Marlene Zuk: What we learn from insects’ kinky sex lives

Tłumaczenie: Agnieszka Mościcka Korekta: Barbara Guzik

So, people are more afraid of insects than they are of dying.

Niektórzy bardziej się boją owadów niż śmierci.

(Laughter)

(Śmiech)

At least, according to a 1973 "Book of Lists" survey

Przynajmniej według ankiety z "Book of Lists" z 1973 roku,

which preceded all those online best, worst, funniest lists that you see today.

która poprzedziła wszystkie listy "naj", które przyglądacie dzisiaj online.

Only heights and public speaking

Tylko wysokość i przemówienia publiczne

exceeded the six-legged as sources of fear.

wyprzedziły sześcionogie jako źródło strachu.

And I suspect if you had put spiders in there,

Przypuszczam, że gdyby dodano pająki,

the combinations of insects and spiders would have just topped the chart.

kombinacja owadów i pająków podbiłaby szczyt listy.

Now, I am not one of those people.

Ja nie jestem jedną z tych osób.

I really love insects.

Naprawdę kocham owady.

I think they're interesting and beautiful,

Uważam, że są interesujące i piękne,

and sometimes even cute.

a czasem nawet słodkie.

(Laughter)

(Śmiech)

And I'm not alone.

Nie tylko ja tak sądzę.

For centuries, some of the greatest minds in science,

Od stuleci najwybitniejsze umysły ścisłe,

from Charles Darwin to E.O. Wilson,

od Karola Darwina po E.O. Wilsona,

have drawn inspiration from studying some of the smallest minds on Earth.

czerpią inspirację z badań nad jednymi z najmniejszych istot Ziemi.

Well, why is that?

Dlaczego tak jest?

What is that keeps us coming back to insects?

Co nas stale przyciąga do owadów?

Some of it, of course, is just the sheer magnitude of almost everything about them.

Częściowo chodzi o wielkość każdego aspektu związanego z nimi.

They're more numerous than any other kind of animal.

Są liczniejsze niż jakikolwiek inny rodzaj zwierząt.

We don't even know how many species of insects there are,

Nie wiemy nawet, ile jest gatunków owadów,

because new ones are being discovered all the time.

bo stale odkrywamy nowe.

There are at least a million, maybe as many as 10 million.

Jest ich przynajmniej milion, a być może nawet 10 milionów.

This means that you could have an insect-of-the-month calendar

To znaczy, że moglibyśmy mieć kalendarz z owadem miesiąca

and not have to reuse a species for over 80,000 years.

bez potrzeby powtarzania gatunku przez ponad 80 000 lat.

(Laughter)

(Śmiech)

Take that, pandas and kittens!

Co wy na to, kociaki i pandy?

(Laughter)

(Śmiech)

More seriously, insects are essential.

Bardziej na serio, owady są niezbędne.

We need them.

Potrzebujemy ich.

It's been estimated that 1 out of every 3 bites of food

Oszacowano, że jeden na trzy kęsy jedzenia

is made possible by a pollinator.

powstaje dzięki owadom zapylającym.

Scientist use insects to make fundamental discoveries

Dzięki owadom naukowcy dokonują fundamentalnych odkryć,

about everything from the structure of our nervous systems

począwszy od budowy systemu nerwowego

to how our genes and DNA work.

po działanie genów i DNA.

But what I love most about insects

Ale najbardziej fascynuje mnie to,

is what they can tell us about our own behavior.

że owady mogą nam wiele powiedzieć o naszym zachowaniu.

Insects seem like they do everything that people do.

Wydaje się, że robią wszytko to, co ludzie.

They meet, they mate, they fight, they break up.

Spotykają się, kopulują, walczą i odchodzą od siebie.

And they do so with what looks like love or animosity.

Robią to jakby z miłością lub wrogością.

But what drives their behaviors is really different than what drives our own,

Ale motywacja ich działania jest odmienna od naszej.

and that difference can be really illuminating.

Ta różnica może być bardzo pouczająca.

There's nowhere where that's more true

Najbardziej prawdziwa wydaje się być

than when it comes to one of our most consuming interests -- sex.

w kwestii jednego z najbardziej pasjonujących nas zainteresowań - seksu.

Now, I will maintain. and I think I can defend,

Postawię teraz tezę i myślę, że będę mogła ją obronić,

what may seem like a surprising statement.

choć może się wydać zaskakująca.

I think sex in insects is more interesting than sex in people.

Myślę, że seks u owadów jest bardziej interesujący niż u ludzi.

(Laughter)

(Śmiech)

And the wild variety that we see

Ta ogromna różnorodność, którą obserwujemy, sprawia,

makes us challenge some of our own assumptions

że zaczynamy kwestionować niektóre nasze założenia

about what it means to be male and female.

odnośnie roli kobiety i mężczyzny.

