Vincent Moon and Nana Vasconcelos: The world’s hidden music rituals

Vincent Moon ve Naná Vasconcelos: Dünyanın gizli müzik ayinleri

Çeviri: Dilek Özçakır Gözden geçirme: Ramazan Şen

Vincent Moon: How can we use computers,

Bilgisayarları, kameraları, mikrofonları dünyayı mümkün olduğunca farkı yansıtacak şekilde nasıl kullanabiliriz?

cameras, microphones to represent the world

in an alternative way,

as much as possible?

İnterneti yeni bir sinema türü yaratmak için kullanmak nasıl mümkün olabilir?

How, maybe, is it possible to use the Internet

to create a new form of cinema?

And actually, why do we record?

Ve hatta, neden kayıt yapıyoruz?

Well, it is with such simple questions in mind

10 yıl önce filmler yapmaya, aklımda böyle basit sorularla başladım.

that I started to make films 10 years ago,

first with a friend, Christophe Abric.

Önce Christophe Abric adında bir arkadaşımla bağımsız müziğe adanmış

He had a website, La Blogothèque,

dedicated to independent music.

La Blogothèque adında bir internet sitemiz vardı. Müzik için deli oluyorduk.

We were crazy about music.

We wanted to represent music in a different way,

Müziği farklı bir şekilde yansıtmak, sevdiğimiz müzikleri, hayran olduğumuz müzisyenleri

to film the music we love, the musicians we admired,

as much as possible, far from the music industry

mümkün olduğunca müzik piyasasından uzak ve

and far from the cliches attached to it.

bağlı olduğu klişelerden uzak bir şekilde filme almak istedik.

We started to publish every week

Her hafta internette seanslar yayınlamaya başladık.

sessions on the Internet.

We are going to see a few extracts now.

Şimdi oradan birkaç parça izleyeceğiz.

From Grizzly Bear in the shower

Duşta Grizzly Bear'den

to Sigur Ros playing in a Parisian cafe.

bir Paris kafesinde çalan Sigur Rós'a.

From Phoenix playing by the Eiffel Tower

Eyfel Kulesi'nde çalan Phoenix'ten

to Tom Jones in his hotel room in New York.

New York'ta otel odasındaki Tom Jones'a.

From Arcade Fire in an elevator

Olympiades'da bir asansördeki Arcade Fire'dan

in the Olympia

to Beirut going down a staircase in Brooklyn.

Brooklyn'de merdivenden inen Beirut'a.

From R.E.M. in a car

Arabadaki R.E.M.'den

to The National around a table at night

Fransa'nın güneyinde gece vakti bir masanın etrafındaki The National'a.

in the south of France.

From Bon Iver playing with some friends

Montmartre'taki bir dairede arkadaşlarıyla çalan Bon Iver'dan

in an apartment in Montmartre

to Yeasayer having a long night,

uzun bir gece geçiren Yeasayer'a ve daha nice tanınmayan ya da çok ünlü gruba.

and many, many, many more

unknown or very famous bands.

We published all those films

Bütün o filmleri internette ücretsiz yayınladık ve filmleri paylaşıp müziği farklı bir şekilde yansıtmak istedik.

for free on the Internet,

and we wanted to share

all those films and represent music

in a different way.

We wanted to create another type of intimacy

Bütün o yeni teknolojileri kullanarak farklı bir tür yakınlık yaratmak istedik.

using all those new technologies.

At the time, 10 years ago actually,

O zamanlar, yani 10 yıl önce internette böyle bir proje yoktu.

there was no such project on the Internet,

and I guess that's why the project we were making, the Take Away Shows,

Ve sanıyorum ki yaptığımız Take Away Shows (Paket Servis Konserler) projesi

got quite successful,

reaching millions of viewers.

bu sayede milyonlarca izleyiciye ulaşarak çok başarılı oldu.

After a while, I got a bit —

Bir süre sonra ben biraz... Başka bir yere gitmek istedim.

I wanted to go somewhere else.

I felt the need to travel and to discover some other music,

Seyahat etme ve başka müzikler keşfetme, dünyanın farklı yerlerine gitme ihtiyacı hissettim.

to explore the world,

going to other corners,

and actually it was also

Ve aslında aklımda göçebe sinemacılık gibi bir fikir vardı.

this idea of nomadic cinema, sort of, that I had in mind.

How could the use of new technologies and the road fit together?

