The power of women's anger | Soraya Chemaly

188,133 views ・ 2019-02-28

TED


Ju lutemi, klikoni dy herë mbi titrat në anglisht më poshtë për të luajtur videon.

00:00
Translator: Ellen Maloney
0
0
7000
Translator: Ardita Zulfiu Reviewer: Helena Bedalli
00:12
So sometimes I get angry,
1
12644
2583
Nganjëherë nxehem,
00:15
and it took me many years to be able to say just those words.
2
15857
3518
dhe më janë dashur shumë vjet që të mund t'i them këto fjalë.
00:20
In my work,
3
20125
1601
Gjatë punës sime,
00:21
sometimes my body thrums, I'm so enraged.
4
21750
3027
ndonjëherë më dridhet trupi, ndjehem tejet e tërbuar.
00:26
But no matter how justified my anger has been,
5
26125
3533
Por pa marrë parasysh sa i arsyeshëm ka qenë inati im,
00:30
throughout my life,
6
30023
1787
përgjatë jetës sime,
00:31
I've always been led to understand that my anger is an exaggeration,
7
31834
4937
gjithnjë më është vënë në dukje se inati im është i tepërt,
00:36
a misrepresentation,
8
36795
1904
një shfytyrim,
00:38
that it will make me rude and unlikable.
9
38723
2667
se më bën të dukem si e pasjellshme dhe e pakëndshme.
00:42
Mainly as a girl, I learned, as a girl, that anger is an emotion
10
42406
5487
Sidomos si e re, kam mësuar se inati është një ndjenjë
00:47
better left entirely unvoiced.
11
47917
2708
që është më mirë të ngelet i pashprehur.
00:51
Think about my mother for a minute.
12
51957
1880
Në mendje më bie nëna ime.
00:53
When I was 15, I came home from school one day,
13
53861
2803
Isha 15 vjeçe, dhe një ditë kur u ktheva nga shkolla,
00:56
and she was standing on a long veranda outside of our kitchen,
14
56688
3418
ajo po rrinte në verandën e gjatë përjashta kuzhinës sonë,
01:00
holding a giant stack of plates.
15
60130
1727
me një pirg të madh pjatash në duar.
01:02
Imagine how dumbfounded I was when she started to throw them like Frisbees...
16
62813
5455
Parafytyroni sa e shtangur mbeta kur ajo filloi t'i flakte tutje si frisbi...
01:08
(Laughter)
17
68292
1306
(Të qeshura)
01:09
into the hot, humid air.
18
69622
2167
në ajrin e nxehtë, me lagështi.
01:12
When every single plate had shattered into thousands of pieces
19
72511
3715
Kur secila nga ato u bë copë-copë
01:16
on the hill below,
20
76250
1226
në bregun matanë,
01:17
she walked back in and she said to me, cheerfully, "How was your day?"
21
77500
4223
ajo u kthye brenda dhe m'u drejtua hareshëm, "Si të kaloi dita?"
01:21
(Laughter)
22
81747
3903
(Të qeshura)
01:25
Now you can see how a child would look at an incident like this
23
85674
5076
E keni parasysh se si një fëmijë mund ta shikojë një ndodhi të tillë
01:31
and think that anger is silent, isolating, destructive, even frightening.
24
91214
5203
dhe të mendojë se inati është i heshtur, shkatërrimtar, dhe madje i frikshëm.
01:37
Especially though when the person who's angry is a girl or a woman.
25
97333
5810
Sidomos kur ajo që është e inatosur është një vajzë ose grua.
01:43
The question is why.
26
103167
1500
Pyetja është pse.
01:45
Anger is a human emotion, neither good nor bad.
27
105375
3208
Inati është ndjenjë njerëzore, as e mirë e as e keqe.
01:49
It is actually a signal emotion.
28
109375
1559
Në fakt është ndjenjë lajmëtare.
01:50
It warns us of indignity, threat, insult and harm.
29
110958
3875
Na paralajmëron për ofendim, kanosje, fyerje dhe cenim.
01:55
And yet, in culture after culture, anger is reserved as the moral property
30
115625
5851
Dhe prapëseprapë, në kultura të ndryshme inati është i rezervuar si pronë morale
02:01
of boys and men.
