James Hansen: Why I must speak out about climate change

Tłumaczenie: Izabela Semczuk Korekta: Dawid Ptak

What do I know

Co takiego wiem,

that would cause me,

co sprawiło, że ja,

a reticent, Midwestern scientist,

spokojny, środkowo-zachodni naukowiec

to get myself arrested

zostałem aresztowany

in front of the White House protesting?

podczas pikiety przed Białym Domem?

And what would you do

Co wy byście zrobili

if you knew what I know?

wiedząc to, co ja?

Let's start with how I got to this point.

Najpierw powiem, jak do tego doszło.

I was lucky to grow up

Miałem szczęście dorastać w czasach

at a time when it was not difficult

gdy dla syna rolnika

for the child of a tenant farmer

dostanie się na uniwersytet

to make his way to the state university.

nie było takie trudne.

And I was really lucky

Miałem ogromne szczęście

to go to the University of Iowa

trafić na Uniwersytet stanu Iowa

where I could study under Professor James Van Allen

i profesora Jamesa Van Allena,

who built instruments

który budował narzędzia

for the first U.S. satellites.

dla pierwszych amerykańskich satelitów.

Professor Van Allen told me

Prof. Van Allen powiedział mi

about observations of Venus,

o zaobserwowanym na Wenus

that there was intense microwave radiation.

silnym promieniowaniu mikrofalowym.

Did it mean that Venus had an ionosphere?

Czy to znaczyło, że Wenus ma jonosferę?

Or was Venus extremely hot?

A może jest bardzo gorąca?

The right answer,

Poprawną odpowiedź

confirmed by the Soviet Venera spacecraft,

potwierdziła radziecka sonda Wenera:

was that Venus was very hot --

Wenus jest ekstremalnie gorąca,

900 degrees Fahrenheit.

423 stopnie Celsjusza.

And it was kept hot

Temperaturę utrzymuje

by a thick carbon dioxide atmosphere.

gęsta atmosfera dwutlenku węgla.

I was fortunate to join NASA

Miałem szczęście być przyjętym do NASA,

and successfully propose

gdzie zaakceptowano moją propozycję

an experiment to fly to Venus.

eksperymentalnego lotu na Wenus.

Our instrument took this image

Nasza sonda przekazała zdjęcie

of the veil of Venus,

powierzchni Wenus,

which turned out to be

którą pokrywa warstwa

a smog of sulfuric acid.

chmur z kwasu siarkowego.

But while our instrument was being built,

Jednak podczas budowania sondy

I became involved in calculations

zaangażowałem się w kalkulacje

of the greenhouse effect

dotyczące efektu cieplarnianego

here on Earth,

tutaj na Ziemi,

because we realized

ponieważ zauważyliśmy,

that our atmospheric composition was changing.

że skład naszej atmosfery się zmienia.

Eventually, I resigned

W końcu zrezygnowałem

as principal investigator

z pozycji głównego badacza

on our Venus experiment

w eksperymencie na Wenus,

because a planet changing before our eyes

bo zmiany zachodzące na naszej planecie

is more interesting and important.

są ciekawsze i ważniejsze.

Its changes will affect all of humanity.

Te zmiany wpłyną na całą ludzkość.

The greenhouse effect had been well understood

Efekt cieplarniany jest dobrze znany

for more than a century.

od ponad wieku.

British physicist John Tyndall,

Brytyjski fizyk John Tyndall

in the 1850's,

w latach 50. XIX wieku

made laboratory measurements

dokonał laboratoryjnych pomiarów

of the infrared radiation,

promieniowania podczerwonego,

which is heat.

czyli ciepła.

And he showed that gasses such as CO2 absorb heat,

Wykazał, że gazy takie jak CO2

thus acting like a blanket

absorbują ciepło, działając jak koc

warming Earth's surface.

ogrzewający powierzchnię Ziemi.

I worked with other scientists

Pracowałem z różnymi naukowcami,

to analyze Earth climate observations.

analizując klimat na Ziemi.

