Beeban Kidron: The shared wonder of film

Translator: Timothy Covell Reviewer: Morton Bast

Vertaald door: Els De Keyser Nagekeken door: Rik Delaet

Evidence suggests that humans in all ages and from all cultures

Er bestaan bewijzen dat mensen van alle leeftijden en uit alle culturen

create their identity in some kind of narrative form.

hun identiteit creëren in één of andere narratieve vorm.

From mother to daughter, preacher to congregant,

Van moeder tot dochter, predikant tot lid van de gemeente,

teacher to pupil, storyteller to audience.

leerkracht tot leerling, verteller tot publiek.

Whether in cave paintings

Of het nu door rotsschilderingen is

or the latest uses of the Internet,

of het meest recente gebruik van het internet,

human beings have always told their histories and truths

mensen hebben hun verhalen en waarheden altijd verteld

through parable and fable.

door parabels en fabels.

We are inveterate storytellers.

We zijn onverbeterlijke verhalenvertellers.

But where, in our increasingly secular and fragmented world,

Maar waar in onze alsmaar meer geseculariseerde en gefragmenteerde wereld

do we offer communality of experience,

bieden we een gemeenschappelijke ervaring

unmediated by our own furious consumerism?

die wars is van ons eigen drieste consumentisme?

And what narrative, what history,

Welk verhaal, welke geschiedenis,

what identity, what moral code

welke identiteit, welke morele code

are we imparting to our young?

geven we mee aan onze jongeren?

Cinema is arguably

Cinema is misschien wel

the 20th century's most influential art form.

de meest invloedrijke kunstvorm van de 20ste eeuw.

Its artists told stories

Zijn kunstenaars vertelden verhalen

across national boundaries,

over de landsgrenzen heen,

in as many languages, genres and philosophies

in zoveel talen, genres en filosofieën

as one can imagine.

als je maar kan bedenken.

Indeed, it is hard to find a subject

Het is moeilijk om een onderwerp te vinden

that film has yet to tackle.

waar nog geen film over is gemaakt.

During the last decade

Gedurende het jongste decennium

we've seen a vast integration of global media,

hebben we een enorme integratie van de globale media gezien,

now dominated by a culture of the Hollywood blockbuster.

die nu worden gedomineerd door de cultuur van de Hollywoodblockbuster.

We are increasingly offered a diet

We staan meer en meer op een dieet

in which sensation, not story, is king.

waarin sensatie regeert, niet het verhaal.

What was common to us all 40 years ago --

Wat ons 40 jaar geleden allen vertrouwd was --

the telling of stories between generations --

verhalen vertellen van generatie tot generatie --

is now rarified.

is nu alsmaar zeldzamer.

As a filmmaker, it worried me.

Als filmmaker maakte ik me daar zorgen om.

As a human being, it puts the fear of God in me.

Als mens ben ik doodsbenauwd.

What future could the young build

Welke toekomst kan de jeugd zich bouwen

with so little grasp

als ze geen idee hebben

of where they've come from

waar ze vandaan komen

and so few narratives of what's possible?

en zo weinig verhalen kennen van wat mogelijk is?

The irony is palpable;

De ironie is tastbaar.

technical access has never been greater,

De technische toegang was nooit zo massaal,

cultural access never weaker.

de culturele toegang nooit zo zwak.

And so in 2006 we set up FILMCLUB,

In 2006 richtten we daarom FILMCLUB op,

an organization that ran weekly film screenings in schools

een organisatie die wekelijkse filmvertoningen op scholen organiseerde,

followed by discussions.

gevolgd door besprekingen.

If we could raid the annals of 100 years of film,

Als we de annalen van 100 jaar film konden plunderen,

maybe we could build a narrative

konden we misschien een verhaal maken

that would deliver meaning

dat zin zou geven

to the fragmented and restless world of the young.

aan de gefragmenteerde en rusteloze wereld van de jongeren.

Given the access to technology,

Als ze toegang krijgen tot technologie,

even a school in a tiny rural hamlet

dan kan zelfs een school in een piepklein landelijk gehucht

could project a DVD onto a white board.

een dvd op een wit bord projecteren.

In the first nine months

In de eerste negen maanden

we ran 25 clubs across the U.K.,

hadden we 25 clubs over het hele Verenigd Koninkrijk,

with kids in age groups between five and 18

met kinderen van 5 tot 18 jaar

watching a film uninterrupted for 90 minutes.

die aan één stuk door 90 minuten lang naar een film keken.