Of course, to start with,

Zacznijmy od tego,

a lot of insects don't need to have sex at all to reproduce.

że wiele owadów nie musi uprawiać seksu, żeby się rozmnażać.

Female aphids can make little, tiny clones of themselves without ever mating.

Samica mszycy może stworzyć maluteńkie klony samej siebie, nigdy nie kopulując.

Virgin birth, right there.

Niepokalane poczęcie, tam,

On your rose bushes.

na waszych krzakach róży.

(Laughter)

(Śmiech)

When they do have sex,

Kiedy owady kopulują,

even their sperm is more interesting than human sperm.

nawet ich nasienie jest bardziej interesujące niż ludzkie.

There are some kinds of fruit flies

Istnieją pewne gatunki muszek owocówek,

whose sperm is longer than the male's own body.

których plemniki są dłuższe niż ciało samca.

And that's important because the males use their sperm to compete.

Jest to ważne, bo samce używają plemników do rywalizacji.

Now, male insects do compete with weapons, like the horns on these beetles.

Samce owadów walczą ze sobą, używając broni, jak rogi u chrząszczy.

But they also compete after mating with their sperm.

Ale konkurują też po kopulacji poprzez swoje plemniki.

Dragonflies and damselflies have penises that look kind of like Swiss Army knives

Ważki równoskrzydłe mają penisy podobne do szwajcarskich scyzoryków

with all of the attachments pulled out.

z różnymi wyciąganymi końcówkami.

(Laughter)

(Śmiech)

They use these formidable devices like scoops,

Używają tych pokaźnych przyrządów jak szufelek,

to remove the sperm from previous males that the female has mated with.

żeby usunąć nasienie rywali, z którymi samica kopulowała wcześniej.

(Laughter)

(Śmiech)

So, what can we learn from this?

Jakie wnioski możemy z tego wyciągnąć?

(Laughter)

(Śmiech)

All right, it is not a lesson in the sense of us imitating them

Nie chodzi o to, że mamy imitować owady

or of them setting an example for us to follow.

albo że one mają być dla nas wzorem do naśladowania.

Which, given this, is probably just as well.

Choć w sumie i to jest chyba słuszne.

And also, did I mention sexual cannibalism is rampant among insects?

Czy wspomniałam, że wśród owadów szerzy się seksualny kanibalizm?

So, no, that's not the point.

Nie w tym rzecz.

But what I think insects do,

Myślę, że owady łamią wiele zasad,

is break a lot of the rules that we humans have about the sex roles.

jakie my ludzie mamy odnośnie podziału ról seksualnych.

So, people have this idea that nature dictates kind of a 1950s sitcom version

Ludziom wydaje się, że natura narzuca postrzeganie roli mężczyzny i kobiety

of what males and females are like.

jak w komedii z lat 50.

So that males are always supposed to be dominant and aggressive,

Samców zawsze widzimy jako dominujących i agresywnych,

and females are passive and coy.

a samice jako bierne i nieśmiałe.

But that's just not the case.

Ale to nieprawda.

So for example, take katydids,

Weźmy na przykład pasikonikowate,

which are relatives of crickets and grasshoppers.

które są krewnymi świerszczowatych i szarańczaków.

The males are very picky about who they mate with,

Samce są bardzo wybredne jeśli chodzi o partnerkę do kopulacji,

because they not only transfer sperm during mating,

bo podczas stosunku nie przekazują tylko nasienia,

they also give the female something called a nuptial gift.

ale dają samicy coś, co nazywamy "prezentem ślubnym", spermatoforem.

You can see two katydids mating in these photos.

Na tym zdjęciu widzicie dwa kopulujące pasikoniki.

In both panels, the male's the one on the right,

Na obu zdjęciach samiec jest po prawej,

and that sword-like appendage is the female's egg-laying organ.

a ta mieczykowata część ciała to żeński narząd do składania jaj.

The white blob is the sperm,

Biały pęcherzyk to sperma,

the green blob is the nuptial gift,

zielony to spermatofor,

and the male manufactures this from his own body

który samiec wytwarza z własnego ciała

and it's extremely costly to produce.

i który jest niezwykle trudny do wyprodukowania.

It can weigh up to a third of his body mass.

Może ważyć nawet jedną trzecią masy ciała samca.

I will now pause for a moment and let you think about

Przerwę na chwilę i pozwolę wam pomyśleć,

what it would be like if human men, every time they had sex,

jakby to było, gdyby mężczyźni, uprawiając seks,

had to produce something that weighed 50, 60, 70 pounds.

musieli za każdym razem wyprodukować coś, co ważyłoby 20, 25 czy 30 kilogramów.

(Laughter)

(Śmiech)

Okay, they would not be able to do that very often.

Nie byliby w stanie robić tego zbyt często.

