Burt Rutan: Entrepreneurs are the future of space flight

Tłumaczenie: Kuba Morawa Korekta: Karina Wieczorek

I want to start off by saying, Houston, we have a problem.

Rozpocznę słowami: "Houston, mamy problem".

We're entering a second generation of no progress

Wchodzimy w drugie pokolenie bez jakiegokolwiek postępu

in terms of human flight in space. In fact, we've regressed.

w dziedzinie lotów człowieka w kosmos. Prawdę mówiąc, uwsteczniliśmy się.

We stand a very big chance of losing our ability to inspire our youth

Jest bardzo prawdopodobne, że stracimy możliwości zainspirowania młodzieży

to go out and continue this very important thing

do podjęcia i kontynuowania tej istotnej rzeczy,

that we as a species have always done.

którą my, jako gatunek, zawsze robiliśmy.

And that is, instinctively we've gone out

A chodzi o to, że instynktownie szliśmy przed siebie

and climbed over difficult places, went to more hostile places,

i zdobywaliśmy niedostępne, wrogie środowiska

and found out later, maybe to our surprise, that that's the reason we survived.

i ku naszemu zaskoczeniu okazało się, że właśnie dlatego przetrwaliśmy.

And I feel very strongly

I stanowczo twierdzę,

that it's not good enough for us to have generations of kids

że nie wystarczy by przyszłe pokolenia

that think that it's OK to look forward to a better version

myślały, że wystarczy spokojnie poczekać na lepszą wersję

of a cell phone with a video in it.

telefonu komórkowego z wbudowanym odtwarzaczem wideo.

They need to look forward to exploration; they need to look forward to colonization;

Nasze dzieci muszą pragnąć eksplorować, wyczekiwać kolonizacji,

they need to look forward to breakthroughs.

cieszyć się na przyszłe przełomowe zdarzenia. Koniecznie.

We need to inspire them, because they need to lead us

My z kolei musimy je inspirować, ponieważ to one poprowadzą nas

and help us survive in the future.

i pomogą przetrwać w przyszłości.

I'm particularly troubled that what NASA's doing right now with this new Bush doctrine

Szczególnie niepokoi mnie, że to co NASA robi w tej chwili i ta nowa doktryna Busha

to -- for this next decade and a half -- oh shoot, I screwed up.

-- przez kolejne piętnaście lat -- o kurczę, schrzaniłem.

We have real specific instructions here not to talk about politics.

Wyraźnie nam kazali nie mówić tu o polityce.

(Laughter)

(Śmiech)

What we're looking forward to is --

To czego oczekujemy to --

(Applause)

(Oklaski)

what we're looking forward to

to czego oczekujemy,

is not only the inspiration of our children,

to nie tylko inspiracja dla naszych dzieci,

but the current plan right now is not really even allowing

ale aktualny plan nie pozwala nawet

the most creative people in this country -- the Boeing's and Lockheed's

najbardziej kreatywnym ludziom w tym kraju -- inżynierom kosmicznym

space engineers -- to go out and take risks and try new stuff.

Boeinga i Lockheeda -- podejmowania ryzyka i testowania nowych zabawek.

We're going to go back to the moon ... 50 years later?

Zamierzamy powrócić na księżyc -- 50 lat później --

And we're going to do it very specifically planned to not learn anything new.

i mamy zamiar zrobić to w zaplanowany sposób, tak by nie nauczyć się niczego nowego.

I'm really troubled by that. But anyway that's --

Naprawdę mnie to niepokoi. Ale tak czy inaczej to

the basis of the thing that I want to share with you today, though,

właśnie sedno tego, czym chcę się dziś mimo wszystko z wami podzielić,

is that right back to where we inspire people

to powrót do inspirowania ludzi,

who will be our great leaders later.

którzy będą w przyszłości naszymi przywódcami.

That's the theme of my next 15 minutes here.

I o tym właśnie będę mówił przez kolejne 15 minut.

And I think that the inspiration begins when you're very young:

Myślę, że inspiracja zaczyna się w bardzo młodym wieku:

three-year-olds, up to 12-, 14-year-olds.

od trzeciego roku życia, do dwunastego, może czternastego.

What they look at is the most important thing.

Najważniejsze jest na co my -- na co oni patrzą.

Let's take a snapshot at aviation.

Spójrzmy na lotnictwo.

