6 ways mushrooms can save the world | Paul Stamets | TED

Tłumaczenie: Beata Filipiak Korekta: Weronika Łabaj

I love a challenge, and saving the Earth is probably a good one.

Kocham wyzwania takie jak ratowanie Ziemi.

We all know the Earth is in trouble.

Wiadomo, że Ziemia ma kłopoty.

We have now entered in the 6X,

Wkraczamy w okres 6-tej ekstynkcji

the sixth major extinction on this planet.

6-tego wielkiego wymierania.

I often wondered, if there was a United Organization of Organisms --

Ciekawe czy istnieje Organizacja Organizmów Zjednoczonych

otherwise known as "Uh-Oh" --

znana inaczej jako "O, o..."

(Laughter) -- and every organism had a right to vote,

(Śmiech) - i gdyby każdy organizm głosował

would we be voted on the planet, or off the planet?

to czy byłby za czy przeciw naszej obecności na Ziemi?

I think that vote is occurring right now.

Myślę, że to głosowanie właśnie się odbywa.

I want to present to you a suite of six mycological solutions,

Chcę przedstawić 6 mykologicznych rozwiązań

using fungi, and these solutions are based on mycelium.

opartych na użyciu grzybni.

The mycelium infuses all landscapes,

Grzybnia przenika wszystkie krajobrazy

it holds soils together, it's extremely tenacious.

spaja glebę, jest niesamowicie trwała.

This holds up to 30,000 times its mass.

Utrzymuje masę 30 000 razy większą od swojej.

They're the grand molecular disassemblers of nature -- the soil magicians.

Grzybnie to czarodzieje gleby - wielcy rozkładający natury.

They generate the humus soils across the landmasses of Earth.

Wytwarzają gleby próchniczne na rozległych obszarach.

We have now discovered that there is a multi-directional transfer

Odkryliśmy, że istnieje wielokierunkowy transfer

of nutrients between plants, mitigated by the mcyelium --

substancji odżywczych pomiędzy roślinami, koordynowany przez grzybnię -

so the mycelium is the mother

więc grzybnia jest matką

that is giving nutrients from alder and birch trees

która przekazuje składniki odżywcze z olch i brzóz

to hemlocks, cedars and Douglas firs.

cykutom, cedrom i jedlicom zielonym.

Dusty and I, we like to say, on Sunday, this is where we go to church.

Dusty i ja mówimy: "Tutaj w niedzielę chodzimy do kościoła."

I'm in love with the old-growth forest,

Jestem zakochany w starych lasach

and I'm a patriotic American because we have those.

i jestem patriotą, ponieważ je posiadamy.

Most of you are familiar with Portobello mushrooms.

Słyszeliście o pieczarkach.

And frankly, I face a big obstacle.

Stawiam czoła wielkiej przeszkodzie -

When I mention mushrooms to somebody,

gdy wspominam o grzybach

they immediately think Portobellos or magic mushrooms,

ludzie myślą o pieczarkach albo magicznych grzybkach

their eyes glaze over, and they think I'm a little crazy.

świecą im się oczy i myślą, że jestem szalony.

So, I hope to pierce that prejudice forever with this group.

Chcę skończyć z uprzedzeniami tych ludzi.

We call it mycophobia,

Nazywamy to mykofobią

the irrational fear of the unknown, when it comes to fungi.

irracjonalny strach przed nieznanym dotyczącym grzybów.

Mushrooms are very fast in their growth.

Grzyby rosną bardzo szybko.

Day 21, day 23, day 25.

Dzień 21, dzień 23, dzień 25.

Mushrooms produce strong antibiotics.

Produkują silne antybiotyki.

In fact, we're more closely related to fungi than we are to any other kingdom.

Jesteśmy bliżej spokrewnieni z grzybami niż z innymi królestwami.

A group of 20 eukaryotic microbiologists

20 mikrobiologów zajmujących się eukariontami

published a paper two years ago erecting opisthokonta --

2 lata temu w referacie ustanowiła opisthokonta --

a super-kingdom that joins animalia and fungi together.

superkrólestwo łączące zwierzęta i grzyby.

