Ramanan Laxminarayan: The coming crisis in antibiotics

Tłumaczenie: Ewa Wesolowska Korekta: Mateusz Radziwonowicz

The first patient to ever be treated with an antibiotic

Pierwszy pacjent leczony antybiotykiem

was a policeman in Oxford.

był policjantem z Oxfordu.

On his day off from work,

W dniu wolnym od pracy

he was scratched by a rose thorn while working in the garden.

zranił się kolcem róży podczas pracy w ogródku.

That small scratch became infected.

Do zadrapania wdało się zakażenie.

Over the next few days, his head was swollen

Przez następnych kilka dni głowa mu spuchła,

with abscesses,

zaropiała,

and in fact his eye was so infected

a oko było tak zakażone,

that they had to take it out,

że trzeba je było usunąć.

and by February of 1941,

W lutym 1941 roku

this poor man was on the verge of dying.

biedak był na krawędzi śmierci.

He was at Radcliffe Infirmary in Oxford,

Był w szpitalu Radcliffe w Oxfordzie

and fortunately for him,

i na szczęście dla niego

a small team of doctors

małemu zespołowi lekarzy

led by a Dr. Howard Florey

pod kierunkiem dr Howarda Floreya

had managed to synthesize

udało się zsyntezować

a very small amount of penicillin,

bardzo małą ilość penicyliny.

a drug that had been discovered

Lek został odkryty

12 years before by Alexander Fleming

12 lat wcześniej przez Alexandra Fleminga,

but had never actually been used to treat a human,

ale nigdy nie użyto go w leczeniu ludzi

and indeed no one even knew if the drug would work,

i nikt nie wiedział, czy zadziała,

if it was full of impurities that would kill the patient,

czy też zanieczyszczenia zabiją pacjenta.

but Florey and his team figured

Ale Florey i jego zespół stwierdzili,

if they had to use it, they might as well use it

że jeśli mają go użyć,

on someone who was going to die anyway.

to najlepiej na kimś, kto i tak by umarł.

So they gave Albert Alexander,

Podali lek Albertowi Alexandrowi,

this Oxford policeman, the drug,

policjantowi z Oxfordu,

and within 24 hours,

i w ciągu 24 godzin

he started getting better.

jego stan zaczął się poprawiać.

His fever went down, his appetite came back.

Gorączka spadła, wrócił mu apetyt.

Second day, he was doing much better.

Następnego dnia był w dużo lepszym stanie.

They were starting to run out of penicillin,

Zaczęło brakować im penicyliny,

so what they would do was run with his urine

zaczęli więc po drugiej stronie ulicy

across the road to re-synthesize the penicillin from his urine

odzyskiwać penicylinę z moczu

and give it back to him,

i ponownie podawać ją choremu.

and that worked.

Zadziałało.

Day four, well on the way to recovery.

Czwartego dnia był na dobrej drodze do wyzdrowienia.

This was a miracle.

To był cud.

Day five, they ran out of penicillin,

Piątego dnia skończyła się penicylina

and the poor man died.

i biedny człowiek zmarł.

So that story didn't end that well,

Ta historia nie skończyła się dobrze,

but fortunately for millions of other people,

ale szczęśliwie dla milionów osób,

like this child who was treated again in the early 1940s,

jak to dziecko, leczone na początku lat 40.,

who was again dying of a sepsis,

które umierało na sepsę

and within just six days, you can see,

i w ciągu sześciu dni wyzdrowiało

recovered thanks to this wonder drug, penicillin.

dzięki temu cudownemu lekowi, penicylinie.

Millions have lived,

Miliony przeżyły,

and global health has been transformed.

a zdrowie publiczne zmieniło się.

Now, antibiotics have been used

Teraz antybiotyki podaje się

for patients like this,

takim pacjentom,

but they've also been used rather frivolously

ale są również używane dość lekkomyślnie

in some instances,

w niektórych przypadkach,

for treating someone with just a cold or the flu,

do leczenia przeziębienia czy grypy,

which they might not have responded to an antibiotic,

które mogą nie reagować na antybiotyki.

and they've also been used in large quantities

Używa się ich także masowo

sub-therapeutically, which means in small concentrations,

poniżej zalecanej dawki, w małym stężeniu,

to make chicken and hogs grow faster.