And there was a wonderful little short four-year time period

To był cudowny okres czterech lat,

when marvelous things happened.

gdy wydarzały się wspaniałe rzeczy.

It started in 1908, when the Wright brothers flew in Paris, and everybody said,

Wszystko zaczęło się w 1908, gdy bracia Wright polecieli w Paryżu. I każdy stwierdził

"Ooh, hey, I can do that." There's only a few people that have flown

"Hej, ja też tak mogę". Na początku 1908 roku poleciało zaledwie

in early 1908. In four years, 39 countries had hundreds of airplanes,

kilka osób. W przeciągu czterech lat już 39 krajów posiadało setki samolotów,

thousand of pilots. Airplanes were invented by natural selection.

tysiące pilotów. Samoloty wynaleziono drogą doboru naturalnego .

Now you can say that intelligent design designs our airplanes of today,

Dziś możemy powiedzieć, że współczesne samoloty są projektowane jak inteligentny projekt,

but there was no intelligent design really designing those early airplanes.

ale pierwsze samoloty nie powstawały w ten sposób.

There were probably at least 30,000 different things tried,

Wypróbowano prawdopodobnie co najmniej 30 tysięcy różnych sposobów,

and when they crash and kill the pilot, don't try that again.

a gdy samolot się rozbił, a pilot zginął, dobra, drugi raz robimy inaczej.

The ones that flew and landed OK

Te które poleciały i bezpiecznie wylądowały,

because there were no trained pilots

mimo braku przeszkolonych pilotów,

who had good flying qualities by definition.

idealnie nadawały się do latania już z samej definicji.

So we, by making a whole bunch of attempts, thousands of attempts,

Zatem, próbując każdej metody, przeprowadzając tysiące prób,

in that four-year time period, we invented the concepts

w tym okresie czterech lat, rozwinęliśmy idee

of the airplanes that we fly today. And that's why they're so safe,

samolotów, którymi latamy dziś. I właśnie dlatego są one tak bezpieczne,

as we gave it a lot of chance to find what's good.

ponieważ pozwoliliśmy na sprawdzenie co jest dobre, a co nie.

That has not happened at all in space flying.

W lataniu w kosmosie sytuacja jest inna.

There's only been two concepts tried -- two by the U.S. and one by the Russians.

Wypróbowano na razie jedynie dwa pomysły -- dwa amerykańskie i jeden rosyjski.

Well, who was inspired during that time period?

Cóż, kogo zainspirował tamten okres czasu?

Aviation Week asked me to make a list of who I thought

Zostałem poproszony przez Aviation Week o sporządzenie listy osób,

were the movers and shakers of the first 100 years of aviation.

które według mnie pociągały za sznurki w pierszym stuleciu lotnictwa.

And I wrote them down and I found out later that every one of them

Spisałem ich nazwiska i później odkryłem, że każda z tych osób

was a little kid in that wonderful renaissance of aviation.

w tym wspaniałym okresie renesansu lotnictwa była małym dzieckiem.

Well, what happened when I was a little kid was -- some pretty heavy stuff too.

To, co wydarzyło się, gdy ja byłem mały, to -- też były wielkie rzeczy.

The jet age started: the missile age started. Von Braun was on there

Rozpoczęła się era odrzutowców, era pocisków rakietowych. Von Braun

showing how to go to Mars -- and this was before Sputnik.

pokazywał jak dostać się na Marsa -- i nie było jeszcze Sputnika.

And this was at a time when Mars was a hell of a lot more interesting

To był czas, gdy Mars był znacznie bardziej interesujący,

than it is now. We thought there'd be animals there;

niż jest teraz. Myśleliśmy, że znajdziemy tam zwierzęta,

we knew there were plants there; the colors change, right?

wiedzieliśmy, że są tam rośliny, że występują zmiany kolorów, prawda?

But, you know, NASA screwed that up because they've sent these robots

Ale, no wiecie, NASA schrzaniło, ponieważ wysłali tam roboty

and they've landed it only in the deserts.

i umieścili je jedynie na pustyniach.

(Laughter)

(Śmiech)

If you look at what happened -- this little black line is as fast as man ever flew,

Jeśli spojrzycie na to, co się stało -- ta czarna linia pokazuje jak najszybciej leciał kiedykolwiek człowiek,

and the red line is top-of-the-line military fighters

czerwona to największa prędkość wojskowych myśliwców,

and the blue line is commercial air transport.

a niebieska linia pokazuje samoloty pasażerskie.