31
121500
1292
e djemve dhe burrave.
02:03
Now, to be sure, there are differences.
32
123792
1858
Pa dyshim se ka edhe dallime.
02:05
So in the United States, for example,
33
125674
2260
Për shembull, në Shtetet e Bashkuara
02:07
an angry black man is viewed as a criminal,
34
127958
4018
një burrë i racës së zezë, shihet si kriminel,
02:12
but an angry white man has civic virtue.
35
132000
2583
por një i bardhë do të thotë se ka vyrtyt qytetar.
02:15
Regardless of where we are, however, the emotion is gendered.
36
135500
3833
Sidoqoftë, pavarësisht se ku ndodhemi ndjenja është e ndarë në gjini.
02:19
And so we teach children to disdain anger in girls and women,
37
139917
4787
Andaj ne i mësojmë fëmijët ta përbuzin inatin te vajzat dhe gratë,
02:24
and we grow up to be adults that penalize it.
38
144728
3682
dhe pastaj shndërrohemi në të rritur që e ndëshkojnë atë.
02:29
So what if we didn't do that?
39
149917
1628
Po çfarë nëse s'do ta bënim këtë?
02:32
What if we didn't sever anger from femininity?
40
152708
3456
Çfarë nëse nuk do ta shkëpusnim inatin nga feminiteti?
02:36
Because severing anger from femininity means we sever girls and women
41
156188
3788
Sepse kjo domethënë se i shkëpusim vajzat dhe gratë
02:40
from the emotion that best protects us from injustice.
42
160000
3226
nga ndjenja që na mbron më së miri nga padrejtësia.
02:43
What if instead we thought about developing emotional competence
43
163583
4088
Çka nëse do të mendonim se si ta zhvillonim aftësinë emocionale
02:47
for boys and girls?
44
167695
1316
te djemtë dhe vajzat?
02:49
The fact is we still remarkably socialize children
45
169833
3749
Fakt është se fëmijëve akoma ua mësojmë normat shoqërore
02:53
in very binary and oppositional ways.
46
173606
2269
në mënyra binare dhe të kundërta.
02:56
Boys are held to absurd, rigid norms of masculinity --
47
176500
4924
Djemve u mësohen rregulla absurde, e të paepura të maskulinitetit;
03:01
told to renounce the feminine emotionality of sadness or fear
48
181448
4070
u thuhet të heqin dorë nga ndjenjat femërore të trishtimit dhe frikës,
03:05
and to embrace aggression and anger as markers of real manhood.
49
185542
3625
dhe t'i përvetësojnë ashpërsinë dhe inatin si simbol i burrërisë së vërtetë.
03:10
On the other hand, girls learn to be deferential,
50
190083
4435
Nga ana tjetër, vajzat mësohen të jenë të nënshtruara,
03:14
and anger is incompatible with deference.
51
194542
3000
dhe inati është në kundërshti me nënshtrimin.
03:18
In the same way that we learned to cross our legs and tame our hair,
52
198081
5167
Njashtu si kemi mësuar t'i kryqëzojmë këmbët dhe t'i zbusim flokët,
03:24
we learned to bite our tongues and swallow our pride.
53
204167
2843
kemi mësuar të mbajmë gojën të kyçur dhe ta ulim kokën.
03:28
What happens too often is that for all of us,
54
208208
3845
Ajo që ndodh pothuajse gjithnjë është se për të gjithë ne,
03:32
indignity becomes imminent in our notions of femininity.
55
212077
3271
përulësia bëhet pjesë e pashmangshme e idesë sonë për feminitetin.
03:36
There's a long personal and political tale to that bifurcation.
56
216674
4658
Ndarja e tillë bazohet në një përallë të gjatë personale dhe politike.
03:42
In anger, we go from being spoiled princesses and hormonal teens,
57
222205
5594
Kur nxehemi, nga princeza të llastuara dhe adoleshente që u vlojnë hormonet,
03:47
to high maintenance women and shrill, ugly nags.
58
227823
4317
kthehemi në gra nazeqare, dhe grindavece çjerrëse të neveritshme.
03:52
We have flavors, though; pick your flavor.
59
232600
2104
Por jemi me shije; zgjedhni shijen tuaj.
03:55
Are you a spicy hot Latina when you're mad?