żeby kurczaki i trzoda rosły szybciej.

Just to save a few pennies on the price of meat,

Aby oszczędzić kilka pensów na cenie mięsa,

we've spent a lot of antibiotics on animals,

podaliśmy mnóstwo antybiotyków zwierzętom,

not for treatment, not for sick animals,

nie do leczenia, nie chorym zwierzętom,

but primarily for growth promotion.

ale głównie dla pobudzenia wzrostu.

Now, what did that lead us to?

Do czego to doprowadziło?

Basically, the massive use of antibiotics

Masowe użycie antybiotyków

around the world

na całym świecie

has imposed such large selection pressure on bacteria

spowodowało tak dużą selekcję bakterii,

that resistance is now a problem,

że odporność stała się problemem.

because we've now selected for just

Wyhodowaliśmy same tylko

the resistant bacteria.

odporne bakterie.

And I'm sure you've all read about this in the newspapers,

Na pewno czytaliście o tym w gazetach,

you've seen this in every magazine

widzieliście w czasopismach,

that you come across,

które wpadły wam w ręce,

but I really want you to appreciate

ale chciałbym, żebyście docenili

the significance of this problem.

wagę problemu.

This is serious.

To poważne.

The next slide I'm about to show you is of carbapenem resistance in acinetobacter.

Kolejny slajd jest o odporności bakterii Acinetobacter na karbapenemy.

Acinetobacter is a nasty hospital bug,

Acinetobacter to paskudny szpitalny patogen,

and carbapenem is pretty much

a karbapenemy

the strongest class of antibiotics

to najsilniejsza grupa antybiotyków,

that we can throw at this bug.

jakie można wobec nich zastosować.

And you can see in 1999

W 1999 roku

this is the pattern of resistance,

taki był schemat odporności,

mostly under about 10 percent across the United States.

zwykle poniżej 10% w USA.

Now watch what happens when we play the video.

Spójrzcie, co się stanie na filmie.

So I don't know where you live,

Nie wiem, gdzie mieszkacie,

but wherever it is, it certainly is a lot worse now

ale wszędzie jest teraz dużo gorzej

than it was in 1999,

niż w 1999 roku.

and that is the problem of antibiotic resistance.

To problem odporności na antybiotyki.

It's a global issue

To problem globalny,

affecting both rich and poor countries,

dotyczący krajów bogatych i biednych,

and at the heart of it, you might say, well,

ale tak naprawdę,

isn't this really just a medical issue?

czy nie jest to problem medyczny?

If we taught doctors how not to use antibiotics as much,

Gdyby uczono lekarzy, jak nie nadużywać antybiotyków,

if we taught patients how not to demand antibiotics,

gdyby uczono pacjentów nie domagać się antybiotyków,

perhaps this really wouldn't be an issue,

to może nie byłoby problemu.

and maybe the pharmaceutical companies

Może firmy farmaceutyczne

should be working harder to develop

powinny intensywniej pracować

more antibiotics.

nad nowymi antybiotykami.

Now, it turns out that there's something fundamental about antibiotics

Otóż jest coś ważnego,

which makes it different from other drugs,

co odróżnia antybiotyki od innych leków.

which is that if I misuse antibiotics

Jeśli źle stosuję antybiotyk

or I use antibiotics,

lub w ogóle stosuję antybiotyk,

not only am I affected but others are affected as well,

wpływa to nie tylko na mnie, ale i na innych,

in the same way as if I choose to drive to work

tak samo jak to, czy jadę do pracy samochodem,

or take a plane to go somewhere,

albo lecę gdzieś samolotem.

that the costs I impose on others

Koszty, jakie nakładam na innych

through global climate change go everywhere,

przez zmianę klimatu, są ponoszone wszędzie,

and I don't necessarily take these costs into consideration.

a ja niekoniecznie biorę te koszty pod uwagę.

This is what economists might call a problem of the commons,

Ekonomiści nazywają to "problemem wspólnego pastwiska"

and the problem of the commons is exactly

i jest dokładnie tak samo

what we face in the case of antibiotics as well:

w przypadku antybiotyków.

that we don't consider —

Nie bierzemy tego pod uwagę.

and we, including individuals, patients,

My, czyli jednostki, pacjenci,

hospitals, entire health systems —

szpitale, systemy służb zdrowia,

nie bierzemy pod uwagę kosztów nakładanych na innych

do not consider the costs that they impose on others

by the way antibiotics are actually used.

przez antybiotyki, które stosujemy.