You notice here's a big jump when I was a little kid --

Zauważycie duży skok. Gdy byłem mały --

and I think that had something to do with giving me the courage

i myślę, że to miało coś wspólnego z odwagą

to go out and try something that other people weren't having the courage to try.

spróbowania czegoś, czego inni ludzie nie mieli odwagi spróbować.

Well, what did I do when I was a kid?

Co robiłem, gdy byłem dzieckiem?

I didn't do the hotrods and the girls and the dancing

Nie zajmowałem się samochodami, dziewczynami, potańcówkami.

and, well, we didn't have drugs in those days. But I did competition model airplanes.

I nie mieliśmy wtedy narkotyków. Ale brałem udział w konkursach modeli samolotów.

I spent about seven years during the Vietnam War

Spędziłem około siedmiu lat podczas Wojny wietnamskiej

flight-testing airplanes for the Air Force.

na testowaniu samolotów dla wojsk lotniczych.

And then I went in and I had a lot of fun building airplanes

A potem zacząłem się bawić w budowanie samolotów,

that people could build in their garages.

które ludzie mogli sobie złożyć we własnym garażu.

And some 3,000 of those are flying. Of course, one of them

I jakieś 3 tysiace z nich lata. Oczywiście jednym z nich jest

is around the world Voyager. I founded another company in '82,

Voyager, który obleciał świat dookoła. Założyłem kolejną firmę w 1982,

which is my company now.

której dalej jestem właścicielem.

And we have developed more than one new type of airplane every year since 1982.

Od 1982 co roku opracowujemy więcej niż jeden nowy rodzaj samolotu.

And there's a lot of them that I actually can't show you on this chart.

I wiele więcej, których nie jestem w stanie pokazać na wykresie.

The most impressive airplane ever, I believe, was designed

Myślę, że najwspanialszy samolot zaprojektowano

only a dozen years after the first operational jet.

kilkanaście lat po pierwszym odrzutowcu.

Stayed in service till it was too rusty to fly, taken out of service.

Latał aż do chwili, gdy był już zbyt zardzewiały, by znieść się w powietrze.

We retreated in '98 back to something that was developed in '56. What?

Cofnęliśmy się w 1998 do czegoś, co opracowano w 1956. Co takiego?

The most impressive spaceship ever, I believe,

Uważam, że najbardziej imponującym statkiem kosmicznym wszech czasów

was a Grumman Lunar Lander. It was a -- you know, it landed on the moon,

był lądownik księżycowy Grummana. To był, no wiecie, wylądował na księżycu,

take off of the moon, didn't need any maintenance guys --

wystartował z księżyca, nie wymagał ludzkiej obsługi --

that's kind of cool.

to było całkiem niezłe.

We've lost that capability. We abandoned it in '72.

Straciliśmy nasze zdolności. Porzuciliśmy je w 1972.

This thing was designed three years after Gagarin first flew in space in 1961.

Ten statek zaprojektowano trzy lata po pierwszym locie Gagarina w kosmos w 1961.

Three years, and we can't do that now. Crazy.

Trzy lata, a teraz tego nie potrafimy.

Talk very briefly about innovation cycles, things that grow,

Szaleństwo. Porozmawiajmy pokrótce o cyklu innowacji, rozwoju,

have a lot of activity; they die out when they're replaced by something else.

są bardzo aktywne, a umierają, gdy zostają zastąpione czymś innym.

These things tend to happen every 25 years.

Rzeczy te zdarzają się co ćwierć wieku.

40 years long, with an overlap. You can put that statement

40 lat z hakiem. Można to stwierdzenie umieścić w kontekście

on all kinds of different technologies. The interesting thing --

wielu różnych technologii. Interesująca rzecz --

by the way, the speed here, excuse me, higher-speed travel

przy okazji, prędkość, przepraszam, większa prędkość podróżowania

is the title of these innovation cycles. There is none here.

jest tematem tych cyklów innowacji. Tu jej nie zobaczymy.

These two new airplanes are the same speed as the DC8 that was done in 1958.

Te dwa samoloty latają z taką samą prędkością jak DC8 wykonany w 1958.

