Vincent Moon and Nana Vasconcelos: The world’s hidden music rituals

Vertaald door: Huub Ramakers Nagekeken door: Axel Saffran

Vincent Moon: How can we use computers,

Hoe kunnen we gebruik maken van computers,

cameras, microphones to represent the world

camera's, microfoons, om de wereld weer te geven

in an alternative way,

op een alternatieve manier,

as much as possible?

zo veel als mogelijk is?

How, maybe, is it possible to use the Internet

Hoe is het misschien mogelijk het internet te gebruiken

to create a new form of cinema?

om een nieuwe vorm van cinema te creëren?

And actually, why do we record?

Waarom leggen we eigenlijk dingen vast?

Well, it is with such simple questions in mind

Nou, met deze simpele vraag in mijn achterhoofd

that I started to make films 10 years ago,

begon ik 10 jaar geleden films te maken,

first with a friend, Christophe Abric.

eerst met een vriend, Christophe Abric.

He had a website, La Blogothèque,

Hij had een website, La Blogothéque,

dedicated to independent music.

gewijd aan onafhankelijke muziek.

We were crazy about music.

We waren gek op muziek.

We wanted to represent music in a different way,

We wilden muziek op een andere manier weergeven,

to film the music we love, the musicians we admired,

de door ons geliefde muziek en bewonderde musici filmen,

as much as possible, far from the music industry

indien mogelijk, ver weg van de muziekindustrie

and far from the cliches attached to it.

en ver verwijderd van de bijbehorende clichés.

We started to publish every week

We begonnen met het wekelijks publiceren

sessions on the Internet.

van sessies op internet.

We are going to see a few extracts now.

We zullen nu een aantal fragmenten bekijken

From Grizzly Bear in the shower

Van 'Grizzly Bear' in de douche

to Sigur Ros playing in a Parisian cafe.

tot 'Sigur Ros' vanuit een café in Parijs.

From Phoenix playing by the Eiffel Tower

Van 'Phoenix' bij de Eiffeltoren

to Tom Jones in his hotel room in New York.

tot Tom Jones vanuit zijn hotelkamer in New York.

From Arcade Fire in an elevator

Van 'Arcade Fire' in een lift

in the Olympia

in de Olympiades

to Beirut going down a staircase in Brooklyn.

tot 'Beirut' die een trap afdaalt in Brooklyn.

From R.E.M. in a car

Van 'R.E.M.' in een auto

to The National around a table at night

tot 'The National' rond een tafel bij nacht

in the south of France.

in het Zuiden van Frankrijk.

From Bon Iver playing with some friends

Van 'Bon Iver' spelend met wat vrienden

in an apartment in Montmartre

in een appartement in Montmartre

to Yeasayer having a long night,

tot 'Yeasayer' die een lange avond beleefde

and many, many, many more

en vele, vele anderen

unknown or very famous bands.

onbekende of juist beroemde bands,

We published all those films

Al deze films publiceerden we

for free on the Internet,

gratis op internet.

and we wanted to share

We wilden dit delen,

all those films and represent music

al deze films, en muziek weergeven

in a different way.

op een alternatieve manier.

We wanted to create another type of intimacy

We wilden een ander soort intimiteit vormen

using all those new technologies.

via deze nieuwe technologieën.

At the time, 10 years ago actually,

Op dat moment, 10 jaar geleden,

there was no such project on the Internet,

bestond zo'n project nog niet op internet

and I guess that's why the project we were making, the Take Away Shows,

en ik denk dat daarom ons project, de 'Take Away Shows',

got quite successful,

zo succesvol is geworden,

reaching millions of viewers.

en miljoenen kijkers heeft weten te bereiken.

After a while, I got a bit —

Na een tijdje, werd ik een beetje --

I wanted to go somewhere else.

ik wilde ergens anders naartoe.

I felt the need to travel and to discover some other music,

Ik had de drang om te reizen en andere muziek te ontdekken,

to explore the world,

de wereld te verkennen,

going to other corners,

naar andere uithoeken te gaan,

and actually it was also

en eigenlijk was het ook

this idea of nomadic cinema, sort of, that I had in mind.

het idee van nomaden-cinema, of zoiets, dat in mijn hoofd zat.

How could the use of new technologies and the road fit together?

Hoe zouden nieuwe technologieën en zo'n reis bij elkaar kunnen passen?

