Molly Crockett: Beware neuro-bunk

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Tłumaczenie: Magda Dombek Korekta: Paweł Jasiński

I'm a neuroscientist, and I study decision-making.

Jestem neurobiologiem i badam procesy podejmowania decyzji.

I do experiments to test how different chemicals

Przeprowadzam eksperymenty, aby sprawdzić jak różne substancje chemiczne

in the brain influence the choices we make.

obecne w ludzkim mózgu wpływają na to, jak podejmujemy decyzje.

I'm here to tell you the secret to successful decision-making:

Chciałabym wam opowiedzieć o sekrecie udanego podejmowania decyzji:

a cheese sandwich.

kanapka z serem.

That's right. According to scientists, a cheese sandwich

Dokładnie tak. Zdaniem naukowców, kanapka z serem

is the solution to all your tough decisions.

to skuteczny sposób na podejmowanie trudnych decyzji.

How do I know? I'm the scientist who did the study.

Skąd to wiem? Jestem naukowcem, który to zbadał.

A few years ago, my colleagues and I were interested

Kilka lat temu, z grupą badaczy zainteresowaliśmy się

in how a brain chemical called serotonin

jak serotonina, związek chemiczny w ludzkim mózgu,

would influence people's decisions in social situations.

wpływa na podejmowanie decyzji w sytuacjach społecznych.

Specifically, we wanted to know how serotonin would affect

W szczególności chcieliśmy dowiedzieć się, jak serotonina

the way people react when they're treated unfairly.

wpływa na reakcje ludzi, gdy są oni traktowani niesprawiedliwie.

So we did an experiment.

Wykonaliśmy więc eksperyment.

We manipulated people's serotonin levels by giving them

Manipulowalismy poziomem serotoniny poprzez podawanie badanym

this really disgusting-tasting artificial lemon-flavored drink

napoju o okropnym, sztucznym cytrynowym smaku,

that works by taking away the raw ingredient for serotonin

który obniżał poziom substancji odpowiedzialnej za powstawanie serotoniny

in the brain.

w ludzkim mózgu.

This is the amino acid tryptophan.

To aminokwas tryptofan.

So what we found was, when tryptophan was low,

Odkryliśmy, że gdy poziom tryptofanu był niski,

people were more likely to take revenge

badani byli bardziej skłonni do zemsty,

when they're treated unfairly.

gdy traktowano ich niesprawiedliwie.

That's the study we did, and here are some of the headlines

To jest nasze badanie, a tu kilka nagłówków, które pojawiły się w mediach

that came out afterwards.

po jego publikacji:

("A cheese sandwich is all you need for strong decision-making")

"Do podejmowania dobrych decyzji wystarczy kanapka z serem"

("What a friend we have in cheeses")

"Ser najlepszym przyjacielem człowieka"

("Eating Cheese and Meat May Boost Self-Control") At this point, you might be wondering, did I miss something?

"Spożywanie sera i mięsa może wzmacniać zdolność do samokontroli" Pewnie zastanawiacie się, czy coś mi nie umknęło?

("Official! Chocolate stops you being grumpy") Cheese? Chocolate? Where did that come from?

"To już pewne! Czekolada zapobiega zrzędzeniu" Ser? Czekolada? Skad to się wzięło?

And I thought the same thing myself when these came out,

Pomyślałam dokładnie to samo, gdy pojawiły się te hasła,

because our study had nothing to do with cheese or chocolate.

ponieważ nasze badanie nie miało nic wspólnego z serem czy czekoladą.

We gave people this horrible-tasting drink

Podawaliśmy badanym ten ohydny napój,

that affected their tryptophan levels.

który wpływał na poziom tryptofanu w ich organizmach.

But it turns out that tryptophan also happens to be found

Okazuje się jednak, że tryptofan znajduje się także

in cheese and chocolate.

w serze i czekoladzie.

And of course when science says cheese and chocolate

Oczywiście, zainteresowanie rośnie kiedy badania wskazują,

help you make better decisions, well, that's sure to grab people's attention.