Now, that's a problem that's similar

To problem podobny

to another area that we all know about,

do innej dziedziny,

which is of fuel use and energy,

czyli zużycia paliwa, energii,

and of course energy use

a konsumpcja energii

both depletes energy as well as

wyczerpuje energię

leads to local pollution and climate change.

i prowadzi do lokalnego zanieczyszczenia i zmian klimatu.

And typically, in the case of energy,

Zazwyczaj w przypadku energii

there are two ways in which you can deal with the problem.

są dwa podejścia do rozwiązania problemu.

One is, we can make better use of the oil that we have,

Po pierwsze, możemy lepiej korzystać z posiadanej ropy,

and that's analogous to making better use

analogicznie do lepszego stosowania

of existing antibiotics,

istniejących antybiotyków.

and we can do this in a number of ways

Możemy to zrobić na kilka sposobów,

that we'll talk about in a second,

o których powiem za chwilę.

but the other option is the "drill, baby, drill" option,

Innym rozwiązaniem jest "Drąż, skarbie, drąż".

which in the case of antibiotics is to go find new antibiotics.

W przypadku antybiotyków to poszukiwanie nowych leków.

Now, these are not separate.

To się ze sobą łączy.

They're related, because if we invest heavily

Te sprawy są powiązane, bo jeśli sporo zainwestujemy

in new oil wells,

w nowe szyby naftowe,

we reduce the incentives for conservation of oil

zmniejszymy motywację do oszczędzania ropy,

in the same way that's going to happen for antibiotics.

to samo stanie się z antybiotykami.

The reverse is also going to happen, which is that

Działa to w drugą stronę,

if we use our antibiotics appropriately,

czyli gdyby stosować antybiotyki prawidłowo,

we don't necessarily have to make the investments

to niekoniecznie musielibyśmy inwestować

in new drug development.

w rozwój leków.

And if you thought that these two were entirely,

Jeśli pomyśli się, że w obydwu przypadkach

fully balanced between these two options,

oba rozwiązania są w pełni wyważone,

you might consider the fact that

można uznać,

this is really a game that we're playing.

że bierzemy udział w wyścigu.

The game is really one of coevolution,

Wyścig ko-ewolucji,

and coevolution is, in this particular picture,

w tym przypadku

between cheetahs and gazelles.

ko-ewolucja gepardów i gazel.

Cheetahs have evolved to run faster,

Gepardy w wyniku ewolucji potrafią szybciej biegać,

because if they didn't run faster,

bo inaczej nie miałyby obiadu.

they wouldn't get any lunch.

Gazelles have evolved to run faster because

Gazele w wyniku ewolucji szybciej biegają,

if they don't run faster, they would be lunch.

bo inaczej zostałyby obiadem.

Now, this is the game we're playing against the bacteria,

Taką samą grę toczymy przeciw bakteriom,

except we're not the cheetahs,

tylko że nie jesteśmy gepardami,

we're the gazelles,

lecz gazelami.

and the bacteria would,

Bakterie,

just in the course of this little talk,

tylko w trakcie tej prezentacji,

would have had kids and grandkids

miałyby dzieci i wnuki

and figured out how to be resistant

i wymyśliły sposób na odporność

just by selection and trial and error,

poprzez wielokrotną selekcję,

trying it over and over again.

próby i błędy.

Whereas how do we stay ahead of the bacteria?

Jak nie dać się wyprzedzić bakteriom?

We have drug discovery processes,

Wynalezienie leku to proces,

screening molecules,

sprawdzanie cząsteczek,

we have clinical trials,

próby kliniczne,

and then, when we think we have a drug,

a gdy myślimy, że mamy lek,

then we have the FDA regulatory process.

trzeba przejść proces rejestracji.

And once we go through all of that,

Kiedy przez to przejdziemy,

then we try to stay one step ahead

próbujemy pozostać

of the bacteria.

o krok przed bakteriami.

Now, this is clearly not a game that can be sustained,

Nie można długo utrzymywać tej gry

or one that we can win

ani jej wygrać,

by simply innovating to stay ahead.

wychodząc na prowadzenie ciągłymi innowacjami.