We share in common the same pathogens.

Mamy takie same patogeny.

Fungi don't like to rot from bacteria,

Grzyby nie lubią gnić od bakterii

and so our best antibiotics come from fungi.

dlatego produkują najlepsze antybiotyki.

But here is a mushroom that's past its prime.

Ten grzyb najlepsze lata ma za sobą.

After they sporulate, they do rot.

Po wyprodukowaniu zarodników grzyby gniją.

But I propose to you that the sequence of microbes

Ale według mnie sekwencje mikrobów

that occur on rotting mushrooms

które pojawiają się na gnijących grzybach

are essential for the health of the forest.

są niezbędne dla zdrowia lasu.

They give rise to the trees,

Pomagają rosnąć drzewom

they create the debris fields that feed the mycelium.

tworzą odpady, które żywią grzybnię.

And so we see a mushroom here sporulating.

Tutaj widzimy grzyba wysiewającego zarodniki.

And the spores are germinating,

Zarodniki kiełkują

and the mycelium forms and goes underground.

tworzy się grzybnia i wnika w podłoże.

In a single cubic inch of soil, there can be more than eight miles of these cells.

W 2,5 cm3 gleby jest ponad 13 km tych komórek.

My foot is covering approximately 300 miles of mycelium.

Moja stopa pokrywa ok. 483 km grzybni.

This is photomicrographs from Nick Read and Patrick Hickey.

To mikrofotografie Nicka Reada i Patricka Hickey.

And notice that as the mycelium grows,

Zauważcie, że gdy grzybnia rośnie

it conquers territory and then it begins the net.

podbija terytorium i zaczyna tworzyć sieć.

I've been a scanning electron microscopist for many years,

Pracuję z elektronowym mikroskopem skaningowym od wielu lat.

I have thousands of electron micrographs,

Mam tysiące elektronowych mikrofotografii

and when I'm staring at the mycelium,

i kiedy wpatruję się w grzybnie

I realize that they are microfiltration membranes.

uświadamiam sobie, że to mikrofiltrujące błony.

We exhale carbon dioxide, so does mycelium.

Wydychamy dwutlenek węgla, tak jak grzybnia.

It inhales oxygen, just like we do.

Grzybnia wdycha tlen, tak jak my.

But these are essentially externalized stomachs and lungs.

Właściwie są to uzewnętrznione żołądki i płuca.

And I present to you a concept that these are extended neurological membranes.

Według pewnej koncepcji są to poszerzone neurologiczne błony.

And in these cavities, these micro-cavities form,

W tych otworach formują się mikrootwory

and as they fuse soils, they absorb water.

i spajając glebę, wchłaniają wodę.

These are little wells.

Są to małe strumyki.

And inside these wells, then microbial communities begin to form.

W strumykach tworzą się mikrobowe społeczności.

And so the spongy soil not only resists erosion,

Gąbczasta gleba nie tylko opiera się erozji

but sets up a microbial universe

ale ustanawia mikrobowy wszechświat

that gives rise to a plurality of other organisms.

powodujący wzrost wielu innych organizmów.

I first proposed, in the early 1990s,

We wczesnych latach 90. zasugerowałem

that mycelium is Earth's natural Internet.

że grzybnia to naturalny Internet Ziemi.

When you look at the mycelium, they're highly branched.

Patrząc na grzybnię widzisz jak jest rozgałęziona.

And if there's one branch that is broken, then very quickly,

Jeśli jedno rozgałęzienie ulegnie uszkodzeniu bardzo szybko

because of the nodes of crossing --

dzięki węzłom gałęzi -

Internet engineers maybe call them hot points --

spece od internetu nazywają je hotpointami -

there are alternative pathways for channeling nutrients and information.

to alternatywna droga przekazu substancji odżywczych i informacji.

The mycelium is sentient.

Grzybnia czuje.

It knows that you are there.

Wie, że tam jesteś.

When you walk across landscapes,

Gdy spacerujesz na łonie natury

it leaps up in the aftermath of your footsteps trying to grab debris.

po twoich krokach wyrywa się w górę próbując wychwycić odpadki.

