Kevin Bales: How to combat modern slavery

Tłumaczenie: Kinga Skorupska Korekta: Krystian Aparta

You know for me, the interest in contemporary forms of slavery

Zainteresowanie współczesnymi formami niewolnictwa,

started with a leaflet that I picked up in London.

wzbudziła we mnie ulotka z Londynu.

It was the early '90s,

Było to we wczesnych latach 90.

and I was at a public event.

Było to we wczesnych latach 90.

I saw this leaflet and it said,

Na ulotce było napisane:

"There are millions of slaves in the world today."

"Dziś na świecie są miliony niewolników".

And I thought, "No way, no way."

Nie mogłem w to uwierzyć.

And I'm going to admit to hubris.

Przyznam się do pychy.

Because I also, I'm going to admit to you,

Myślałem sobie:

I also thought, "How can I be like

"Taki mądrala jak ja,

a hot-shot young full professor

profesor wykładający prawa człowieka?

who teaches human rights and not know this?

profesor wykładający prawa człowieka?

So it can't be true."

Na pewno bym o tym słyszał".

Well, if you teach, if you worship

Nauczyciel w świątyni nauki nie powinien kpić z bogów.

in the temple of learning,

Nauczyciel w świątyni nauki nie powinien kpić z bogów.

do not mock the gods,

Nauczyciel w świątyni nauki nie powinien kpić z bogów.

because they will take you,

Bo oni napełniają nas ciekawością i pasją,

fill you with curiosity and desire,

Bo oni napełniają nas ciekawością i pasją,

and drive you. Drive you with a passion

byśmy mogli zacząć zmieniać świat.

to change things.

byśmy mogli zacząć zmieniać świat.

I went out and did a lit review,

Przejrzałem 3000 artykułów wspominających niewolnictwo.

3,000 articles on the key word "slavery."

Przejrzałem 3000 artykułów wspominających niewolnictwo.

Two turned out to be about contemporary -- only two.

Tylko dwa dotyczyły niewolnictwa współczesnego,

All the rest were historical.

reszta była o przeszłości.

They were press pieces and they were full of outrage,

Artykuły prasowe, pełne oburzenia,

they were full of speculation, they were anecdotal --

nie oparte na badaniach, pełne spekulacji.

no solid information.

Zero rzetelnych informacji.

So, I began to do a research project of my own.

Rozpocząłem więc projekt badawczy.

I went to five countries around the world.

Byłem w 5 różnych krajach.

I looked at slaves. I met slaveholders,

Spotkałem niewolników i ich właścicieli.

and I looked very deeply

Blisko się przyjrzałem biznesowi opartemu na niewolnikach.

into slave-based businesses

Blisko się przyjrzałem biznesowi opartemu na niewolnikach.

because this is an economic crime.

To przestępstwo ekonomiczne.

People do not enslave people to be mean to them.

Nie zniewala się ludzi, żeby im dokuczyć,

They do it to make a profit.

chodzi o dochód.

And I've got to tell you, what I found out in the world

Muszę wam powiedzieć,

in four different continents,

że to co znalazłem jest zatrważająco znajome.

was depressingly familiar.

że to co znalazłem jest zatrważająco znajome.

Like this:

Ludzie pracujący na roli w Afryce,

Agricultural workers in Africa,

Ludzie pracujący na roli w Afryce,

whipped and beaten,

wychłostani i pobici,

showing us how they were beaten in the fields

pokazują, jak pobito ich podczas pracy,

before they escaped from slavery

zanim uciekli z niewoli

and met up with our film crew.

i spotkali naszą ekipę filmową.

It was mind-blowing.

To było niesamowite.

And I want to be very clear.

Chcę coś wyjaśnić.

I'm talking about real slavery.

Mówię o prawdziwym niewolnictwie.

This is not about lousy marriages,

Nie chodzi o nieudane małżeństwa,

this is not about jobs that suck.

ani o kiepską pracę.

This is about people who can not walk away,

Chodzi o ludzi zmuszanych do harówki bez płacy,

people who are forced to work without pay,

Chodzi o ludzi zmuszanych do harówki bez płacy,

people who are operating 24/7

którzy żyją w ciągłym strachu przed przemocą,

under a threat of violence

którzy żyją w ciągłym strachu przed przemocą,

and have no pay.

którym się nie płaci.

