Chris Downey: Design with the blind in mind

Tłumaczenie: Dawid Roszkiewicz Korekta: Natalia Jaśkiewicz

So, stepping down out of the bus,

Wysiadłem z autobusu.

I headed back to the corner

Cofnąłem się na róg ulicy

to head west en route to a braille training session.

i skręciłem na zachód w drodze na kurs Braille'a.

It was the winter of 2009,

Była zima 2009,

and I had been blind for about a year.

a ja byłem niewidomy od niespełna roku.

Things were going pretty well.

Wszystko jakoś się układało.

Safely reaching the other side,

Dotarłszy bezpiecznie na druga stronę,

I turned to the left,

obróciłem się w lewo,

pushed the auto-button for the audible pedestrian signal,

wcisnąłem przycisk na przejściu dla pieszych

and waited my turn.

i czekałem na sygnał.

As it went off, I took off

Kiedy go usłyszałem, ruszyłem

and safely got to the other side.

i bezpiecznie przeszedłem.

Stepping onto the sidewalk,

Wchodząc na chodnik

I then heard the sound of a steel chair

usłyszałem dźwięk przesuwania krzesła

slide across the concrete sidewalk in front of me.

na chodniku przede mną.

I know there's a cafe on the corner,

Wiedziałem, że na rogu jest kawiarnia,

and they have chairs out in front,

i że na zewnątrz stoją stoliki,

so I just adjusted to the left

więc przesunąłem się w lewo,

to get closer to the street.

przesunąłem się bliżej ulicy.

As I did, so slid the chair.

Gdy to zrobiłem, krzesło też się przesunęło.

I just figured I'd made a mistake,

Zrozumiałem, że coś robię nie tak,

and went back to the right,

więc cofnąłem się w prawą stronę,

and so slid the chair in perfect synchronicity.

a krzesło zrobiło to samo.

Now I was getting a little anxious.

Zacząłem się niepokoić.

I went back to the left,

Ponownie przesunąłem się w lewo,

and so slid the chair,

a krzesło w ślad za mną

blocking my path of travel.

blokując mi przy tym drogę.

Now, I was officially freaking out.

Tu oficjalnie wpadłem w panikę.

So I yelled,

Krzyknąłem:

"Who the hell's out there? What's going on?"

"Kto tam jest do cholery? Co jest grane?"

Just then, over my shout,

Wtedy, przez swój krzyk,

I heard something else, a familiar rattle.

usłyszałem, znajomy odgłos.

It sounded familiar,

Brzmiał nieobco,

and I quickly considered another possibility,

więc przyszła mi do głowy inna możliwość.

and I reached out with my left hand,

Wyciągnąłem rękę.

as my fingers brushed against something fuzzy,

Moje palce napotkały coś włochatego,

and I came across an ear,

aż w końcu natknąłem się na ucho.

the ear of a dog, perhaps a golden retriever.

Ucho psa, być może Golden Retrievera.

Its leash had been tied to the chair

Jej smycz została przywiązana do krzeszła

as her master went in for coffee,

gdy właściciel wszedł na kawę.

and she was just persistent in her efforts

Próbowała się ze mną przywitać,

to greet me, perhaps get a scratch behind the ear.

może liczyła na podrapanie za uchem.

Who knows, maybe she was volunteering for service.

Może chciała się zgłosić na przewodnika.

(Laughter)

(Śmiech)

But that little story is really about

Ta historia obrazuje lęki

the fears and misconceptions that come along

i błędne przekonania na temat

with the idea of moving through the city

poruszania się po mieście

without sight,

osoby niewidomej,

seemingly oblivious to the environment

pozornie nieświadomej otoczenia

and the people around you.

i ludzi dookoła.

So let me step back and set the stage a little bit.

Pozwólcie, że was trochę wprowadzę.

On St. Patrick's Day of 2008,

W dzień św. Patryka w 2008

I reported to the hospital for surgery

zgłosiłem się do szpitala

to remove a brain tumor.

na operację usunięcia guza mózgu.

The surgery was successful.

Operacja przebiegła pomyślnie.

Two days later, my sight started to fail.

Dwa dni później zacząłem tracić wzrok.

On the third day, it was gone.

Trzeciego dnia zniknął zupełnie.

Immediately, I was struck by an incredible sense

Jak każdy na moim miejscu,

of fear, of confusion, of vulnerability,

zacząłem odczuwać niezwykły lęk,

like anybody would.

niepokój i własną bezbronność.

But as I had time to stop and think,

Ale kiedy się nad tym zastanowiłem,

I actually started to realize

zdałem sobie sprawę,

I had a lot to be grateful for.

że mam się z czego cieszyć.

In particular, I thought about my dad,

Pomyślałem o swoim tacie,

who had passed away from complications

który zmarł w wyniku komplikacji

from brain surgery.

po operacji mózgu.