In 1981,

W 1981 roku w czasopiśmie Science

we published an article in Science magazine

opublikowaliśmy artykuł naukowy

concluding that observed warming

z wnioskiem, że zaobserwowane

of 0.4 degrees Celsius

ocieplenie o 0,4 stopnia Celsjusza

in the prior century

w ubiegłym stuleciu

was consistent with the greenhouse effect

odpowiada efektowi cieplarnianemu

of increasing CO2.

na skutek emisji CO2.

That Earth would likely warm in the 1980's,

Przewidzieliśmy ocieplenie w latach 80.

and warming would exceed

i przekroczenie naturalnych wahań pogody

the noise level of random weather

i przekroczenie naturalnych wahań pogody

by the end of the century.

do końca wieku.

We also said that the 21st century

Pisaliśmy, że w XXI wieku

would see shifting climate zones,

dojdzie do przesunięcia stref klimatycznych,

creation of drought-prone regions

powstania regionów podatnych na suszę

in North America and Asia,

w Ameryce Północnej i Azji,

erosion of ice sheets, rising sea levels

erozji pokryw lodowych, wzrostu poziomu mórz

and opening of the fabled Northwest Passage.

i otwarcia legendarnego Przejścia Północno-Zachodniego.

All of these impacts

Wszystkie te procesy

have since either happened

zaszły już od tamtego czasu

or are now well under way.

lub aktualnie trwają.

That paper was reported on the front page of the New York Times

Artykuł był cytowany na pierwszej stronie New York Timesa,

and led to me testifying to Congress

a mnie przyszło zeznawać

in the 1980's,

przed Kongresem USA w latach 80.

testimony in which I emphasized

W przesłuchaniach podkreślałem,

that global warming increases both extremes

że globalne ocieplenie

of the Earth's water cycle.

pogłębi obydwa ekstrema obiegu wody na Ziemi.

Heatwaves and droughts on one hand,

Z jednej strony upały i susze,

directly from the warming,

wynikające bezpośrednio z ocieplenia,

but also, because a warmer atmosphere

z drugie, ponieważ cieplejsza atmosfera

holds more water vapor

utrzymuje więcej pary wodnej

with its latent energy,

dzięki energii utajonej,

rainfall will become

wzmożone i ekstremalne

in more extreme events.

opady deszczu.

There will be stronger storms and greater flooding.

Nadejdą silniejsze burze i większe powodzie.

Global warming hoopla

Rozgardiasz wokół globalnego ocieplenia

became time-consuming

pochłaniał coraz więcej czasu

and distracted me from doing science --

i odciągał mnie badań,

partly because I had complained

częściowo z powodu mojej skargi,

that the White House altered my testimony.

że Biały Dom zmienił moje zeznania.

So I decided to go back

Zdecydowałem się ograniczyć

to strictly doing science

do prowadzenia badań

and leave the communication to others.

i pozostawić dyskusje innym.

By 15 years later,

Po 15 latach dowody na globalne ocieplenie były o wiele silniejsze.

evidence of global warming was much stronger.

Po 15 latach dowody na globalne ocieplenie były o wiele silniejsze.

Most of the things mentioned in our 1981 paper

Sprawdziła się większość naszych prognoz

were facts.

z artykułu z 1981 roku.

I had the privilege to speak twice

Dwukrotnie miałem zaszczyt dyskutować

to the president's climate task force.

z prezydencką grupą ds. klimatu.

But energy policies continued to focus

Polityka energetyczna nadal jednak

on finding more fossil fuels.

skupiała się na paliwach kopalnych.

By then we had two grandchildren,

Miałem już wówczas dwoje wnucząt,

Sophie and Connor.

Sophie i Connora.

I decided

Nie chciałem,

that I did not want them in the future

by kiedyś powiedziały:

to say, "Opa understood what was happening,

"Dziadek rozumiał, co się działo,

but he didn't make it clear."

ale nikomu tego nie wyjaśnił."

So I decided to give a public talk

Udzieliłem więc publicznego wykładu,

criticizing the lack of an appropriate energy policy.

krytykując politykę energetyczną,

I gave the talk at the University of Iowa in 2004

na Uniwersytecie stanu Iowa w 2004 roku

and at the 2005 meeting

i w 2005 roku, na spotkaniu

of the American Geophysical Union.

Amerykańskiej Unii Geofizycznej.