It's real slavery in exactly the same way

To prawdziwe niewolnictwo,

that slavery would be recognized

takie jak to znane nam z historii.

throughout all of human history.

takie jak to znane nam z historii.

Now, where is it?

Gdzie się to dzieje?

Well, this map in the sort of redder, yellower colors

Obszary czerwone i żółte to większe nasilenie niewolnictwa.

are the places with the highest densities of slavery.

Obszary czerwone i żółte to większe nasilenie niewolnictwa.

But in fact that kind of bluey color

Niebieski oznacza państwa, gdzie niewolnictwa nie ma.

are the countries where we can't find any cases of slavery.

Niebieski oznacza państwa, gdzie niewolnictwa nie ma.

And you might notice that it's only Iceland and Greenland

To jedynie Islandia i Grenlandia,

where we can't find any cases of enslavement

na całym świecie to tylko te państwa.

around the world.

na całym świecie to tylko te państwa.

We're also particularly interested

Jesteśmy też szczególnie zainteresowani obszarami,

and looking very carefully

Jesteśmy też szczególnie zainteresowani obszarami,

at places where

w których niewolników wykorzystuje się

slaves are being used to perpetrate

do niszczenia środowiska naturalnego.

extreme environmental destruction.

do niszczenia środowiska naturalnego.

Around the world, slaves are used to destroy the environment,

Dzieje się tak na całym świecie.

cutting down trees in the Amazon; destroying

Ścinają drzewa w Amazonii,

forest areas in West Africa;

niszczą lasy w Zachodniej Afryce,

mining and spreading mercury around

pracują w kopalniach i roznoszą rtęć

in places like Ghana and the Congo;

w Ghanie i Kongo,

destroying the coastal ecosystems in South Asia.

niszczą nadbrzeżne ekosystemy Południowej Azji.

It's a pretty harrowing linkage

W taki przerażający sposób łączy się

between what's happening to our environment

niszczenie środowiska i deptanie praw człowieka.

and what's happening to our human rights.

niszczenie środowiska i deptanie praw człowieka.

Now, how on Earth did we get to a situation like this,

Jakim cudem w roku 2010 na świecie jest 27 milionów niewolników?

where we have 27 million people

Jakim cudem w roku 2010 na świecie jest 27 milionów niewolników?

in slavery in the year 2010?

Jakim cudem w roku 2010 na świecie jest 27 milionów niewolników?

That's double the number that came out of Africa

Dwa razy więcej, niż przerzucono z Afryki przez Atlantyk.

in the entire transatlantic slave trade.

Dwa razy więcej, niż przerzucono z Afryki przez Atlantyk.

Well, it builds up with these factors.

Pewne czynniki wzmagają niewolnictwo.

They are not causal, they are actually supporting factors.

Pewne czynniki wzmagają niewolnictwo.

One we all know about, the population explosion:

Pierwszy: wzrost liczby ludności.

the world goes from two billion people to almost

Z 2 miliardów do prawie 7 w ciągu ostatnich 50 lat.

seven billion people in the last 50 years.

Z 2 miliardów do prawie 7 w ciągu ostatnich 50 lat.

Being numerous does not make you a slave.

Oprócz liczebności

Add in the increased vulnerability of very large numbers of people

pojawia się bezradność ludzi w krajach rozwijających się,

in the developing world,

pojawia się bezradność ludzi w krajach rozwijających się,

caused by civil wars, ethnic conflicts,

wynik wojen domowych, konfliktów etnicznych, kleptokracji, chorób...

kleptocratic governments, disease ... you name it, you know it.

wynik wojen domowych, konfliktów etnicznych, kleptokracji, chorób...

We understand how that works. In some countries

Wiemy, jak to działa.

all of those things happen at once,

Czasami mamy to wszystko naraz, jak w Sierra Leone.

like Sierra Leone a few years ago,

Czasami mamy to wszystko naraz, jak w Sierra Leone.

and push enormous parts ... about a billion people in the world, in fact,

Około miliarda ludzi żyje w skrajnej biedzie,

as we know, live on the edge,

Około miliarda ludzi żyje w skrajnej biedzie,

live in situations where

bez szans poprawy sytuacji,

they don't have any opportunity and are usually even destitute.

nawet bez środków do życia.