He was 36. I was seven at the time.

Miał wtedy 36 lat, ja miałem dopiero 7.

So although I had every reason

Mimo że miałem wszelkie podstawy,

to be fearful of what was ahead,

by obawiać się przyszłości

and had no clue quite what was going to happen,

i mimo że nie wiedziałem, co będzie dalej,

I was alive.

żyłem.

My son still had his dad.

Mój syn nadal miał tatę.

And besides, it's not like I was the first person

Nie byłem też pierwszą osobą,

ever to lose their sight.

która straciła wzrok.

I knew there had to be all sorts of systems

Wiedziałem, że musi być wiele systemów,

and techniques and training to have

technik i kursów,

to live a full and meaningful, active life

które pozwalają niewidomym

without sight.

żyć pełnią życia.

So by the time I was discharged from the hospital

Wychodząc ze szpitala postawiłem

a few days later, I left with a mission,

sobie za cel, by jak najszybciej

a mission to get out and get the best training

znaleźć jak najlepsze szkolenie

as quickly as I could and get on to rebuilding my life.

i wziąć się za naprawę swojego życia.

Within six months, I had returned to work.

W ciągu 6 miesięcy, wróciłem do pracy.

My training had started.

Zacząłem treningi.

I even started riding a tandem bike

Nawet zacząłem jeździć na tandemie,

with my old cycling buddies,

z moimi dawnymi kumplami od roweru.

and was commuting to work on my own,

Sam dojeżdżałem do pracy,

walking through town and taking the bus.

poruszając się pieszo i autobusem.

It was a lot of hard work.

Wymagało to wiele ciężkiej pracy.

But what I didn't anticipate

Co niesamowite,

through that rapid transition

ta nagła zmiana sprawiła,

was the incredible experience of the juxtaposition

że w krótkim czasie,

of my sighted experience up against my unsighted experience

ci sami ludzie i miejsca,

of the same places and the same people

zaczęły sprawiać na mnie

within such a short period of time.

zupełnie inne wrażenie.

From that came a lot of insights,

Co pociągnęło za sobą wiele

or outsights, as I called them,

spostrzeżeń,

things that I learned since losing my sight.

rzeczy, których nauczyłem się po utracie wzroku.

These outsights ranged from the trival

Począwszy od całkiem błahych

to the profound,

do tych ważnych,

from the mundane to the humorous.

od przyziemnych do zabawnych.

As an architect, that stark juxtaposition

Jako architektowi, te wszystkie spostrzeżenia

of my sighted and unsighted experience

dotyczące różnego postrzegania

of the same places and the same cities

tych samych miejsc i miast,

within such a short period of time

szybko dały mi dużo do myślenia

has given me all sorts of wonderful outsights

szybko dały mi dużo do myślenia

of the city itself.

na temat samego miasta.

Paramount amongst those

Najważniejszym z nich było odkrycie,

was the realization that, actually,

że miasta są wspaniałym miejscem

cities are fantastic places for the blind.

dla niewidomych.

And then I was also surprised

Zaskoczyło mnie też to,

by the city's propensity for kindness and care

o ile więcej jest w mieście dobroci i troski,

as opposed to indifference or worse.

niż obojętności, czy czegoś gorszego.

And then I started to realize that

Zacząłem zdawać sobie sprawę,

it seemed like the blind seemed to have

że niewidomi mają pozytywny wpływ

a positive influence on the city itself.

na miasto.

That was a little curious to me.

To mnie zaciekawiło.

Let me step back and take a look

Dlaczego więc miasto

at why the city is so good for the blind.

jest dobre dla niewidomych?

Inherent with the training for recovery from sight loss

Dla rehabilitacji niezbędne jest

is learning to rely on all your non-visual senses,

bazowanie na pozostałych zmysłach,

things that you would otherwise maybe ignore.

które wcześniej się ignorowało.

It's like a whole new world of sensory information

To jak znaleźć się w świecie

opens up to you.

nowych doznań zmysłowych.

I was really struck by the symphony

Byłem poruszony symfonią dźwięków

of subtle sounds all around me in the city

rozgrywającą się dookoła mnie.

that you can hear and work with

Dźwięków,

to understand where you are,

które pozwalają zrozumieć, gdzie jesteś,

how you need to move, and where you need to go.

jak się poruszać i dokąd iść.

Similarly, just through the grip of the cane,

Podobnie, za pomocą samej laski

you can feel contrasting textures in the floor below,

można wyczuć fakturę podłoża,

and over time you build a pattern of where you are

a z czasem uczysz się rozpoznawać

and where you're headed.

gdzie jesteś i dokąd zmierzasz.