że ser i czekolada pomagają w podejmowaniu decyzji.

So there you have it:

W taki właśnie sposób

the evolution of a headline.

ewoluują nagłówki.

When this happened, a part of me thought, well,

Kiedy to się stało, część mnie pomyslała:

what's the big deal?

"O co to całe zamiesznie?"

So the media oversimplified a few things, but in the end,

Media uprościły kilka spostrzeżeń, ale w końcu

it's just a news story.

to były tylko zwyczajne hasła w mediach.

And I think a lot of scientists have this attitude.

Myślę, że wielu naukowców ma podone podejście do sprawy.

But the problem is that this kind of thing happens all the time,

Problem polega na tym, że to zdarza sie na okrągło,

and it affects not just the stories you read in the news

wpływajac nie tylko na na to, jakie wiadomosci publikowane są w mediach,

but also the products you see on the shelves.

ale także na to, jakie produkty dostępne sa w sklepach.

When the headlines rolled, what happened was,

Kiedy w mediach pojawiły się te wiadomości,

the marketers came calling.

zaczęli do nas wydzwaniać marketerzy.

Would I be willing to provide a scientific endorsement

Czy zechciałabym wyrazić moją naukowo popartą aprobatę

of a mood-boosting bottled water?

na temat poprawiającej nastrój butelkowanej wody?

Or would I go on television to demonstrate,

Czy wystąpiłabym w telewizji, aby zademonstrować

in front of a live audience,

na żywo, przed publicznością,

that comfort foods really do make you feel better?

iż jedzienie poprawiające nastrój faktycznie ma takie właściwości?

I think these folks meant well, but had I taken them up on their offers,

Myślę, że intencje były dobre, ale mój udział w tego typu akcjach

I would have been going beyond the science,

byłby wykroczeniem poza to, co faktycznie dowodzi nauka.

and good scientists are careful not to do this.

A dobrzy naukowcy tego nie robią.

But nevertheless, neuroscience is turning up more and more in marketing.

Mimo wszystko, neurobilogia coraz częściej zamienia się w marketing.

Here's one example: Neuro drinks,

Na przykład neuro-napoje,

a line of products, including Nuero Bliss here,

linia produktów, wśród nich Neuro Bliss,

which according to its label helps reduce stress,

które według opisu na etykiecie, redukują stres,

enhances mood, provides focused concentration,

poprawiają nastrój oraz koncentrację,

and promotes a positive outlook.

i wspomagają pozytywne spojrzenie na świat.

I have to say, this sounds awesome. (Laughter)

Muszę przyznać, brzmi to świetnie. (Śmiech)

I could totally have used this 10 minutes ago.

Mogłam napić się tego 10 minut temu.

So when this came up in my local shop, naturally I was

Kiedy ten napój pojawił się w sklepie w mojej okolicy,

curious about some of the research backing these claims.

oczywiście byłam ciekawa, jakie badania naukowe popierają owe obietnice producenta.

So I went to the company's website looking to find

Odwiedziłam więc stronę internetową producenta

some controlled trials of their products.

w poszukiwaniu informacji o badania przeprowadzonych na ich produktach.

But I didn't find any.

Nie znalazłam żadnych.

Trial or no trial, these claims are front and center

Badane czy nie, te obietnice znajdują się na z przodu i na środku etykiety,

on their label right next to a picture of a brain.

zaraz obok rysunku ludzkiego mózgu.

And it turns out that pictures of brains have special properties.

Okazuje się, że rysunki mózgu mają specyficzne właściwości.

A couple of researchers asked a few hundred people

Kilkoro naukowców poprosiło kilkaset osób

to read a scientific article.

o przeczytanie artykułu naukowego.

For half the people, the article included a brain image,

Połowa badanych czytała artykuł z ilustracją mózgu.

and for the other half, it was the same article

Pozostali czytali ten sam artykuł,

but it didn't have a brain image.

ale nie było w nim ilustracji mózgu

At the end — you see where this is going —

W końcu - pewnie domyślacie sie dokąd zmierzam -

people were asked whether they agreed

zapytano badanych, czy zgadzają się

with the conclusions of the article.

z wnioskami prezentowanymi w artykule.