But that doesn't make you a slave either.

Ale to też nie robi z nich niewolników.

What it takes to turn a person who is destitute and vulnerable

Nędzarza w niewolnika zmienić może

into a slave, is the absence of the rule of law.

całkowity brak skutecznego systemu prawnego.

If the rule of law is sound, it protects

Sprawiedliwe prawo chroni ludzi bezbronnych.

the poor and it protects the vulnerable.

Sprawiedliwe prawo chroni ludzi bezbronnych.

But if corruption creeps in

Ale kiedy powstaje korupcja,

and people don't have the opportunity

prawo przestaje ochraniać potrzebujących.

to have that protection of the rule of law,

prawo przestaje ochraniać potrzebujących.

then if you can use violence,

Wtedy bezkarnie można stosować przemoc

if you can use violence with impunity,

Wtedy bezkarnie można stosować przemoc

you can reach out and harvest the vulnerable

i zmienić ludzi bezradnych w niewolników.

into slavery.

i zmienić ludzi bezradnych w niewolników.

Well, that is precisely what has happened around the world.

Właśnie tak się dzieje na świecie.

Though, for a lot of people,

Wielu ludzi zostaje dziś niewolnikami nie przez to,

the people who step

Wielu ludzi zostaje dziś niewolnikami nie przez to,

into slavery today

Wielu ludzi zostaje dziś niewolnikami nie przez to,

don't usually get kidnapped or knocked over the head.

że dostali w głowę i zostali porwani,

They come into slavery because

ale dlatego, że ktoś spytał, czy "chcą zarobić".

someone has asked them this question.

ale dlatego, że ktoś spytał, czy "chcą zarobić".

All around the world I've been told an almost identical story.

Wszędzie na świecie słyszę tę samą historię:

People say, "I was home,

"Przyjechali do wioski

someone came into our village,

i z ciężarówki ogłosili, że jest praca

they stood up in the back of a truck, they said, 'I've got jobs,

i z ciężarówki ogłosili, że jest praca

who needs a job?'"

i czekają na chętnych".

And they did exactly what

Wszyscy zareagowalibyśmy tak samo.

you or I would do in the same situation.

Wszyscy zareagowalibyśmy tak samo.

They said, "That guy looked sketchy. I was suspicious,

"Facet wyglądał podejrzanie, ale dzieci były głodne,

but my children were hungry.

"Facet wyglądał podejrzanie, ale dzieci były głodne,

We needed medicine.

potrzebowaliśmy lekarstw. Zrobiłem to,

I knew I had to do anything I could

potrzebowaliśmy lekarstw. Zrobiłem to,

to earn some money to support the people I care about."

bo musiałem pomóc ukochanym".

They climb into the back of the truck. They go off with the person who recruits them.

Wchodzą do ciężarówki i odjeżdżają,

Ten miles, 100 miles, 1,000 miles later,

a 10, 100, 1000 mil dalej

they find themselves in dirty, dangerous, demeaning work.

dostają brudną, niebezpieczną i poniżającą robotę.

They take it for a little while,

W końcu próbują odejść,

but when they try to leave, bang!, the hammer comes down,

a wtedy boleśnie się im uświadamia,

and they discover they're enslaved.

że stali się niewolnikami.

Now, that kind of slavery

Ten rodzaj niewolnictwa

is, again, pretty much what slavery has been all through human history.

jest taki sam, jak wcześniej w historii.

But there is one thing that is particularly remarkable

Ale jest coś nowego, co go wyróżnia.

and novel about slavery today,

Ale jest coś nowego, co go wyróżnia.

and that is a complete collapse

Niesamowity spadek rynkowej wartości ludzi.

in the price of human beings --

Niesamowity spadek rynkowej wartości ludzi.

expensive in the past, dirt cheap now.

Cennych dawniej, teraz tanich jak barszcz.