So, I believe the invention of the computer Internet

Wierzę, że wynalezienie Internetu

is an inevitable consequence

jest nieuniknioną konsekwencją

of a previously proven, biologically successful model.

udowodnionego biologicznie skutecznego modelu.

The Earth invented the computer Internet for its own benefit,

Ziemia wynalazła Internet dla swoich korzyści

and we now, being the top organism on this planet,

a my - organizmy królujące na tej planecie

are trying to allocate resources in order to protect the biosphere.

próbujemy alokować zasoby by chronić biosferę.

Going way out, dark matter conforms to the same mycelial archetype.

Ciemna materia wierna jest temu samemu archetypowi grzybni.

I believe matter begets life;

Wierzę, że materia daje życie

life becomes single cells; single cells become strings;

życie to pojedyncza komórka, komórki stają się sznurami

strings become chains; chains network.

sznury łańcuchami, łańcuchy siecią.

And this is the paradigm that we see throughout the universe.

Taki wzorzec obserwujemy we Wszechświecie.

Most of you may not know that fungi were the first organisms to come to land.

Może nie wiecie, że grzyby były pierwszymi organizmami na Ziemi.

They came to land 1.3 billion years ago,

Pojawiły się 1,3 miliardów lat temu

and plants followed several hundred million years later.

a rośliny kilkaset milionów lat później.

How is that possible?

Jak to możliwe?

It's possible because the mycelium produces oxalic acids,

To możliwe bo grzybnia produkuje kwasy szczawiowe

and many other acids and enzymes,

i wiele innych kwasów i enzymów

pockmarking rock and grabbing calcium and other minerals

wyżłabiających skały i wychwytujących wapń i inne minerały

and forming calcium oxalates.

i formujących szczawiany wapnia.

Makes the rocks crumble, and the first step in the generation of soil.

Skała kruszy się, a to pierwszy krok w powstawaniu gleby.

Oxalic acid is two carbon dioxide molecules joined together.

Kwas szczawiowy to dwie cząsteczki dwutlenku węgla.

So, fungi and mycelium

Więc grzyby i grzybnia zagrabiają

sequester carbon dioxide in the form of calcium oxalates.

dwutlenek węgla w formie szczawianów wapnia.

And all sorts of other oxalates

Wszystkie inne rodzaje szczawianów

are also sequestering carbon dioxide through the minerals

zagrabiają dwutlenek węgla poprzez minerały

that are being formed and taken out of the rock matrix.

które powstają i są odbierane skałom macierzystym.

This was first discovered in 1859.

To odkryto w 1859 roku.

This is a photograph by Franz Hueber.

To zdjęcie autorstwa Franza Huebera

This photograph's taken 1950s in Saudi Arabia.

zrobione w latach 50-tych w Arabii Saudyjskiej.

420 million years ago, this organism existed.

Ten organizm żył 420 milionów lat temu.

It was called Prototaxites.

Nazywał się Prototaxites.

Prototaxites, laying down, was about three feet tall.

Leżący Prototaxites miał około metra wysokości.

The tallest plants on Earth at that time were less than two feet.

W tym czasie najwyższe rośliny miały mniej niż 0,6m.

Dr. Boyce, at the University of Chicago,

Dr Boyce z University of Chicago

published an article in the Journal of Geology

tok temu opublikował artykuł

this past year determining that Prototaxites was a giant fungus,

w Journal of Geology, w którym ustalił

a giant mushroom.

że Prototaxites to gigantyczny grzyb.

Across the landscapes of Earth were dotted these giant mushrooms.

Cała Ziemia usiana była tymi gigantycznymi grzybami.

All across most land masses.

Prawie wszystkie lądy.

And these existed for tens of millions of years.

Żyły one przez dziesiątki milionów lat.

Now, we've had several extinction events, and as we march forward --

Było już parę ekstynkcji

65 million years ago -- most of you know about it --

65 milionów lat temu - większość z was o tym wie -

we had an asteroid impact.

uderzył asteroid.

