Loretta Napoleoni: The intricate economics of terrorism

Tłumaczenie: Joanna W. Korekta: Marek Kasiak

I'm going to show you how terrorism

Zamierzam wam pokazać, jak terroryzm

actually interacts with our daily life.

i nasze codzienne życie wzajemnie na siebie oddziałują.

15 years ago I received a phone call from a friend.

15 lat temu zadzwonił do mnie kolega.

At the time he was looking after the rights of political prisoners

Zajmował się wówczas prawami więźniów politycznych

in Italian jails.

we włoskich więzieniach.

He asked me if I wanted to interview the Red Brigades.

Zapytał, czy chciałabym przeprowadzić wywiad z Czerwonymi Brygadami.

Now, as many of you may remember,

Jak pewnie wielu z was pamięta,

the Red Brigades was a terrorist, Marxist organization

Czerwone Brygady były terrorystyczną, marksistowską organizacją,

which was very active in Italy

bardzo aktywną we Włoszech

from the 1960s until the mid-1980s.

od lat 60. do połowy 80. XX w.

As part of their strategy

Zgodnie ze strategią grupy,

the Red Brigades never spoke with anybody, not even with their lawyers.

członkowie Czerwonych Brygad nie rozmawiali z nikim, nie wyłączając swoich adwokatów.

They sat in silence through their trails,

W trakcie procesów siedzieli w milczeniu,

waving occasionally at family and friends.

machając czasem do rodziny lub przyjaciół.

In 1993 they declared the end of the armed struggle.

W 1993 r. ugrupowanie ogłosiło koniec walki zbrojnej.

And they drew a list of people with whom they would talk,

Stworzyli listę osób, z którymi byli skłonni rozmawiać

and tell their story.

i opowiedzieć swoją historię.

And I was one of those people.

A ja byłam jedną z tych osób.

When I asked my friend why the Red Brigades want to talk to me,

Kiedy zapytałam kolegi, dlaczego Czerwone Brygady chcą mówić właśnie ze mną,

he said that the female members of the organization

powiedział, że moje nazwisko

had actually supported my name.

popierały członkinie organizacji.

In particular, one person had put it forward.

Konkretnie, moją kandydaturę wysunęła jedna osoba.

She was my childhood friend.

To była moja przyjaciółka z dzieciństwa.

She had joined the Red Brigades

Wstąpiła do Czerwonych Brygad

and became a leader of the organization.

i została liderką ugrupowania.

Naturally, I didn't know that

Naturalnie, nic o tym nie wiedziałam,

until the day she was arrested.

dopóki jej nie aresztowano.

In fact, I read it in the newspaper.

Właściwie przeczytałam o tym w gazecie.

At the time of the phone call

Ta rozmowa miała miejsce

I just had a baby,

niedługo po tym, jak urodziłam dziecko,

I successfully completed a management buyout

właśnie zakończyłam sukcesem MBO

to the company I was working with,

dla firmy, w której pracowałam

and the last thing I wanted to do was to go back home

i ostatnią rzeczą, jakiej sobie życzyłam, był powrót do domu

and touring the high-security prisons.

i wycieczka po więzieniach o zaostrzonym rygorze.

But this is exactly what I did

Ale tak właśnie zrobiłam,

because I wanted to know

bo chciałam się dowiedzieć,

what had turned my best friend

co sprawiło, że moja najlepsza przyjaciółka

into a terrorist,

zmieniła się w terrorystkę

and why she'd never tried to recruit me.

i dlaczego nigdy nie próbowała mnie zwerbować.

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

So, this is exactly what I did.

Więc właśnie tak zrobiłam.

Now, I found the answer very quickly.

Bardzo szybko poznałam odpowiedź.

I actually had failed

Otóż odpadłam,

the psychological profiling of a terrorist.

bo nie odpowiadałam psychologicznemu profilowi terrorysty.

The center committee of the Red Brigades

Główny komitet Czerwonych Brygad orzekł,

had judged me too single-minded

że jestem zbyt uparta,

and too opinionated to become a good terrorist.

i zbyt zarozumiała, żeby zostać dobrą terrorystką.

My friend, on the other hand, she was a good terrorist

Z kolei moja przyjaciółka była dobrą terrorystką,

because she was very good at following orders.

bo świetnie jej wychodziło wykonywanie rozkazów.