The films were curated and contextualized.

De films werden uitgezocht en van context voorzien.

But the choice was theirs,

Maar het was hun keuze,

and our audience quickly grew

en ons publiek leerde al snel

to choose the richest and most varied diet that we could provide.

om het rijkste en meest gevarieerd mogelijke dieet te kiezen.

The outcome, immediate.

Het resultaat liet niet op zich wachten.

It was an education of the most profound and transformative kind.

Het was educatie van het diepste en meest transformatieve soort.

In groups as large as 150 and as small as three,

In groepen van zo veel als 150 tot zo weinig als 3

these young people discovered new places,

ontdekten deze jongeren nieuwe plekken,

new thoughts, new perspectives.

nieuwe gedachten, nieuwe perspectieven.

By the time the pilot had finished,

Tegen het einde van het pilootproject

we had the names of a thousand schools

hadden we de namen van 1000 scholen

that wished to join.

die wilden aansluiten.

The film that changed my life

De film die mijn leven veranderde,

is a 1951 film by Vittorio De Sica, "Miracle in Milan."

is een film uit 1951 van Vittorio De Sica, 'Mirakel in Milaan'.

It's a remarkable comment

Het is een merkwaardig commentaar

on slums, poverty and aspiration.

op sloppenwijken, armoede en ambitie.

I had seen the film on the occasion of my father's 50th birthday.

Ik had de film gezien ter gelegenheid van de 50ste verjaardag van mijn vader.

Technology then meant we had to hire a viewing cinema,

Technologie betekende toen dat we een filmzaal moesten afhuren,

find and pay for the print and the projectionist.

een kopie en een operator moesten vinden en betalen.

But for my father,

Voor mijn vader

the emotional and artistic importance of De Sica's vision was so great

was het emotionele en artistieke belang van De Sica's visie zo groot

that he chose to celebrate his half-century

dat hij ervoor koos om zijn halve eeuw te vieren

with his three teenage children and 30 of their friends,

met zijn drie tienerkinderen en 30 vrienden,

"In order," he said,

"om", zo zei hij,

"to pass the baton of concern and hope

"het stokje van bekommernis en hoop door te geven

on to the next generation."

aan de volgende generatie."

In the last shot of "Miracle in Milan,"

In het laatste shot van 'Mirakel in Milaan'

slum-dwellers float skyward on flying brooms.

stijgen sloppenbewoners hemelwaarts op bezems.

Sixty years after the film was made

Zestig jaar nadat deze film werd gemaakt

and 30 years after I first saw it,

en 30 jaar nadat ik hem voor het eerst zag,

I see young faces tilt up in awe,

zie ik jonge gezichten vol ontzag naar boven kijken:

their incredulity matching mine.

ze vinden het even ongelooflijk als ik.

And the speed with which they associate it

De snelheid waarmee ze het verbinden

with "Slumdog Millionaire" or the favelas in Rio

met 'Slumdog Millionaire' of de favelas van Rio

speaks to the enduring nature.

zegt veel over de blijvende aard ervan.

In a FILMCLUB season about democracy and government,

In een FILMCLUB-sessie over democratie en overheid

we screened "Mr. Smith Goes to Washington."

keken we naar 'Mr. Smith gaat naar Washington'.

Made in 1939, the film is older than most of our members' grandparents.

Die film uit 1939 is ouder dan de grootouders van de meeste leden.

Frank Capra's classic values independence and propriety.

Frank Capra's klassieker is een hulde aan onafhankelijkheid en degelijkheid.

It shows how to do right,

Hij toont hoe je goed doet,

how to be heroically awkward.

hoe je heroïsch onaangepast kan zijn.

It is also an expression of faith

Het is ook een uitdrukking van het geloof

in the political machine as a force of honor.

in de politieke machine als een eerzame macht.

Shortly after "Mr. Smith" became a FILMCLUB classic,

Kort nadat 'Mr. Smith' een FILMCLUB-klassieker werd,

there was a week of all-night filibustering in the House of Lords.

was er een week van nachtenlang filibusteren in het Hogerhuis.

And it was with great delight

Het was met groot genoegen

that we found young people up and down the country

dat we over het hele land jongeren aantroffen

explaining with authority

die met gezag uitlegden

what filibustering was

wat filibusteren was

and why the Lords might defy their bedtime on a point of principle.

en waarom de Lords hun slaap lieten omwille van een principieel punt.