This led to calls

W efekcie Biały Dom

from the White House to NASA headquarters

skontaktował się z siedzibą NASA,

and I was told that I could not give any talks or speak with the media

zakazując mi wykładów i rozmów z mediami

without prior explicit approval

bez wcześniejszej zgody

by NASA headquarters.

wydanej przez NASA.

After I informed the New York Times

Poinformowałem New York Timesa

about these restrictions,

o tym ograniczeniu,

NASA was forced to end the censorship.

zmuszając NASA do zniesienia cenzury.

But there were consequences.

Jednak nie bez konsekwencji.

I had been using the first line

Odwoływałem się do pierwszej linijki

of the NASA mission statement,

oficjalnej misji NASA:

"To understand and protect the home planet,"

"Rozumieć i chronić ojczystą planetę",

to justify my talks.

by uzasadnić moje wykłady.

Soon the first line of the mission statement

Wkrótce potem ten pierwszy wers

was deleted, never to appear again.

został na zawsze wykreślony z opisu misji.

Over the next few years

Przez następne lata

I was drawn more and more

coraz usilniej próbowałem

into trying to communicate the urgency

uzmysłowić światu konieczność

of a change in energy policies,

zmian w polityce energetycznej,

while still researching the physics of climate change.

nadal badając fizykę zmian klimatu.

Let me describe the most important conclusion from the physics --

Opiszę najistotniejszy wniosek,

first, from Earth's energy balance

z bilansu cieplnego Ziemi

and, second, from Earth's climate history.

i historii jej klimatu.

Adding CO2 to the air

Emitowanie CO2 to jak

is like throwing another blanket on the bed.

zarzucenie kolejnego koca na łóżko.

It reduces Earth's heat radiation to space,

Redukuje emisję promieniowania cieplnego z Ziemi w kosmos,

so there's a temporary energy imbalance.

czasowo zaburzając równowagę energetyczną.

More energy is coming in

Wiecej energii przybywa

than going out,

niż ubywa,

until Earth warms up enough

aż Ziemia nagrzeje się na tyle,

to again radiate to space

by ponownie wypromieniować tyle energii,

as much energy as it absorbs from the Sun.

ile pochłania od Słońca.

So the key quantity

Kluczową wielkością

is Earth's energy imbalance.

jest zaburzenie równowagi energetycznej Ziemi.

Is there more energy coming in

Czy więcej energii przybywa,

than going out?

niż ubywa?

If so, more warming is in the pipeline.

Jeśli tak, ocieplenie będzie postępować.

It will occur without adding any more greenhouse gasses.

Nawet bez jakichkolwiek dodatkowych gazów cieplarnianych.

Now finally,

Możemy dokładnie obliczyć

we can measure Earth's energy imbalance precisely

tę nadwyżkę energii na Ziemi,

by measuring the heat content

mierząc zawartość ciepła

in Earth's heat reservoirs.

w ziemskich zbiornikach ciepła.

The biggest reservoir, the ocean, was the least well measured,

Na najsłabiej zbadanym,

until more than 3,000 Argo floats

największym zbiorniku, oceanie,

were distributed around the world's ocean.

rozmieszczono ponad 3 tysiące sond Argo.

These floats reveal

Sondy te wykazały,

that the upper half of the ocean

że górna połowa oceanu

is gaining heat at a substantial rate.

ociepla się w znaczącym tempie.

The deep ocean is also gaining heat at a smaller rate,

Temperatura w głębi oceanu rośnie wolniej,

and energy is going

zaś cała ta energia

into the net melting of ice all around the planet.

powoduje topnienie lodowców.

And the land, to depths of tens of meters,

Również ląd, do kilkudziesięciu metrów pod ziemią, jest coraz cieplejszy.

is also warming.

Również ląd, do kilkudziesięciu metrów pod ziemią, jest coraz cieplejszy.

The total energy imbalance now

Nadwyżka w bilansie cieplnym

is about six-tenths of a watt per square meter.

wynosi około 0,6 Watta na metr kwadratowy.

That may not sound like much,

To może wydawać się mało,

but when added up over the whole world, it's enormous.

ale po zsumowaniu to ogromna liczba.