She also embraced violence.

Chętnie stosowała też przemoc,

Because she believed that the only way

bo wierzyła, że jedynym sposobem,

to unblock what, at the time,

by odblokować to, co wówczas

was known as a blocked democracy,

nazywano zablokowaną demokracją -

Italy, a country run by the same party for 35 years

Włochy, państwo rządzone przez tę samą partię od 35 lat -

was the arms struggle.

była walka zbrojna.

At the same time, while I was interviewing the Red Brigades,

Jednocześnie, prowadząc wywiady z Czerwonymi Brygadami,

I also discovered that their life was not ruled

odkryłam też, że ich życiem nie rządzą

by politics or ideology,

polityka ani ideologia,

but actually was ruled by economics.

lecz ekonomia.

They were constantly short of cash.

Stale brakowało im kasy.

They were constantly searching for cash.

Nieustannie kasy poszukiwali.

Now, contrary to what many people believe,

Właściwie, wbrew temu, co się powszechnie uważa,

terrorism is actually a very expensive business.

terroryzm to bardzo kosztowna sprawa.

I'll give you an idea.

Naszkicuję wam sytuację.

In the 1970s, the turnover of the Red Brigades

W latach 70. XX w., obroty Czerwonych Brygad

on a yearly basis

wynosiły rocznie

was seven million dollars.

siedem milionów dolarów.

This is roughly between 100

Dziś byłoby to około 100 -

and 150 million, today.

150 milionów.

Now, you know, if you live underground

Jak się domyślacie, żyjąc w podziemiu,

it's really hard to produce this amount of money.

naprawdę trudno uzyskać takie sumy.

But this also explains why, when I was interviewing the Red Brigades,

Ale to wyjaśnia też, czemu, kiedy rozmawiałam z Czerwonymi Brygadami,

and then, later on, other arms organizations,

a potem również z innymi organizacjami zbrojnymi,

including members of al-Zarqawi group in the Middle East,

łącznie z członkami ugrupowania al-Zarqawiego na Bliskim Wschodzie,

everybody was extremely reluctant

wszyscy skrajnie niechętnie

to talk about ideology, or politics.

wypowiadali się na temat ideologii czy polityki.

Because they had no idea.

Bo nie mieli o tym bladego pojęcia.

The political vision of a terrorist organization

Polityczna wizja organizacji terrorystycznej

is decided by the leadership,

jest określana przez kierownictwo,

which, generally, is never more than five to seven people.

które w zasadzie nigdy nie liczy więcej niż pięć do siedmiu osób.

All the others do, day in and day out,

Pozostali 24 godziny na dobę i siedem dni w tygodniu

is search for money.

poszukują pieniędzy.

Once, for example, I was interviewing

Na przykład raz prowadziłam wywiad

this part-timer from the Red Brigades.

z dorywczym współpracownikiem Czerwonych Brygad.

It was a psychiatrist. He loved sailing.

Był psychiatrą. Kochał żeglarstwo.

He was a really keen sailor. And he had this beautiful boat.

Był rzeczywiście zapalonym żeglarzem i miał naprawdę piękny jacht.

And he told me that the best time of his life

Za najlepszy okres w swoim życiu uważał czas,

was when he was a member of the Red Brigades

kiedy był członkiem Czerwonych Brygad

and he went sailing, every summer, back and forth

i co lato pływał w tę i z powrotem

from Lebanon, where he would pick up

z Libanu, gdzie Organizacja Wyzwolenia Palestyny

Soviet weapons from the PLO,

przekazywała mu radziecką broń

and then carry them all the way to Sardinia

którą przewoził aż na Sardynię,

where the other arms organization from Europe would go

gdzie zjeżdżały pozostałe eurpejskiej organizacje militarne,

and take their share of the arms.

żeby zabrać swą część uzbrojenia.

For that service the Red Brigades were actually paid a fee,

Za tę usługę Czerwone Brygday pobierały opłatę,

which went to fund their organization.

z której finansowano organizację.

So, because I am a trained economist

I tak oto, ponieważ mam wykształcenie ekonomiczne

and I think in economic terms,

i myślę pojęciami ekonomicznymi,

all of the sudden I thought,

nagle przyszło mi do głowy,

maybe there is something here.

że może coś w tym jest.