Similarly, just the sun warming one side of your face

Słońce grzejące jedną stronę twarzy,

or the wind at your neck

czy wiatr wiejący w plecy,

gives you clues about your alignment

dają ci wskazówki

and your progression through a block

dotyczące twojego położenia

and your movement through time and space.

i ruchu w czasie i przestrzeni.

But also, the sense of smell.

Tak samo zmysł węchu.

Some districts and cities have their own smell,

Tak jak niektóre miejsca i rzeczy,

as do places and things around you,

miasta i dzielnice mają swój zapach.

and if you're lucky, you can even follow your nose

Być może nos poprowadzi cię

to that new bakery that you've been looking for.

do szukanej przez ciebie piekarni.

All this really surprised me,

Zdziwiło mnie to wszystko,

because I started to realize that

bo zdałem sobie sprawę,

my unsighted experienced

że odkąd straciłem wzrok

was so far more multi-sensory

postrzegam świat

than my sighted experience ever was.

większą ilością zmysłów.

What struck me also was how much the city

Dziwiło mnie też,

was changing around me.

jak bardzo zmieniało się miasto wokół mnie.

When you're sighted,

Osoby widzące

everybody kind of sticks to themselves,

skupiają się wyłącznie na sobie,

you mind your own business.

zajmują się własnymi sprawami.

Lose your sight, though,

Gdy stracisz wzrok,

and it's a whole other story.

to zupełnie inna bajka.

And I don't know who's watching who,

Nie wiem, kto patrzy na kogo,

but I have a suspicion that a lot of people are watching me.

ale podejrzewam, że wiele osób patrzy na mnie.

And I'm not paranoid, but everywhere I go,

Brzmi jak paranoja, ale gdziekolwiek pójdę,

I'm getting all sorts of advice:

dostaję cały zestaw rad:

Go here, move there, watch out for this.

Idź tam, przesuń się tam, uważaj.

A lot of the information is good.

Większość tych rad jest dobra,

Some of it's helpful. A lot of it's kind of reversed.

niektóre są przydatne, inne niekoniecznie.

You've got to figure out what they actually meant.

Musisz domyślić się, co miały znaczyć.

Some of it's kind of wrong and not helpful.

Niektóre są złe i nieprzydatne.

But it's all good in the grand scheme of things.

Ale ogólnie to pozytywne zjawisko.

But one time I was in Oakland

Pewnego razu w Oakland

walking along Broadway, and came to a corner.

szedłem sobie wzdłuż ulicy Broadway.

I was waiting for an audible pedestrian signal,

Kiedy czekałem na przejściu dla pieszych

and as it went off, I was just about to step out into the street,

i miałem przechodzić na drugą stronę,

when all of a sudden, my right hand

poczułem, jak ktoś chwycił mnie za ramię

was just gripped by this guy,

i zaczął ciągnąć w kierunku przejścia

and he yanked my arm and pulled me out into the crosswalk

and was dragging me out across the street,

i na drugą stronę ulicy,

speaking to me in Mandarin.

mówiąc po mandaryńsku.

(Laughter)

(Śmiech)

It's like, there was no escape from this man's death grip,

Nie było ucieczki przed żelaznym uchwytem tego mężczyzny,

but he got me safely there.

ale przeprowadził mnie bezpiecznie.

What could I do?

Co mogłem zrobić?

But believe me, there are more polite ways

Wierzcie mi, są milsze sposoby,

to offer assistance.

by zaoferować pomoc.

We don't know you're there,

Zwykle nie wiemy, że tam jesteś,

so it's kind of nice to say "Hello" first.

więc warto zacząć od "Cześć".

"Would you like some help?"

"Potrzebujesz pomocy?"

But while in Oakland, I've really been struck by

Ale gdy byłem w Oakland,

how much the city of Oakland changed

uświadomiłem sobie, jak bardzo zmieniło się miasto,

as I lost my sight.

odkąd straciłem wzrok.

I liked it sighted. It was fine.

Lubiłem jego widok. Był w porządku.

It's a perfectly great city.

To naprawdę wspaniałe miasto.

But once I lost my sight

Ale odkąd straciłem wzrok,

and was walking along Broadway,

kiedy szedłem wzdłuż ulicy Broadway,

I was blessed every block of the way.

co przecznicę ktoś mnie pozdrawiał.

"Bless you, man."

"Wszystkiego dobrego!"

"Go for it, brother."

"Dajesz, bracie!"

"God bless you."

"Szczęść Boże!"

I didn't get that sighted.

Normalnie się to nie zdarzało.

(Laughter)

(Śmiech)

And even without sight, I don't get that in San Francisco.

Ale nawet jako niewidomy, nie doświadczyłem tego w San Francisco.

And I know it bothers some of my blind friends,

I wiem, że nieraz krępuje to też innych niewidomych,

it's not just me.

nie tylko mnie.

Often it's thought that

Często wydaje się,

that's an emotion that comes up out of pity.