Even the business programs have started

Nawet programy biznesowe się tym zainteresowały.

picking up on this.

Nawet programy biznesowe się tym zainteresowały.

I just want to share a little clip for you.

Pokażę wam krótki filmik.

Daphne: OK. Llively discussion guaranteed here, as always,

Liczymy na ożywioną dyskusję

as we get macro and talk commodities.

o makroekonomii i towarach.

Continuing here in the studio with our guest Michael O'Donohue,

Jest z nami Michael O'Donohue,

head of commodities at Four Continents Capital Management.

dyrektor towarowy FCCM,

And we're also joined by Brent Lawson

oraz Brent Lawson z Lawson Frisk Securities.

from Lawson Frisk Securities.

oraz Brent Lawson z Lawson Frisk Securities.

Brent Lawson: Happy to be here.

Miło mi.

D: Good to have you with us, Brent.

Gdzie będą państwo inwestować w tym roku?

Now, gentlemen ... Brent, where is your money going this year?

Gdzie będą państwo inwestować w tym roku?

BL: Well Daphne, we've been going short on gas and oil recently

Brakuje gazu i ropy, więc szukamy alternatyw.

and casting our net just a little bit wider.

Brakuje gazu i ropy, więc szukamy alternatyw.

We really like the human being story a lot.

Interesująca jest możliwość wykorzystania ludzi.

If you look at a long-term chart,

Z wykresu widać, że ich cena jest najniższa w historii,

prices are at historical lows and yet global demand

Z wykresu widać, że ich cena jest najniższa w historii,

for forced labor is still real strong.

ale popyt na niewolniczą pracę się nie zmienił.

So, that's a scenario that we think we should be capitalizing on.

Myślę, że powinniśmy iść w tym kierunku.

D: Michael, what's your take on the people story? Are you interested?

Czy pan też jest zainteresowany?

Michael O'Donoghue: Oh definitely. Non-voluntary labor's greatest advantage

Tak, główna zaletą jest niekończące się zaopatrzenie.

as an asset is the endless supply.

Tak, główna zaletą jest niekończące się zaopatrzenie.

We're not about to run out of people. No other commodity has that.

Ludzie to towar, który się nie kończy.

BL: Daphne, if I may draw your attention to one thing.

BL: Chciałbym coś podkreślić.

That is that private equity has been sniffing around,

Prywatni inwestorzy się zainteresowali, więc rynek eksploduje.

and that tells me that this market is about to explode.

Prywatni inwestorzy się zainteresowali, więc rynek eksploduje.

Africans and Indians, as usual,

Ludzie z Afryki, Indii, jak zwykle, oraz z Ameryki Południowej i Europy Wschodniej.

South Americans, and Eastern Europeans in particular

Ludzie z Afryki, Indii, jak zwykle, oraz z Ameryki Południowej i Europy Wschodniej.

are on our buy list.

W nich będziemy inwestować.

D: Interesting. Micheal, bottom line, what do you recommend?

Ciekawe, a co Pan poleca?

MO: We're recommending to our clients

Klientom polecamy strategię "kup i trzymaj".

a buy and hold strategy.

Klientom polecamy strategię "kup i trzymaj".

There's no need to play the market.

Nie trzeba grać na giełdzie.

There's a lot of vulnerable people out there. It's very exciting.

To ekscytujące, ilu jest bezradnych ludzi.

D: Exciting stuff indeed. Gentlemen, thank you very much.

Jak najbardziej. Bardzo panom dziękuję.

Kevin Bales: Okay, you figured it out. That's a spoof.

Kevin Bales: To parodia.

Though I enjoyed watching

Ale szczęki wam opadły, zanim to zrozumieliście.

your jaws drop, drop, drop, until you got it.

Ale szczęki wam opadły, zanim to zrozumieliście.

MTV Europe worked with us and made that spoof,

Nakręciliśmy ją wraz z MTV Europe.

and they've been slipping it in between music videos

Przemycali ją między teledyskami,

without any introduction, which I think is kind of fun.

bez wyjaśnienia - zabawnie.

Here's the reality.

A teraz rzeczywistość.