Maybe there is a link, a commercial link,

Może istnieje jakaś więź, o charakterze ekonomicznym,

between one organization and another one.

która łączy jedną organizację z drugą.

But it was only when I interviewed

Ale dopiero kiedy odbyłam rozmowę

Mario Moretti, the head of the Red Brigades,

z Mario Morettim, szefem Czerwonych Brygad,

the man who kidnapped and killed Aldo Moro,

człowiekiem, który porwał i zabił Aldo Moro,

Italian former prime minister,

byłego premiera Włoch,

that I finally realized

dopiero wtedy odkryłam,

that terrorism is actually business.

że terroryzm to właściwie biznes.

I was having lunch with him

Jedliśmy razem na lunch,

in a high-security prison in Italy.

we włoskim więzieniu o zaostrzonym rygorze.

And as we were eating,

I kiedy tak oddawaliśmy się konsumpcji,

I had the distinct feeling

poczułam się nagle,

that I was back in the city of London,

jakbym się przeniosła z powrotem do centrum Londynu

having lunch with a fellow banker or an economist.

i jadła lunch w towarzystwie kolegi bankowca lub ekonomisty.

This guy thought in the same way I did.

Ten gość myślał w ten sam sposób, co ja.

So, I decided that I wanted to investigate the economics of terrorism.

I tak zdecydowałam, że chcę się zająć ekonomią terroryzmu.

Naturally, nobody wanted to fund my research.

Naturalnie, nikt nie chciał sfinansować moich badań.

In fact, I think many people thought that I was a bit crazy.

W rzeczy samej, pewnie wiele osób uważało mnie za lekko stukniętą.

You know, that woman that goes around to foundations

Wiecie, ta kobieta co chodzi po fundacjach,

asking for money, thinking about the economics of terrorism.

prosząc o pieniądze i rozmyślając nad ekonomią terroryzmu.

So, in the end, I took a decision

W końcu podjęłam decyzję,

that, in retrospect, did change my life.

która, z perspektywy czasu, zmieniła całe moje życie.

I sold my company,

Sprzedałam swoją firmę

and funded the research myself.

i sama ufundowałam badania.

And what I discovered

I w ten sposób odkryłam

is this parallel reality,

tę równoległą rzeczywistość,

another international economic system,

inny międzynarodowy system gospodarczy,

which runs parallel to our own,

który funkcjonuje równolegle do naszego,

which has been created by arms organizations

który od zakończenia II Wojny Światowej

since the end of World War II.

tworzą ugrupowania zbrojne.

And what is even more shocking

A jeszcze bardziej zaskoczyło mnie,

is that this system

że ten system,

has followed, step by step, the evolution

krok po kroku, przeszedł taką samą drogę ewolucji,

of our own system,

co nasz system,

of our Western capitalism.

nasz zachodni kapitalizm.

And there are three main stages.

Wyróżniamy trzy główne etapy:

The first one is the state sponsor of terrorism.

pierwszym z nich jest terroryzm sponsorowany przez państwo.

The second one is the privatization of terrorism.

Drugi to prywatyzacja terroryzmu,

And the third, of course, is the globalization of terrorism.

a trzeci, rzecz jasna, globalizacja terroryzmu.

So, state sponsor of terrorism,

Sponsorowany państwowo terroryzm,

feature of the Cold War.

cecha charakterystyczna zimnej wojny,

This is when the two superpowers were fighting

miał miejsce, kiedy dwie superpotęgi

a war by proxy,

toczyły wojnę per procura,

along the periphery of the sphere of influence,

na peryferiach strefy wpływów,

fully funding arms organizations.

w pełni finansując organizacje zbrojne.

A mix of legal and illegal activities is used.

Wykorzystuje się zarówno działania legalne, jak i nielegalne.

So, the link between crime and terror

Tak oto więź pomiędzy przestępczością a terrorem

is established very early on.

zostaje ustanowiona bardzo wcześnie.

And here is the best example,

Oto najlepszy przykład,

the Contras in Nicaragua, created by the CIA,

partyzantka Contras w Nikaragui, stworzona przez CIA,

legally funded by the U.S. Congress,

legalnie finansowana przez Kongres Stanów Zjednoczonych,

illegally funded by the Reagan administration

nielegalnie finansowana przez administrację Reagana,

via covert operation, for example, the Iran-Contra Affair.

poprzez tajne operacje, na przykład, afera Iran-Contras.