It's about 20 times greater

To około dwudziestokrotnie więcej,

than the rate of energy use by all of humanity.

niż zużycie energii przez całą ludzkość.

It's equivalent to exploding

To odpowiednik eksplozji

400,000 Hiroshima atomic bombs per day

400 tysięcy bomb atomowych z Hiroszimy dziennie,

365 days per year.

przez 365 dni w roku.

That's how much extra energy

Tyle dodatkowej energii

Earth is gaining each day.

Ziemia zyskuje każdego dnia.

This imbalance,

Przy takim bilansie

if we want to stabilize climate,

chęć ustabilizowania klimatu

means that we must reduce CO2

oznacza redukcję poziomu CO2

from 391 ppm, parts per million,

z 391 cząstek na milion

back to 350 ppm.

z powrotem do 350 cząstek.

That is the change needed to restore energy balance

To konieczna zmiana do wyrównania bilansu

and prevent further warming.

i powstrzymania ocieplania.

Climate change deniers argue

Osoby negujące zmiany klimatyczne twierdzą,

that the Sun is the main cause of climate change.

że to Słońce powoduje najwięcej zmian.

But the measured energy imbalance occurred

Jednak zmierzona nadwyżka energii

during the deepest solar minimum in the record,

wystąpiła podczas najgłębszego minimum słonecznego,

when the Sun's energy reaching Earth was least.

gdy energia słoneczna sięgająca Ziemi była najmniejsza.

Yet, there was more energy coming in than going out.

Pomimo to, więcej energii przybywało niż ubywało.

This shows that the effect of the Sun's variations on climate

Wpływ Słońca na klimat jest więc niewielki

is overwhelmed by the increasing greenhouse gasses,

wobec rosnącej emisji gazów cieplarnianych,

mainly from burning fossil fuels.

głównie ze spalania paliw kopalnych.

Now consider Earth's climate history.

Rozważmy historię klimatu na Ziemi.

These curves for global temperature,

Wykresy temperatury,

atmospheric CO2 and sea level

stężenia CO2 i poziomu mórz

were derived from ocean cores and Antarctic ice cores,

pochodzą z rdzeni oceanów i lodu antarktycznego,

from ocean sediments and snowflakes

z osadów i śniegu,

that piled up year after year

które gromadziły się

over 800,000 years

przez ponad 800 tysięcy lat

forming a two-mile thick ice sheet.

tworząc warstwę lodu grubą na 3 kilometry.

As you see, there's a high correlation

Jak widać, istnieje silne powiązanie

between temperature, CO2 and sea level.

między temperaturą, CO2 i morzami.

Careful examination shows

Dokładne badania wskazują,

that the temperature changes

że za zmianami temperatury podążają zmiany stężenia CO2

slightly lead the CO2 changes

że za zmianami temperatury podążają zmiany stężenia CO2

by a few centuries.

oddalone od siebie o kilka wieków.

Climate change deniers like to use this fact

Negujący zmiany klimatu wykorzystują to,

to confuse and trick the public

by oszukać publikę mówiąc:

by saying, "Look, the temperature causes CO2 to change,

"To temperatura wpływa na CO2,

not vice versa."

nie odwrotnie".

But that lag

Jednak właśnie takiego opóźnienia

is exactly what is expected.

należy się spodziewać.

Small changes in Earth's orbit

Niewielkie zmiany orbity Ziemi,

that occur over tens to hundreds of thousands of years

następujące przez dziesiątki czy setki tysięcy lat,

alter the distribution

zmieniają rozkład

of sunlight on Earth.

światła słonecznego na Ziemi.

When there is more sunlight

Lód topnieje przez więcej światła słonecznego

at high latitudes in summer, ice sheets melt.

na wyższych szerokościach geograficznych.

Shrinking ice sheets

Kurczenie się lądolodu

make the planet darker,

oznacza ciemniejszą planetę,

so it absorbs more sunlight

a więc większą absorpcję światła

and becomes warmer.

i podniesienie temperatury.

A warmer ocean releases CO2,

Cieplejszy ocean uwalnia CO2,

just as a warm Coca-Cola does.

zupełnie jak ciepła Coca-Cola.

And more CO2 causes more warming.