(Laughter)

(Śmiech)

And indeed, neither can the katydids.

W rzeczywistości pasikonikowate też nie mogą.

And so what that means

Oznacza to,

is the katydid males are very choosy

że ich samce są bardzo wybredne

about who they offer these nuptial gifts to.

w wyborze tej, której podarują spermatofor.

Now, the gift is very nutritious,

Podarunek ten jest bardzo odżywczy

and the female eats it during and after mating.

i samica zjada go w trakcie i po stosunku.

So, the bigger it is, the better off the male is,

Im jest większy, tym lepiej dla samca,

because that means more time for his sperm

bo oznacza to więcej czasu

to drain into her body and fertilize her eggs.

na przeniknięcie nasienia i zapłodnienie jaj samicy.

But it also means that the males are very passive about mating,

Ale znaczy to też, że samce są bierne podczas kopulacji.

whereas the females are extremely aggressive and competitive,

Samice z kolei są wyjątkowo agresywne,

walcząc o jak największą liczbę odżywczych spermatoforów.

in an attempt to get as many of these nutritious nuptial gifts as they can.

So, it's not exactly a stereotypical set of rules.

Nie jest to stereotypowy zbiór obyczajów.

Even more generally though,

Jeszcze bardziej generalizując,

males are actually not all that important in the lives of a lot of insects.

samce nie są aż tak niezbędne w życiu wielu owadów.

In the social insects -- the bees and wasps and ants --

U owadów społecznych, takich jak pszczoły, osy czy mrówki,

the individuals that you see every day --

te małe istotki, które widzimy codziennie,

the ants going back and forth to your sugar bowl,

mrówki chodzące tam i z powrotem do miski z cukrem,

the honey bees that are flitting from flower to flower --

pszczoły miodne mknące od kwiatu do kwiatu,

all of those are always female.

one wszystkie to samice.

People have had a hard time getting their head around that idea for millennia.

Od wieków ludziom ciężko jest pogodzić się z tą koncepcją.

The ancient Greeks knew that there was a class of bees, the drones,

Starożytni Grecy wiedzieli, że jest klasa pszczół, trutnie,

that are larger than the workers,

które są większe od robotnic,

although they disapproved of the drones' laziness

i choć potępiali lenistwo trutni,

because they could see that the drones just hang around the hive

bo widzieli, że obijają się tylko koło ula

until the mating flight --

do czasu lotu godowego,

they're the males.

uznali je za samce.

They hang around until the mating flight,

Kręcą się wokół ula do czasu lotu godowego,

but they don't participate in gathering nectar or pollen.

ale nie uczestniczą w zbieraniu nektaru i pyłku.

The Greeks couldn't figure out the drones' sex,

Grecy nie mogli odkryć płci trutni.

and part of the confusion was that they were aware of the stinging ability of bees

Zamieszanie wynikało po części z tego, że znali zdolność pszczół do żądlenia,

but they found it difficult to believe

ale nie mogli sobie wyobrazić,

that any animals that bore such a weapon could possibly be a female.

że to samica może posiadać taką broń.

Aristotle tried to get involved as well.

Arystoteles także się zaangażował.

He suggested, "OK, if the stinging individuals are going to be the males ..."

Zasugerował: "Jeśli te żądlące to samce, to...".

Then he got confused, because that would have meant

I wtedy się pogubił, bo znaczyłoby to,

the males were also taking care of the young in a colony,

że samce opiekowałyby się także kolonią młodych,

and he seemed to think that would be completely impossible.

a to wydawało mu się kompletnie niemożliwe.

He then concluded that maybe bees had the organs of both sexes

Wtedy wywnioskował, że pszczoły mogą mieć organy obu płci

in the same individual,

w jednym ciele,

which is not that far-fetched, some animals do that,

co nie było zbyt naciągane, bo niektóre zwierzęta tak mają,

but he never really did get it figured out.

ale nigdy nie rozwiązał tej zagadki.

And you know, even today, my students, for instance,

Nawet obecnie moi studenci

call every animal they see, including insects, a male.

nazywają samcem każde napotkane zwierzę, także owady.

And when I tell them that the ferocious army-ant soldiers

Kiedy mówię im, że wściekła armia mrówczych żołnierzy

with their giant jaws, used to defend the colony,

z gigantycznymi szczękami do obrony kolonii

are all always female,

to zawsze samice,

they seem to not quite believe me.

zdają się mi nie wierzyć.

(Laughter)

(Śmiech)

And certainly all of the movies -- Antz, Bee Movie --

Filmy jak: „Mrówka Z" czy „Film o pszczołach"

portray the main character in the social insects as being male.

przedstawiają głównego bohatera u owadów społecznych jako samca.

Well, what difference does this make?

No i co za różnica?

These are movies. They're fiction.