After all, Jimmy Stewart filibustered for two entire reels.

Jimmy Stewart filibusterde per slot van rekening twee filmspoelen lang.

In choosing "Hotel Rwanda,"

Toen we 'Hotel Rwanda' kozen,

they explored genocide of the most brutal kind.

verkenden ze genocide van het meest brutale soort.

It provoked tears as well as incisive questions

Dat leidde tot tranen en indringende vragen

about unarmed peace-keeping forces

over ongewapende vredestroepen

and the double-dealing of a Western society

en de dubbele moraal van de Westerse maatschappij

that picks its moral fights with commodities in mind.

die haar morele gevechten kiest met grondstoffen in het achterhoofd.

And when "Schindler's List" demanded that they never forget,

Toen 'Schindler's List' vereiste dat ze nooit zouden vergeten,

one child, full of the pain of consciousness, remarked,

merkte één kind, vervuld van de pijn van het besef, op:

"We already forgot,

"We zijn het al vergeten,

otherwise how did 'Hotel Rwanda' happen?"

hoe kon 'Hotel Rwanda' anders gebeuren?"

As they watch more films their lives got palpably richer.

Naarmate ze meer films zagen, werd hun leven tastbaar rijker.

"Pickpocket" started a debate about criminality disenfranchisement.

'Pickpocket' gaf aanleiding tot een debat over criminaliteit en het ontnemen van rechten.

"To Sir, with Love" ignited its teen audience.

'To Sir, with Love' zette het tienerpubliek in vuur en vlam.

They celebrated a change in attitude

Ze waren blij met de verandering in houding

towards non-white Britons,

tegenover niet-blanke Britten,

but railed against our restless school system

maar hadden geen goed woord over voor ons rusteloze schoolsysteem

that does not value collective identity,

dat collectieve identiteit niet waardeert,

unlike that offered by Sidney Poitier's careful tutelage.

heel anders dan het zorgvuldige mentorschap van Sidney Poitier.

By now, these thoughtful, opinionated, curious young people

Intussen draaiden deze bedachtzame, eigenzinnige, nieuwsgierige jongeren

thought nothing of tackling films of all forms --

hun hand niet meer om voor films in alle vormen --

black and white, subtitled,

zwart-wit, ondertiteld,

documentary, non-narrative, fantasy --

documentaire, niet-narratief, fantasy --

and thought nothing of writing detailed reviews

en ze schreven vlot gedetailleerde recensies

that competed to favor one film over another

waarmee ze hun voorkeur voor de ene film boven de andere uitdrukten

in passionate and increasingly sophisticated prose.

in gepassioneerd en alsmaar meer gesofisticeerd proza.

Six thousand reviews each school week

Elke schoolweek dingen 6.000 recensies mee

vying for the honor of being review of the week.

naar de eer om 'recensie van de week' te worden.

From 25 clubs, we became hundreds, then thousands,

25 clubs werden er honderden, toen duizenden,

until we were nearly a quarter of a million kids

tot we met bijna een kwart miljoen kinderen waren

in 7,000 clubs right across the country.

in 7.000 clubs over het hele land.

And although the numbers were, and continue to be, extraordinary,

Hoewel de aantallen uitzonderlijk waren en zijn,

what became more extraordinary

was het uitzonderlijke

was how the experience of critical and curious questioning

hoe de ervaring van kritisch en nieuwsgierig bevragen

translated into life.

zich in het leven vertaalde.

Some of our kids started talking with their parents,

Sommige kinderen gingen met hun ouders praten,

others with their teachers,

anderen met hun leerkrachten,

or with their friends.

of met hun vrienden.

And those without friends

Zij die geen vrienden hadden,

started making them.

maakten er.

The films provided communality across all manner of divide.

De films boden een gemeenschapsgevoel, over alle grenzen heen.

And the stories they held provided a shared experience.

De verhalen waren een gedeelde ervaring.

"Persepolis" brought a daughter closer to her Iranian mother,

'Persepolis' bracht een dochter nader tot haar Iraanse moeder.

and "Jaws" became the way in which one young boy

'Jaws' werd de manier waarop een jonge kerel

was able to articulate the fear he'd experienced

de vrees kon uitdrukken die hij had ervaren

in flight from violence

toen hij vluchtte voor geweld

that killed first his father then his mother,

dat eerst zijn vader en dan zijn moeder vermoordde,

the latter thrown overboard on a boat journey.

die overboord werd gegooid tijdens een bootreis.