Więcej CO2 powoduje ocieplenie.

So CO2, methane, and ice sheets

Zatem CO2, metan i pokrywy lodowe

were feedbacks

to sprzężenie zwrotne,

that amplified global temperature change

które spotęgowało globalne zmiany temperatury

causing these ancient climate oscillations to be huge,

i spowodowało ogromne drgania klimatu,

even though the climate change was initiated

mimo że siły inicjujące

by a very weak forcing.

były niezwykle słabe.

The important point

Co istotne,

is that these same amplifying feedbacks

te same potęgujące reakcje

will occur today.

nastąpią ponownie.

The physics does not change.

Fizyka się nie zmienia.

As Earth warms,

Ogrzewamy Ziemię,

now because of extra CO2 we put in the atmosphere,

emitując nadmiar CO2 do atmosfery,

ice will melt,

lodowce będą więc topnieć,

and CO2 and methane will be released

powodując emisję CO2 i metanu

by warming ocean and melting permafrost.

z oceanu i topniejącej wiecznej zmarzliny.

While we can't say exactly how fast

Nie możemy określić,

these amplifying feedbacks will occur,

jak szybko to sprzężenie nadejdzie,

it is certain they will occur,

jednak z pewnością nastąpi,

unless we stop the warming.

jeśli nie zatrzymamy ocieplania.

There is evidence

Istnieją dowody,

that feedbacks are already beginning.

że te reakcje już się zaczęły.

Precise measurements

Precyzyjne pomiary

by GRACE, the gravity satellite,

satelity GRACE wykazały,

reveal that both Greenland and Antarctica

że Grenlandia i Antarktyda

are now losing mass,

tracą na masie

several hundred cubic kilometers per year.

kilkaset kilometrów sześciennych rocznie.

And the rate has accelerated

Tempo tego ubytku

since the measurements began

wzrosło od rozpoczęcia badań

nine years ago.

dziewięć lat temu.

Methane is also beginning

Topniejąca wieczna zmarzlina

to escape from the permafrost.

zaczyna również uwalniać metan.

What sea level rise

Jakiego wzrostu poziomu mórz

can we look forward to?

możemy się spodziewać?

The last time CO2 was 390 ppm,

Poprzednio, przy dzisiejszym poziomie CO2

today's value,

390 cząstek na milion,

sea level was higher

poziom mórz był wyższy

by at least 15 meters, 50 feet.

o co najmniej 15 metrów.

Where you are sitting now

Miejsca, gdzie teraz siedzicie,

would be under water.

byłyby pod wodą.

Most estimates are that, this century,

Szacuje się, że w tym wieku

we will get at least one meter.

poziom wzrośnie o co najmniej metr.

I think it will be more

Moim zdaniem o więcej,

if we keep burning fossil fuels,

jeśli nadal będziemy spalać paliwa kopalne,

perhaps even five meters, which is 18 feet,

może nawet o 5 metrów

this century or shortly thereafter.

w tym wieku lub niewiele później.

The important point

Co najważniejsze,

is that we will have started a process

zapoczątkowalibyśmy proces,

that is out of humanity's control.

którego ludzkość nie zdoła opanować.

Ice sheets would continue to disintegrate for centuries.

Lodowce będą topnieć przez stulecia.

There would be no stable shoreline.

Linia brzegowa będzie niestabilna.

The economic consequences are almost unthinkable.

Konsekwencje ekonomiczne są niewyobrażalne.

Hundreds of New Orleans-like devastations

Zniszczenia jak w Nowym Orleanie

around the world.

na całym świecie.

What may be more reprehensible,

Co gorsza,

if climate denial continues,

jeśli ignorancja będzie trwać,

is extermination of species.

dojdzie do zagłady gatunków.

The monarch butterfly

Motyle monarchy staną się

could be one of the 20 to 50 percent of all species

jednym spośród 20-50% wszystkich gatunków,

that the Intergovernmental Panel on Climate Change estimates

które Międzyrządowy Panel ds. Klimatu

will be ticketed for extinction

ogłosił za zagrożone wyginięciem

by the end of the century

przed końcem wieku,

if we stay on business-as-usual fossil fuel use.

jeśli nie zmienimy podejścia do paliw kopalnych.