Here's the biggie, and that is, you don't have innovation cycles

I tu wielka rzecz, nie będzie żadnych cyklów innowacji,

if the government develops and the government uses it.

jeśli rząd nie opracuje ich i rząd ich nie wykorzysta.

You know, a good example, of course, is the DARPA net.

Wiecie, dobrym przykładem oczywiście jest sieć DARPA.

Computers were used for artillery first, then IRS.

Komputery najpierw wykorzystywano w artylerii, następnie w urzędach skarbowych.

But when we got it, now you have all the level of activity,

Ale gdy dano je ludziom, wtedy powstał stopień aktywności,

all the benefit from it. Private sector has to do it.

z którego wszycy korzystają. To musi zrobić sektor prywatny.

Keep that in mind. I put down innovation --

Pamiętajmy. Pomyślałem o innowacji --

I've looked for innovation cycles in space; I found none.

szukałem cyklów innowacji w kosmosie i nie znalazłem ich.

The very first year, starting when Gagarin went in space,

W pierwszym roku, gdy Gagarin poleciał w kosmos,

and a few weeks later Alan Shepherd, there were five manned

a kilka tygodni później Alan Shepherd, wtedy świat wysłał

space flights in the world -- the very first year.

w kosmos pięć statków z załogą, w pierwszym roku.

In 2003, everyone that the United States sent to space was killed.

W 2003 każda osoba, którą Stany Zjednoczone wysłały w przestrzeń kosmiczną, zginęła.

There were only three or four flights in 2003.

W 2003 odbyły się tylko trzy lub cztery loty.

In 2004, there were only two flights: two Russian Soyuz flights

W 2004 jedynie dwa: dwa rosyjskie loty

to the international manned station. And I had to fly three in Mojave

na międzynarodową stację załogową. Musiałem polecieć trzykrotnie z Centrum w Mojave

with my little group of a couple dozen people

wraz z niewielką grupką kilkunastu osób,

in order to get to a total of five,

po to, by dopełnić liczbę lotów w 2004 do pięciu,

which was the number the same year back in 1961.

takiej samej ilości lotów, co w 1961.

There is no growth. There's no activity. There's no nothing.

Nie ma postępu. Nie ma działań. Niczego nie ma.

This is a picture here taken from SpaceShipOne.

Oto zdjęcie zrobione z SpaceShipOne.

This is a picture here taken from orbit.

To zdjęcie zrobiono z orbity.

Our goal is to make it so that you can see this picture and really enjoy that.

Naszym celem było zrobienie tego zdjęcia, tak byście mogli je zobaczyć i podziwiać.

We know how to do it for sub-orbital flying now, do it safe enough --

Wiemy jak to obecnie zrobić w lotach suborbitalnych, jak zrobić to wystarczająco bezpiecznie --

at least as safe as the early airlines -- so that can be done.

przynajmniej tak bezpiecznie jak przy wczesnych lotach lotniczych, by było dobrze.

And I think I want to talk a little bit about why we had the courage

Chciałbym powiedzieć trochę o tym skąd wzięliśmy odwagę

to go out and try that as a small company.

spróbować tego będąc małą firmą.

Well, first of all, what's going to happen next?

Po pierwsze, co będzie się działo potem?

The first industry will be a high volume, a lot of players.

Pierwsze przedsięwzięcie będzie ogromne, wielu graczy.

There's another one announced just last week.

Kolejne ogłoszono nie dalej, niż w zeszłym tygodniu.

And it will be sub-orbital. And the reason it has to be sub-orbital

I będzie ono suborbitalne. A powodem, dlaczego będzie ono suborbitalne

is, there is not solutions for adequate safety

jest to, że brakuje rozwiązań oferujących odpowiednie bezpieczeństwo

to fly the public to orbit. The governments have been doing this --

publicznych lotów na orbitę. Rządy robią to --

three governments have been doing this for 45 years,

trzy rządy robią to od 45 lat,

and still four percent of the people that have left the atmosphere have died.

a mimo wszystko cztery procent osób, które opuściły atmosferę zginęło.

That's -- You don't want to run a business with that kind of a safety record.

To jest -- nie chcecie prowadzić interesów przy takich wynikach bezpieczeństwa.

It'll be very high volume; we think 100,000 people will fly by 2020.

To będzie ogromne; uważamy, że 100 tysięcy osób poleci do 2020.