Then comes the late 1970s, early '80s,

Potem nastają późne lata 70. XX w. i wczesne 80.,

and some groups successfully carry out

i niektórym grupom udaje się skutecznie przeprowadzić

the privatization of terrorism.

prywatyzację terroryzmu.

So, they gain independence from the sponsor,

Tak uzyskują niezależność od sponsora

and start funding themselves.

i zaczynają się same finansować.

Now, again we see a mix of legal and illegal activities.

I znów widzimy miks działań legalnych i nielegalnych.

So, Arafat used to get a percentage

Arafat otrzymywał procent

of the smuggling of hashish

od haszyszu przemycanego

from Bekáa Valley, which is the valley between Lebanon and Syria.

z Doliny Bekaa, położonej między Libanem a Syrią.

And the IRA, which control the private transportation system

IRA, która kontroluje system transportu pywatnego

in Northern Ireland, did exactly the same thing.

w Irlandii Północnej, robiła dokładnie to samo.

So, every single time

A więc każdy,

that somebody got into a taxi in Belfast

kto wsiadał do taksówki w Belfaście,

without knowing, actually,

nawet o tym nie wiedząc,

was funding the IRA.

zasilał kasę IRA.

But the great change came, of course,

Ale największa zamiana, oczywiście,

with globalization and deregulation.

nadeszła wraz z globalizacją i deregulacją.

This is when arms organization were able to link up,

To sprawiło, że ugrupowania zbrojne

also financially, with each other.

mogły zacząć się ze sobą wiązać, także finansowo.

But above all, they started to do

Ale przede wszystkim, weszły

serious business with the world of crime.

w poważny biznes ze światem przestępczym,

And together they money-laundered

i korzystając z tych samych kanałów,

their dirty business through the same channel.

prały razem z nim pieniądze z brudnych interesów.

This is when we see the birth of the transnational

To tu obserwujemy narodziny ponadnarodowej

arms organization Al Qaeda.

organizacji zbrojnej - Al Kaidy.

This is an organization that can raise money across border.

To organizacja, która może pozyskiwać fundusze za granicą,

But also that is able to carry out attacks

a która jest także zdolna przeprowadzać ataki

in more than one country.

w więcej niż jednym kraju.

Now, deregulation also brought back

Wraz z deregulacją powróciła również

rogue economics.

zbójecka ekonomia.

So what is rogue economics?

Co to jest zbójecka ekonomia?

Rogue economics is a force which is constantly

Zbójecka ekonomia to siła, która

lurking in the background of history.

zawsze drzemała w tle historii.

It comes back at times of great transformation,

Powraca w okresach wielkich przemian.

globalization being one of those transformations.

a globalizacja jest jedną z takich transformacji.

It is at this times in which

To właśnie w takich czasach

politics actually loses control of the economy,

polityka traci kontrolę nad gospodarką

and the economy becomes a rogue force

i ekonomia zmienia się w bandycką siłę,

working against us.

która działa przeciwko nam.

It has happened before in history.

Takie wydarzenia miały już kiedyś miejsce.

It has happened with the fall of the Roman Empire.

Towarzyszyły upadkowi cesarstwa rzymskiego.

It has happened with Industrial Revolution.

Wystąpiły wskutek rewolucji przemysłowej.

And it actually happened again, with the fall of the Berlin wall.

I po raz kolejny - po upadku muru berlińskiego.

Now, I calculated how big was this international

Obliczyłam wielkość tego międzynarodowego

economic system composed by crime,

systemu ekonomicznego, na który składają się przestępczość,

terror, and illegal economy,

terroryzm i czarny rynek

before 9-11.

przed 11 września.

And it is a staggering 1.5 trillion dollars.

Było to oszałamiające 1,5 biliona dolarów.

It is trillions, it's not billions.

Mówimy o bilionach, nie miliardach.

This is about twice the GDP of the United Kingdom,

To około dwa razy tyle, co PKB Wielkiej Brytanii,

soon will be more,

a wkrótce będzie jeszcze więcej,

considering where this country is going.

gdy popatrzymy, w jakim kierunku zmierza ten kraj.