How could I edit my films in a bus

Hoe mijn films te bewerken in een bus

crossing the Andes?

terwijl die de Andes oversteekt?

So I went on five-year travels

Dus ging ik vijf jaar reizen

around the globe.

over de hele wereld.

I started at the time in the digital film and music label collection Petites Planètes,

Ik begon toen bij de digitale film- en muzieklabel-collectie 'Petites Planètes'.

which was also an homage to French filmmaker Chris Marker.

Dit was ook een eerbetoon aan Franse filmmaker Chris Marker.

We're going to see now a few more extracts

We gaan nu nog een aantal fragmenten bekijken

of those new films.

van deze nieuwe films.

From the tecno brega diva of northern Brazil, Gaby Amarantos

Van de tecno brega diva uit noord Brazilië, Gaby Amarantos

to a female ensemble in Chechnya.

tot een vrouwengroep in Tsjetsjenië.

From experimental electronic music in Singapore with One Man Nation

Van experimentele elektronische muziek in Singapore met 'One Man Nation'

to Brazilian icon Tom Zé singing on his rooftop in São Paolo.

tot Braziliaans icoon Tom Ze, zingend op zijn dakterras in São Paulo.

From The Bambir, the great rock band from Armenia

Van 'The Bambir', de grote rockband afkomstig uit Armenië

to some traditional songs

tot enkele traditionele liedjes

in a restaurant in Tbilisi, Georgia.

vanuit een restaurant in Tblisi, Georgië.

From White Shoes, a great retro pop band from Jakarta, Indonesia

Van 'White Shoes', een grootse retro-pop band uit Jakarta, Indonesië

to DakhaBrakha, the revolutionary band from Kiev, Ukraine.

tot 'DakhaBrakha', de revolutionaire band uit Kiev, Oekraïne.

From Tomi Lebrero

Van Tomi Lebrero

and his bandoneon and his friends in Buenos Aires, Argentina,

met zijn bandoneon en z'n vrienden in Buenos Aires, Argentinië,

to many other places

tot vele andere plekken

and musicians around the world.

en muzikanten over de hele wereld.

My desire was to make it as a trek.

Mijn verlangen was om het als een trektocht te maken.

To do all those films,

Al deze films maken

zou niet mogelijk zijn geweest met een groot bedrijf achter me,

it would have been impossible

with a big company behind me,

with a structure or anything.

met een structuur of zoiets.

I was traveling alone with a backpack —

Ik reisde alleen, met een rugzak --

computer, camera, microphones in it.

computer, camera, microfoons erin.

Alone, actually, but just with local people,

Alleen, tussen de lokale mensen.

meeting my team, which was absolutely not

Mijn team ontmoeten, absoluut geen professionals,

professional people, on the spot there,

daar op de plek zelf,

going from one place to another

van de ene naar de andere plek gaan

and to make cinema as a trek.

en film maken in een trektocht.

I really believed that cinema could be

Ik geloofde echt dat cinema

this very simple thing:

iets heel simpels kon zijn:

I want to make a film and you're going to give me a place to stay for the night.

ik wil een film maken en jij geeft mij een plek om te overnachten.

I give you a moment of cinema and you offer me a capirinha.

Ik geef jou een moment van cinema en jij biedt me een Caipirinha aan.

Well, or other drinks,

Nouja, of een ander drankje,

depending on where you are.

afhankelijk van waar je bent.

In Peru, they drink pisco sour.

In Peru drinken ze pisco sour.

Well, when I arrived in Peru, actually,

Nou, toen ik aankwam in Peru

I had no idea about what I would do there.

had ik eigenlijk geen idee wat ik er zou gaan doen.

And I just had one phone number, actually,

Ik had slechts één telefoonnummer,

of one person.

van één persoon.

Three months later,

Drie maanden later,

after traveling all around the country, I had recorded 33 films,

na het hele land af te reizen, had ik 33 films opgenomen,

only with the help of local people,

met behulp van alleen maar lokale mensen,

only with the help of people

slechts met de hulp van mensen

that I was asking all the time the same question:

die ik constant dezelfde vraag stelde:

What is important to record here today?

Wat is belangrijk om hier vandaag op te nemen?

By living in such a way,

Door op deze manier te leven,

by working without any structure,

door zonder structuur te werken,

I was able to react to the moment

kon ik reageren op het moment

and to decide, oh, this is important to make now.

en beslissen of iets belangrijk was om op dat moment te maken.