Yeni teknolojiler kullanımı ve yolculuk, bir araya nasıl gelebilirdi?

How could I edit my films in a bus

Filmlerimi bir otobüste And Dağları'nı geçerken nasıl montajlayabilirdim?

crossing the Andes?

So I went on five-year travels

Ve dünya çapında beş yıllık bir seyahate çıktım.

around the globe.

I started at the time in the digital film and music label collection Petites Planètes,

O dönemde dijital film ve plak şirketi Petites Planètes'ı kurdum.

which was also an homage to French filmmaker Chris Marker.

Aynı zamanda Fransız sinemacı Chris Marker'a saygı duruşu niteliğindeydi.

We're going to see now a few more extracts

O yeni filmlerden birkaç görüntü daha izleyeceğiz.

of those new films.

From the tecno brega diva of northern Brazil, Gaby Amarantos

Kuzey Brezilya'nın tecno brega kraliçesi Gaby Amarantos'tan

to a female ensemble in Chechnya.

Çeçenistan'da bir kadın korosuna.

From experimental electronic music in Singapore with One Man Nation

Singapur'da One Man Nation'la deneysel elektronik müzikten

to Brazilian icon Tom Zé singing on his rooftop in São Paolo.

São Paolo'daki çatısında şarkı söyleyen Brezilyalı efsane Tom Zé'ye.

From The Bambir, the great rock band from Armenia

Ermenistanlı harika rock grubu The Bambir'den

to some traditional songs

Tiflis, Gürcistan'da bir restoranda çalan yöresel şarkılara.

in a restaurant in Tbilisi, Georgia.

From White Shoes, a great retro pop band from Jakarta, Indonesia

Cakarta, Endonezya'dan harika bir retro pop grubu olan White Shoes'dan

to DakhaBrakha, the revolutionary band from Kiev, Ukraine.

Kiev, Ukrayna'dan devrimsel bir grup olan DakhaBrakha'ya.

From Tomi Lebrero

Tomi Lebrero, bandoneonu ve Buenos Aires, Arjantin'den arkadaşlarından

and his bandoneon and his friends in Buenos Aires, Argentina,

to many other places

dünyanın dört bir yanında birçok başka yere ve müzisyene.

and musicians around the world.

My desire was to make it as a trek.

Seyahat gibi olmasını istedim.

To do all those films,

Arkamda büyük bir şirketle ve planlı bir şekilde onca filmi çekmek imkansız olurdu.

it would have been impossible

with a big company behind me,

with a structure or anything.

I was traveling alone with a backpack —

Bir sırt çantasıyla tek başıma seyahat ediyordum.

computer, camera, microphones in it.

İçinde bilgisayar, kamera, mikrofonlar vardı.

Alone, actually, but just with local people,

Yalnızdım ama aslında gittiğim yerin yerlileriyleydim.

meeting my team, which was absolutely not

Kesinlikle profesyonellerden oluşmayan ekibimle olay yerinde tanışıyordum.

professional people, on the spot there,

going from one place to another

Bir yerden bir diğerine gidip seyahat eder gibi film çekiyordum.

and to make cinema as a trek.

I really believed that cinema could be

Gerçekten de sinemanın şöyle basit bir şey olabileceğine inandım:

this very simple thing:

I want to make a film and you're going to give me a place to stay for the night.

"Bir film çekmek istiyorum ve sen bana bu gece kalacak bir yer vereceksin."

I give you a moment of cinema and you offer me a capirinha.

"Ben sana sinemada bir an vereceğim, sen de bana caipirinha ikram edeceksin."

Well, or other drinks,

Ya da başka içecekler. Nerede olduğunuza bağlı.

depending on where you are.

In Peru, they drink pisco sour.

Peru'da pisco sour içiyorlar.

Well, when I arrived in Peru, actually,

Aslında Peru'ya gittiğimde orada ne yapacağımı hiç bilmiyordum.

I had no idea about what I would do there.

And I just had one phone number, actually,

Elimde sadece bir kişiye ait bir telefon numarası vardı.

of one person.

Üç ay sonra, bütün ülkeyi gezdikten sonra sırf oralıların yardımıyla 33 film çekmiştim.

Three months later,

after traveling all around the country, I had recorded 33 films,

only with the help of local people,

only with the help of people

Hep şu soruyu sorduğum insanların yardımıyla:

that I was asking all the time the same question:

What is important to record here today?