60
235208
3039
A jeni një hispanike djegëse kur nxeheni?
03:58
Or a sad Asian girl? An angry black woman? Or a crazy white one?
61
238549
5666
Apo një vajzë e trishtë aziatike? Zezake e tërbuar? A një e bardhë e çmendur?
04:05
You can pick.
62
245675
1426
Mund të zgjedhni.
04:07
But in fact, the effect is that when we say what's important to us,
63
247125
4675
Por si rrjedhojë, kur e themi atë që është e rëndësishme për ne,
04:11
which is what anger is conveying,
64
251824
2277
e cila është ajo që zemërimi përçon,
04:14
people are more likely to get angry at us for being angry.
65
254125
3875
ka më shumë të ngjarë që njerëzit të nxehen me ne sepse jemi nxehur.
04:18
Whether we're at home or in school or at work or in a political arena,
66
258708
5209
Pavarësisht nëse jemi në shtëpi, shkollë, në punë, apo në skenën politike,
04:24
anger confirms masculinity, and it confounds femininity.
67
264417
3999
inati i shkon për shtat maskulinitetit, dhe e pështjellon feminitetin.
04:29
So men are rewarded for displaying it,
68
269055
2747
Prandaj kur e shfaqin, burrat shpërblehen
04:31
and women are penalized for doing the same.
69
271826
2584
ndërsa gratë ndëshkohen për të njëjtin veprim.
04:35
This puts us at an enormous disadvantage,
70
275917
2606
Kjo na le në kushte tejet të paleverdishme,
04:38
particularly when we have to defend ourselves and our own interests.
71
278547
3920
sidomos kur duhet ta mbrojmë vetveten dhe interesat tanë.
04:43
If we're faced with a threatening street harasser, predatory employer,
72
283583
4127
Nëse ballafaqohemi me ndonjë ngacmues rruge, punëdhënës makut,
04:47
a sexist, racist classmate,
73
287734
2039
një shok klase seksist dhe racist,
04:50
our brains are screaming, "Are you kidding me?"
74
290311
3944
truri ynë ulërin, "Mos po tallesh me mua?"
04:54
And our mouths say, "I'm sorry, what?"
75
294922
2921
Dhe goja jonë thotë, "Më falni, çfarë?"
04:58
(Laughter)
76
298208
2685
(Të qeshura)
05:00
Right?
77
300917
1243
Apo jo?
05:03
And it's conflicting because the anger gets all tangled up
78
303097
3134
Dhe biem ndesh sepse zemërata ngatërrohet
05:06
with the anxiety and the fear and the risk and retaliation.
79
306255
3429
me ankthin, frikën, dhe rrezikun e hakmarrjes.
05:09
If you ask women what they fear the most in response to their anger,
80
309708
3652
Pyesni gratë për reagimin ndaj inatit të tyre i cili i frikëson më shumë,
05:13
they don't say violence.
81
313384
1595
dhe nuk do të thonë dhuna.
05:15
They say mockery.
82
315003
1455
Thonë tallja.
05:17
Think about what that means.
83
317233
1405
Mendoni se ç'do të thotë kjo.
05:20
If you have multiple marginalized identities, it's not just mockery.
84
320487
4238
Nëse keni të bëni me identitete të margjinalizuara, nuk është vetëm tallja.
05:25
If you defend yourself, if you put a stake in the ground,
85
325050
4031
Nëse i del për zot vetvetes, nëse e shpreh qëndrimin tënd,
05:29
there can be dire consequences.
86
329423
2023
pasojat mund të jenë të tmerrshme.
05:32
Now we reproduce these patterns not in big, bold and blunt ways,
87
332113
4905
Tani ne e përsërisim këtë shembull jo në rrethana madhore dhe zemërdhënëse,
05:37
but in the everyday banality of life.
88
337042
2670
por në banalitetin e jetës së përditshme.
05:41
When my daughter was in preschool, every single morning
89
341000
3101
Kur vajza ime shkonte në kopsht, çdo mëngjes
05:44
she built an elaborate castle -- ribbons and blocks --
90
344125
3434
ajo ndërtonte një kështjellë të përbërë, me shirita e blloqe,
05:47
and every single morning the same boy knocked it down gleefully.