The Earth was struck by an asteroid,

Kiedy nastąpiło uderzenie

a huge amount of debris was jettisoned into the atmosphere.

ogrom odpadów poszybował do atmosfery.

Sunlight was cut off, and fungi inherited the Earth.

Światło słoneczne zostało odcięte, Ziemię odziedziczyły grzyby.

Those organisms that paired with fungi were rewarded,

Organizmy łączące się w pary z grzybami skorzystały

because fungi do not need light.

bo grzyby nie potrzebują światła.

More recently, at Einstein University,

Na Einstein University ustalono

they just determined that fungi use radiation as a source of energy,

że grzyby używają promieniowania jako źródła energii

much like plants use light.

tak jak rośliny używają światła.

So, the prospect of fungi existing on other planets elsewhere,

Więc wizja grzybów żyjących na innych planetach

I think, is a forgone conclusion,

jest z góry przesądzona

at least in my own mind.

przynajmniej według mnie.

The largest organism in the world is in Eastern Oregon.

We wschodnim Oregonie mamy największy żywy organizm.

I couldn't miss it. It was 2,200 acres in size:

Nie mogłem go przegapić -- zajmuje 900 ha.

2,200 acres in size, 2,000 years old.

Powierzchnia 900 ha, wiek 2000 lat.

The largest organism on the planet is a mycelial mat, one cell wall thick.

Jest to grzybnia posiadająca jedną ścianę komórkową.

How is it that this organism can be so large,

Jakim cudem organizm może być tak wielki

and yet be one cell wall thick,

posiadając jedną ścianę komórkową

whereas we have five or six skin layers that protect us?

podczas gdy ludzie mają sześć warstw skóry?

The mycelium, in the right conditions, produces a mushroom --

W odpowiednich warunkach z grzybni wyrasta grzyb --

it bursts through with such ferocity that it can break asphalt.

przedziera się z tak gwałtownie, że rozbija asfalt.

We were involved with several experiments.

Wzięliśmy udział w kilku eksperymentach.

I'm going to show you six, if I can,

Pokażę wam 6 sposobów

solutions for helping to save the world.

mogących pomóc ocalić świat.

Battelle Laboratories and I joined up in Bellingham, Washington.

W Bellingham spotkałem się z Battelle Laboratories.

There were four piles saturated with diesel and other petroleum waste:

Były tam cztery nasypy nasycone odpadami ropy naftowej.

one was a control pile; one pile was treated with enzymes;

Jednego użyliśmy jako kontrolnego, na jeden podziałano enzymami

one pile was treated with bacteria;

jeden poddano działaniu bakterii

and our pile we inoculated with mushroom mycelium.

a nasz nasyp impregnowaliśmy grzybnią.

The mycelium absorbs the oil.

Grzybnia pochłania ropę.

The mycelium is producing enzymes --

Grzybnia produkuje enzymy -

peroxidases -- that break carbon-hydrogen bonds.

peroksydazy - niszczące wiązania węglowo-wodorowe.

These are the same bonds that hold hydrocarbons together.

Te same wiązania, które trzymają razem węglowodory.

So, the mycelium becomes saturated with the oil,

Grzybnia nasyca się ropą.

and then, when we returned six weeks later,

Po sześciu tygodniach

all the tarps were removed,

usunięto wszystkie plandeki

all the other piles were dead, dark and stinky.

nasypy były martwe, ciemne i śmierdzące.

We came back to our pile, it was covered

Wróciliśmy do naszego nasypu

with hundreds of pounds of oyster mushrooms,

pokryty był boczniakami ostrygowatymi

and the color changed to a light form.

a kolor zmienił się na jasny.

The enzymes remanufactured the hydrocarbons

Enzymy przetworzyły węglowodory

into carbohydrates -- fungal sugars.

na węglowodany - grzybowe cukry.

Some of these mushrooms are very happy mushrooms.

Niektóre z nich są niezwykle szczęśliwymi grzybami.

They're very large.

Są wielkie.

They're showing how much nutrition that they could've obtained.