This is important to record that whole person.

Het is belangrijk om déze hele persoon te filmen.

This is important to create this exchange.

Het is belangrijk om déze interactie te creëren.

When I went to Chechnya,

Ik ging naar Tsjetsjenië

the first person I met

en de eerste persoon die ik ontmoette

looked at me and was like,

keek naar me en zei:

"What are you doing here?

"Wat kom je hier doen?

Are you a journalist? NGO? Politics?

Ben je een journalist? Ngo? Politiek?

What kind of problems are you going to study?"

Welke problemen ga je bestuderen?"

Well, I was there to research

Nou, ik was daar om onderzoek te doen

on Sufi rituals in Chechnya, actually —

naar Soefi-rituelen in Tsjetsjenië, in feite --

incredible culture of Sufism in Chechnya,

de ongelooflijke cultuur van het Soefisme in Tsjetsjenië,

which is absolutely unknown outside of the region.

die absoluut onbekend is buiten deze regio.

As soon as people understood

Zo gauw als mensen begrepen

that I would give them those films —

dat ik ze deze films zou geven --

I would publish them online for free under a Creative Commons license,

ik zou ze gratis online posten onder een CC-licentie,

but I would also really give them to the people

maar ik zou ze ook écht aan de mensen geven

and I would let them do what they want with it.

en ze ermee laten doen wat ze willen.

I just want to represent them in a beautiful light.

Ik wil ze slechts mooi neerzetten.

I just want to portray them in a way that

Ik wil ze portretteren op een manier

their grandchildren are going to look at their grandfather,

dat hun kleinkinderen naar opa zullen kijken

and they're going to be like,

en kunnen zeggen:

"Whoa, my grandfather is as cool as Beyoncé." (Laughter)

"Wauw, mijn opa is net zo cool als Beyoncé." (Gelach)

It's a really important thing.

Het is echt heel belangrijk.

(Applause)

(Applaus)

It's really important,

Het is zo belangrijk,

because that's the way

omdat dat de manier is waardoor

people are going to look differently at their own culture, at their own land.

mensen anders naar hun eigen cultuur, hun eigen land zullen gaan kijken.

They're going to think about it differently.

Ze zullen er niet hetzelfde over denken.

It may be a way to maintain a certain diversity.

Het kan een manier zijn om een bepaalde diversiteit te onderhouden.

Why you will record?

Waarom ga je iets opnemen?

Hmm. There's a really good quote

Hmm. Er is een heel goed citaat

by American thinker Hakim Bey

van de Amerikaanse denker Hakim Bey:

which says, "Every recording

"Elke opname..

is a tombstone of a live performance."

is een grafsteen van een live optreden."

It's a really good sentence to keep in mind

Het is een hele mooie zinsnede om te onthouden

nowadays in an era saturated by images.

in dit tijdperk dat verzadigd is met beelden.

What's the point of that?

Wat heeft het voor zin?

Where do we go with it?

Waar gaan we ermee naartoe?

I was researching. I was still keeping this idea in mind:

Ik onderzocht, en hield dit idee in mijn achterhoofd:

What's the point?

wat is het nut?

I was researching on music, trying to pull,

Ik onderzocht muziek en probeerde

trying to get closer to a certain origin of it.

dichter bij een bepaalde oorsprong ervan te komen.

Where is this all coming from?

Waar komt dit allemaal vandaan?

I am French. I had no idea about

Ik ben Fransman, ik had geen idee

what I would discover, which is a very simple thing:

wat ik zou ontdekken. Iets heel simpels:

Everything was sacred, at first,

Alles was in beginsel heilig,

and music was spiritual healing.

muziek was spirituele genezing.

How could I use my camera,

Hoe kon ik mijn camera gebruiken,

my little tool, to get closer

mijn kleine werktuigje, om dichterbij te komen

and maybe not only capture the trance

en misschien niet alleen de trance te registreren,

but find an equivalent, a cine-trance, maybe,

maar een soortgelijke, cine-trance te vinden misschien,

something in complete harmony

iets in totale eendracht

with the people?

met de mensen?

That is now my new research I'm doing

Dat is mijn nieuwe onderzoek wat ik op dit moment doe

on spirituality, on new spirits around the world.

naar spiritualiteit, naar nieuwe geesten over de hele wereld.

Maybe a few more extracts now.

Misschien is het nu tijd voor nog een aantal fragmenten.