So this is how much people agree with the conclusions

A więc tyle osób zgadza się z wnioskami

with no image.

w artykule bez obrazka.

And this is how much they agree with the same article

A tyle osób zgadza się z tymi samymi wnioskami

that did include a brain image.

w artykule z obrazkiem.

So the take-home message here is,

Spostrzeżenie jest jedno:

do you want to sell it? Put a brain on it.

Chcesz sprzedać? Opatrz to obrazkiem mózgu.

Now let me pause here and take a moment to say that

Zatrzymam się na chwilę by powiedzieć,

neuroscience has advanced a lot in the last few decades,

że neurobiologia bardzo się rozwinęła w ciągu ostatnich kilku dekad,

and we're constantly discovering amazing things

i wciąż odkrywamy nowe, fantastyczne rzeczy

about the brain.

na temat ludzkiego mózgu.

Like, just a couple of weeks ago, neuroscientists at MIT

Na przykład, kilka tygodni temu neurobiolog na MIT

figured out how to break habits in rats

odkrył jak zmieniać nawyki szczurów

just by controlling neural activity in a specific part of their brain.

poprzez zmianę aktywności nerwowej w określonej części ich mózgu.

Really cool stuff.

Bardzo fajne odkrycie.

But the promise of neuroscience has led to some really

Ale nadzieje pokładane w neurobiologii doprowadziły

high expectations and some overblown, unproven claims.

do zawyżonych oczekiwań i przesadzonych, nieudowodnionych twierdzeń.

So what I'm going to do is show you how to spot

Chciałabym pokazać wam

a couple of classic moves, dead giveaways, really,

kilka sposobów ułatwiajacych rozpoznanie

for what's variously been called neuro-bunk,

tego, co znamy jako neuro-banialuki,

neuro-bollocks, or, my personal favorite, neuro-flapdoodle.

neuro-dyrdymały, czy po prostu neuro-bujdy na resorach.

So the first unproven claim is that you can use brain scans

Pierwszy absurd to twierdzenie, że poprzez skanowanie mózgu

to read people's thoughts and emotions.

można poznać ludzkie myśli i emocje.

Here's a study published by a team of researchers

To jest badanie opublikowane przez grupę naukowców

as an op-ed in The New York Times.

w gazecie The New York Times.

The headline? "You Love Your iPhone. Literally."

Tytuł? "Kochasz swojego iPhene'a. Dosłownie."

It quickly became the most emailed article on the site.

Publikacja była najczęściej emailowanym artykułem ze strony internetowej gazety.

So how'd they figure this out?

Jak naukowcy do tego doszli?

They put 16 people inside a brain scanner

16 osobom podczas badania skanerem mózgu

and showed them videos of ringing iPhones.

wyświetlili nagrania wideo dzwoniących iPhone'ów.

The brain scans showed activation in a part of the brain

Skanery wykazały aktywność w części kresomózgowia

called the insula, a region they say

zwanej wyspą - obszarze mózgu powiązanego

is linked to feelings of love and compassion.

z uczuciami miłości i współczucia.

So they concluded that because they saw activation in the insula,

Ponieważ wykryto akywność w tej części mózgu

this meant the subjects loved their iPhones.

stwierdzono, że oznacza to miłość badanych do ich iPhone'ów.

Now there's just one problem with this line of reasoning,

Jest tylko jeden problem z tym tokiem myślenia.

and that's that the insula does a lot.

Wyspa w kresomózgowiu odpowiedzialna jest za wiele procesów.

Sure, it is involved in positive emotions

Oczywiście odpowiada ona za odczuwanie pozytywnych emocji

like love and compassion,

takich jak miłość i współczucie,

but it's also involved in tons of other processes,

ale jest też zwiazana z mnóstwem innych procesów,

like memory, language, attention,

takimi jak pamięć, język, uwaga,

even anger, disgust and pain.

a nawet złość, obrzydzenie i ból.