The price of human beings across the last 4,000 years

Przez 40 tys., średnia cena ludzi w dzisiejszych dolarach to 40 tys.

in today's money has averaged about 40,000 dollars.

Przez 40 tys., średnia cena ludzi w dzisiejszych dolarach to 40 tys.

Capital purchase items.

Linie się przecinają, kiedy liczba ludności wzrasta.

You can see that the lines cross when the population explodes.

Linie się przecinają, kiedy liczba ludności wzrasta.

The average price of a human being today,

Dziś za człowieka zapłacimy średnio 90 dolarów.

around the world, is about 90 dollars.

Dziś za człowieka zapłacimy średnio 90 dolarów.

They are more expensive in places like North America.

W Ameryce Północnej będzie trochę drożej.

Slaves cost between 3,000 to 8,000 dollars in North America,

Tam cena się waha od 3 tys. do 8 tys. dolarów.

but I could take you places in India or Nepal

Ale w Indii czy Nepalu cena niewolnika to już 5-10 dolarów.

where human beings can be acquired for five or 10 dollars.

Ale w Indii czy Nepalu cena niewolnika to już 5-10 dolarów.

They key here is that

Chodzi o to, że ludzie przestali być trwałą inwestycją,

people have ceased to be that capital purchase item

Chodzi o to, że ludzie przestali być trwałą inwestycją,

and become like Styrofoam cups.

są jak jednorazowe kubeczki.

You buy them cheaply, you use them,

Kupujemy tanio, zużywamy i zgniatamy,

you crumple them up, and then when you're done

a kiedy z nimi skończymy, wyrzucamy je.

with them you just throw them away.

a kiedy z nimi skończymy, wyrzucamy je.

These young boys are in Nepal.

To film z Nepalu.

They are basically the transport system

Chłopcy są systemem transportu w kamieniołomie.

on a quarry run by a slaveholder.

Chłopcy są systemem transportu w kamieniołomie.

There are no roads there, so they carry loads of stone

Kamienie, czasem cięższe od siebie,

on their backs, often of their own weight,

noszą na przełaj przez Himalaje,

up and down the Himalaya Mountains.

bo dróg tam nie ma.

One of their mothers said to us,

Jedna z matek powiedziała:

"You know, we can't survive here,

"Nie da się tu przetrwać, i nie umieramy".

but we can't even seem to die either."

"Nie da się tu przetrwać, i nie umieramy".

It's a horrible situation.

To straszne.

And if there is anything that makes me feel very positive about this,

Pociesza mnie tylko to,

it's that there are also --

że oprócz zniewolonych ludzi

in addition to young men like this who are still enslaved --

że oprócz zniewolonych ludzi

there are ex-slaves who are now working to free others.

są też byli niewolnicy, próbujący ich uwolnić.

Or, we say, Frederick Douglass is in the house.

Jak Frederick Douglass czy Harriet Tubman.

I don't know if you've ever had a daydream

Wyobrażaliście sobie kiedyś, jak by to było,

about, "Wow. What would it be like to meet Harriet Tubman?

porozmawiać z Harriet Tubman?

What would it be like to meet Frederick Douglass?"

Chciałoby się ich spotkać.

I've got to say, one of the most exciting parts about my job

A dzięki mojej pracy, ja spotykam takich ludzi.

is that I get to,

A dzięki mojej pracy, ja spotykam takich ludzi.

and I want to introduce you to one of those.

Przedstawię jednego z nich.

His name is James Kofi Annan. He was a slave child in Ghana

James Kofi Annan jako dziecko był niewolnikiem w Ghanie,

enslaved in the fishing industry,

pracował w połowie ryb.

and he now, after escape and building a new life,

Uciekł, odbudował sobie życie

has formed an organization that we work closely with

i założył organizację, z którą współpracujemy,

to go back and get people out of slavery.

żeby uwolnić innych.

This is not James, this is one of the kids that he works with.

To jedno z dzieci, którym James pomaga.

James Kofi Annan (Video): He was hit with a paddle

Pobito go wiosłem w głowę.

in the head. And this reminds me

Pobito go wiosłem w głowę.

of my childhood when I used to work here.

Jak za czasów, kiedy tu pracowałem.