We've got to slow the pace of coevolution down,

Musimy zwolnić tempo ko-ewolucji.

and there are ideas that we can borrow from energy

Są pomysły, które możemy zaczerpnąć z energii,

that are helpful in thinking about

które pomagają w odpowiedzi,

how we might want to do this in the case

jak chcielibyśmy to zrobić

of antibiotics as well.

w przypadku antybiotyków.

Now, if you think about how we deal with

Gdyby zastanowić się, jak radzić sobie

energy pricing, for instance,

na przykład z cenami energii,

we consider emissions taxes,

rozważamy podatek od emisji.

which means we're imposing the costs of pollution

Oznacza to, że kosztami zanieczyszczenia

on people who actually use that energy.

obciążamy użytkowników energii.

We might consider doing that for antibiotics as well,

Możemy to też rozważyć w przypadku antybiotyków

and perhaps that would make sure that antibiotics

i może spowoduje to, że antybiotyki

actually get used appropriately.

będą właściwie stosowane.

There are clean energy subsidies,

Są dopłaty do czystej energii,

which are to switch to fuels which don't pollute as much

które służą przejściu na paliwa, które mniej zanieczyszczają

or perhaps don't need fossil fuels.

lub nie używają paliw kopalnianych.

Now, the analogy here is, perhaps we need

Analogicznie, może trzeba odejść

to move away from using antibiotics,

od stosowania antybiotyków.

and if you think about it, what are good substitutes for antibiotics?

Co byłoby dobrym zamiennikiem?

Well, turns out that anything that reduces

Okazuje się, że wszystko,

the need for the antibiotic would really work,

co mogłoby ograniczyć użycie antybiotyków,

so that could include improving hospital infection control

włączając poprawę kontroli nad zakażeniami szpitalnymi

or vaccinating people,

i szczepienia populacji,

particularly against the seasonal influenza.

zwłaszcza przeciwko grypie sezonowej.

And the seasonal flu is probably

Grypa jest chyba

the biggest driver of antibiotic use,

najważniejszą przyczyną większego użycia antybiotyków

both in this country as well as in many other countries,

w tym, jak i w innych krajach.

and that could really help.

To mogłoby pomóc.

A third option might include something like tradeable permits.

Trzecim rozwiązaniem mogłyby być zbywalne pozwolenia.

And these seem like faraway scenarios,

Wygląda to jak odległy scenariusz,

but if you consider the fact that we might not

ale jeśli uwzględnić, że możemy nie mieć

have antibiotics for many people who have infections,

antybiotyków dla wielu zarażonych ludzi,

we might consider the fact that we might

możemy rozważyć alokację dla tych,

want to allocate who actually gets to use

którzy naprawdę używają tych antybiotyków.

some of these antibiotics over others,

and some of these might have to be on the basis of clinical need,

Można by wziąć za podstawę potrzeby kliniczne,

but also on the basis of pricing.

ale też i cenę.

And certainly consumer education works.

I na pewno edukacja konsumencka działa.

Very often, people overuse antibiotics

Ludzie często nadużywają antybiotyków

or prescribe too much without necessarily

lub przepisują za dużo i nie wiedzą,

knowing that they do so,

że to robią.

and feedback mechanisms

Informacja zwrotna

have been found to be useful,

jest użyteczna,

both on energy —

zarówno w przypadku energii,

When you tell someone that they're using

jeśli powie się komuś, że zużywa

a lot of energy during peak hour,

dużo energii w godzinach szczytu,

they tend to cut back,

zwykle ogranicza zużycie.

and the same sort of example has been performed

Podobny przykład pokazano

even in the case of antibiotics.

w przypadku antybiotyków.

A hospital in St. Louis basically would put up

Szpital w St. Louis podał w tabeli

on a chart the names of surgeons

nazwiska chirurgów

in the ordering of how much antibiotics they'd used

w kolejności zużycia antybiotyków

in the previous month,

w poprzednim miesiącu,

and this was purely an informational feedback,

tylko na podstawie informacji zwrotnej.

there was no shaming,

Nie było wytykania,

but essentially that provided some information back

ale chirurdzy uzyskali informację,

to surgeons that maybe they could rethink

że mogą przemyśleć,

how they were using antibiotics.

jak stosują antybiotyki.