Global warming is already affecting people.

Globalne ocieplenie już odciska swoje piętno.

The Texas, Oklahoma, Mexico

W Teksasie, Oklahomie i Meksyku

heatwave and drought last year,

fale upałów i susze w zeszłym roku,

Moscow the year before

w Moskwie rok wcześniej,

and Europe in 2003,

w Europie w 2003 roku.

were all exceptional events,

To nietypowe zdarzenia

more than three standard deviations outside the norm.

z trzykrotnym standardowym odchyleniem od normy.

Fifty years ago,

50 lat temu

such anomalies

takie anomalie

covered only two- to three-tenths

dotyczyły tylko 0,2 - 0,3%

of one percent of the land area.

całej powierzchni lądu.

In recent years,

W ostatnich latach,

because of global warming,

z powodu globalnego ocieplenia,

they now cover about 10 percent --

występują na około 10% lądu,

an increase by a factor of 25 to 50.

czyli 25-50 razy więcej.

So we can say with a high degree of confidence

Możemy z dużą pewnością stwierdzić,

that the severe Texas and Moscow heatwaves

że dotkliwe upały w Teksasie i Moskwie

were not natural;

nie były naturalne,

they were caused by global warming.

wywołało je globalne ocieplenie.

An important impact,

Istotny wpływ

if global warming continues,

postępującego ocieplenia

will be on the breadbasket of our nation and the world,

odczują spichlerze naszego narodu i świata,

the Midwest and Great Plains,

środkowy zachód i Wielkie Równiny,

which are expected to become prone to extreme droughts,

które czekają dotkliwe susze,

worse than the Dust Bowl,

gorsze niż burza pyłowa z 1935 r.

within just a few decades,

w ciągu kilku dziesięcioleci,

if we let global warming continue.

jeśli pozwolimy na dalsze ocieplenie.

How did I get dragged deeper and deeper

Czemu dałem się wciągnąć tak głęboko

into an attempt to communicate,

w próby rozgłaszania,

giving talks in 10 countries, getting arrested,

wykłady w 10 krajach, aresztowanie,

burning up the vacation time

zużycie całego urlopu

that I had accumulated over 30 years?

uzbieranego przez 30 lat pracy?

More grandchildren helped me along.

Sprawiły to kolejne wnuki.

Jake is a super-positive,

Jake to optymistyczny,

enthusiastic boy.

pełen entuzjazmu chłopiec.

Here at age two and a half years,

W wieku dwóch i pół roku myśli,

he thinks he can protect

że potrafi chronić

his two and a half-day-old little sister.

swoją pół-dniową siostrzyczkę.

It would be immoral

Byłoby niemoralne

to leave these young people

zostawić tym młodym ludziom

with a climate system

system klimatyczny,

spiraling out of control.

który wymknął się spod kontroli.

Now the tragedy about climate change

Ironią zmian klimatycznych jest fakt,

is that we can solve it

że możemy rozwiązać problem

with a simple, honest approach

w prosty, uczciwy sposób,

of a gradually rising carbon fee

stopniowo zwiększając opłaty za węgiel

collected from fossil fuel companies

zbierane od koncernów paliw kopalnych

and distributed 100 percent electronically

i w pełni elektronicznie rozdzielając

every month to all legal residents

całość uzbieranej sumy

on a per capita basis,

pomiędzy wszystkich obywateli,

with the government not keeping one dime.

nie oddając rządowi ani centa.

Most people would get more in the monthly dividend

Większość ludzi dostawałaby miesięcznie więcej

than they'd pay in increased prices.

niż musieliby zapłacić, mimo rosnących cen.

This fee and dividend

Te opłaty i dywidendy

would stimulate the economy

pobudziłyby ekonomię

and innovations,

i opracowywanie innowacji,

creating millions of jobs.

tworząc miejsca pracy.

It is the principal requirement

To podstawowy wymóg,

for moving us rapidly

aby szybko zapewnić nam przyszłość

to a clean energy future.

z czystą energią.

Several top economists

Kilku czołowych ekonomistów

are coauthors on this proposition.

to współautorzy tej propozycji.