KB: James and our country director in Ghana,

KB: James i nasz dyrektor okręgowy w Ghanie

Emmanuel Otoo are now receiving regular death threats

regularnie dostają pogróżki,

because the two of them managed to get

bo udało im się wpakować do więzienia handlarzy niewolnikami

convictions and imprisonment for three human traffickers

bo udało im się wpakować do więzienia handlarzy niewolnikami,

for the very first time in Ghana

po raz pierwszy w Ghanie,

for enslaving people, from the fishing industry,

za zniewalanie dorosłych i dzieci.

for enslaving children.

za zniewalanie dorosłych i dzieci.

Now, everything I've been telling you,

Wszystko, co powiedziałem, jest przygnębiające.

I admit, is pretty disheartening.

Wszystko, co powiedziałem, jest przygnębiające.

But there is actually a very positive side to this,

Ale są też dobre strony.

and that is this: The 27 million people

Na świecie jest 27 milionów niewolników,

who are in slavery today,

Na świecie jest 27 milionów niewolników,

that's a lot of people, but it's also

ale procentowo,

the smallest fraction

to najmniejsza zniewolona część populacji w historii ludzkości.

of the global population to ever be in slavery.

to najmniejsza zniewolona część populacji w historii ludzkości.

And likewise, the 40 billion dollars that they generate

Co roku ich praca przynosi 40 mld dolarów.

into the global economy each year

Co roku ich praca przynosi 40 mld dolarów.

is the tiniest proportion of the global economy

Ale to też najmniejszy udział niewolnictwa

to ever be represented by slave labor.

w światowej gospodarce w historii ludzkości.

Slavery, illegal in every country

Niewolnictwo jest nielegalne

has been pushed to the edges of our global society.

i dlatego zostało tylko na marginesie globalnej społeczności.

And in a way, without us even noticing,

Niezauważenie zostało zepchnięte

has ended up standing on the precipice

nad przepaść zapomnienia.

of its own extinction,

nad przepaść zapomnienia.

waiting for us to give it a big boot

Wystarczy, że damy mu kopa

and knock it over. And get rid of it.

i się go pozbędziemy.

And it can be done.

Uda nam się.

Now, if we do that, if we put the resources

Jeśli się zaangażujemy i skupimy,

and the focus to it,

Jeśli się zaangażujemy i skupimy,

what does it actually cost to get people out of slavery?

ile będzie nas to kosztować?

Well, first, before I even tell you the cost

Zanim to wyjawię,

I've got to be absolutely clear.

muszę coś wyjaśnić.

We do not buy people out of slavery.

Nie wykupujemy niewolników.

Buying people out of slavery is like

To jak płacenie złodziejowi za skradziony telewizor.

paying a burglar to get your television back;

To jak płacenie złodziejowi za skradziony telewizor.

it's abetting a crime.

Nie pomagamy w tej zbrodni.

Liberation, however, costs some money.

Wyzwolenie kosztuje,

Liberation, and more importantly

ale na nim wydatki się nie kończą.

all the work that comes after liberation.

ale na nim wydatki się nie kończą.

It's not an event, it's a process.

To nie zdarzenie, a proces.

It's about helping people to build lives of dignity,

To pomoc przy budowie godnego życia,

stability, economic autonomy,

trwałej samowystarczalności, obywatelstwa.

citizenship.

trwałej samowystarczalności, obywatelstwa.

Well, amazingly,

W Indiach, gdzie koszty są bardzo niskie,

in places like India where costs are very low,

W Indiach, gdzie koszty są bardzo niskie,

that family, that three-generation family that you see there

trzypokoleniowa rodzina, którą tu widzicie,

who were in hereditary slavery --

była zniewolona od pokoleń.

so, that granddad there, was born a baby into slavery --

Dziadek urodził się już w niewoli.

but the total cost, amortized

Ale całkowity koszt ich wyzwolenia

across the rest of the work,

Ale całkowity koszt ich wyzwolenia

was about 150 dollars to bring that family

wyniósł 150 dolarów.

out of slavery and then take them through a two year process

Za te pieniądze przez dwa lata wspieraliśmy ich

to build a stable life of citizenship and education.

w zdobywaniu obywatelstwa i wykształcenia.