91
347583
3048
dhe çdo mëngjes i njëjti djalosh me kënaqësi i'a prishte.
05:51
His parents were there, but they never intervened before the fact.
92
351708
4084
Prindërit ishin të pranishëm, por ata kurrë nuk ndërhynin.
05:56
They were happy to provide platitudes afterwards:
93
356432
3151
Ata nuk ngurronin për t'i dhënë arsyetimet e rëndomta:
06:00
"Boys will be boys."
94
360208
1667
"Kështu janë djemtë."
06:02
"It's so tempting, he just couldn't help himself."
95
362292
3041
"Është aq tunduese, dhe ai nuk mund t'i shmanget."
06:06
I did what many girls and women learn to do.
96
366292
3812
E bëra atë që shumë vajza janë mësuar ta bëjnë.
06:10
I preemptively kept the peace,
97
370128
2078
E ruajta qetësinë si masë parandaluese,
06:12
and I taught my daughter to do the same thing.
98
372230
2531
dhe e mësova vajzën time ta bënte të njëjtën gjë.
06:15
She used her words.
99
375460
1976
Ajo i përdori fjalët e saja.
06:18
She tried to gently body block him.
100
378333
2250
Ajo u përpoq ta zbrapste.
06:20
She moved where she was building in the classroom, to no effect.
101
380958
4041
E ndërroi edhe vendin ku ndërtonte, por më kot.
06:25
So I and the other adults mutually constructed a particular male entitlement.
102
385777
5978
Kështu ne të rriturit sëbashku ndërtuam një privilegj të caktuar mashkullor.
06:32
He could run rampant and control the environment,
103
392417
2830
Ai mund të rendte i shfrenuar dhe të bëntë si t'i tekej,
06:35
and she kept her feelings to herself and worked around his needs.
104
395747
4603
ndërsa ajo i mbante ndjenjat në vete, dhe u përshtatej nevojave të tij.
06:41
We failed both of them by not giving her anger the uptake
105
401080
4313
Ne i zhgënjyem që të dy, duke mos e lënë atë ta nxirrte inatin nga brenda
06:45
and resolution that it deserved.
106
405417
2000
she ta hiqte qafe siç i takonte.
06:48
Now that's a microcosm of a much bigger problem.
107
408103
3341
Kjo është vetëm minituarë e një problemi shumë më të madh.
06:51
Because culturally, worldwide,
108
411881
3373
Sepse anembanë botës, në aspektin kulturor
06:55
we preference the performance of masculinity --
109
415929
3642
i japim më shumë përparësi performancës mashkullore,
06:59
and the power and privilege that come with that performance --
110
419873
3166
pushtetit dhe privilegjit që e shoqërojnë këtë performancë,
07:03
over the rights and needs and words of children and women.
111
423063
4104
sesa të drejtave, nevojave dhe fjalëve të fëmijëve dhe grave.
07:08
So it will come as absolutely no surprise, probably, to the people in this room
112
428917
4451
Ndoshta është afërmendsh për të pranishmit
07:13
that women report being angrier in more sustained ways and with more intensity
113
433392
5972
se gratë e mbajnë inatin më gjatë, dhe i njëjti është më i ngjeshur
07:19
than men do.
114
439388
1150
se te burrat.
07:21
Some of that comes from the fact that we're socialized to ruminate,
115
441710
3207
Kjo pak është edhe si pasojë e faktit se jemi mësuar të përsiatemi,
07:24
to keep it to ourselves and mull it over.
116
444941
1960
ta mbajmë brenda e ta shoshisim me vete.
07:27
But we also have to find socially palatable ways
117
447750
3651
Por duhet të gjejmë mënyra të pranueshme në shoqëri
07:31
to express the intensity of emotion that we have
118
451425
3316
për ta shprehur vrullin e ndjenjave që kemi,
07:35
and the awareness that it brings of our precarity.
119
455248
3556
dhe ndërgjegjësimin që e sjell mbi brishtësinë tonë.
07:39
So we do several things.
120
459630
1579
Andaj bëjmë disa gjëra.
07:42
If men knew how often women were filled with white hot rage when we cried,
121
462186
5415
Po ta dinin burrat se sa shpesh ne qajmë kur na kaplon tërbimi,
07:47
they would be staggered.