że to wszystko wynika z litości.

I tend to think that it comes out of our shared humanity,

Ja wolę myśleć, że to wyraz naszego człowieczeństwa,

out of our togetherness, and I think it's pretty cool.

naszej solidarności i uważam, że to świetna rzecz.

In fact, if I'm feeling down,

Szczerze, gdy czuję się źle

I just go to Broadway in downtown Oakland,

po prostu idę na Broadway w Oakland.

I go for a walk, and I feel better like that,

Idę na spacer

in no time at all.

i od razu czuję się lepiej.

But also that it illustrates how

Obrazuje to w jaki sposób

disability and blindness

niepełnosprawność i ślepota

sort of cuts across ethnic, social,

zamazują etniczne, społeczne,

racial, economic lines.

rasowe i ekonomiczne granice.

Disability is an equal-opportunity provider.

Niepełnosprawność stwarza równe szanse.

Everybody's welcome.

Każdy jest mile widziany.

In fact, I've heard it said in the disability community

W stowarzyszeniu niepełnosprawnych usłyszałem nawet,

that there are really only two types of people:

że istnieją dwa rodzaje ludzi:

There are those with disabilities,

Ci z ułomnościami

and there are those that haven't quite found theirs yet.

i ci, którzy jeszcze nie dostrzegli swoich.

It's a different way of thinking about it,

To zupełnie inny punkt widzenia,

but I think it's kind of beautiful,

ale wydaje mi się piękny,

because it is certainly far more inclusive

ponieważ jest bardziej integrujący

than the us-versus-them

niż podział my - oni,

or the abled-versus-the-disabled,

czy sprawni - niesprawni

and it's a lot more honest and respectful

i więcej w nim szczerości i szacunku

of the fragility of life.

dla kruchości życia.

So my final takeaway for you is

Chciałbym jeszcze dodać,

that not only is the city good for the blind,

że niewidomi są nie tyle potrzebni,

but the city needs us.

co wręcz niezbędni miastu.

And I'm so sure of that that

I jestem tego na tyle pewien,

I want to propose to you today

że dziś proponuję wam,

that the blind be taken as the prototypical city dwellers

by projektując nowe, wspaniałe miasta postrzegać niewidomych

when imagining new and wonderful cities,

jako pierwszych mieszkańców,

and not the people that are thought about

a nie kogoś o kim myśli się,

after the mold has already been cast.

gdy projekt już powstał.

It's too late then.

Wtedy jest już za późno.

So if you design a city with the blind in mind,

Projektując miasto z myślą o niewidomych,

you'll have a rich, walkable network of sidewalks

otrzymacie rozbudowaną sieć chodników

with a dense array of options and choices

z ogromną liczbą ścieżek

all available at the street level.

dostępnych z poziomu ulicy.

If you design a city with the blind in mind,

Projektując miasto z myślą o niewidomych,

sidewalks will be predictable and will be generous.

będziemy mieć przewidywalne i szerokie chodniki.

The space between buildings will be well-balanced

Przestrzeń będzie rozsądnie rozdzielona

between people and cars.

pomiędzy ludzi i samochody.

In fact, cars, who needs them?

W sumie, komu potrzebny samochód?

If you're blind, you don't drive. (Laughter)

Niewidomi nie prowadzą. (Śmiech)

They don't like it when you drive. (Laughter)

Przynajmniej jest to źle widziane. (Śmiech)

If you design a city with the blind in mind,

Projektując miasto z myślą o niewidomych,

you design a city with a robust,

otrzymujesz miasto z rozwiniętą

accessible, well-connected mass transit system

i przystępną komunikacją miejską

that connects all parts of the city

łączącą wszystkie części miasta

and the region all around.

z całym regionem.

If you design a city with the blind in mind,

Projektując miasto z myślą o niewidomych,

there'll be jobs, lots of jobs.

stwarza się miejsca pracy, mnóstwo miejsc.

Blind people want to work too.

Niewidomi też chcą pracować.

They want to earn a living.

Chcą zarabiać na życie.

So, in designing a city for the blind,

Mam nadzieję, że sami już rozumiecie,

I hope you start to realize

że miasto zaprojektowane dla niewidomych

that it actually would be a more inclusive,

będzie bardziej zintegrowanym,

a more equitable, a more just city for all.

godziwszym i sprawiedliwszym miastem dla wszystkich.

And based on my prior sighted experience,

A bazując na doświadczeniu sprzed utraty wzroku,

it sounds like a pretty cool city,

brzmi to naprawdę świetnie.

whether you're blind, whether you have a disability,

Nieważne, czy jesteś niewidomy, masz inną niepełnosprawność,

or you haven't quite found yours yet.

czy jeszcze swojej nie odnalazłeś.

So thank you.

Dziękuję!

(Applause)

(Brawa)