Now, there's a lot that can be done

Jest też wiele do zrobienia

on the supply side as well.

po stronie podaży.

If you look at the price of penicillin,

Jeśli popatrzeć na ceny penicyliny,

the cost per day is about 10 cents.

koszt dzienny to około 10 centów.

It's a fairly cheap drug.

To bardzo tani lek.

If you take drugs that have been introduced since then —

W przypadku leków wprowadzonych później,

linezolid or daptomycin —

jak linezolid i daptomycyna.

those are significantly more expensive,

są one znacznie droższe.

so to a world that has been used to paying 10 cents a day for antibiotics,

W świecie przyzwyczajonym do płacenia 10 centów dziennie za antybiotyki,

the idea of paying 180 dollars per day

180 dolarów dziennie

seems like a lot.

wydaje się ogromną kwotą.

But what is that really telling us?

Co z tego wynika?

That price is telling us

Cena mówi,

that we should no longer

że nie powinniśmy już

take cheap, effective antibiotics as a given

brać tanich, skutecznych antybiotyków za pewnik

into the foreseeable future,

w najbliższej przyszłości,

and that price is a signal to us

a cena jest dla nas sygnałem,

that perhaps we need to be paying

że może trzeba więcej myśleć

much more attention to conservation.

o ochronie.

That price is also a signal

Cena jest również sygnałem,

that maybe we need to start looking at other technologies,

że może warto przyjrzeć się innym technologiom,

in the same way that gasoline prices are a signal

tak jak ceny benzyny są sygnałem

and an impetus, to, say,

i impulsem

the development of electric cars.

do rozwoju samochodów elektrycznych.

Prices are important signals

Ceny są ważnym sygnałem,

and we need to pay attention,

że powinniśmy uważać.

but we also need to consider the fact that

Musimy również wziąć pod uwagę,

although these high prices seem unusual for antibiotics,

że chociaż wysokie ceny wydają się niespotykane w przypadku antybiotyków,

they're nothing compared to the price per day

są niczym w porównaniu do dziennej ceny

of some cancer drugs,

niektórych leków na raka,

which might save a patient's life only for a few months or perhaps a year,

które mogą ocalić życie pacjenta na kilka miesięcy lub rok,

whereas antibiotics would potentially

a antybiotyki teoretycznie

save a patient's life forever.

ratują życie pacjenta na zawsze.

So this is going to involve

Będzie to więc wymagało

a whole new paradigm shift,

zmiany paradygmatów.

and it's also a scary shift because

A jest to zmiana przerażająca,

in many parts of this country,

bo w wielu miejscach w tym kraju,

in many parts of the world,

w wielu miejscach na świecie,

the idea of paying 200 dollars

myśl o płaceniu 200 dolarów dziennie

for a day of antibiotic treatment

za leczenie antybiotykiem

is simply unimaginable.

jest po prostu niewyobrażalna.

So we need to think about that.

Musimy o tym pomyśleć.

Now, there are backstop options,

Są możliwości dodatkowej ochrony,

which is other alternative technologies

jak inne alternatywne technologie,

that people are working on.

nad którymi się pracuje,

It includes bacteriophages, probiotics,

jak bakteriofagi, probiotyki,

quorum sensing, synbiotics.

wyczuwanie kworum czy synbiotyki.

Now, all of these are useful avenues to pursue,

To użyteczne drogi do rozwoju

and they will become even more lucrative

i będą coraz zyskowniejsze,

when the price of new antibiotics starts going higher,

kiedy zacznie rosnąć cena nowych antybiotyków.

and we've seen that the market does actually respond,

Widzieliśmy, że rynek odpowiada,

and the government is now considering

a rząd rozważa obecnie

ways of subsidizing new antibiotics and development.

sposoby dofinansowania nowych antybiotyków i ich rozwoju.

But there are challenges here.

Wyzwanie jednak nadal istnieje.

We don't want to just throw money at a problem.

Nie chcemy zasypać problemu pieniędzmi.

What we want to be able to do

Chcemy móc inwestować

is invest in new antibiotics

w nowe antybiotyki

in ways that actually encourage

w sposób, które zachęca

appropriate use and sales of those antibiotics,

do właściwego stosowania i sprzedaży antybiotyków.

and that really is the challenge here.

I to jest prawdziwe wyzwanie.