Jim DiPeso of Republicans for Environmental Protection

Jim DiPeso z organizacji Republikanie dla Ochrony Środowiska opisuje pomysł:

describes it thusly:

Jim DiPeso z organizacji Republikanie dla Ochrony Środowiska opisuje pomysł:

"Transparent. Market-based.

"Przejrzysty. Rynkowy.

Does not enlarge government.

Nie faworyzuje rządu.

Leaves energy decisions to individual choices.

Pozostawia decyzje o energii indywidualnemu wyborowi.

Sounds like a conservative climate plan."

Wygląda na konserwatywny plan klimatyczny".

But instead of placing a rising fee on carbon emissions

Jednak zamiast zwiększać opłaty za emisję węgla,

to make fossil fuels pay

aby ceny paliw kopalnych

their true cost to society,

odpowiadały faktycznym kosztom społecznym,

our governments are forcing the public

nasze rządy zmuszają świat

to subsidize fossil fuels

do dotowania paliw kopalnych

by 400 to 500 billion dollars

sumą 400 do 500 miliardów dolarów

per year worldwide,

każdego roku na całym świecie

thus encouraging extraction of every fossil fuel --

zachęcając do wydobycia wszelkich paliw kopalnych,

mountaintop removal,

górnictwa powierzchniowego,

longwall mining, fracking,

szczelinowania hydraulicznego,

tar sands, tar shale,

eksploatacji piasków i łupków bitumicznych,

deep ocean Arctic drilling.

odwiertów na dnie Oceanu Arktycznego..

This path, if continued,

Podążanie tą ścieżką gwarantuje,

guarantees that we will pass tipping points

że przekroczymy próg

leading to ice sheet disintegration

wiodący do rozpadu lądolodu,

that will accelerate out of control of future generations.

który wymknie się spod kontroli przyszłych pokoleń.

A large fraction of species

Duży odsetek gatunków

will be committed to extinction.

zostanie skazany na wyginięcie.

And increasing intensity of droughts and floods

Rosnąca intensywność suszy i powodzi

will severely impact breadbaskets of the world,

dotkliwie wpłynie na spichlerze świata,

causing massive famines

powodując klęski głodu

and economic decline.

i upadek gospodarczy.

Imagine a giant asteroid

Wyobraźcie sobie ogromną asteroidę

on a direct collision course with Earth.

celującą prosto w Ziemię.

That is the equivalent

To właśnie odpowiednik sytuacji,

of what we face now.

z którą mamy do czynienia.

Yet, we dither,

Mimo to

taking no action

nie robimy nic

to divert the asteroid,

by powstrzymać asteroidę,

even though the longer we wait,

chociaż im dłużej czekamy,

the more difficult and expensive it becomes.

tym więcej poniesiemy trudu i kosztów.

If we had started in 2005,

Gdybyśmy zaczęli w 2005 roku,

it would have required emission reductions of three percent per year

redukcja ograniczeń emisji o 3% rocznie

to restore planetary energy balance

wystarczyłaby do przywrócenia równowagi

and stabilize climate this century.

i ustabilizowania klimatu w tym stuleciu.

If we start next year,

Jeśli zaczniemy w przyszłym roku,

it is six percent per year.

musi to być 6% rocznie.

If we wait 10 years, it is 15 percent per year --

Poczekajmy 10 lat - 15% rocznie,

extremely difficult and expensive,

niezwykle trudne i kosztowne,

perhaps impossible.

może niewykonalne.

But we aren't even starting.

Ale nawet nie zaczynamy.

So now you know what I know

Teraz wiecie już to, co ja,

that is moving me to sound this alarm.

to, co sprawia, że biję na alarm.

Clearly, I haven't gotten this message across.

Najwyraźniej przesłanie nie dociera.

The science is clear.

Nauka jest jasna.

I need your help

Potrzebuję waszej pomocy,

to communicate the gravity and the urgency

by przekazywać wagę i pilność

of this situation

tej sytuacji

and its solutions

i jej rozwiązań

more effectively.

bardziej wydajnie.

We owe it to our children and grandchildren.

Jesteśmy to winni naszym dzieciom i wnukom. Dziękuję.

Thank you.

Jesteśmy to winni naszym dzieciom i wnukom. Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)