I can't tell you when this will start,

Nie chcę mówić kiedy się to zacznie,

because I don't want my competition to know my schedule.

ponieważ nie chcę by moi konkurenci znali moje plany.

But I think once it does, we will find solutions,

Ale myślę, że gdy to nastąpi, będziemy mieli rozwiązania.

and very quickly, you'll see those resort hotels in orbit.

I wkrótce zobaczycie kurorty na orbicie.

And that real easy thing to do, which is a swing around the moon

I ta prosta rzecz, którą jest przelot dookoła księżyca,

so you have this cool view. And that will be really cool.

by podziwiać ten świetny widok. I będzie to naprawdę fajne,

Because the moon doesn't have an atmosphere --

bo księżyc nie ma atmosfery --

you can do an elliptical orbit and miss it by 10 feet if you want.

można krążyć po orbicie eliptycznej i jeśli chcemy można zboczyć z niej o 3 metry.

Oh, it's going to be so much fun.

To naprawdę będzie świetna zabawa.

(Laughter)

(Śmiech)

OK. My critics say, "Hey, Rutan's just spending

OK. Moi krytycy mówią: "Hej, Rutan właśnie wydał

a lot of these billionaires' money for joyrides for billionaires.

mnóstwo pieniędzy tych miliarderów na przejażdżki dla miliarderów.

What's this? This is not a transportation system; it's just for fun."

O co chodzi? To nie jest system transportu, przecież to tylko dla zabawy".

And I used to be bothered by that, and then I got to thinking,

I trapiło mnie to, ale potem zacząłem myśleć.

well, wait a minute. I bought my first Apple computer in 1978

No chwileczkę, kupiłem swój pierwszy komputer Apple w 1978.

and I bought it because I could say, "I got a computer at my house and you don't.

Kupiłem go, ponieważ mogłem powiedzieć, "Mam w domu komputer, a wy nie.

'What do you use it for?' Come over. It does Frogger." OK.

Do czego go używam? No dajcie spokój. Można grać w Froggera". OK.

(Laughter)

(Śmiech)

Not the bank's computer or Lockheed's computer,

To nie komputery w bankach czy komputery Lockheed,

but the home computer was for games.

ale właśnie komputery w domu służyły do gier.

For a whole decade it was for fun -- we didn't even know what it was for.

Przez całą dekadę służyły do zabawy -- nawet nie wiedzieliśmy po co to wszystko.

But what happened, the fact that we had this big industry,

Stało się to, że zaistniał wielki przemysł,

big development, big improvement and capability and so on,

wielki rozwój, wielka poprawa i możliwości, i tak dalej,

and they get out there in enough homes -- we were ripe for a new invention.

i pojawiło się to w wystarczającej ilości domów, by dojrzeć do nowych wynalazków.

And the inventor is in this audience.

A wynalazca jest między nami.

Al Gore invented the Internet and because of that,

Al Gore był mecenasem Internetu i dzięki temu,

something that we used for a whole year -- excuse me --

coś -- coś z czego korzystaliśmy przez cały rok -- wybaczcie,

a whole decade for fun, became everything -- our commerce, our research,

przez całą dekadę rozrywki, stało się wszystkim -- naszym handlem, naszymi badaniami,

our communication and, if we let the Google guys

naszym sposobem komunikacji i, jeśli pozwolimy gościom z Google'a

think for another couple weekends, we can add a dozen more things to the list. (Laughter)

pomyśleć jeszcze przez kilka weekendów, będziemy mogli tę listę jeszcze wydłużyć.

And it won't be very long before you won't be able to convince kids

I nie minie wiele czasu, nim nie będziecie w stanie przekonać dzieci,

that we didn't always have computers in our homes.

że były czasy, gdy nie mieliśmy w domu komputerów.

So fun is defendable.

Zatem aspekt rozrywki się broni.

OK, I want to show you kind of a busy chart,

OK. Chciałbym pokazać wam trochę przeładowany informacjami diagram,

but in it is my prediction with what's going to happen.

ale zawiera on moje przypuszczenia o tym, co wydarzy się w przyszłości.

And in it also brings up another point, right here.

I porusza on także kolejną kwestię, w tym miejscu.