122
467625
1458
do të mbeteshin gojëhapur.
07:49
(Laughter)
123
469402
1657
(Të qeshura)
07:51
We use minimizing language.
124
471083
1581
Ne përdorim gjuhë nënvlerësuese.
07:53
"We're frustrated. No, really, it's OK."
125
473042
2392
"Jemi të irrituara. Jo, vërtet s'ka gjë."
07:55
(Laughter)
126
475458
1875
(Të qeshura)
07:57
We self-objectify and lose the ability
127
477917
3086
Ne e objektivizojmë vetveten, derisa e humbasim edhe aftësinë
08:01
to even recognize the physiological changes that indicate anger.
128
481027
5642
për t'i njohur ndryshimet fiziologjike që shërbejnë si tregues të inatit.
08:07
Mainly, though, we get sick.
129
487667
2352
Në përgjithësi, sëmuremi.
08:11
Anger has now been implicated in a whole array of illnesses
130
491125
4561
Së fundi, është gjetur lidhja në mes të zemërimit dhe një numri të madh sëmundjesh
08:15
that are casually dismissed as "women's illnesses."
131
495710
2833
që shpërfillen si "sëmundje të grave."
08:19
Higher rates of chronic pain, autoimmune disorders, disordered eating,
132
499210
5563
Shkallë më e lartë e dhimbjeve kronike, çrregullimet e të ngrënit dhe autoimune,
08:24
mental distress, anxiety, self harm, depression.
133
504797
3444
shqetësim mendor, ankth, lëndimi i vetvetes, depresion.
08:29
Anger affects our immune systems, our cardiovascular systems.
134
509257
4093
Inati ndikon në sistemin tonë imunitar, në sistemin kardiovaskular.
08:33
Some studies even indicate that it affects mortality rates,
135
513374
4319
Sipas disa studimeve, ndikon edhe në shkallën e vdekshmërisë,
08:37
particularly in black women with cancer.
136
517717
2364
sidomos te gratë me ngjyrë të prekura nga kanceri.
08:42
I am sick and tired of the women I know being sick and tired.
137
522271
4595
Më kanë ardhur në majë të hundës gratë që u ka ardhur në majë të hundës.
08:49
Our anger brings great discomfort,
138
529198
2524
Inati na sjell shumë kokëçarje,
08:52
and the conflict comes because it's our role to bring comfort.
139
532246
4159
dhe kjo bie ndesh me rolin tonë si vendosëse të qetësisë.
08:57
There is anger that's acceptable.
140
537372
1572
Ka zemërata të pranueshme.
08:58
We can be angry when we stay in our lanes and buttress the status quo.
141
538968
5771
Mund të nxehemi kur shikojmë punët tona dhe e mbështesim gjendjen ekzistuese.
09:05
As mothers or teachers,
142
545255
2103
Si nëna dhe mësuese,
09:08
we can be mad, but we can't be angry about the tremendous costs of nurturing.
143
548167
4969
mund të xhindosemi, por nuk mund të nxehemi për shpenzimet e mbarështimit.
09:13
We can be angry at our mothers.
144
553875
1768
Mund t'i mbajmë mëri nënat tona.
09:15
Let's say, as teenagers -- patriarchal rules and regulations --
145
555667
3705
Për shembull, si adoleshente -- rregullat dhe normat patriarkale --
09:19
we don't blame systems, we blame them.
146
559396
2206
nuk e fajësojmë sistemin, por ato.
09:21
We can be angry at other women, because who doesn't love a good catfight?
147
561626
3916
Mund të nxehemi me gratë tjera, se kujt nuk i'a do qejfi një sherr mes femrash?
09:26
And we can be angry at men with lower status in an expressive hierarchy
148
566411
5548
Dhe mund të nxehemi me burrat në pozitën shoqërore më të ulët në hieararkinë
09:32
that supports racism or xenophobia.
149
572284
2466
që e përkrah racizmin dhe ksenofobinë.
09:35
But we have an enormous power in this.
150
575864
2295
Por ne kemi pushtet të pamasë.
09:38
Because feelings are the purview of our authority,
151
578543
3989
Sepse ndjenjat janë fushë veprimi i autoriteti tonë,
09:43
and people are uncomfortable with our anger.