From the Tana Toraja funeral ritual in Indonesia

Van het begrafenisritueel van de 'Tana Toraja' in Indonesië

to an Easter ceremony in the north of Ethiopia.

tot een Paas-ceremonie in het noorden van Ethiopië.

From jathilan, a popular trance ritual

Van 'jathilan', een populair tranceritueel

on the island of Java,

op het eiland Java,

to Umbanda in the north of Brazil.

tot Umbanda in het noorden van Brazilië.

The Sufi rituals of Chechnya

De Soefi-rituelen van Tsjetsjenië,

to a mass in the holiest church of Armenia.

tot een mis in de heiligste kerk van Armenië.

Some Sufi songs in Harar,

Enkele Soefi-liederen in Harar,

the holy city of Ethiopia,

de heilige stad van Ethiopië,

to an ayahuasca ceremony

tot een Ayahuasca-ceremonie

deep in the Amazon of Peru with the Shipibo.

diep in de Amazone in Peru met de Shipibo.

Then to my new project, the one I'm doing now

Tot mijn nieuwe project dat nu loopt

here in Brazil, named "Híbridos."

hier in Brazilië: 'Hibridos'.

I'm doing it with Priscilla Telmon.

Ik doe 't samen met Priscilla Telmon.

It's research on the new spiritualities all around the country.

Het is onderzoek naar nieuwe spiritualiteit door het hele land.

This is my quest, my own little quest of what I call experimental ethnography,

Dit is mijn zoektocht, mijn eigen kleine zoektocht in 'experimentele etnografie',

trying to hybrid all those different genres,

het proberen samen te voegen van deze verschillende onderdelen,

trying to regain a certain complexity.

trachten een bepaalde complexiteit terug te krijgen.

Why do we record?

Waarom nemen we op?

I was still there.

Ik was nog steeds daar.

I really believe cinema teaches us to see.

Ik geloof echt dat cinema ons leert om te zien.

The way we show the world

Hoe we de wereld tonen,

is going to change the way we see this world,

zal veranderen hoe we deze wereld bekijken.

and we live in a moment where the mass media

We leven in een tijd dat de massamedia

are doing a terrible, terrible job

afschuwelijk falen

at representing the world:

in hun weergave van de wereld:

violence, extremists,

geweld, extremisten,

alleen spectaculaire gebeurtenissen,

only spectacular events,

slechts simplificaties van het dagelijks leven.

only simplifications of everyday life.

I think we are recording

Ik denk dat wij dingen opnemen

to regain a certain complexity.

om een bepaalde ingewikkeldheid terug te kunnen winnen.

To reinvent life today,

Om het hedendaagse leven opnieuw uit te vinden,

we have to make new forms of images.

moeten we nieuwe vormen van beelden maken.

And it's very simple.

En dat is heel eenvoudig.

Muito obrigado.

Muito obrigado. (Dankjewel)

(Applause)

(Applaus)

Bruno Giussani: Vincent, Vincent, Vincent.

Bruno Giussani: Vincent, Vincent, Vincent.

Merci. We have to prepare for the following performance,

Merci. We moeten het volgende optreden voorbereiden

and I have a question for you, and the question is this:

en ik heb een vraag voor je, namelijk:

You show up in places like the ones you just have shown us,

je duikt op in plekken zoals je ons net hebt laten zien

and you are carrying a camera

en je hebt een camera bij je

and I assume that you are welcome

en ik neem aan dat je welkom bent,

but you are not always absolutely welcome.

maar je bent niet altijd helemaal welkom.

You walk into sacred rituals,

Je loopt heilige rituelen binnen,

private moments in a village, a town,

persoonlijke momenten in een dorp, een stad,

a group of people.

bij een groep mensen.

How do you break the barrier

Hoe doorbreek je de barrière

when you show up with a lens?

als je aankomt met een cameralens?

VM: I think you break it with your body,

Vincent: Je doorbreekt die met je lichaam,

more than with your knowledge.

meer dan met je kennis.

That's what it taught me to travel,

Dat heeft reizen me geleerd.

to trust the memory of the body

Vertrouwen hebben in de herinneringen van het lichaam,

more than the memory of the brain.

boven de herinneringen van de hersens.

The respect is stepping forward,

Respect is een stap naar voren doen,

not stepping backward, and I really think that

geen stap naar achteren, en ik denk echt

by engaging your body in the moment, in the ceremony,

dat door je lichaam in het moment te zetten, in de ceremonie,

in the places, people welcome you

in die plaatsen, mensen je verwelkomen

and understand your energy.

en je energie begrijpen.