"Bugün burada kaydedilecek önemli ne var?"

By living in such a way,

Bu şekilde yaşayarak, plansız çalışarak ana göre tepki verebildim ve

by working without any structure,

I was able to react to the moment

and to decide, oh, this is important to make now.

o an ne yapmanın önemli olduğuna karar verebildim.

This is important to record that whole person.

"Bu insanı kaydetmek önemli."

This is important to create this exchange.

"Bu alışverişi yaratmak önemli."

When I went to Chechnya,

Çeçenistan'a gittiğimde tanıştığım ilk kişi bana baktı ve "burada ne arıyorsun" dedi.

the first person I met

looked at me and was like,

"What are you doing here?

Are you a journalist? NGO? Politics?

"Gazeteci misin? Sivil toplum örgütü? Siyaset?"

What kind of problems are you going to study?"

"Ne tarz sorunları araştıracaksın?"

Well, I was there to research

Ama aslında orada bulunma sebebim Çeçenistan'daki Sufi ayinlerini araştırmaktı.

on Sufi rituals in Chechnya, actually —

incredible culture of Sufism in Chechnya,

Çeçenistan'daki, bölge dışında hiç bilinmeyen inanılmaz Sufi kültürünü.

which is absolutely unknown outside of the region.

As soon as people understood

İnsanlar, onlara o filmleri vereceğimi anlar anlamaz...

that I would give them those films —

I would publish them online for free under a Creative Commons license,

Creative Commons lisansı altında internette ücretsiz yayınlardım ama

but I would also really give them to the people

ayrıca filmleri insanlara verirdim ve onlarla istediklerini yapmalarına izin verirdim.

and I would let them do what they want with it.

I just want to represent them in a beautiful light.

Tek isteğim onları güzel bir çerçevede yansıtmaktı.

I just want to portray them in a way that

Onları öyle bir şekilde resmedeyim ki ileride torunları baktığında şöyle desinler istedim:

their grandchildren are going to look at their grandfather,

and they're going to be like,

"Vay be. Dedem, Beyoncé kadar havalıymış." Bu gerçekten önemli bir şey.

"Whoa, my grandfather is as cool as Beyoncé." (Laughter)

It's a really important thing.

(Applause)

It's really important,

Çok önemli çünkü insanlar bu sayede kendi kültürlerini ve vatanlarını farklı bir gözle görebilecek.

because that's the way

people are going to look differently at their own culture, at their own land.

They're going to think about it differently.

Farklı düşünecekler. Çeşitliliği korumanın yolu olabilir bu.

It may be a way to maintain a certain diversity.

Why you will record?

Neden kayıt yapıyoruz?

Hmm. There's a really good quote

Amerikalı filozof Hakim Bey'in çok güzel bir sözü var:

by American thinker Hakim Bey

which says, "Every recording

"Her kayıt, canlı bir performansın mezar taşıdır."

is a tombstone of a live performance."

It's a really good sentence to keep in mind

Görsele doymuş olan bu çağda akılda tutmak için çok güzel bir cümle.

nowadays in an era saturated by images.

What's the point of that?

Ne anlamı var? Amacımız ne?

Where do we go with it?

I was researching. I was still keeping this idea in mind:

Araştırma yaparken şu fikir hâlâ aklımdaydı: Bunun anlamı ne?

What's the point?

I was researching on music, trying to pull,

Müzik üzerine araştırma yapıyordum. Kökenini bulmaya çalışıyordum.

trying to get closer to a certain origin of it.

Where is this all coming from?

Tüm bunlar nereden geliyor?

I am French. I had no idea about

Ben Fransızım. Neler keşfedeceğimi hiç bilmiyordum. Çok basit bir şeydi:

what I would discover, which is a very simple thing:

Everything was sacred, at first,

Başlangıçta her şey kutsaldı ve müzik, ruhani şifaydı.

and music was spiritual healing.

How could I use my camera,

Kameramı, küçük aracımı yakınlaşmak için, sadece transı kaydetmek için değil, muadilini,

my little tool, to get closer

and maybe not only capture the trance

but find an equivalent, a cine-trance, maybe,

bir sine-trans olabilir, bulmak için, insanlarla tamamen ahenk içinde bir şey bulmak için nasıl kullanabilirim?

something in complete harmony

with the people?