So based on the same logic, I could equally conclude

Idąc podobnym tropem mogłabym stwierdzić,

you hate your iPhone.

że nienawidzimy swoich iPhone'ów.

The point here is, when you see activation in the insula,

Wniosek jest taki, że widząc aktywność w obszarze wyspy

you can't just pick and choose your favorite explanation

nie można wybrać swojego ulubionego wyjaśnienia

from off this list, and it's a really long list.

z tej jakże długiej listy wyjaśnień.

My colleagues Tal Yarkoni and Russ Poldrack

Moi znajomi naukowcy Tal Yarkoni i Russ Poldrack

have shown that the insula pops up in almost a third

wykazali, że aktywność w obszarze wyspy obserwowana jest poczas

of all brain imaging studies that have ever been published.

1/3 badań analizujących obrazy mózgu, jakie kiedykolwiek opublikowano.

So chances are really, really good

Są spore, naprawdę spore szanse,

that your insula is going off right now,

że twoja wyspa właśnie jest aktywna,

but I won't kid myself

ale nie będe twierdzić, że oznacza to,

to think this means you love me.

że mnie kochasz.

So speaking of love and the brain,

Pozostając w temacie mózgu i miłości,

there's a researcher, known to some as Dr. Love,

pewien badacz, znany niektórym jako Doktor Miłość,

who claims that scientists have found the glue

twierdzi, iż naukowcy znaleźli czynnik,

that holds society together,

który spaja społeczeństwo w jedną całość

the source of love and prosperity.

i jest źródłem miłości i powodzenia.

This time it's not a cheese sandwich.

Tym razem nie jest to kanapka z serem.

No, it's a hormone called oxytocin.

To hormon, oksytocyna.

You've probably heard of it.

Pewnie o nim słyszeliscie.

So, Dr. Love bases his argument on studies showing

Doktor Miłość opiera swoją argumentację na badaniach,

that when you boost people's oxytocin,

które wskazuję, że gdy poziom oksytocyny w organiźmie rośnie,

this increases their trust, empathy and cooperation.

zwiększa się zaufanie i empatia oraz poprawia współpraca.

So he's calling oxytocin "the moral molecule."

Nazwał więc oksytocynę "molekułą moralności."

Now these studies are scientifically valid,

Te badania są naukowo prawomocne

and they've been replicated, but they're not the whole story.

i były wielokrotnie powtarzane. Ale to nie jest pełen obraz.

Other studies have shown that boosting oxytocin

Inne badania wykazały, że zwiększenie poziomu oksytocyny

increases envy. It increases gloating.

powoduje większą zazdrość i chełpliwość.

Oxytocin can bias people to favor their own group

Oksytocyna może spowodować, że będzie faworyzować się własną grupę

at the expense of other groups.

kosztem innych grup.

And in some cases, oxytocin can even decrease cooperation.

W niektórych przypadkach oksytocyna może negatywnie wpływać na umiejętność współpracy.

So based on these studies, I could say oxytocin

Na podstawie tych badań mogłabym powiedzieć,

is an immoral molecule, and call myself Dr. Strangelove.

że oksytocyna jest molekułem nie-moralności, a siebie nazwać Doktor Bezmiłość.

(Laughter)

(Śmiech)

So we've seen neuro-flapdoodle all over the headlines.

Takie neuro-bujdy na resorach są wszędzie.

We see it in supermarkets, on book covers.

W supermarketach, na okładkach książek.

What about the clinic?

A co z klinikami?

SPECT imaging is a brain-scanning technology

Skanowanie mózgu technologią SPECT

that uses a radioactive tracer

wykorzystuje radioaktywny pierwiastek

to track blood flow in the brain.

do wizualizacji przepływu krwi w mózgu.

For the bargain price of a few thousand dollars,

Za drobną opłatą kilku tysięcy dolarów

there are clinics in the U.S. that will give you

niektóre kliniki w USA zgodzą się przebadać twój mózg

one of these SPECT scans and use the image

technologą SPEC, a wyniki wykorzysta

to help diagnose your problems.

do zdiagnozowania twoich problemów.