152
583625
2547
dhe njerëzit vihen në siklet nga inati jonë.
09:46
We should be making people comfortable with the discomfort they feel
153
586792
4610
Ne duhet t'i bëjmë njerëzit të ndjehen rehat me sikletin që e ndjenjë
09:51
when women say no, unapologetically.
154
591426
2952
kur gratë thonë jo, pa u përulur syri.
09:55
We can take emotions and think in terms of competence and not gender.
155
595917
4666
Mund të mendojmë për ndjenjat në suaza të zotësisë dhe jo gjinisë.
10:01
People who are able to process their anger and make meaning from it
156
601465
3929
Njerëzit që dinë ta shoshitin inatin, dhe t'ia zbulojnë domethënien
10:05
are more creative, more optimistic,
157
605798
2660
janë më kreativë, më optimistë,
10:08
they have more intimacy,
158
608958
1334
kanë marrëdhënie të ngushta,
10:10
they're better problem solvers,
159
610917
1556
i zgjidhin më lehtë problemet,
10:14
they have greater political efficacy.
160
614260
2259
kanë efikasitet më të lartë politik.
10:17
Now I am a woman writing about women and feelings,
161
617251
3189
Unë jam një grua që shkruan për gratë dhe ndjenjat,
10:20
so very few men with power
162
620464
2658
andaj shumë pak burra të pushtetshëm
10:23
are going to take what I'm saying seriously, as a matter of politics.
163
623146
3960
do ta marrin me gjithë mend këtë që po e them sa i përket politikës.
10:27
We think of politics and anger in terms of the contempt and disdain and fury
164
627789
5948
Ne e mendojmë politikën njësh me përçmimin, përbuzjen dhe tërbimin
10:33
that are feeding a rise of macho-fascism in the world.
165
633761
2956
që po i japin krahë maço-fashizmit në botë.
10:37
But if it's that poison, it's also the antidote.
166
637375
3144
Por nëse ky është helmi, është edhe kundërhelmi.
10:41
We have an anger of hope, and we see it every single day
167
641542
3854
Kemi një inat shpresëdhënës, dhe e hasim çdo ditë,
10:45
in the resistant anger of women and marginalized people.
168
645420
3786
në inatin e qëndrueshëm të grave dhe njerëzve të margjinalizuar.
10:49
It's related to compassion and empathy and love,
169
649833
4501
Ka të bëjë me dhembshurinë, prekshmërinë dhe dashurinë,
10:54
and we should recognize that anger as well.
170
654358
3157
dhe duhet ta miratojmë edhe atë lloj inati.
10:59
The issue is that societies that don't respect women's anger don't respect women.
171
659643
6982
Çështja është se mosrespektimi i inatit të grave tregon se nuk respektohen as ato.
11:07
The real danger of our anger isn't that it will break bonds or plates.
172
667543
6012
Inati jonë nuk është i rrezikshëm se then pjata e këput lidhje.
11:14
It's that it exactly shows how seriously we take ourselves,
173
674167
5106
Por sepse ai tregon se sa seriozisht e marrim veten tonë,
11:19
and we expect other people to take us seriously as well.
174
679297
3904
dhe se presim që edhe njerëzit tjerë të na marrin po aq seriozisht.
11:24
When that happens, chances are very good
175
684074
3860
Kur të ndodhë kjo, ka shumë mundësi
11:27
that women will be able to smile when they want to.
176
687958
4209
që gratë do të mund të buzëqeshin kur të dëshirojnë.
11:33
(Applause)
177
693285
1389
(Duartrokitje)
11:34
Thank you.
178
694698
1151
Ju falemnderit.
11:35
(Applause) (Cheers)
179
695873
6690
(Duartrokitje)
Rreth kësaj faqe interneti

Kjo faqe do t'ju prezantojë me videot e YouTube që janë të dobishme për të mësuar anglisht. Do të shihni mësime angleze të mësuara nga mësues të nivelit më të lartë nga e gjithë bota. Klikoni dy herë mbi titrat në anglisht të shfaqura në secilën faqe të videos për të luajtur videon prej andej. Titrat lëvizin në sinkron me riprodhimin e videos. Nëse keni ndonjë koment ose kërkesë, ju lutemi na kontaktoni duke përdorur këtë formular kontakti.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7