To są filmy. To fikcja.

They have talking animals in them.

Zwierzęta w nich gadają.

What difference does it make if they talk like Jerry Seinfeld?

Co za różnica, jeśli mówią jak Jerry Seinfeld?

I think it does matter,

Myślę, że to ma znaczenie

and it's a problem that actually is part of a much deeper one

i jest to część znacznie głębszego problemu,

that has implications for medicine and health

który ma następstwa dla medycyny i zdrowia

and a lot of other aspects of our lives.

oraz innych aspektów naszego życia.

You all know that scientists use what we call model systems,

Wiecie, że naukowcy używają tak zwanych organizmów modelowych,

which are creatures -- white rats or fruit flies --

na przykład białych szczurów albo muszek owocówek,

that are kind of stand-ins for all other animals, including people.

które są jakby modelem zastępczym dla wszystkich gatunków, również ludzi.

And the idea is that what's true for a person

Zgodnie z założeniem, że to, co jest prawdziwe dla człowieka,

will also be true for the white rat.

będzie też prawdziwe dla szczura.

And by and large, that turns out to be the case.

Ogólnie rzecz biorąc, to się sprawdza.

But you can take the idea of a model system too far.

Ale można się zapędzić za daleko.

And what I think we've done,

Myślę, że zaczęliśmy uznawać samców, różnych gatunków,

is use males, in any species, as though they are the model system.

za organizmy modelowe.

The norm.

Przyjęliśmy to za normę,

The way things are supposed to be.

normalny stan rzeczy.

And females as a kind of variant --

A samice są innym wariantem,

something special that you only study after you get the basics down.

czymś niezwykłym, co badamy tylko wtedy, kiedy rozgryziemy już podstawy.

And so, back to the insects.

Wracając do owadów.

I think what that means

Moim zdaniem

is that people just couldn't see what was in front of them.

ludzie nie potrafili dostrzec tego, co świat im ukazywał.

Because they assumed that the world's stage was largely occupied by male players

Założyli, że ziemska scena jest zdominowana przez męskich aktorów,

and females would only have minor, walk-on roles.

a kobiety odgrywają tylko małe, przechodnie role.

But when we do that, we really miss out on a lot of what nature is like.

Jednak kiedy tak myślimy, wiele tracimy, nie widząc prawdziwego oblicza natury.

And we can also miss out on the way natural, living things, including people,

Możemy nie dostrzec także tego, jak istoty żywe, w tym ludzie,

can vary.

mogą się różnić.

And I think that's why we've used males as models in a lot of medical research,

Myślę, że to dlatego samce stały się modelem w badaniach medycznych.

something that we know now to be a problem

Wiemy już, że jest to problem,

if we want the results to apply to both men and women.

jeśli chcemy zastosować wyniki do obu płci.

Well, the last thing I really love about insects

Jeszcze jedno urzekło mnie w owadach,

is something that a lot of people find unnerving about them.

choć wielu ludzi uważa to za deprymującą cechę owadów.

They have little, tiny brains

Mają maluteńkie móżdżki

with very little cognitive ability, the way we normally think of it.

z równie małymi możliwościami poznawczymi, jak zazwyczaj myślimy.

They have complicated behavior, but they lack complicated brains.

Ich zachowanie jest złożone, ale ich mózgi nie.

And so, we can't just think of them as though they're little people

Nie możemy o nich myśleć jak o malutkich ludzikach,

because they don't do things the way that we do.

bo nie zachowują się tak jak my.

I really love that it's difficult to anthropomorphize insects,

Podoba mi się to, że tak trudno jest uczłowieczyć owady,

to look at them and just think of them like they're little people

patrzeć na nie i myśleć o nich jak o małych ludzikach

in exoskeletons, with six legs.

z pancerzykiem i sześcioma nogami.

(Laughter)

(Śmiech)

Instead, you really have to accept them on their own terms,

Zamiast tego trzeba je zaakceptować na ich własnych warunkach,

because insects make us question what's normal and what's natural.

bo one sprawiają, że kwestionujemy to, co uważamy za normalne i naturalne.

Now, you know, people write fiction and talk about parallel universes.

Jak wiecie, ludzie tworzą fikcję literacką i piszą o równoległych światach.

They speculate about the supernatural,

Spekulują o zjawiskach nadprzyrodzonych,

maybe the spirits of the departed walking among us.

może duchy umarłych chodzą między nami.

The allure of another world

Urok innego świata jest tym,

is something that people say is part of why they want to dabble in the paranormal.

co przyciąga ludzi do badań zjawisk paranormalnych.

But as far as I'm concerned,

Jeśli chodzi o mnie,

who needs to be able to see dead people,

po co komu widzieć zmarłych,

when you can see live insects?

jeśli można obserwować żywe owady?

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)