There's a group of people that have come forward --

Jest taka grupa pionierów --

and you don't know all of them -- but the ones that have come forward

i nie znacie ich wszystkich -- ale ci, którzy to rozpoczęli

were inspired as young children, this little three- to 15-year-old age,

zostali zainspirowani jako małe dzieci, jako dzieci w wieku od trzech do 15 lat,

by us going to orbit and going to the moon here,

podróżami na orbitę i lotami na księżyc,

right in this time period.

dokładnie w tym okresie.

Paul Allen, Elan Musk, Richard Branson, Jeff Bezos, the Ansari family,

Paul Allen, Elan Musk, Richard Branson, Jeff Bezos, rodzina Ansari,

which is now funding the Russians' sub-orbital thing,

która finansuje teraz ten rosyjski interes suborbitalny,

Bob Bigelow, a private space station, and Carmack.

Bob Bigelow, właściciel prywatnej stacji kosmicznej oraz Carmack.

These people are taking money and putting it in an interesting area,

Ci ludzie inwestują pieniądze w interesujące dziedziny,

and I think it's a lot better than they put it in an area

uważam, że to dużo lepiej, że nie inwestują tych pieniędzy

of a better cell phone or something -- but they're putting it in very --

w ulepszanie modeli telefonów lub czegoś podobnego -- ale umieszczają je w bardzo trafnych

areas and this will lead us into this kind of capability,

dziedzinach i to doprowadzi nas do osiągnięcia możliwości,

and it will lead us into the next really big thing

do następnego naprawdę wielkiego kroku,

and it will allow us to explore. And I think eventually

i umożliwi nam eksplorację. Uważam, że w końcu

it will allow us to colonize and to keep us from going extinct.

umożliwi nam to kolonizację i zapobiegnie wymarciu gatunku.

They were inspired by big progress. But look at the progress that's going on after that.

Zainspirował ich wielki postęp. Ale spójrzmy na postęp, który nastąpił poźniej.

There were a couple of examples here.

Mamy tu kilka przykładów.

The military fighters had a -- highest-performance military airplane

Najbardziej wyczynowym myśliwcem był

was the SR71. It went a whole life cycle, got too rusty to fly,

SR71. Przeszedł przez cały cykl życia produktu, zestarzał się

and was taken out of service. The Concorde doubled the speed for airline travel.

i go wycofano. Concorde podwoił prędkość podróży lotniczych.

It went a whole life cycle without competition,

Przez cały cykl swojego życia nie miał sobie równych;

took out of service. And we're stuck back here

wycofano go. I utknęliśmy przy

with the same kind of capability for military fighters

takich samych możliwościach myśliwców

and commercial airline travel that we had back in the late '50s.

i samolotów pasażerskich, jakie mieliśmy w latach 50.

But something is out there to inspire our kids now.

Ale jest coś, co może zainspirować nasze dzieci.

And I'm talking about if you've got a baby now,

Mówię o sytuacji, gdy właśnie urodziło Wam się dziecko,

or if you've got a 10-year-old now.

lub jeśli Wasza pociecha ma obecnie 10 lat.

What's out there is there's something really interesting going to happen here.

Jest to coś bardzo interesującego co się wydarzy.

Relatively soon, you'll be able to buy a ticket

Wkrótce będziecie mogli kupić bilet

and fly higher and faster than the highest-performance

i polecieć wyżej i szybciej, niż najbardziej wyczynowy

military operational airplane. It's never happened before.

samolot wojskowy. Tego nigdy wcześniej nie było.

The fact that they have stuck here with this kind of performance

Fakt, że utknęli w jednym miejsu przy tych samych możliwościach

has been, well, you know, you win the war in 12 minutes;

spowodowany jest tym, że, no wiecie, wojnę da się wygrać w 12 minut,

why do you need something better?

zatem po co komu coś lepszego?

But I think when you guys start buying tickets and flying

Ale myślę, że gdy zaczniecie kupować bilety i odbywać

sub-orbital flights to space, very soon -- wait a minute,

suborbitalne loty w kosmos, już wkrótce -- chwileczkę,

what's happening here, we'll have military fighters

to co się tu dzieje, będziemy dysponować wojskowymi myśliwcami

with sub-orbital capability, and I think very soon this.

o możliwościach lotów suborbitalnych i myślę, że to nastąpi wkrótce.

But the interesting thing about it is the commercial guys are going to go first.

Ale co ciekawe najpierw polecą samoloty pasażerskie.

OK, I look forward to a new "capitalist's space race," let's call it.