Pokazują ile składników odżywczych otrzymały.

But something else happened, which was an epiphany in my life.

Ale zdarzyło się się coś więcej - moje święto .

They sporulated, the spores attract insects,

Grzyby rozsiały zarodniki, zarodniki przyciągnęły owady

the insects laid eggs, eggs became larvae.

owady złożyły jaja, z jaj powstały larwy.

Birds then came, bringing in seeds,

Xjawiły się ptaki, przynosząc nasiona

and our pile became an oasis of life.

i nasz nasyp stał się oazą życia.

Whereas the other three piles were dead, dark and stinky,

Pozostałe trzy nasypy były martwe, ciemne i śmierdzące

and the PAH's -- the aromatic hydrocarbons --

a liczba wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych -

went from 10,000 parts per million to less than 200 in eight weeks.

zmniejszyła się ze 10 000 na milion do 200 w 8 tygodni.

The last image we don't have.

Ostatniego zdjęcia nie mamy -

The entire pile was a green berm of life.

cały nasyp stał się zieloną stertą życia.

These are gateway species,

Grzyby to gatunki przejściowe

vanguard species that open the door for other biological communities.

otwierające drzwi innym biologicznym społecznościom.

So I invented burlap sacks, bunker spawn --

Wynalazłem worki z juty -- z odpadami --

and putting the mycelium -- using storm blown debris,

umieściłem w nich grzybnię - użyłem odpadków powstałych po burzy.

you can take these burlap sacks and put them downstream

Worki można ułożyć zgodnie z prądem rzeki

from a farm that's producing E. coli, or other wastes,

przy gospodarstwie rolnym produkującym E.coli lub inne odpady

or a factory with chemical toxins,

lub fabryce z chemicznymi toksynami

and it leads to habitat restoration.

co prowadzi do odrodzenia środowiska.

So, we set up a site in Mason County, Washington,

Wybraliśmy działkę w Mason County w stanie Waszyngton.

and we've seen a dramatic decrease in the amount of coliforms.

Widzieliśmy dramatyczny spadek liczby bakterii coli.

And I'll show you a graph here.

Pokażę wam wykres.

This is a logarithmic scale, 10 to the eighth power.

To wykres logarytmiczny, 10 do potęgi 8

There's more than a 100 million colonies per gram,

oznacza ponad 100 milionów kolonii na gram

and 10 to the third power is around 1,000.

a 10 do potęgi 3 to ok. 1000 kolonii.

In 48 hours to 72 hours, these three mushroom species

Od godziny 48 do 72 te 3 gatunki grzybów

reduced the amount of coliform bacteria 10,000 times.

zredukowały ilość bakterii coli 10 000 razy.

Think of the implications.

Pomyślcie o następstwach.

This is a space-conservative method that uses storm debris --

Ta metoda używająca odpadków po burzy oszczędza miejsce --

and we can guarantee that we will have storms every year.

a na pewno co roku będziemy mieć burze.

So, this one mushroom, in particular, has drawn our interest over time.

Jeden grzyb szczególnie nas zainteresował.

This is my wife Dusty,

To moja żona Dusty

with a mushroom called Fomitopsis officinalis -- Agarikon.

z grzybem Fomitopsis officinalis - pniarkiem lekarskim.

It's a mushroom exclusive to the old-growth forest

Występuje tylko w starych lasach.

that Dioscorides first described in 65 A.D.

Po raz pierwszy opisał je Dioskurydes w 65r. n.e.

as a treatment against consumption.

jako lekarstwo przeciwko gruźlicy.

This mushroom grows in Washington State, Oregon,

Ten grzyb rośnie w stanie Waszyngton, w Oregonie

northern California, British Columbia, now thought to be extinct in Europe.

Północnej Kalifornii, Kolumbii Brytyjskiej, w Europie jest uznany za wymarłego.

May not seem that large --

Może się nie wydawać taki duży -

let's get closer.

przybliżmy.

This is extremely rare fungus.

No niezwykle rzadki grzyb.