These scans, the clinics say, can help

Takie badania, zdaniem klinik, mogą pomóc

prevent Alzheimer's disease,

zapobiec chorobie Alzheimera,

solve weight and addiction issues,

rozwiazać problemy z wagą i uzależnieniami,

overcome marital conflicts,

przezwyciężyć konflikty w małżeństwie,

and treat, of course, a variety of mental illnesses

a także - rzecz jasna - wyleczyć wiele innych dolegliwości psychicznych,

ranging from depression to anxiety to ADHD.

od depresji po niepokój i ADHD.

This sounds great. A lot of people agree.

Brzmi świetnie. Wielu się z tym zgadza.

Some of these clinics are pulling in tens of millions

Niektóre z tych klinik osiągają zyski rzędu

of dollars a year in business.

rzędu dziesiątek milionów dolarów rocznie.

There's just one problem.

Jest tylko jeden problem.

The broad consensus in neuroscience

Neurobiolodzy zgodnie twierdzą,

is that we can't yet diagnose mental illness

że nie można jeszcze zdiagnozować choroby psychicznej

from a single brain scan.

na podstawie pojedyńczego skanu mózgu.

But these clinics have treated

Jednak te kliniki wykonały badaniania

tens of thousands of patients to date,

na życzenie dziesiątek tysięcy pacjentów,

many of them children,

pośród których było wiele dzieci.

and SPECT imaging involves a radioactive injection,

Badanie techniką SPEC wymaga wszczepienia radioaktywnego izotopu,

so exposing people to radiation, potentially harmful.

i tym samym eksponuje ludzi na potencjalnie szkodliwe promieniowanie.

I am more excited than most people, as a neuroscientist,

Osobiście jako neurobiolog jest nastawiona bardziej entuzjastycznie, niż większość ludzi,

about the potential for neuroscience to treat mental illness

jeśli chodzi o potencjał neurobiologii przy leczniu chorób psychicznych

and even maybe to make us better and smarter.

a może nawet czynienie nas lepszymi i mądrzejszymi.

And if one day we can say that cheese and chocolate

I jeśli pewnego dnia będzie można stwierdzić, że ser i czekolada

help us make better decisions, count me in.

pomagają w podejmowaniu lepszych decyzji, będę promować takie stwierdzenia.

But we're not there yet.

Ale to jeszcze nie teraz.

We haven't found a "buy" button inside the brain,

Nie znaleźliśmy obszaru w mózgu odpowiedzialnego za kupowanie rzeczy,

we can't tell whether someone is lying or in love

nie potrafimy określić, czy ktoś kłamie czy jest zakochany

just by looking at their brain scans,

jedynie na podstawie obrazu jego mózgu.

and we can't turn sinners into saints with hormones.

I nie potrafimy hormonami przemieniać grzeszników w świętych.

Maybe someday we will, but until then,

Może kiedyś, ale na razie

we have to be careful that we don't let overblown claims

musimy uważać, aby rozdmuchane twierdzenia

detract resources and attention away from the real science

nie zabierały środków i nie odwracały uwagi od prawdziwej nauki,

that's playing a much longer game.

która wymaga czasu i cierpliwości.

So here's where you come in.

Teraz zadanie dla was.

If someone tries to sell you something with a brain on it,

Jeśli ktoś próbuje sprzedać wam produkt z rysunkiem mózgu,

don't just take them at their word.

nie ufajcie im na słowo.

Ask the tough questions. Ask to see the evidence.

Zadawajcie trudne pytania, żądajcie dowodów.

Ask for the part of the story that's not being told.

Zapytajcie o to, czego sami nie mówią.

The answers shouldn't be simple, because the brain isn't simple.

Odpowiedzi nie powinny być proste, bo ludzki mózg nie jest prosty.

But that's not stopping us from trying to figure it out anyway.

Mimo wszystko będziemy próbowali go zrozumieć.

Thank you. (Applause)

Dziękuję. (Aplauz).