That is now my new research I'm doing

Şimdi yaptığım araştırma bu konuda. Ruhanilik, dünyadaki yeni ruhlar üzerine.

on spirituality, on new spirits around the world.

Maybe a few more extracts now.

Şimdi birkaç görüntü daha izleyelim.

From the Tana Toraja funeral ritual in Indonesia

Endonezya'daki Tana Toraja cenaze ayininden

to an Easter ceremony in the north of Ethiopia.

Etiyopya'nın kuzeyinde bir Paskalya törenine.

From jathilan, a popular trance ritual

Cava Adası'nda popüler bir trans ayini olan jathilan'dan

on the island of Java,

to Umbanda in the north of Brazil.

Brezilya'nın kuzeyindeki Umbanda'ya.

The Sufi rituals of Chechnya

Çeçenistan'ın Sufi ayinlerinden

to a mass in the holiest church of Armenia.

Ermenistan'ın en kutsal kilisesinde bir ayine.

Some Sufi songs in Harar,

Etiyopya'nın kutsal şehri Harar'da Sufi şarkılarından

the holy city of Ethiopia,

to an ayahuasca ceremony

Peru'daki Amazon'un derinliklerinde Shipibo'yla bir ayahuasca ayinine.

deep in the Amazon of Peru with the Shipibo.

Then to my new project, the one I'm doing now

Ve şu anda Brezilya'da Priscilla Telmon'la birlikte yaptığım "Híbridos" (Melezler) isimli yeni projem.

here in Brazil, named "Híbridos."

I'm doing it with Priscilla Telmon.

It's research on the new spiritualities all around the country.

Ülkenin dört bir yanındaki yeni ruhani akımlar üzerine bir araştırma.

This is my quest, my own little quest of what I call experimental ethnography,

Bu, "deneysel etnografya" adını verdiğim küçük bir arayışım.

trying to hybrid all those different genres,

Bütün bu farklı türleri karıp belli bir karmaşıklığı geri kazanmaya çalışıyorum.

trying to regain a certain complexity.

Why do we record?

Neden kayıt yapıyoruz? Hâlâ oradaydım.

I was still there.

I really believe cinema teaches us to see.

Sinemanın bize görmeyi öğrettiğine inanıyorum.

The way we show the world

Dünyayı gösterme tarzımız, dünyayı görme tarzımızı değiştirecek.

is going to change the way we see this world,

and we live in a moment where the mass media

Yaşadığımız dönemde medya, dünyayı çok, çok berbat şekilde yansıtıyor:

are doing a terrible, terrible job

at representing the world:

Şiddet, radikaller, sadece çarpıcı olaylar, günlük hayatın sadece basitleştirilmiş halleri.

violence, extremists,

only spectacular events,

only simplifications of everyday life.

I think we are recording

Bence belirli bir karmaşıklığı geri kazanmak için kayıt yapıyoruz.

to regain a certain complexity.

To reinvent life today,

Bugün hayatı yeniden şekillendirmek için yeni imge biçimleri yaratmalıyız.

we have to make new forms of images.

And it's very simple.

Ve bu çok basit. Çok teşekkürler.

Muito obrigado.

(Applause)

Vincent, Vincent, Vincent.

Bruno Giussani: Vincent, Vincent, Vincent.

Teşekkürler. Sıradaki performans için hazırlanmamız lazım ve sana bir soru soracağım:

Merci. We have to prepare for the following performance,

and I have a question for you, and the question is this:

You show up in places like the ones you just have shown us,

Bize gösterdiğin yerler gibi yerlere gidiyorsun ve yanında bir kamera oluyor.

and you are carrying a camera

and I assume that you are welcome

Hoş karşılandığını farz ediyorum ama her zaman çok da hoş karşılanmıyorsundur.

but you are not always absolutely welcome.

You walk into sacred rituals,

Kutsal ayinlere; bir köyde, kasabada, bir grup insanın içinde özel anlara giriyorsun.

private moments in a village, a town,

a group of people.

How do you break the barrier

Kamerayla gittiğinde buzları nasıl kırıyorsun?

when you show up with a lens?

VM: I think you break it with your body,

Bilgimden ziyade bedenimle kırıyorum sanırım.

more than with your knowledge.

That's what it taught me to travel,

Seyahat etmenin bana öğrettiği bu oldu: Bedenin hafızasına, beynin hafızasından daha çok güvenmek.

to trust the memory of the body

more than the memory of the brain.