A boy in Ghana rescued from fishing slavery, about 400 dollars.

W Ghanie uratowanie dziecka to 400 dolarów.

In the United States, North America,

W USA byłoby drożej.

much more expensive. Legal costs, medical costs ...

Wliczając koszty medyczne i sądowe,

we understand that it's expensive here:

Wliczając koszty medyczne i sądowe,

about 30,000 dollars.

to jakieś 30.000 dolarów.

But most of the people in the world in slavery

Ale większość niewolników na świecie

live in those places where

żyje tam, gdzie koszty są najniższe.

the costs are lowest.

żyje tam, gdzie koszty są najniższe.

And in fact, the global average is about what it is

Średnia kosztów byłaby bliska tym z Ghany.

for Ghana.

Średnia kosztów byłaby bliska tym z Ghany.

And that means, when you multiply it up,

Gdyby to pomnożyć, szacunkowo

the estimated cost of

Gdyby to pomnożyć, szacunkowo

not just freedom but sustainable freedom

koszt zapewnienia trwałej wolności

for the entire 27 million people on the planet in slavery

dla 27 milionów niewolników na świecie

is something like 10.8 billion dollars --

wyniósłby 10,8 miliarda dolarów.

what Americans spend on potato chips and pretzels,

Tyle, ile w USA wydaje się na chipsy i precelki,

what Seattle is going to spend on its light rail system:

ile Seattle wyda na sieć szybkich tramwajów.

usually the annual expenditure in this country on blue jeans,

To roczne wydatki na jeansy w USA.

or in the last holiday period

W sezonie świątecznym,

when we bought GameBoys and iPods and other tech gifts for people,

na konsole do gier, iPody i inne gadżety wydaliśmy

we spent 10.8 billion dollars.

dokładnie 10,8 miliarda dolarów.

Intel's fourth quarter earnings: 10.8 billion.

To przychód kwartalny Intela.

It's not a lot of money at the global level.

W światowej skali to marne grosze.

In fact, it's peanuts.

W światowej skali to marne grosze.

And the great thing about it is that

Najlepsze jest to, że to nie są zmarnowane pieniądze.

it's not money down a hole,

Najlepsze jest to, że to nie są zmarnowane pieniądze.

there is a freedom dividend. When you let people out of slavery

Są też dodatkowe korzyści:

to work for themselves,

wyzwoleni pracują dla siebie i są zmotywowani.

are they motivated?

wyzwoleni pracują dla siebie i są zmotywowani.

They take their kids out of the workplace,

Dzieci nie muszą pracować,

they build a school, they say,

buduje się szkoły.

"We're going to have stuff we've never had before like three squares,

Ludzie się cieszą na swoje trzy kąty,

medicine when we're sick,

lekarstwa dla chorych,

clothing when we're cold."

ubrania dla przemarzniętych.

They become consumers and producers

Stają się konsumentami i producentami.

and local economies begin to spiral up very rapidly.

Stan lokalnej gospodarki się poprawia.

That's important, all of that

Sposób budowania trwałej wolności jest ważny,

about how we rebuild sustainable freedom,

Sposób budowania trwałej wolności jest ważny,

because we'd never want to repeat

bo przecież nie chcemy powtórzyć wydarzeń z 1865.

what happened in this country in 1865.

bo przecież nie chcemy powtórzyć wydarzeń z 1865.

Four million people were lifted up out of slavery

Wyzwolono wówczas cztery miliony ludzi

and then dumped.

i o nich zapomniano.

Dumped without political participation,

Bez udziału w polityce, edukacji,

decent education,

Bez udziału w polityce, edukacji,

any kind of real opportunity

bez perspektyw ekonomicznych,

in terms of economic lives,

bez perspektyw ekonomicznych,

and then sentenced to generations of

skazani byli na przemoc i dyskryminację.

violence and prejudice and discrimination.

skazani byli na przemoc i dyskryminację.

And America is still paying the price

Ameryka ciągle płaci cenę za partactwo z 1865.

for the botched emancipation of 1865.

Ameryka ciągle płaci cenę za partactwo z 1865.