Our team -- and we have a team of experts that go out --

Nasza załoga - w jej skład wchodzą eksperci -

we went out 20 times in the old-growth forest last year.

udała się w tym roku 20 razy do starych lasów.

We found one sample to be able to get into culture.

Znaleźliśmy 1 próbkę z której zrobiliśmy hodowlę.

Preserving the genome of these fungi in the old-growth forest

Zachowanie genomu tego grzyba w starych lasach

I think is absolutely critical for human health.

jest niezwykle istotne dla ludzkiego zdrowia.

I've been involved with the U.S. Defense Department BioShield program.

Brałem udział w programie BioShield Departamentu Obrony USA.

We submitted over 300 samples of mushrooms that were boiled in hot water,

Wysłaliśmy ponad 300 próbek grzybów gotowanych w gorącej wodzie

and mycelium harvesting these extracellular metabolites.

i grzybnie zbierające te zewnątrzkomórkowe metabolity.

And a few years ago,

Parę lat temu

we received these results.

otrzymaliśmy wyniki.

We have three different strains of Agarikon mushrooms

Są trzy różne odmiany pniarka

that were highly active against poxviruses.

mające silne działanie przeciw wirusom ospy.

Dr. Earl Kern, who's a smallpox expert

Dr Earl Kern, ekspert zajmujący się ospą

of the U.S. Defense Department, states that any compounds

twierdzi, że jakiekolwiek związki chemiczne

that have a selectivity index of two or more are active.

o indeksie selektywności dwa lub powyżej są aktywne.

10 or greater are considered to be very active.

A 10 lub więcej - są bardzo aktywne.

Our mushroom strains were in the highly active range.

Nasze grzyby należały do bardzo aktywnych.

There's a vetted press release that you can read --

Możecie znaleźć informację prasową

it's vetted by DOD --

zweryfikowaną przez Departament Obrony

if you Google "Stamets" and "smallpox."

wpisując w Google "Stamets" i "smallpox".

Or you can go to NPR.org and listen to a live interview.

Na NPR.org możecie posłuchać wywiadu na żywo.

So, encouraged by this, naturally we went to flu viruses.

Podbudowani, przeszliśmy do wirusów grypy.

And so, for the first time, I am showing this.

To pokazuję po raz pierwszy.

We have three different strains of Agarikon mushrooms

Są różne odmiany pniarka

highly active against flu viruses.

działające silnie przeciwko wirusom grypy.

Here's the selectivity index numbers --

To indeksy selektywności -

against pox, you saw 10s and 20s -- now against flu viruses,

przeciwko ospie to było 10 i 20 -- przeciwko wirusom grypy

compared to the ribavirin controls,

w porównaniu z rybawiryną

we have an extraordinarily high activity.

mamy niesamowicie wysoką aktywność.

And we're using a natural extract

Używamy naturalnego wyciągu

within the same dosage window as a pure pharmaceutical.

w tej samej dawce, co czystego leku.

We tried it against flu A viruses -- H1N1, H3N2 --

Wypróbowaliśmy go na wirusach grypy typu A - H1N1, H3N2 -

as well as flu B viruses.

jak też wirusach typu B.

So then we tried a blend,

Następnie wypróbowaliśmy mieszaninę.

and in a blend combination we tried it against H5N1,

Przetestowaliśmy ją dla H5N1

and we got greater than 1,000 selectivity index.

i wartość indeksu selektywności przekroczyła 1000.

(Applause)

(Brawa)

I then think that we can make the argument

Myślę, że możemy potraktować

that we should save the old-growth forest

ochronę starych lasów

as a matter of national defense.

jako kwestię bezpieczeństwa narodowego.

(Applause)

(Brawa)

I became interested in entomopathogenic fungi --

Zainteresowałem się grzybami entomopatogenicznymi -

fungi that kill insects.

grzybami zabijającymi owady.

Our house was being destroyed by carpenter ants.

Nasz dom niszczyły mrówki Camponotus.

So, I went to the EPA homepage, and they were recommending studies

Wszedłem na stronę Agencji Ochrony Środowiska - zalecali wykonanie badań

with metarhizium species of a group of fungi

nad grzybami z grupy metarhizium

that kill carpenter ants, as well as termites.

które zabijają mrówki oraz termity.