The respect is stepping forward,

Saygı duymak ileri adım atmaktır, geri adım atmak değil.

not stepping backward, and I really think that

Bedeninizi o anda, tören sırasında, mekanlarda kullanmak

by engaging your body in the moment, in the ceremony,

insanların sizi hoş karşılamasını ve enerjinizi anlamasını sağlıyor.

in the places, people welcome you

and understand your energy.

BG: You told me that most of the videos

Videolarının çoğunun tek seferde çekildiğini söylemiştin bana.

you have made are actually one single shot.

You don't do much editing.

Fazla montaj yapmıyorsun.

I mean, you edited the ones for us

Yani seansların başında uzunluk, vesaire açısından bizim için videolara montaj yaptın.

at the beginning of the sessions because of the length, etc.

Otherwise, you just go in and capture

Onun haricinde pek planlama yapmadan gözlerinin önünde olan biteni kaydediyorsun, öyle mi?

whatever happens in front of your eyes

without much planning, and so is that the case?

It's correct?

Doğru mu?

VM: My idea is that I think that

Görüntüyü kesmediğimiz sürece, izleyicinin olduğu gibi izlemesine izin verirsek izleyiciler kendilerini

as long as we don't cut, in a way,

as long as we let the viewer watch,

more and more viewers are going to feel closer,

o ana ve mekana daha yakın hisseder diye düşündüm.

are going to get closer to the moment,

to that moment and to that place.

I really think of that as a matter of respecting the viewer,

Sürekli bir mekandan diğerine geçmemeyi, zamanın akmasına izin vermeyi

to not cut all the time from one place to another,

izleyiciye saygı olarak görüyorum.

to just let the time go.

BG: Tell me in a few words about your new project,

Brezilya'daki yeni projen "Híbridos"u bana birkaç kelimeyle anlat.

"Híbridos," here in Brazil.

Just before coming to TEDGlobal, you have actually

TEDGlobal'a gelmeden hemen önce o proje için bütün ülkeyi geziyordun.

been traveling around the country for that.

Tell us a couple of things.

Bize biraz bundan bahset.

VM: "Híbridos" is — I really believe Brazil,

"Híbridos"... Brezilya'nın gerçekten de klişeler bir yana, dünyanın en harika dindar ülkesi olduğunu,

far from the cliches, is the greatest religious country in the world,

the greatest country in terms of spirituality

ruhsallık ve ruhani akımlardaki deneysellik adına

and in experimentations in spiritualities.

en harika ülke olduğunu düşünüyorum.

And it's a big project I'm doing over this year,

Yıl boyunca yapacağım büyük bir proje bu.

which is researching in very different regions of Brazil,

Brezilya'nın birçok farklı bölgesinde, çok farklı tarikat çeşitlerinde araştırma yapacağım ve

in very different forms of cults,

and trying to understand how people live together

insanların günümüzde ruhanilikle nasıl birlikte yaşadığını anlamaya çalışacağım.

with spirituality nowadays.

BG: The man who is going to appear onstage momentarily,

Birazdan sahneye çıkacak ve Vincent'ın takdim edeceği adam

and Vincent's going to introduce him,

is one of the subjects of one of his past videos.

onun eski videolarından birine konu olan biri.

When did you do a video with him?

Onunla ne zaman video çektin?

VM: I guess four years ago,

Dört yıl önce galiba. İlk seyahatimde.

four years in my first travel.

BG: So it was one of your first ones in Brazil.

Yani Brezilya'daki ilk videolarındandı.

VM: It was amongst the first ones in Brazil, yeah.

Brezilya'daki ilk videolarımdandı, evet.

I shot the film in Recife,

Videoyu onun memleketi olan Recife'de çektim.

in the place where he is from.

BG: So let's introduce him. Who are we waiting for?

O zaman onu takdim edelim. Kimi bekliyoruz?

VM: I'll just make it very short.

Çok kısa tutacağım.

It's a very great honor for me to welcome onstage

Tüm zamanların en büyük Brezilyalı müzisyenlerinden birini sahneye çağırmak benim için büyük onur.

one of the greatest Brazilian musicians of all time.

Please welcome Naná Vasconcelos.

Karşınızda Naná Vasconcelos. -Naná Vasconcelos!

BG: Naná Vasconcelos!

(Applause)

(Music)

Naná Vasconcelos: Let's go to the jungle.

Hadi ormana gidelim.

(Applause)