(Laughter)

(Śmiech)

Now, until 9-11,

Do 11 września

the bulk of all this money

gros wspomnianych środków

flew into the U.S. economy

zasilało gospodarkę amerykańską,

because the bulk of the money was denominated in U.S. dollars

gdyż znaczna część tej sumy była nominowana w dolarach,

and the money laundering was taking place

a pranie pieniędzy odbywało się

inside the United States.

na terytorium Stanów Zjednoczonych.

The entry point, of course, of most of this money

Większość tych pieniędzy trafiała oczywiście do systemu

were the off-shore facilities.

przez firmy i banki działające w rajach podatkowych.

So, this was a vital injection of cash

Dla amerykańskiej gospodarki

into the U.S. economy.

był to istotny zastrzyk gotówki.

Now, when I went to look at the figures of the U.S. money supply,

Kiedy przypatrzyłam się podaży pieniądza w USA -

the U.S. money supply is the amount

podaż pieniądza w USA to ilość

of dollars that the Federal Reserve

dolarów, którą Rezerwa Federalna

prints every year

drukuje każdego roku,

in order to satisfy

żeby zaspokoić

the increase in the demand for dollars,

rosnący popyt na dolary,

which, of course, reflects the growth

który, rzecz jasna, odzwierciedla

of the economy.

wzrost gospodarczy -

So, when I went to look at those figures, I noted that since the late 1960s

kiedy zatem przyglądałam się tym cyfrom, zauważyłam, że począwszy od późnych lat 60.

a growing number of these dollars

rosnąca liczba tych dolarów

was actually leaving the United States,

opuszczała Stany Zjednoczone,

never to come back.

aby nigdy więcej nie powrócić.

These were money taken out

Te pieniądze wywożono

in suitcases or in containers, in cash of course.

w walizkach i pojemnikach, naturalnie w gotówce.

These were money taken out by criminals and money launderers.

Ten kapitał wywozili przestępcy i trudniący się praniem brudnych pieniędzy.

These were money taken out to fund

Te środki wywożono, by finansować

the growth of the terror,

rozwój terroru,

illegal and criminal economy.

nielegalnej i przestępczej gospodarki.

So, you see, what is the relationship?

Widzicie teraz ten związek?

The United States actually is a country

Stany Zjednoczone są państwem,

that is the reserve currency of the world.

które posiada światową walutę rezerwową.

What does it mean? That means that

Co to oznacza? Oznacza to, że

it has a privilege that other countries do not have.

jest uprzywilejowane w stosunku do innych państw.

It can borrow against the total amount of dollars

Może zaciągać pożyczki w stosunku do całkowitej sumy dolarów

in circulation in the world.

w obiegu na świecie.

This privilege is called seigniorage.

Taki przywilej określa się mianem senioratu.

No other country can do that.

Żadne inne państwo nie może tego zrobić.

All the other countries, for example the United Kingdom,

Pozostałe państwa, na przykład Wielka Brytania,

can borrow only against the amount of money

mogą zaciągać pożyczki jedynie w stosunku do pieniądza

in circulation inside its own borders.

który jest w obiegu wewnątrz ich granic.

So, here is the implication of the relationship

Oto więc następstwa związku

between the worlds of crime, terror, and illegal economy, and our economy.

pomiędzy światem przestępczości, terroryzmu i czarnego rynku, a naszą gospodarką.

The U.S. in the 1990s

W latach 90. XX w., USA

was borrowing against the growth

zaciągały pożyczki, których zastawem był rozwój

of the terror, illegal and criminal economy.

terroru oraz nieleglnej i przestępczej gospodarki.

This is how close we are with this world.

Oto jak blisko tego świata jesteśmy.

Now, this situation changed, of course, after 9-11,

Oczywiście sytuacja zmieniła się po 11 września,

because George Bush launched the War on Terror.

gdyż George Bush wydał wojnę terroryzmowi.

Part of the War on Terror

Częścią tej wojny

was the introduction of the Patriot Act.

było uchwalenie ustawy Patriot Act.

Now, many of you know that the Patriot Act

Wielu z was pewnie wie, że Patriot Act

is a legislation that greatly reduces

to ustawa, która znacząco ogranicza

the liberties of Americans in order to protect them

swobody obywatelskie Amerykanów, aby ich chronić

against terrorism.

przed terroryzmem.