OK, nie mogę się doczekać tego nowego kapitalistycznego wyścigu kosmicznego, tak to nazwijmy.

You remember the space race in the '60s was for national prestige,

Pamiętacie, że w wyścigu kosmicznym w latach 60. chodziło o prestiż narodowy,

because we lost the first two milestones.

ponieważ przegraliśmy dwa pierwsze etapy.

We didn't lose them technically. The fact that we had the hardware

Nie przegraliśmy ich technicznie. Fakt, że posiadaliśmy sprzęt,

to put something in orbit when we let Von Braun fly it --

który można było umieścić na orbicie, gdy pozwoliliśmy by projektem kierował Von Braun,

you can argue that's not a technical loss.

możecie się spierać, że nie jest to porażka techniczna.

Sputnik wasn't a technical loss, but it was a prestige loss.

Sputnik nie był porażką techniczną, ale prestiżową.

America -- the world saw America as not being the leader in technology,

Ameryka -- świat zobaczył Amerykę przegrywającą pod względem technologii,

and that was a very strong thing.

i była to bardzo mocna rzecz.

And then we flew Alan Shepherd weeks after Gagarin,

A potem Alan Shepherd poleciał kosmos kilka tygodni po Gagarinie,

not months or decades, or whatever. So we had the capability.

nie miesięcy czy dziesięcioleci. Zatem mieliśmy możliwości.

But America lost. We lost. And because of that, we made a big jump to recover it.

Ale Ameryka przegrała. My przegraliśmy. I z tego powodu zrobiliśmy wielki krok by to naprawić.

Well, again, what's interesting here is we've lost

Cóż, ponownie, interesujące jest to, że przegraliśmy

to the Russians on the first couple of milestones already.

z Rosjanami już kilka wielkich pierwszych etapów.

You cannot buy a ticket commercially to fly into space in America --

W Ameryce nie można kupić biletów, by rekreacyjnie polecieć w kosmos --

can't do it. You can buy it in Russia.

nie da rady. Można to zrobić w Rosji.

You can fly with Russian hardware. This is available

Można polecieć w rosyjskim statku. To możliwe,

because a Russian space program is starving,

ponieważ rosyjski program kosmiczny jest pozbawiony środków finansowych,

and it's nice for them to get 20 million here and there to take one of the seats.

i dla nich fajnie jest dostać 20 milionów raz na jakiś czas za sprzedaż jednego miejsca.

It's commercial. It can be defined as space tourism. They are also offering a trip

To handel. Można to określić jako turystykę kosmiczną. Oferują również wycieczkę

to go on this whip around the moon, like Apollo 8 was done.

dookoła księżyca, jak to zrobiono z Appollo 8.

100 million bucks -- hey, I can go to the moon.

100 milionów dolców -- hej, mogę polecieć na księżyc.

But, you know, would you have thought back in the '60s,

Ale, czy w latach 60. ktoś pomyślał

when the space race was going on,

gdy trwał wyścig kosmiczny,

that the first commercial capitalist-like thing to do

że pierwsza komercyjna, kapitalistyczna możliwość

to buy a ticket to go to the moon would be in Russian hardware?

zakupienia biletu na pasażerski lot na księżyc będzie możliwa na rosyjskim sprzęcie?

And would you have thought, would the Russians have thought,

A czy pomyślelibyście, czy Rosjanie pomyśleliby,

that when they first go to the moon in their developed hardware,

że gdy pierwszy raz polecą na księżyc w opracowanym przez nich statku,

the guys inside won't be Russians? Maybe it'll probably be a Japanese

że ci goście wewnątrz nie będą Rosjanami? Może będzie to japoński

or an American billionaire? Well, that's weird: you know, it really is.

czy amerykański miliarder? Coż, to dziwne, wiecie, naprawdę dziwne.

But anyway, I think we need to beat them again.

Ale mniejsza o to, myślę, że musimy znów ich pokonać.

I think what we'll do is we'll see a successful, very successful,

Myślę, że uda nam się zobaczyć odnoszącą sukcesy, prawdziwe sukcesy,

private space flight industry. Whether we're first or not really doesn't matter.

prywatną branżę lotów kosmicznych. Czy jesteśmy pierwsi czy nie, nie ma znaczenia.

The Russians actually flew a supersonic transport before the Concorde.