We have made a commitment

Zobowiązaliśmy się, że nie pozwolimy,

that we will never let people

Zobowiązaliśmy się, że nie pozwolimy,

come out of slavery on our watch,

by wyzwoleni niewolnicy

and end up as second class citizens.

skończyli jako obywatele drugiej kategorii.

It's just not going to happen.

skończyli jako obywatele drugiej kategorii.

This is what liberation really looks like.

Wyzwolenie wygląda tak.

Children rescued from slavery in the fishing industry in Ghana,

To dzieci, które powróciły na łono rodziny

reunited with their parents,

z niewolnictwa w Ghanie.

and then taken with their parents back to their villages

Powróciły do domów, żeby razem budować dobrobyt.

to rebuild their economic well-being

Powróciły do domów, żeby razem budować dobrobyt.

so that they become slave-proof --

Już nigdy nie zrobi się z nich niewolników.

absolutely unenslaveable.

Już nigdy nie zrobi się z nich niewolników.

Now, this woman

Ta kobieta żyła w wiosce w Nepalu.

lived in a village in Nepal.

Ta kobieta żyła w wiosce w Nepalu.

We'd been working there about a month.

Od miesiąca pracowaliśmy

They had just begun to come out of a hereditary kind of slavery.

nad uwolnieniem ich z dziedzicznego niewolnictwa.

They'd just begun to light up a little bit,

Trochę się rozchmurzyli i otworzyli.

open up a little bit.

Trochę się rozchmurzyli i otworzyli.

But when we went to speak with her, when we took this photograph,

Kiedy robiliśmy to zdjęcie,

the slaveholders were still menacing us

właściciele niewolników ciągle nam zagrażali.

from the sidelines. They hadn't been really pushed back.

Jeszcze ich nie odparliśmy.

I was frightened. We were frightened.

Wszyscy się baliśmy.

We said to her, "Are you worried? Are you upset?"

Zapytaliśmy ją, czy się martwi.

She said, "No, because we've got hope now.

Zaprzeczyła, bo wreszcie miała nadzieję.

How could we not succeed," she said,

"Przecież musi się nam udać,

"when people like you from the other side of the world

skoro ludzie z drugiej strony świata

are coming here to stand beside us?"

przyjeżdżają nam pomóc!"

Okay, we have to ask ourselves,

Musimy zadać sobie pytanie,

are we willing to live in a world with slavery?

czy chcemy tolerować niewolnictwo.

If we don't take action, we just leave ourselves open

Jeśli nie przejawimy inicjatywy,

to have someone else jerk the strings

że ktoś może związać nas z niewolnictwem tym, co kupujemy

that tie us to slavery in the products we buy,

że ktoś może związać nas z niewolnictwem tym, co kupujemy

and in our government policies.

i polityką naszego rządu.

And yet, if there's one thing that every human being can agree on,

Każdy człowiek chyba zgodzi się,

I think it's that slavery should end.

że niewolnictwo musi zniknąć.

And if there is a fundamental violation

Zgodzicie się ze mną,

of our human dignity

że najpoważniejszym pogwałceniem ludzkiej godności

that we would all say is horrific,

że najpoważniejszym pogwałceniem ludzkiej godności

it's slavery.

jest niewolnictwo.

And we've got to say,

Trzeba się zastanowić,

what good is all of our intellectual

na co nam potęga intelektualna,

and political and economic power --

polityczna i ekonomiczna,

and I'm really thinking intellectual power in this room --

mam na myśli też potęgę osób na tej sali,

if we can't use it to bring slavery to an end?

jeśli nie pozwala nam skończyć z niewolnictwem?

I think there is enough intellectual power in this room

Potęga ludzi w tej sali wystarczy,

to bring slavery to an end.

by znieść niewolnictwo.

And you know what? If we can't do that,

Jeśli nie możemy tego osiągnąć,

if we can't use our intellectual power to end slavery,

jeśli nie zrobimy co w naszej mocy...

there is one last question:

Czy naprawdę jesteśmy wolni?

Are we truly free?

Czy naprawdę jesteśmy wolni?

Okay, thank you so much.

Dziękuję bardzo.

(Applause)

(Brawa)