I did something that nobody else had done.

Zrobiłem coś wyjątkowego.

I actually chased the mycelium, when it stopped producing spores.

Zaczekałem aż grzybnia przestanie produkować zarodniki.

These are spores -- this is in their spores.

To są zarodniki - to wnętrze ich zarodników.

I was able to morph the culture

Udało mi się zmodyfikować hodowlę

into a non-sporulating form.

do formy nie produkującej zarodników.

And so the industry has spent over 100 million dollars

Przemysł wydał ponad 100 milionów dolarów

specifically on bait stations to prevent termites from eating your house.

żeby twojego domu nie zjadły termity.

But the insects aren't stupid,

Ale owady nie są głupie

and they would avoid the spores when they came close,

i unikały zarodników, gdy te się zbliżały

and so I morphed the cultures into a non-sporulating form.

więc zmieniłem kultury na nie produkujące zarodników.

And I got my daughter's Barbie doll dish,

Od córki wziąłem talerzyk dla Barbie

I put it right where a bunch of carpenter ants

położyłem w miejscu, gdzie mrówki

were making debris fields, every day,

codziennie składały odpadki

in my house, and the ants were attracted to the mycelium,

i grzybnia przyciągała mrówki

because there's no spores.

bo nie było zarodników.

They gave it to the queen.

Dały ją królowej.

One week later, I had no sawdust piles whatsoever.

Tydzień później nie było żadnych trocin.

And then -- a delicate dance between dinner and death --

A później - cienka linia pomiędzy obiadem a śmiercią -

the mycelium is consumed by the ants,

mrówki skonsumowały grzybnie

they become mummified, and, boing, a mushroom pops out of their head.

zamieniły się w mumie i - uwaga - z głów wyskakuje im grzyb.

(Laughter)

(Śmiech)

Now after sporulation, the spores repel.

Po wysianiu zarodników działają one jak odstraszacz.

So, the house is no longer suitable for invasion.

Więc dom nie nadaje się już do inwazji.

So, you have a near-permanent solution for reinvasion of termites.

To niemal trwałe rozwiązanie problemu inwazji termitów.

And so my house came down, I received my first patent

Mój dom wyburzono, otrzymałem swój pierwszy patent

against carpenter ants, termites and fire ants.

przeciwko mrówkom Camponotus, termitom i mrówkom ognistym.

Then we tried extracts, and lo and behold,

Później próbowaliśmy wyciągów

we can steer insects to different directions.

teraz potrafimy prowadzić owady do różnych miejsc.

This has huge implications.

To ma wielkie konsekwencje.

I then received my second patent -- and this is a big one.

Wtedy otrzymałem drugi patent - wielki patent.

It's been called an Alexander Graham Bell patent.

Nazwany patentem Aleksandra Grahama Bella -

It covers over 200,000 species.

obejmuje 200 000 gatunków.

This is the most disruptive technology --

To najbardziej destrukcyjna technologia

I've been told by executives of the pesticide industry --

jaką kierownicy przemysłu owadobójczego

that they have ever witnessed.

kiedykolwiek widzieli.

This could totally revamp the pesticide industries throughout the world.

To może zmienić przemysł owadobójczy na całym świecie.

You could fly 100 Ph.D. students under the umbrella of this concept,

Można by było zrobić na tym 100 doktoratów

because my supposition is that entomopathogenic fungi,

bo moja teza jest taka, że grzyby entomopatogeniczne

prior to sporulation, attract the very insects

przed wysiewem zarodników przyciągają te same owady

that are otherwise repelled by those spores.

które odstraszane są przez zarodniki.

And so I came up with a Life Box, because I needed a delivery system.

Stworzyłem Life Box, bo potrzebowałem systemu transportowego.

The Life Box -- you're gonna be getting a DVD of the TED conference --

Life Box - dostaniecie DVD z konferencji TED -

you add soil, you add water,

dodajecie glebę, dodajecie wody

you have mycorrhizal and endophytic fungi as well as spores,

macie grzyby mikoryzowe i grzyby endofityczne

like of the Agarikon mushroom.

oraz zarodniki np. pniarka.