Rosjanie w rzeczywistości odbyli lot z prędkością naddźwiękową przed concordem.

And then they flew a few cargo flights, and took it out of service.

A potem odbyli kilka lotów towarowych i wycofali samolot.

I think you kind of see the same kind of parallel

Myślę, że dostrzegacie podobną sytuację

when the commercial stuff is offered.

jeśli chodzi o loty pasażerskie.

OK, we'll talk just a little bit about commercial development for human space flight.

OK, porozmawiamy trochę o rozwoju handlowym dla lotów człowieka w kosmos.

This little thing says here: five times

Ten slajd pokazuje, że sektor prywatny robi pięciokrotnie

what NASA's doing by 2020. I want to tell you, already

więcej, niż NASA zrobi do 2020. Chcę Wam powiedzieć, że już teraz

there's about 1.5 billion to 1.7 billion

od około miliarda do miliarda siedemset milionów dolarów

investment in private space flight that is not government at all --

inwestowanych w prywatne loty kosmiczne nie pochodzi z funduszy rządowych;

already, worldwide. If you read -- if you Google it,

już teraz, na całym świecie. Jeśli przeczytacie -- jeśli wyszukacie w Google,

you'll find about half of that money, but there's twice of that

znajdziecie informacje o około połowie tej sumy, ale chodzi tu o dwa razy więcej

being committed out there -- not spent yet, but being committed

pieniędzy -- które jeszcze nie zostały wydane, ale są już przeznaczane

and planned for the next few years. Hey, that's pretty big.

i planowane na kolejnych kilka lat. Hej, to wielka sprawa.

I'm predicting, though, as profitable as this industry is going to be --

Jednak przewiduję, ponieważ ten przemysł będzie bardzo dochodowy --

and it certainly is profitable when you fly people at 200,000 dollars

i oczywiście jest dochodowy, gdy przewozi się ludzi za 200 tysięcy dolarów

on something that you can actually operate at a tenth of that cost,

czymś, co w rzeczywistości można obsługiwać za 1/10 tej ceny

or less -- this is going to be very profitable.

lub mniej -- że branża będzie bardzo dochodowa.

I predict, also, that the investment that will flow into this

Również przewiduję, że inwestycje, które w ten biznes wpłyną

will be somewhere around half of what the U.S. taxpayer

wyniosą około połowę tego, co wydają amerykańscy podatnicy

spends for NASA's manned spacecraft work.

na badania NASA nad załogowymi statkami kosmicznymi.

And every dollar that flows into that will be spent more efficiently

A każdy dolar, który wpłynie, zostanie spożytkowany dziesięciokrotnie,

by a factor of 10 to 15. And what that means is before we know it,

a nawet piętnastokrotnie lepiej. A to oznacza w chwili, gdy już teraz to wiemy,

the progress in human space flight, with no taxpayer dollars,

to że postęp w ludzkich lotach w kosmos, bez pieniędzy podatników,

will be at a level of about five times as much

będzie na poziomie pięciokrotnie wyższym,

as the current NASA budgets for human space flight.

niż obecny budżet NASA dla lotów człowieka w kosmos.

And that is because it's us. It's private industry.

I to wszystko przez nas. Przez sektor prywatny.

You should never depend on the government to do this sort of stuff --

Nie należy polegać na rządzie przy robieniu takich rzeczy --

and we've done it for a long time. The NACA, before NASA,

a robimy to już długo. NACA, przed NASA,

never developed an airliner and never ran an airline.

nigdy nie opracowało samolotu pasażerskiego i nigdy nie prowadziło linii lotniczych.

But NASA is developing the space liner, always has,

Ale NASA opracowuje statki kosmiczne, zawsze opracowywała,

and runs the only space line, OK. And we've shied away from it

i prowadzi jedynie linię kosmiczną, OK. Wzbranialiśmy się przed tym,

because we're afraid of it. But starting back in June of 2004,

ponieważ baliśmy się tego. Ale rozpoczynając ponownie w czerwcu 2004,

when I showed that a little group out there actually can do it,

gdy pokazałem, że mała grupa ludzi rzeczywiście jest w stanie to zrobić,

can get a start with it, everything changed after that time.

potrafi zacząć, wszystko się wtedy zmieniło.

OK, thank you very much.

OK, bardzo dziękuję.

(Applause)

(Oklaski)