafshin.

Think of hunting with silly string.

Imagjioni të shkoni për gjah vetëm me litarë.

That's how scytodes forages.

Me këtë mënyrë skitoda ushqehet.

We don't really know why scytodes

Ne nuk e dimë ekzaktësisht pse skitoda

needs such a tough dragline,

ka nevojë për një fije kavoje kaq rezistente,

but it's unexpected results like this that make

por janë rezultatet e papritura si kjo që e bëjnë

bio-prospecting so exciting and worthwhile.

bioprospektivën kaq emocionuese dhe me merita.

It frees us from the constraints

Ai na liron nga kufizimet

of our imagination.

e imagjinatës tonë.

Now I'm going to mark on

Tani do ju tregoj

the toughness values for nylon fiber,

vlerat më rezistuese të fijes së nailonit,

bombyx -- or domesticated silkworm silk --

fija e bombiksit -- apo mëndafshi i krimbit të mëndafshit --

wool, Kevlar, and carbon fibers.

leshi, kevlari dhe fibrat e karbonit.

And what you can see is that nearly

Dhe çfarë ju mund të shihni është se gati

all the spider draglines surpass them.

të gjitha tejkalohen nga fija e merimangës.

It's the combination of strength, extensibility

Është një kombinim i forcës, zgjateshmërisë

and toughness that makes spider silk so

dhe rezistenzës që e bëjnë fijen e merimangës kaq

special, and that has attracted the attention

speciale, dhe kjo ka tërhequr vëmendjen

of biomimeticists, so people that turn

e biomimeticistëve, pra persona që drejtohen

to nature to try to find new solutions.

tek natyra dhe mundohen të gjejnë zgjidhje të reja.

And the strength, extensibility and toughness

Dhe, forca zgjateshmëria dhe rezistenca

of spider silks combined with the fact that

e mëndafshit të merimangës, kombinuar me faktin se

silks do not elicit an immune response,

mëndafshi nuk jep përgjigje imunitare

have attracted a lot of interest in the use

kanë tërhequr mjaft interes në përdorimin

of spider silks in biomedical applications,

e fijes së merimangës në aplikimet biomjekësore,

for example, as a component of

për shembull, si një komponent i

artificial tendons, for serving as

indeve lidhore artificale, për të shërbyer si

guides to regrow nerves, and for

udhëzues për rigjenerimin e nervave dhe

scaffolds for tissue growth.

mbështetje për rritjen e indeve.

Spider silks also have a lot of potential

Fija e merimangës ka gjithashtu shumë potencial

for their anti-ballistic capabilities.

për aftësitë e tyre antibalistike.

Silks could be incorporated into body

Mëndafshi mund të inkorporohet në trup

and equipment armor that would be more

dhe në pajisjet e blindateve që mund të jenë

lightweight and flexible

më të lehtë dhe i përkulshëm

than any armor available today.

se çdo blindat i disponueshëm sot.

In addition to these biomimetic

Përveç këtyre aplikacioneve

applications of spider silks,

biomimetike e fijes së merimangës,

personally, I find studying spider silks

personalisht, unë e gjej studimin e fijes së merimangës

just fascinating in and of itself.

thjesht interesante në vetvete.

I love when I'm in the laboratory,

Më pëlqen shumë kur jam në laborator,

a new spider silk sequence comes in.

vjen një sequencë e re e fijes së merimangës.

That's just the best. (Laughter)

Kjo është më e mira. (Të qeshura)

It's like the spiders are sharing

Është sikur fija e merimangës ndan

an ancient secret with me, and that's why

me mua një sekret të lashtë dhe kjo pse

I'm going to spend the rest of my life

do shpenzoj pjesën tjetër së jetës time

studying spider silk.

në studimin e fijes së merimangës.

The next time you see a spider web,

Herës tjetër kur do shihni një rrjetë merimange,

please, pause and look a little closer.

ju lutem, ndaloni dhe vështrojeni pak më afër.

You'll be seeing one of the most

Ju do të shihni një nga materialet

high-performance materials known to man.

me perfomanca më të larta që njeriu njeh.

To borrow from the writings

Për të marrë hua nga shkrimet

of a spider named Charlotte,

e merimangës së quajtur Charlotte,

silk is terrific.

fija e mëndafshit është e mrekullueshme.

Thank you. (Applause)

Ju faleminderit. (Duartrokitje)

(Applause)

(Duartrokitje)