Who was right, who wrong?

Wie had gelijk, wie niet?

What would they do under the same conditions?

Wat zouden zij in dezelfde omstandigheden doen?

Was the tale told well?

Was het verhaal goed gebracht?

Was there a hidden message?

Was er een verborgen boodschap?

How has the world changed? How could it be different?

Hoe is de wereld veranderd? Hoe kan het anders?

A tsunami of questions flew out of the mouths of children

Een tsunami van vragen kwam uit de monden van kinderen

who the world didn't think were interested.

van wie de wereld dacht dat het ze koud liet.

And they themselves had not known they cared.

Zij wisten zelf niet dat ze erom gaven.

And as they wrote and debated,

Terwijl ze schreven en debatteerden,

rather than seeing the films as artifacts,

zagen ze de films niet als kunstwerken,

they began to see themselves.

maar begonnen ze zichzelf te zien.

I have an aunt who is a wonderful storyteller.

Ik heb een tante die geweldig kan vertellen.

In a moment she can invoke images

In een oogwenk schept ze een beeld

of running barefoot on Table Mountain and playing cops and robbers.

van blootsvoets rennen op de Tafelberg en pak-de-dief spelen.

Quite recently she told me

Recent vertelde ze me

that in 1948, two of her sisters and my father

dat twee van haar zussen en mijn vader in 1948

traveled on a boat to Israel without my grandparents.

per boot naar Israël reisden zonder mijn grootouders.

When the sailors mutinied at sea in a demand for humane conditions,

Toen de matrozen gingen muiten op zee om menselijker condities te eisen,

it was these teenagers that fed the crew.

waren het de tieners die de bemanning te eten gaven.

I was past 40 when my father died.

Ik was ouder dan 40 toen mijn vader stierf.

He never mentioned that journey.

Hij heeft nooit over die reis verteld.

My mother's mother left Europe in a hurry

De moeder van mijn moeder verliet Europa hals over kop

without her husband, but with her three-year-old daughter

zonder haar man, maar met haar 3-jarige dochter

and diamonds sewn into the hem of her skirt.

en met diamanten in de zoom van haar rok genaaid.

After two years in hiding,

Na twee jaar onderduiken

my grandfather appeared in London.

verscheen mijn grootvader in Londen.

He was never right again.

Het kwam nooit meer goed met hem.

And his story was hushed as he assimilated.

Zijn verhaal werd toegedekt terwijl hij zich aanpaste.

My story started in England

Mijn verhaal begint in Engeland

with a clean slate and the silence of immigrant parents.

met een schone lei en de stilte van migrantenouders.

I had "Anne Frank," "The Great Escape,"

Ik had 'Anne Frank', 'De grote ontsnapping',

"Shoah," "Triumph of the Will."

'Shoah', 'Triomf van de wil'.

It was Leni Riefenstahl

Het was Leni Riefenstahl

in her elegant Nazi propaganda

met haar elegante nazipropaganda

who gave context to what the family had to endure.

die de context bood voor het lijden van de familie.

These films held what was too hurtful to say out loud,

Die films bevatten wat teveel pijn deed om luidop te zeggen.

and they became more useful to me

Ze werden nuttiger voor mij

than the whispers of survivors

dan het gefluister van de overlevenden

and the occasional glimpse of a tattoo

en hier en daar een glimp van een tattoo

on a maiden aunt's wrist.

op de pols van een ongetrouwde tante.

Purists may feel that fiction dissipates

Puristen vinden wellicht dat fictie

the quest of real human understanding,

de zoektocht naar echt menselijk begrijpen geen recht doet,

that film is too crude

dat film te ruw is

to tell a complex and detailed history,

om een complex en gedetailleerd verhaal te vertellen

or that filmmakers always serve drama over truth.

of dat filmmakers altijd drama boven waarheid opdissen.

But within the reels lie purpose and meaning.

Maar de filmspoelen bevatten een doel en betekenis.

As one 12-year-old said after watching "Wizard of Oz,"

Zoals een 12-jarige zei na het bekijken van 'De tovenaar van Oz':

"Every person should watch this,

"Iedereen zou dit moeten bekijken,

because unless you do

want als je het niet doet,

you may not know that you too have a heart."

weet je misschien niet dat ook jij een hart hebt."

We honor reading, why not honor watching with the same passion?

We respecteren het lezen, waarom dan niet het kijken met dezelfde passie?