BG: You told me that most of the videos

Bruno: Je zei dat de meeste videos

you have made are actually one single shot.

die je maakt, bestaan uit een enkele opname.

You don't do much editing.

Je bewerkt ze vrijwel niet.

I mean, you edited the ones for us

De video's heb je voor ons geknipt

at the beginning of the sessions because of the length, etc.

aan het begin van de sessie, vanwege de duur, enz.

Otherwise, you just go in and capture

Anders ga je gewoon en film je

whatever happens in front of your eyes

wat er ook maar voor je ogen gebeurt,

without much planning, and so is that the case?

zonder veel planning. Is dat het geval?

It's correct?

Klopt dat?

VM: My idea is that I think that

Vincent: Mijn idee is dat

as long as we don't cut, in a way,

zolang we niet knippen, op een bepaalde manier,

as long as we let the viewer watch,

zolang we de toeschouwer laten kijken,

more and more viewers are going to feel closer,

kijkers zich steeds meer verbonden gaan voelen,

are going to get closer to the moment,

dichter bij het moment zullen komen,

to that moment and to that place.

tot dat moment en die bepaalde plek.

I really think of that as a matter of respecting the viewer,

Ik denk echt dat het van respect voor de kijker getuigt

to not cut all the time from one place to another,

om niet steeds te knippen van de ene naar de andere plek

to just let the time go.

en de tijd gewoon te laten gaan.

BG: Tell me in a few words about your new project,

Bruno: Vertel kort over je nieuwe project,

"Híbridos," here in Brazil.

'Hibridos', hier in Brazilië.

Just before coming to TEDGlobal, you have actually

Vlak voor je naar TEDGlobal kwam,

been traveling around the country for that.

heb je het hele land daarvoor afgereisd.

Tell us a couple of things.

Vertel ons eens wat meer daarover.

VM: "Híbridos" is — I really believe Brazil,

Vincent: 'Hibridos' is -- ik geloof dat Brazilië,

far from the cliches, is the greatest religious country in the world,

buiten alle clichés, het grootste religieuze land van de wereld is,

the greatest country in terms of spirituality

het mooiste land qua spiritualiteit

and in experimentations in spiritualities.

en experimenten in spiritualiteit.

And it's a big project I'm doing over this year,

Het is een groot project dat ik dit jaar zal doen,

which is researching in very different regions of Brazil,

het onderzoeken van verschillende regio's in Brazilië,

bij verschillende soorten gemeenschappen,

in very different forms of cults,

and trying to understand how people live together

en trachten te begrijpen hoe men tegenwoordig

with spirituality nowadays.

met spiritualiteit samenleeft.

BG: The man who is going to appear onstage momentarily,

Bruno: De man die zo het podium gaat betreden,

and Vincent's going to introduce him,

Vincent zal hem introduceren,

is one of the subjects of one of his past videos.

is een van de onderwerpen van een van zijn video's.

When did you do a video with him?

Wanneer maakte je de video met hem?

VM: I guess four years ago,

Vincent: Ik denk vier jaar geleden,

four years in my first travel.

tijdens mijn eerste reis.

BG: So it was one of your first ones in Brazil.

Bruno: Dus het was een van de eerste in Brazilië?

VM: It was amongst the first ones in Brazil, yeah.

Vincent: Deze zat bij de eerste hier, ja.

I shot the film in Recife,

Ik nam de film op in Recife,

in the place where he is from.

de plek waar hij vandaan komt.

BG: So let's introduce him. Who are we waiting for?

Bruno: Laten we hem introduceren. Op wie wachten we nou?

VM: I'll just make it very short.

Vincent: Ik ga het kort maken.

It's a very great honor for me to welcome onstage

Het is een grote eer voor me om hier te verwelkomen,

one of the greatest Brazilian musicians of all time.

een van de grootste Braziliaanse muzikanten aller tijden.

Please welcome Naná Vasconcelos.

Graag een warm welkom voor Naná Vasconcelos.

BG: Naná Vasconcelos!

Bruno: Naná Vasconcelos!

(Applause)

(Applaus)

(Music)

(Muziek)

Naná Vasconcelos: Let's go to the jungle.

Naná Vasconcelos: Laten we naar het oerwoud gaan.

(Applause)

(Applaus)