But there is a section of the Patriot Act

Ale jeden z rozdziałów Patriot Act

which refers specifically to finance.

odwołuje się bezpośrednio do strony finansowej.

And it is, in fact, an anti-money-laundering legislation.

I w rzeczywistości jest to ustawa przeciwdziałająca praniu pieniędzy.

What the Patriot Act did was

Patriot Act zabroniła

to prohibit U.S. bank,

amerykańskim bankom

and U.S.-registered foreign banks

i zagranicznym bankom zarejestrowanym w USA

from doing any businesses with off-shore facilities.

prowadzenia interesów z centrami offshore.

It closed that door between the money laundering

Zamknęła drzwi między procederem prania brudnych

in dollars, and the U.S. economy.

dolarów a gospodarką USA.

It also gave the U.S. monetary authorities

Dała również amerykańskim instytucjom polityki pieniężnej

the right to monitor any dollar transaction

prawo monitorowania każdej transakcji dolarowej,

taking place anywhere in the world.

odbywającej się w dowolnym miejscu na świecie.

Now, you can imagine what was the reaction of the international

Możecie sobie pewnie wyobrazić reakcję miedzynarodowych

finance and banking.

finansów i bankowości.

All the bankers said to their clients,

Wszyscy bankierzy powiedzieli swoim klientom:

"Get out of the dollars and go and invest somewhere else."

"pozbywajcie się dolarów, inwestujcie w co innego".

Now, the Euro was a newly born currency

Euro było wówczas nowiutką walutą

of great opportunity for business, and, of course, for investment.

o wielkim potencjale dla biznesu i, rzecz jasna, dla inwestycji.

And this is what people did.

I ludzie tak właśnie postąpili.

Nobody wants the U.S. monetary authority

Nikt sobie nie życzy, by amerykańskie instytucje pieniężne

to check their relationship,

sprawdzały jego relacje,

to monitor their relationship with their clientele.

monitorowały relacje z jego klientelą.

The same thing happened, of course,

To samo nastąpiło oczywiście

in the world of crime and terror.

w świecie przestępczości i terroryzmu.

People simply moved their money-laundering activities

Ludzie po prostu przenieśli proceder prania brudnych pieniędzy

away from the United States

ze Stanów Zjednoczonych

into Europe.

do Europy.

Why did this happen? This happened because

Dlaczego tak się stało? Dlatego,

the Patriot Act was a unilateral legislation.

że Patriot Act to prawo jednostronne.

It was introduced only in the United States.

Zostało wprowadzone jedynie w Stanach Zjednoczonych

And it was introduced only for the U.S. dollars.

i zostało uchwalone wyłącznie dla amerykańskich dolarów.

In Europe, a similar legislation

Podobne prawo nie zostało

was not introduced.

przyjęte w Europie.

So, within six months

I tak, w ciągu sześciu miesięcy

Europe became the epicenter

Europa stała się epicentrum

of the money-laundering activities

procederu prania pieniędzy

of the world.

całego świata.

So, this is how incredible are the relationship

Taki niesamowity jest właśnie związek

between the world of crime

między światem przestępczym,

and the world of terror,

światem terroryzmu

and our own life.

i naszym życiem.

So, why did I tell you this story?

Dlaczego opowiedziałam wam tę historię?

I told you this story because you

Opowiedziałam ją wam, ponieważ

must understand that there is a world

musicie zrozumieć, że istnieje świat, który

that goes well beyond the headlines of the newspapers,

sięga daleko poza nagłówki gazet,

including the personal relationship that you have

nie wyłączając waszych osobistych relacji

with friends and family.

z przyjaciółmi i rodziną.

You got to question everything that is told to you,

Musicie kwestionować wszystko, co wam mówią,

including what I just told you today.

nawet to, co wam dziś przedstawiłam.

(Laughter)

(Śmiech)

This is the only way for you

To dla was jedyna droga,

to step into the dark side, and have a look at it.

żeby znaleźć ciemną stronę i przyjrzeć się jej.

And believe me,

I możecie mi wierzyć,

it's going to be scary.

to będzie straszne.

It's going to be frightful, but it's going to enlighten you.

Będzie to dla was przerażające, ale oświecające doświadczenie.

And, above all, it's not going to be boring.

A przede wszystkim, nie będzie nudne.

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)