Consider "Citizen Kane" as valuable as Jane Austen.

Beschouw 'Citizen Kane' als even waardevol als Jane Austen.

Agree that "Boyz n the Hood," like Tennyson,

Geef toe dat 'Boyz n the Hood', zoals Tennyson,

offers an emotional landscape and a heightened understanding

een emotioneel landschap biedt en een verhoogd begrip

that work together.

die goed samengaan.

Each a piece of memorable art,

Ze zijn elk een stuk gedenkwaardige kunst,

each a brick in the wall of who we are.

elk een steen in de muur van wie we zijn.

And it's okay if we remember Tom Hanks

Het is oké als we Tom Hanks beter onthouden

better than astronaut Jim Lovell

dan Jim Lovell de astronaut,

or have Ben Kingsley's face superimposed onto that of Gandhi's.

of als we Ben Kingsley's gezicht op dat van Gandhi plakken.

And though not real, Eve Harrington, Howard Beale, Mildred Pierce

Ze zijn niet echt, maar Eve Harrington, Howard Beale, Mildred Pierce

are an opportunity to discover

zijn een kans om te ontdekken

what it is to be human,

wat het is om mens te zijn.

and no less helpful to understanding our life and times

Ze helpen evenveel om ons leven en onze tijden te begrijpen

as Shakespeare is in illuminating the world of Elizabethan England.

als Shakespeare om het Elizabethaanse Engeland te illustreren.

We guessed that film,

Wij gingen ervan uit dat film,

whose stories are a meeting place

waar verhalen een ontmoetingsplek zijn

of drama, music, literature and human experience,

voor drama, muziek, literatuur en menselijke ervaring,

would engage and inspire the young people participating in FILMCLUB.

de jonge deelnemers aan FILMCLUB zou engageren en inspireren.

What we could not have foreseen

Wat we niet konden voorzien,

was the measurable improvements

waren de meetbare verbeteringen

in behavior, confidence and academic achievement.

in gedrag, vertrouwen en schoolse prestaties.

Once-reluctant students now race to school, talk to their teachers,

Ooit onwillige studenten rennen nu naar school, praten met leerkrachten,

fight, not on the playground,

vechten, niet op de speelplaats,

but to choose next week's film --

maar om de film van volgende week te kiezen --

young people who have found self-definition, ambition

jonge mensen die zelfdefinitie hebben gevonden, ambitie,

and an appetite for education and social engagement

de smaak van onderricht en sociaal engagement,

from the stories they have witnessed.

in de verhalen die ze hebben gezien.

Our members defy the binary description

Onze leden tarten de binaire beschrijving

of how we so often describe our young.

die we zo vaak op onze jongeren kleven.

They are neither feral nor myopically self-absorbed.

Ze zijn noch wild, noch kortzichtig door zichzelf geobsedeerd.

They are, like other young people,

Zoals andere jongeren

negotiating a world with infinite choice,

onderhandelen ze over een wereld met eindeloze keuzes,

but little culture of how to find meaningful experience.

maar zonder cultuur over hoe je een betekenisvolle ervaring vindt.

We appeared surprised at the behaviors

We waren verrast door het gedrag

of those who define themselves

van diegenen die zichzelf definiëren

by the size of the tick on their shoes,

aan de hand van de grootte van het merk op hun schoenen,

yet acquisition has been the narrative we have offered.

maar het verhaal dat we boden ging om verwerving.

If we want different values

Als we andere waarden willen,

we have to tell a different story,

moeten we een ander verhaal vertellen,

a story that understands that an individual narrative

een verhaal dat begrijpt dat een individueel verhaal

is an essential component of a person's identity,

een essentiële component is van je persoonlijke identiteit,

that a collective narrative

dat een collectief verhaal

is an essential component of a cultural identity,

een essentiële component is van je culturele identiteit,

and without it it is impossible to imagine yourself

en dat je dit nodig hebt om jezelf te kunnen zien

as part of a group.

als deel van een groep.

Because when these people get home

Als deze jongeren naar huis gaan

after a screening of "Rear Window"

nadat ze 'Rear window' hebben gezien,

and raise their gaze to the building next door,

en de blik naar het gebouw naast hun huis wenden,

they have the tools to wonder who, apart from them,

hebben ze de middelen om zich af te vragen wie, behalve zijzelf,

is out there

daar is,

and what is their story.

en wat hun verhaal is.

Thank you.

Dankuwel.

(Applause)

(Applaus)