The seeds then are mothered by this mycelium.

Zarodnikom matkuje grzybnia.

And then you put tree seeds in here,

Wkładacie tam nasiona drzewa

and then you end up growing -- potentially --

i - potencjalnie kończycie wyhodowawszy

an old-growth forest from a cardboard box.

stary las z kartonu.

I want to reinvent the delivery system,

Chcę na nowo wynaleźć sposób dostarczania

and the use of cardboard around the world,

i użycie kartonu na całym świecie

so they become ecological footprints.

by stały się ekologicznymi odciskami.

If there's a YouTube-like site that you could put up,

Jeśli moglibyście założyć stronę typu YouTube,

you could make it interactive, zip code specific --

moglibyście uczynić ją interaktywną i zlokalizować

where people could join together,

stronę gdzie ludzie mogliby się łączyć

and through satellite imaging systems,

i przez systemy obrazowania satelitarnego

through Virtual Earth or Google Earth,

przez Virtual Earth albo Google Earth

you could confirm carbon credits are being sequestered

moglibyście zatwierdzać izolowanie węgla

by the trees that are coming through Life Boxes.

przez drzewa, które wywodzą się z Life Box-ów.

You could take a cardboard box delivering shoes,

Możecie wziąć karton po butach

you could add water -- I developed this for the refugee community --

dodać wody - to wersja dla społeczności uchodźców -

corns, beans and squash and onions.

dodać kukurydzy, fasoli i dyni i cebuli.

I took several containers -- my wife said, if I could do this, anybody could --

Wziąłem kilka pojemników -- każdy może to zrobić --

and I ended up growing a seed garden.

i stworzyłem ogród nasion.

Then you harvest the seeds --

Potem zbiera się nasiona -

and thank you, Eric Rasmussen, for your help on this --

dziękuję Ericowi Rasmussenowi za pomoc w tej kwestii -

and then you're harvesting the seed garden.

i potem zbiera się nasiona.

Then you can harvest the kernels, and then you just need a few kernels.

Następnie pestki, potrzeba tylko paru pestek -

I add mycelium to it, and then I inoculate the corncobs.

dodaję do nich grzybnię i impregnuję kolby kukurydzy.

Now, three corncobs, no other grain --

Trzy kolby kukurydzy, żadnych innych nasion -

lots of mushrooms begin to form.

rozwija się wiele grzybów.

Too many withdrawals from the carbon bank,

Zbyt duża ilość znika z banku węglowego

and so this population will be shut down.

i populacja zamiera.

But watch what happens here.

Ale zobaczcie, co dzieje się tutaj.

The mushrooms then are harvested,

Zbieramy grzyby

but very importantly,

ale - co ważne

the mycelium has converted the cellulose into fungal sugars.

grzybnia zmieniła celulozę w grzybowe cukry.

And so I thought, how could we address the energy crisis in this country?

Pomyślałem, jak możemy odpowiedzieć na kryzys energetyczny?

And we came up with Econol.

Wymyśliliśmy Econol --

Generating ethanol from cellulose using mycelium as an intermediary --

produkcję etanolu z celulozy przy użyciu grzybni jako pośrednika -

and you gain all the benefits that I've described to you already.

i zyskujecie wszystkie korzyści, które już wam opisałem.

But to go from cellulose to ethanol is ecologically unintelligent,

Ale przemiana celulozy w etanol nie jest ekologiczna

and I think that we need to be econologically intelligent

a musimy być świadomi ekologicznie

about the generation of fuels.

jeśli chodzi o produkcję paliw.

So, we build the carbon banks on the planet, renew the soils.

Budujemy banki węgla na planecie, odnawiamy gleby -

These are a species that we need to join with.

grzyby to gatunek, z którym musimy się połączyć.

I think engaging mycelium can help save the world.

Użycie grzybni może ocalić świat.

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.

(Applause)

(Brawa)