Now, going back to these technologies,

Wracając do technologii,

you all remember the line from that famous

pamiętacie kwestię ze słynnego filmu

dinosaur film, "Nature will find a way."

o dinozaurach: "Przyroda znajdzie sposób".

So it's not as if these are permanent solutions.

Nie jest tak, że są trwałe rozwiązania.

We really have to remember that, whatever the technology might be,

Musimy pamiętać, że niezależnie od technologii,

that nature will find some way to work around it.

przyroda znajdzie sposób na jej obejście.

You might think, well, this is just a problem

Można pomyśleć, że to tylko problem

just with antibiotics and with bacteria,

z antybiotykami i bakteriami,

but it turns out that we have the exact same

ale okazuje się, że mamy

identical problem in many other fields as well,

identyczny problem w innych dziedzinach,

with multidrug-resistant tuberculosis,

z gruźlicą odporną na wiele leków,

which is a serious problem in India and South Africa.

co jest poważnym problemem w Indiach i Południowej Afryce.

Umierają tysiące pacjentów,

Thousands of patients are dying because

bo leki drugiego rzutu są bardzo drogie

the second-line drugs are so expensive,

i w niektórych sytuacjach nawet one nie działają.

and in some instances, even those don't work

and you have XDR TB.

Jest gruźlica obszernie odporna na leki.

Viruses are becoming resistant.

Wirusy stają się odporne.

Agricultural pests. Malaria parasites.

Szkodniki rolnicze. Pierwotniaki wywołujące malarię.

Right now, much of the world depends on

Teraz większość świata zależy

one drug, artemisinin drugs,

od jednego leku, pochodnej artemizyny,

essentially to treat malaria.

niezbędnym w leczeniu malarii.

Resistance to artemisinin has already emerged,

Odporność na artemeter już się pojawiła

and if this were to become widespread,

i jeśli się rozpowszechni,

that puts at risk

narazi na ryzyko

the single drug that we have to treat malaria around the world

jedyny lek przeciw malarii na świecie,

in a way that's currently safe and efficacious.

bezpieczny i skuteczny.

Mosquitos develop resistance.

Komary rozwijają odporność.

Jeśli macie dzieci, pewnie słyszeliście o wszach głowowych.

If you have kids, you probably know about head lice,

and if you're from New York City,

Jeśli jesteście z Nowego Jorku,

I understand that the specialty there is bedbugs.

rozumiem, że specjalnością tam są pluskwy.

So those are also resistant.

Też są odporne.

And we have to bring an example from across the pond.

Musimy przytoczyć przykład z drugiej strony Atlantyku.

Turns out that rats are also resistant to poisons.

Okazuje się, że szczury są odporne na trucizny.

Now, what's common to all of these things is

Cecha wspólna tych przykładów jest taka,

the idea that we've had these technologies

że mieliśmy technologie

to control nature only for the last 70, 80 or 100 years

na kontrolowanie przyrody przez ostatnie 70, 80, czy 100 lat

and essentially in a blink,

i w mgnieniu oka

we have squandered our ability to control,

zmarnowaliśmy zdolność kontrolowania,

because we have not recognized

bo nie zorientowaliśmy się,

that natural selection and evolution was going to find

że naturalna selekcja i ewolucja znajdą sposób,

a way to get back,

żeby wrócić.

and we need to completely rethink

Musimy gruntownie przemyśleć,

how we're going to use

jak używać

measures to control biological organisms,

środków kontroli organizmów.

and rethink how we incentivize

Przemyśleć, jak zachęcić

the development, introduction,

rozwój, wprowadzenie,

in the case of antibiotics prescription,

w przypadku antybiotyków przepisywanie

and use of these valuable resources.

i korzystanie z tych cennych źródeł.

And we really now need to start thinking about them

Musimy zacząć myśleć o nich,

as natural resources.

jako o surowcach naturalnych.

And so we stand at a crossroads.

Stoimy na rozdrożu.

An option is to go through that rethinking

Rozwiązaniem jest przemyśleć

and carefully consider incentives

i dokładnie rozważyć bodźce

to change how we do business.

do zmiany prowadzenia interesów.

The alternative is

Alternatywą jest świat,

a world in which even a blade of grass

gdzie nawet źdźbło trawy

is a potentially lethal weapon.

jest potencjalnie śmiertelną bronią.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)